Xhaferr Deva: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Udha (diskuto | kontribute) v korrigjim |
Hatake (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
||
Rreshti 21:
=== Veprimtaria politike ===
Nё vitin 1943 ishte ndёr nismёtarёt kryesorё pёr krijimin e "[[Lidhja e Dytë e Prizrenit|Lidhjes së Dytë të Prizrenit]]". Neubacher e nis për Tiranë, ku Deva merr postin e min. të Brendshëm. Kolonel [[Faik Quku]] e përshkruan:
:"''Ministri i Mbrendshëm Xhafer Deva, megjithse nuk e njihte Shqipnin, ishte i pajisun me cilësitë e ushtarit gjerman: i vendosun, guximtar, i veprimit, i disiplinuem dhe anmik i komunistave, por e ndiente veten si te paralizuem mes Kryeministrit [[Rexhep Mitrovica]], që e konsideronte të sëmurë, dembel dhe të pavendosun dhe Kryetarit të Këshillit të Naltë, Mehdi Frashërit, që e konsideronte konfuz, pa program, njeri që nuk e mban fjalen dhe që u nënshtrohet ndërhymjeve ilegale... I pakënaqun prej punëve që nuk shkonin mirë dhe konfuzionit që ekzistonte, nga marsi i vitit 1944, Xhafer Deva mendon me u ba diktatori i Shqipnisë, gja që do t'ishte zgjidhja ma e përshtatshme, por që nuk realizohet, sepse e kundërshtojnë gjermanët. Si në fillim, kryesinë absolute të Mehdi Frashërit, ashtu edhe kësaj here, pushtetin diktatorial të Xhafer Devës, eksponentat kryesor të Ballit Kombëtar, e pranojshin... mendonte që me anën e ekzekutimeve me pastrue qytetet e Shqipnisë nga komunistat, tue fillue nga Tirana. Ky ka qenë edhe qëllimi kryesor i sjelljes në Shqipni të regjimentit "Kosova"''".▼
▲:"''Ministri i Mbrendshëm Xhafer Deva, megjithse nuk e njihte Shqipnin, ishte i pajisun me cilësitë e ushtarit gjerman: i vendosun, guximtar, i veprimit, i disiplinuem dhe anmik i komunistave, por e ndiente veten si te paralizuem mes Kryeministrit [[Rexhep Mitrovica]], që e konsideronte të sëmurë, dembel dhe të pavendosun dhe Kryetarit të Këshillit të Naltë, Mehdi Frashërit, që e konsideronte konfuz, pa program, njeri që nuk e mban fjalen dhe që u nënshtrohet ndërhymjeve ilegale... I pakënaqun prej punëve që nuk shkonin mirë dhe konfuzionit që ekzistonte, nga marsi i vitit 1944, Xhafer Deva mendon me u ba diktatori i Shqipnisë, gja që do t'ishte zgjidhja ma e përshtatshme, por që nuk realizohet, sepse e kundërshtojnë gjermanët. Si në fillim, kryesinë absolute të Mehdi Frashërit, ashtu edhe kësaj here, pushtetin diktatorial të Xhafer Devës, eksponentat kryesor të Ballit Kombëtar, e pranojshin... mendonte që me anën e ekzekutimeve me pastrue qytetet e Shqipnisë nga komunistat, tue fillue nga Tirana. Ky ka qenë edhe qëllimi kryesor i sjelljes në Shqipni të regjimentit "Kosova"''<ref name=":1" />.
