Wikipedia

Sistemi i tretjes: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
(View all pending changes)
[Redaktim i kontrolluar][redaktim i pashqyrtuar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
No edit summary
No edit summary
Rreshti 1:
{{Cung|mjekësia}}
[[Skeda:Magendarmkanal.JPG|thumb|Sistemi i tretjes]]
'''Sistemi tretës''' është një sistem i komplikuar në trupin e njeriut që shërben për të tretur ushqimin.
Ky sistem aktivizohet me marrjen e ushqimit.
 
Sistemi i tretjes humane përbëhet nga traktin gastrointestinal plus organet ndihmëse të tretjes (gjuha, gjëndrat e pështymës, pankreasit, mëlçia dhe fshikëz e tëmthit). [1] Në këtë sistem, procesi i tretjes ka shumë faza, e para prej të cilave fillon në gojë. Digjimi përfshin ndarjen e ushqimit në përbërës të vegjël dhe më të vegjël derisa ato të absorbohen dhe asimilohen në trup.
Në [[Goja|gojë]] ku ndodhen dhëmbët që janë pjesa më e fortë e trupit. Ato e coptojnë ushqimin dhe e përzien me pështymën - lëngë që përmbanë ujë , kripëra dhe jargë, peshtyme.
* [[Stomaku]] zmadhohet për të mbajtur ushqimin dhe përzien atë me acide dhe enizma derisa ushqimi të kthehet në një masë të trashë kremoze. Ushqimi kalon katër orë në stomak.
* [[Zorra e hollë]] është një tub i gjatë i ngatërruar, që prodhon enizma të ndryshme për të tretur uhqimin Ushqimi i tretur përthithet nëpërmjet fijeve të holla ose vileve, që janë të vendosura në murin e brendshëm. Ushqimi kalon gjashtë orë të tëra në zorrën e hollë.
* [[Zorra e trashë]] merr mbeturinat e pa tretura nga zorra e hollë. Ky tub i gjerë përthith ujin nga mbeturinat dhe i nxjerr ato jashtë trupit. Këtu ka bakterie të padëmëshme që i ndihmojnë trupit për të përthithur vitaminat.
 
Përtypet, në të cilën ushqimi është i përzier me pështymë fillon procesin e tretjes. Kjo prodhon një bolus i cili mund të gëlltitet në ezofag dhe në stomak. Këtu ajo është e përzier me lëng gastrik deri sa të kalojë në duodenumin ku është i përzier me një numër enzimash të prodhuara nga pankreasi. Pështymë gjithashtu përmban një enzimë katalitike të quajtur amilazë e cila fillon të veprojë në ushqim në gojë. Një tjetër enzimë digjestive që quhet lipase gjuhësore është e sekretuar nga disa nga papillae gjuhësore në gjuhë dhe gjithashtu nga gjëndrat seroze në gjëndrat kryesore të pështymës. Digjimi ndihmohet nga grilimi i ushqimit nga dhëmbët dhe gjithashtu nga veprimet muskulare të kontraktimit të peristaltikëve dhe segmentimit. Lëng gastrik në stomak është thelbësor për vazhdimin e tretjes, siç është prodhimi i mukusit në stomak.
Çdo gjë që hanë [[njeriu]] kalon nepërmjet sistemit tretës - një tub i gjatë dhe i ndërlikuar, që kalon përgjatë trupit të njeriut dhe zë pjesën më të madhe të [[barku]]t. Organet tretëse prodhojnë lëndë kimike të fuqishme të quajtura [[enzima]]. Këto enzima sulmojnë molekulat e mëdha të ushqimit dhe i ndajnë ato në copëza shumë të vogla, të cilat mund të përthithen nga trupi i njeriut. Për të përshkuar trupin e njeriut, ushqimit i nevoitet një kohë prej 18-30 orë.
 
Peristaltikja është tkurrja ritmike e muskujve që fillon në ezofag dhe vazhdon përgjatë murit të stomakut dhe pjesës tjetër të traktit gastrointestinal. Kjo fillimisht rezulton me prodhimin e vajzës, e cila kur zbërthehet plotësisht në zorrë të vogël absorbohet si chyle në sistemin limfatik. Shumica e tretjes së ushqimit ndodh në zorrën e vogël. Uji dhe disa minerale janë riabsorbuar përsëri në gjak në zorrën e zorrëve të zorrëve të mëdha. Produktet e mbeturinave të tretjes (feces) janë të pastruar nga anusi përmes rektumi
Ne acide dhe ne lëndë te tjera molekulat e ushqimit zberthehen ngadalë,kështu që do te duhej një kohë e gjatë për t'u bërë te përdorshme nga trupi.
 
 
 
{{bio-cung}}
 
 
[[Kategoria:Anatomi]]
[[Kategoria:Sistemi tretës]]
 
[[it:Apparato gastrointestinale]]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Sistemi_i_tretjes"