Gjuha e folur: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
v →‎top: rregullime të tekstit duke përdorur AWB
Rreshti 3:
Në gjuhën e folur, shumica e kuptimit përcaktohet nga konteksti. Kjo është në kontrast me gjuhën e shkruar në të cilën më shumë kuptim sigurohet drejtpërdrejt nga teksti. Në gjuhën e folur, e vërteta e një propozimi përcaktohet nga një referencë e përbashkët ndaj përvojës, por në gjuhën e shkruar, një theks më i madh vihet në një argument logjik dhe koherent. Në mënyrë të ngjashme, gjuha e folur tenton të përcjellë informacionin subjektiv, duke përfshirë marrëdhënien midis folësit dhe audiencës, ndërsa gjuha me shkrim tenton të përcjellë informacione objektive.<ref>Tannen, Deborah (1982). Gjuha e folur dhe e shkruar: eksplorimi i oralit dhe shkrim-leximit. Norwood, NJ: ABLEX Pub. Corp.</ref>
 
Marrëdhënia ndërmjet gjuhës së folur dhe gjuhës së shkruar është komplekse. Brenda fushës së gjuhësisë konsensusi aktual është se fjalimi është një aftësi e lindur njerëzore dhe gjuha e shkruar është një shpikje kulturore.<ref>Pinker, S., & Bloom, P. (1990). Gjuha natyrore dhe përzgjedhja natyrore. Sjelljes dhe Brain Sciences, 13, 707-784.</ref> Megjithatë disa linguistë, siç janë ato të shkollës së Pragës, argumentojnë se gjuha e shkruar dhe e folur posedon cilësi të dallueshme, të cilat do të argumentonin kundër gjuhës së shkruar duke u varur nga gjuha e folur për ekzistencën e saj.<ref>Aaron, P.G., & Joshi, R. M. (2006). Gjuha e shkruar është po aq e natyrshme sa gjuha e folur: Perspektiva biolinguistike. Leximi i Psikologjisë, 27 (4), 263-311.</ref>
 
Të dyja gjuhët vokale dhe të shenjave përbëhen nga fjalë. Në gjuhët vokale, fjalët përbëhen nga një grup i kufizuar i zanoreve dhe konsonantëve, dhe shpesh toni. Në gjuhët e shenjave, fjalët përbëhen nga një grup i kufizuar i formave, orientimeve, lëvizjeve të vendndodhjeve të duarve dhe shpesh të shprehjeve të fytyrës; në të dyja rastet, blloqet e ndërtimit quhen foneme. Në të dyja gjuhët vokale dhe të shenjave, fjalët janë të lidhura gramatikisht dhe në mënyrë prozore në fraza, klauzola dhe njësi më të mëdha të diskursit.
 
Fëmijët si [[Gjuha Amtare|gjuhë të parë]] mësojnë gjuhën që përdoret rreth tyre, qoftë vokale ose (nëse janë parë). Fëmijët e shurdhër do të bëjnë të njëjtën gjë me gjuhën e shenjave nëse dikush i përdor rreth tyre. Gjuha e zërit duhet t'u mësohet me vetëdije në të njëjtën mënyrë që gjuha e shkruar duhet të mësohet të dëgjojë fëmijët.<ref>Rickerson, E.M. [https://web.archive.org/web/20101219070627/http://spinner.cofc.edu/linguist/archives/2005/08/whats_the_diffe.html?referrer=webcluster& "What's the difference between dialect and language?"]. ''The Five Minute Linguist''. College of Charleston. </ref><ref>[http://www.wie-sagt-man-noch.de/language/all-languages.html "Languages Facts"]</ref>
 
== Shiko edhe ==