Kurani: Dallime mes rishikimesh

Ai paraqet për besimtarët myslimanë fjalën e zotit në [[Gjuha arabe|gjuhën arabe]], së cilës i duhet bindur. Çështja nëse kurani është i pakrijuar apo i krijuar, (arabisht: خلق القرآن ''chalq al-koran,'' krijimi i kuranit), ka shkaktuar në teologjinë islamike vazhdimisht diskutime të ashpra.

Kurani përbëhet nga 114 [[Suret Kur'anore|sure]] të emërtuara, nga të cilat 113 fillojnë me basmala-në (arabisht: بسم الله الرحمن الرحيم ''bi-smi llāhi r-rahmâni r-rahīm,'' nëNë emër të allahutAllahut, të të mëshirshmitGjithëmëshirshmit, të përdëllyesitMëshirëploit). Kjo shprehje përsëritet një herë në suren 27 vargu 30, duke u përdorur kështu gjithsej 114 herë.

Kurani është hartuar gjatë një periudhe prej pak më tepër se dy dekadash. Sipas vendit të bërjes së zbulesës, bëhet dallim ndërmjet sureve [[mekka|mekkase]]nase dhe [[medina]]se. Suret përbëhen nga një numër i ndryshëm vargjesh (arabisht: [[aya]] (shumës: ''āyāt''), ku ato, me përjashtim të së parës, janë pothuajse krejtësisht të radhitura sipas gjatësisë, duke u shkurtuar drejt fundit. Gjithsej kurani përbëhet nga 6236 vargje.

: اقرأ باسم ربّك الّذي خلق = iqraʾ bi-smi rabbika ʾllaḏī ḫalaq

: ''folLexo,Mëso,Studio në emër të zotitZotit tënd, qëi Cili krijoi kaçdo krijuargjë!''

Në përgjithësi mendohet se Muhamedi nuk dinte as të shkruante, as të lexonte, prandaj besimtarët myslimanë besojnë se kryengjëlli GabrielXhibril i dha atij urdhrin të recitonte ose të thonte atë që i ishte shkruar më parë në zemër. Nga kjo e ka marrë emrin edhe kurani: lexim, recitim.

Sipas traditës islamike të literaturës së [[sira]]-s dhe të ekzegjezës së kuranit, [[tefsir-i]]t, pas zbulesës së parë, Muhamedi doli nga shpella dhe kryengjëlli GabrielXhibril i doli atij përpara në të gjitha drejtimet. Nga kjo ngjarje [[dritësimi]] Muhamedi thuhet se u trondit shumë, saqë u kthye duke u dridhur tek gruaja a tij [[Hadixha bint Huvailid|Hadixha]] në shtëpi, e cila e mbështolli atë me një mbulesë, kështu u zbulua edhe surja 74:

Sipas traditës, thuhet se [[Ali ibn Abi Talib-i]] ka qenë dëshmitar i zbulesës së parë. Gjatë 2223 viteve që pasuan iu zbulua Muhamedit i gjithë kuraniKurani, ku shumë vargje u referohen ngjarjeve aktuale të kohës. Vargje të tjera rëfejnë mbi profetët ([[Adami dhe Eva|Adam]], [[Abraham]], [[Noah]], [[Jusuf (profet)|Jozef]], [[Moze]], [[Isa ibn Maryam]] ''([[Jezu Krishti]])'' dhe të tjerë) kurse të tjera përmbajnë rregulla dhe parime të përgjithshme besimi duke iu drejtuar të gjithë njerëzve, edhe jobesimtarëve dhe ndjekësve të feve të tjera.

Para vdekjes së profetit kishte përfunduar mbledhja e shkrimeve, dhe pas rënies në ujdi me të gjithë ata që e kishin ruajtur kuranin si gojarisht (''[[Hafiz-i|hafizët]]''), ashtu edhe me shkrim, u shkrua vëllimi i parë i kuranit (arabisht مصحف ''mushaf'') pas vdekjes së profetit në vitin 11 pas h. (632 pas Kr.) në kohën e [[Kalifati|kalifit]] të parë [[Abu Bakr-i]]t, për ta ruajtur atë nga humbja ose ngatërrimi me thënie të tjera të profetit. Kalifi i tretë, [[Uthman ibn Affan-i]] (644–656), i zhduku këto vëllime të mëparshme të kuranit, që ishin shkruar pjesërisht edhe në dialekte të tjera dhe jo në atë [[Kuraishitët|kuraishit]] (në dialektin e profetit, që do të bëhej më vonë arabishte letrare), duke shkruar kuranin e vlefshëm deri më sot. Për këtë duhej të dëshmonin për çdo varg e pakta dy meshkuj se e kishin dëgjuar atë direkt nga goja e profetit. Vetëm gjashtë vargje në kuran janë dëshmuar në këtë mënyrë nga vetëm një dëshmitar, nga Zaidi, ish shërbëtori i profetit. Se pse këto varge sot janë në kuran, ka të bëjë me atë që, profeti ka bërë përjashtim duke e pranuar Zaidin si dëshmitar të vetëm, megjithëse duheshin e pakta dy meshkuj si dëshmitarë. Shkrimi arab atëherë nuk kishte akoma [[Zanorja|zanore]] dhe as shenja diakritike, me anë të të cilave në gjuhën arabe të sotme bëhet dallim ndërmjet [[Bashkëtingëllorja|bashkëtingëlloreve]] përndryshe të njëjta ; prandaj ishte me rëndësi zotërimi gojor i tekstit dhe forma e shkruar shërbente së pari si ndihmë për të mbajturit mend. E pakta pesë kopje u dërguan në Medinë, Mekkë, Kufa, Basra dhe Damask. Njëkohësisht u dha urdhri të digjen të gjitha shkrimet private të kuranitKuranit për të evituar burimet e gabuara në të ardhmen. Më parë mendohej se kopja e dërguar në Medinë, ndodhet sot në [[Tashkent]] (Usbekistan) dhe një ekzemplar i dytë ruhet në muzeun [[Topkapi-Saraji|Topkapi]] në [[Stamboll]]. Mirëpo të dy këta ekzemplarë janë shkruar në shkrimin kufik, i cili datohet në shekullin e 9-të pas Kr., duke qenë krijuar kështu e pakta 200 vjet pas Muhamedit.

