Betejat e Plavës dhe Gucisë: Dallime mes rishikimesh

Presioni i fortë kundër [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]], i praktikuar nga Car i [[Rusia|Rusisë]], i cili kërcënoi të marshonte në [[Stamboll]], detyroi osmanët, në vitin 1878, të zbatojnë detyrimet territoriale ndaj [[Mali i Zi|Malit të Zi]]. Për të shqyrtuar situatën e re në vitin 1879, Komiteti Kombëtar i [[Lidhja e Prizrenit|Lidhjes]] vendosi që aneksimi të mos rezistohej sepse rajonet kishin një popullsi të përzier sllavo-shqiptare, por të mos pranohej mbledhja e armëve që do i bëhej shqiptarëve. Vendimi i Komitetit Kombëtar miratoi komisionin ndër-rajonal të Shkodrës dhe të Kosovës, të mbajtur në janar të vitit 1879, i cili vendosi për një rezistencë ushtarake me [[Ali Pashë Gucia|Ali Pashën e Gucinë]] në krye. Mbledhur në fshatin [[Viri (Tivar)|Vir]], pranë Liqenit të Shkodrës, në Komisionin turko-osman, të mbajtur më 2 shkurt 1879, ata nënshkruan një marrëveshje dypalëshe për formalitetet.<ref>{{cite book|last1=Fishta|first1=Gjergj|last2=Elsie|first2=Robert|title=The Highland Lute|date=2005|publisher=I.B.Tauris|isbn=9781845111182|url=https://books.google.se/books?id=j7tLgANw8hAC&pg=PA401&dq=Ali+Pasha+of+Gucia+Marko+Miljanov&hl=sv&sa=X&ved=0ahUKEwj_hoj21dzKAhUBJSwKHZW4DzkQ6AEIKTAA#v=onepage&q=Ali%20Pasha%20of%20Gucia%20Marko%20Miljanov&f=false|language=en}}</ref> Frika e kryengritjes shqiptare bëri që [[Porta e Lartë]] të refuzojë kërkesat shqiptare në marrëveshje, duke e lënë rastin të zgjidhet më vonë. Sipas marrëveshjes, dorëzimi i [[Podgorica|Podgoricës]], [[Shpuza (Mal i Zi)|Shpuzës]] dhe [[Zhabjaku (Mal i Zi)|Zhabjaku]] nga autoritetet osmane u krye pa vështirësi. Në kthim, [[Ulqini]] iu kthye Perandorisë Osmane. Princi Nikolla menjëherë iu drejtua Fuqive të Mëdha për të detyruar Perandorinë Osmane t'ia dorëzonin [[Plava|Plavën]] dhe [[Gucia|Gucinë]] Malit të Zi. Nga ana e saj, Porta lejoi ​​Fuqitë e Mëdha të dërgonin një komision ndërkombëtar në Plavë dhe Guci për të dëgjuar shqiptarët që ishin të zemëruar nga padrejtësia e Kongresit të Berlinit.<ref>{{cite book|last1=Clements|first1=John|title=Clements' Encyclopedia of World Governments|date=1992|publisher=Political Research, Incorporated|url=https://books.google.se/books?id=zuYjAQAAIAAJ&q=Plava+gusinje+albanians+league+of+prizren&dq=Plava+gusinje+albanians+league+of+prizren&hl=sv&sa=X&ved=0ahUKEwjzoJD1uNzKAhXC3CwKHWOTBjoQ6AEIHjAA|language=en}}</ref> Kongresi Komisioni Ndërkombëtar për përcaktimin e vijës kufitare, i përbërë nga përfaqësuesit e gjashtë Fuqive të Mëdha dhe dy vendet në fjalë filloi të punonte në maj 1879 dhe, për disa muaj, vuri në dukje shenjat e kufirit osmano-malazez të [[Vilajeti i Shkodrës|Vilajetit të Shkodrës]]. Por, gjatë verës, kur Komisioni Ndërkombëtar donte të shkonte në Plavë dhe Guci, përfaqësuesit e komisionit i paraqitën një letër autoriteteve të Fuqive të Mëdha më 22 gusht 1879, ku deklaruan se nuk do të njihnin ndonjë ndryshim në kufirin e Malit të Zi pa pjesëmarrja e Lidhjes së Prizrenit. Pas shënimit, Komisioni Ndërkombëtar ndaloi punën dhe pezulloi udhëtimin e tij në Plavë dhe Guci. Mali i Zi protestoi ndaj Fuqive të Mëdha që detyruan Perandorinë Osmane që të zgjidhë situatën sa më parë që të jetë e mundur. Porta u përpoq t'i bindte banorët e dy kufijve që të heqin dorë nga rezistenca e mëtejshme duke u premtuar familjeve që nuk donin të jetonin nën sundimin e Malit të Zi, për t'u dhënë atyre vendbanime të reja, do të lirohen nga taksat për dhjetë vjet. Por shqiptarët refuzuan. Princi Nikolla kërcënoi se do ta zgjidhte këtë çështje me luftë të armatosur dhe se ai jo vetëm do të aneksonte Plavën dhe Gucinë por edhe pjesë të tjera të Shqipërisë.<ref>{{cite book|last1=Elsie|first1=Robert|title=The Tribes of Albania: History, Society and Culture|date=2015|publisher=I.B.Tauris|isbn=9781784534011|url=https://books.google.se/books?id=-EzWCQAAQBAJ&pg=PA45&dq=Ali+Pasha+of+Gucia+Marko+Miljanov&hl=sv&sa=X&ved=0ahUKEwj_hoj21dzKAhUBJSwKHZW4DzkQ6AEIOTAC#v=onepage&q=Ali%20Pasha%20of%20Gucia%20Marko%20Miljanov&f=false|language=en}}</ref>