Nga gjysma e dytё e vitit 1944 dhe deri nё mbarim tё luftёs ishte kryetar i organizatёs Lidhja e Dytё e Prizrenit dhe drejtoi qendresёn pёr tё penguar futjen e trupave partizane jugosllave nё Kosovё. Mbasi trupat gjermane, që respektonin "pavarësinë relative" të shqiptarëve, u sulmuan nga anti-fashistët në operacionin ushtarak i dimrit. Nazistët kërkuan zyrtarisht jo vetëm listat, po dhe grumbullimin e gjithë hebrenjve në një fushë përqendrimi. Mbështetur në burimet amerikane, sipas Sarner, dy përfaqësues të bashkësis hebraike në Shqipëri, duke përfshirë dhe hebrenjtë e deportuar prej vendeve të Europës Qendrore, që kishin gjetur këtë vend si strehë shpëtimi, Rafael Jakohel dhe Mateo Mathatia, duke qenë të vetëdijshëm se ky urdhër i nazistëve do të thoshte arrestim dhe shfarosje të gjithë bashkësisë ("Shoah"), iu drejtuan [[Mehdi Frashëri]]t për ndihmë. "''Ky i fundit i këshilloi ata që të takoheshin me ministrin e brendshëm Xhafer Deva, i cili njihej si anti-semit. Ata shkuan të takonin me ministrin Deva, megjithëse e dinin rrezikun që u vinte rrotull nga ky takim. Të dy pranuan sfidën, duke u lënë familjeve lamtumirën përpara se të niseshin. Për çudinë e tyre, sedra nacionale e ministrit Deva doli më e fortë se anti-semitizmi i tij i njohur. Ai mori përsipër të kundërshtonte kërkesën e nazistëve. Deva ia doli që t'i bindtte ata që të tërhiqeshin nga kërkesa për dorëzimin e listave të hebrenjve''"<ref>Shaban Sinani: Hebrenjtë në Shqipëri ─ Prania dhe shpëtimi, "Naimi" Tiranë 2009 f.144</ref>.▼
▲Nga gjysma e dytё e vitit 1944 dhe deri nё mbarim tё luftёs ishte kryetar i organizatёs [[Lidhja e Dytë e Prizrenit|Lidhja e Dytё e Prizrenit]] dhe drejtoi qendresёn pёr tё penguar futjen e trupave partizane jugosllave nё Kosovё. Mbasi trupat gjermane, që respektonin "pavarësinë relative" të shqiptarëve, u sulmuan nga anti-fashistët në operacionin ushtarak i dimrit. Nazistët kërkuan zyrtarisht jo vetëm listat, po dhe grumbullimin e gjithë hebrenjve në një fushë përqendrimi. Mbështetur në burimet amerikane, sipas Sarner, dy përfaqësues të bashkësis hebraike në Shqipëri, duke përfshirë dhe hebrenjtë e deportuar prej vendeve të Europës Qendrore, që kishin gjetur këtë vend si strehë shpëtimi, Rafael Jakohel dhe Mateo Mathatia, duke qenë të vetëdijshëm se ky urdhër i nazistëve do të thoshte arrestim dhe shfarosje të gjithë bashkësisë ("Shoah"), iu drejtuan [[Mehdi Frashëri]]t për ndihmë. "''Ky i fundit i këshilloi ata që të takoheshin me ministrin e brendshëm Xhafer Deva, i cili njihej si anti-semit. Ata shkuan të takonin me ministrin Deva, megjithëse e dinin rrezikun që u vinte rrotull nga ky takim. Të dy pranuan sfidën, duke u lënë familjeve lamtumirën përpara se të niseshin. Për çudinë e tyre, sedra nacionale e ministrit Deva doli më e fortë se anti-semitizmi i tij i njohur. Ai mori përsipër të kundërshtonte kërkesën e nazistëve. Deva ia doli që t'i bindtte ata që të tërhiqeshin nga kërkesa për dorëzimin e listave të hebrenjve''"<ref name=":1">[[Shaban Sinani
Nё vitin 1944 u emёrua Ministёr i Punёve tё Brendshme nё qeverinё kuislinge ne [[Tirana|Tiranёs]]. Mbahet pergjegjës per [[Masakra e 4 shkurtit 1944]]. Në muajt e pranverës ngarkon një ndër krerët e "Lidhjes së Dytë të Prizrenit", [[Bedri Pejani]]n, të krijonte [[SS Skënderbeu|divizionin SS "''Skanderbeg''"]] - emri i plotë zyrtar: ''21. Waffen-Gebirgs Division der SS Skanderbeg'' (Albanische Nr.1).
=== Mërgimi ===
Line 32 ⟶ 34:
Aty nё vitin [[1966]] rikrijoi organizatёn "Lidhja e Dytё e Prizrenit në Mërgim", qё propagandoi çlirimin e Kosovёs e tё trojeve tё tjera shqiptare nё Jugosllavi. E respektuar nga të gjitha organizatat nacionaliste shqiptare jashtë Atdheut; vërehet në krye të tubimeve politike shqiptare të udhëheqjes nacionaliste, në Aleksandri të [[Egjipt]]it, më 1949 dhe në Madrid më 1972; punonsi kontabilist në Universitetin e Stanfordit, të qytetit Palo Alto të [[Kaliforni]]së, dhe referues në mbledhje të ndryshme akademike; Devën poliglot të përsosur shtatë-tetë gjuhësh; Devën, kokën e të cilit e kërkoi kryeministri i Serbisë gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe që e kërkuan edhe komunistët jugosllavë deri në vdekjen e tij; Devën udhëheqës klasik popullor, për të cilin, edhe sot, në Kosovë thuhet: "''Në kohë të Xhafer Devës, në kohë të Shqipnisë''"<ref>Gilmana Bushati intervistë Idriz Lamajt</ref>. Vdiq nё vitin [[1978]] më 25 maj.
==
<references />
| |||