Përkthimi i kuranit konsiderohet nga teologjia tradicionale islamike si i pamundur, pasi çdo përkthim mbart njëkohësisht edhe një interpretim. Prandaj leximi i kuranit sugjerohet të bëhet në tekstin origjinal arabisht. Disa [[Sufizmi|sufi]] për shembull besojnë se është më me vlerë po të shohësh shkronjat arabe të tekstit të kuranitKuranit, edhe pa ditur arabisht, se sa të lexosh një përkthim të dobët.

Emri dhe numri i vargjeve si dhe vendi i zbulesës (Mekka ose Medina) shënohen zakonisht në titullin e sureve. Pas tyre vijon (me përjashtimit të sures 9) çdo herë shprehja hyrëse ''bismillahi 'r-rahmani 'r-rahim'' : „në„Në emër të allahutAllahut, të të mëshirshmitGjithëmëshirshmit, të përdëllyesit“Mëshirplotit“, e ashtuquajtura [[basmala-ja]]. Kjo shprehje zakonisht nuk llogaritet si varg (me përjashtim të sures hyrëse [[al-fatiha]]). Megjithatë në botimin e [[ahmadijja]]s numërohet shprehja hyrëse si varg më vete duke shtyrë kështu numërimin e vargjeve pasuese përkatësisht nga një, (psh.: 2:30 → 2:31).

Radhitja e sureve nuk orientohet nga përmbajtja por ato janë të radhitura, me përjashtim të sures së parë ''[[al-fatiha]]'', sipas gjatësisë së tyre (duke filluar me më të gjatën). Nga përmbajtja shumë sure nuk i përmbahen temës së vetme të përmendur në titull. Surja ''En-nisa'' (Gratë), për shembull, përmban në fakt një nga pasazhetMesazhe etë rëndësishmerëndësishëm të kuranit në lidhje me gruan, mirëpo flet përveç kësaj edhe për të drejtën e trashëgimisë si dhe për çështje të përgjithshme besimi.

Mospajtim ka në lidhje me numërimin e vargjeve, prandaj edhe numrat e vargjeve në librat shpesh të pajisur me ornamente artistike, lihen jashtë nga teksti duke u rrethuar me bordurë. Edhe numrat e faqeve janë jashtë tekstit, i cili kufizohet dukshëm prej tyre. Gjithashtu nuk ka konsens për atë nëse ''basmala-ja'' vazhdimisht vetëm përsëritet apo quhet çdo herë si varg më vete. Në shumicën e ekzemplarëve numërohet ky varg vetëm herën e parë dhe herët e tjera jo. Numërimi i [[ahmadijja]]s llogarit çdo ''basmala'' më vete duke numëruar gjithsej 6326 vargje. Të tjerët arrijnë në 6214 vargje.

Gjuha e tij ka pasur ndikim të madh mbi zhvillimin e gramatikës arabe. Përveç fragmenteve të ruajtura deri sot të poetëve paraislamikë, [[Gjuha arabe|arabishtja]] kuranikeKuranike ka vlejtur dhe vlen si normë për të shprehurit korrekt gjuhësor.

Vlen si gjest i përshpirtshëm, i dëshirueshëm dhe me shumë vlerë, kur teksti lexohet, analizohet ose edhe recitohet; të recituarit mësohet sipas rregullave të caktuara dhe në arabisht, shpesh edhe nga fëmijë të mitur. Çdo mysliman besimtar përpiqet gjatë jetës së tij të mësojë (përmendësh), brenda mundësive të veta, një numër suresh dhe të lexojë gjithashtu sa më shpesh kuraninKuranin. Sipas rrymës ideologjike brenda fesë islame, nuk analizohet vetëm përmbajtja (semantike) ''(kuptimi)'', por i jepet shumë rëndësi çdo detaji, çdo shkronje dhe çdo pike ngaqë teksti në përgjithësi konsiderohet si fjala origjinale e zotit. Shih për këtë edhe [[shkronjat misterioze]].

Që nga koha e profetit Muhamed e deri më sot ka pasur një numër të madh myslimanësh (të quajtur ''[[Hafizi|hafizë]]'') që e dinin kuranin fjalë për fjalë, përmendësh, shumë të tjerë e zotëronin atë e pakta pjesërisht. Një recitim i tillë përmendësh zë vendin më të lartë në vlerësimin e myslimanëve besimtarë, aq më tepër ngaqë teksti i kuranitKuranit është hartuar kryesisht në prozë me rimë (arabisht سـجـع [[saj`-i|saxh]]). Kjo i jep recitimit në arabisht një atraktivitet shtesë, i cili gjatë një përkthimi humbet pothuaj krejtësisht (përjashtim bën këtu përkthimi në gjermanisht nga [[Friedrich Rückert]]). Shpesh ishin të verbërit ata që me recitimin e kuranit merrnin përsipër një detyrë të rëndësishme shoqërore.