Në këto rrethana, raporti shqiptaro-malazez u përkeqësua. Gjatë muajit të tetorit 1879 Mali i Zi filloi të përqendrojë ushtritë në kufi, duke e çuar numrin e ushtarëve në 5600. Forcat malazeze u përqendruan në një sektor të ngushtë ([[Velika|Velikë]]-Pepaj), për të goditur shqiptarët me sulmin e parë. Megjithatë, Shtabi Ushtarak mori një plan të papritur. Më 6 dhe 7 janar 1880, njësi të vogla të shqiptarëve, për të tërhequr vëmendjen e komandës ushtarake malazeze, nisën dy sulme në verilindje të Malit të Zi, nga [[Sanxhaku i Pazarit të Ri]]. Komanda ushtarake malazeze, duke kujtuar se shqiptarët do të vazhdojnë të sulmojnë nga verilindja, i tërhoqën ushtritë e tyre nga Jugu dhe i dërguan ata në veri.<ref>{{cite book|last1=Medlicott|first1=William Norton|title=Congress of Berlin and After|date=2013|publisher=Routledge|isbn=9781136243240|url=https://books.google.se/books?id=VU_YAQAAQBAJ&pg=PT264&dq=Plava+gusinje+albanians&hl=sv&sa=X&ved=0ahUKEwjF-pjxttzKAhXIkSwKHbm2CEcQ6AEILTAB#v=onepage&q=Plava%20gusinje%20albanians&f=false|language=en}}</ref><ref>{{cite book|title=Memoirs of the American Folk-lore Society|date=1954|publisher=American Folk-lore Society|url=https://books.google.se/books?id=8m07AAAAIAAJ&q=Plava+Gusinje+battle&dq=Plava+Gusinje+battle&hl=sv&sa=X&ved=0ahUKEwj7y5TH4dzKAhXBhSwKHZ-HDEsQ6AEIHjAA|language=en}}</ref>

Lufta patriotike që u zhvillua në Velikë dhe në Pepaj lënë një përshtypje të thellë mbi opinionin ndërkombëtar. Disa ditë më vonë kreu i këshillit të ambasadës austro-hungareze në Shkodër, z. Shmuker, ndoqi nga afër zhvillimin e betejës dhe i raportoi qeverisë së tij se "Malazezët thanë hapur se në betejën e Velikës së Pepajt shqiptarët luftuan me guxim. Me të vërtetë, forca e Lidhjes shkatërroi forcat e Malit të Zi që gjithmonë i dhanë gratë e tyre turqve otomanë për të mbetur të pavarur. Shqiptarët luftuan me një shpirt të vërtetë kombëtar".<ref>{{cite book|last1=Despot|first1=Igor|title=The Balkan Wars in the Eyes of the Warring Parties: Perceptions and Interpretations|date=2012|publisher=iUniverse|isbn=9781475947038|url=https://books.google.se/books?id=ZIbtG7w_rSUC&pg=PA18&dq=Plava+gusinje+albanians+league+of+prizren&hl=sv&sa=X&ved=0ahUKEwjzoJD1uNzKAhXC3CwKHWOTBjoQ6AEIMTAD#v=onepage&q=Plava%20gusinje%20albanians%20league%20of%20prizren&f=false|language=en}}</ref>