[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
v U kthyen ndryshimet e Flamurii1 (diskutimet) në versionin e fundit nga Zmarlind5.
Etiketa: Rollback
Rreshti 6:
''Shih artikullin kryesor [[Muhameti]]''
 
[[Muhameti|Muhamedi (a.s)]] ([[Gjuha arabe|arabisht:]] محمد = i lartë-lëvduari, i shumë-lëvduari) ka lindur rreth vitit 570 pas Krishtit si biri i një tregtari nga fisi i [[Kuraish-ët|kuraish-ëve]] në [[Mekka|Mekkë]], në [[Arabia Saudite|Arabinë Saudite]] të sotme. Sipas trashëgimisë islame, atij iu shfaq në moshën rreth 40 vjeçare për herë të parë [[Gabrieli (kryengjëlli)|kryengjëlli XhibrilGabriel]], i cili i diktoi në vazhdim të jetës së tij për vite me rradhë vargjet e [[Zbulesa|zbulesës]] hyjnore, [[Kurani]]n. Zbulesat e Muhametit u mblodhën dhe u kontrolluan vazhdimisht që gjatë kohës kur jetonte ai dhe së fundi, nën sundimin e [[Uthman ibn Affan-i]]t, i të tretit të të ashtuquajturve [[Kalifi|kalifëve]] legjitimë, u mblodhën e u [[Kanoni (fetar)|kanonizuan]]. Shpallja e mesazhit të një monoteizmi pa kompromise gjeti vetëm pak simpatizantë në Mekkën politeiste të asaj kohe, kështu që komuniteti i ri mysliman e pa veten të detyruar nën presionin e kundërshtarëve të braktisë Mekkën dhe të mërgojë në veri, në [[Yathrib-i|JethribYathrib]] (''sot [[Medina|Medinë]]''). Kjo ngjarje hyri në histori si ''[[Hixhreti|hixhra]]'' (ose ''hixhreti'') dhe u caktua me vendim të [[Kalifati|kalifit]] të dytë [[Umar ibn al-Chattab-i|Umer ibn el-Hatabit-i]]t si viti i parë i [[Era islame|erës islame]].<ref>Albrecht Noth: ''Früher Islam'' (''Islami i hershëm''). Në: Ulrich Haarmann (botues): ''Geschichte der arabischen Welt'' (''Historia e botës arabe''). C.H. Beck, 1991. f. 11</ref>
 
JethribYathrib filloi në këtë kohë karriera ushtarake dhe politike e profetit. Menjëherë pas mbërritjes në këtë oazë, Muhameti lidhi një kontratë aleance me banorët e atjeshëm, të ashtuquajturën "''[[Marrëveshja e Medinës|marrëveshjen e Medinës]]''".<ref>Për një përmbledhje të shkurtër të ''marrëveshjes së Medinës'' shih W. Montgomery Watt: ''Islamic Political Thought'' (''Mendimi politik islamik''). Edinburgh University Press, 1980. f. 4-6</ref> Më pas vijuan përballje ushtarake me kuraish-ët paganë: sulmimet e organizuara nga profeti mbi karvanët çuan në [[Beteja e Badr-it|betejën e Badr-it]], e cila u pasua nga ajo e [[Beteja e Uhud-it|Uhud-it]]. Si sulmi i madh i fundit nga ana e kuraish-ëve mbi Medinën ishte e aushtuquajtura [[beteja e llogoreve]].
 
Ndërkohë pati konflikte me tre fiset çifute më me rëndësi në JethribYathrib: [[banu kainuka-t|benu kanjuka-t]] dhe [[banu nadir-ët|benu nadir-ët]] u përzunë nga ky oaz, ndërsa meshkujt e [[banu kuraiza-t|banu kuraiza-ve]] u ekzekutuan, pasuria e tyre u nda mes myslimanëve ndërsa gratë dhe fëmijët u shitën si skllevër.
 
Lufta e Muhametit dhe trupave të tij kundra kuraish-ëve dhe aleatëve të tyre çoi më 628 pas Kr. në një marrëveshje paqeje. Pas shkeljes së kësaj marëveshjeje nga ana e mekkanasve pasoi pushtimi i Mekkës më 630 pas Kr.<ref>''The Encyclopaedia of Islam''. New Edition. Brill, Leiden. Vol. 6, f. 147 ("Makka") : "A breach of the terms of this treaty by Meccan allies led to a great Muslim expedition against Mecca with some 10,000 men. The town was surrendered almost without a blow, and all the Meccans, except a handful who were guilty of specific offences against Muhammad or some Muslim, were assured their lives and property would be safe if they behaved honourably." (''Shkelja e kushteve të kësaj marrëveshjeje nga ana e aleatëve mekkanas, çoi në një ekspeditë me rreth dhjetëmijë vetë kundra Mekkës. Qyteti u dorëzua gati pa asnjë përpjekje dhe të gjithë mekkanasve, me përjashtim të një grusht prej tyre që ishin fajtorë për shkelje ndaj Muhametit si dhe ndonjë myslimani, iu premtua se do t'u sigurohej jeta dhe prona, në qoftë se do të silleshin hijshëm.'')</ref> Kur më 632 pas Kr. profeti vdiq, territori i zotërimit islamik shtrihej mbi të gjithë gadishullin arabik.<ref>Për një përmbledhje shih: W. Montgomery Watt: ''Muhammad at Medina'' (''Muhameti në Medinë''). Oxford University Press, 1962. f. 78-151; Elias Shoufani: ''Al-Ridda and the Muslim Conquest of Arabia'' (''Al-Ridda dhe pushtimi mysliman i Arabisë''). University of Toronto Press, 1973. f. 10-48</ref>
Rreshti 37:
E para e këtyre detyrave është [[Shehadeti|shpallja e besimit islam]], ose ''shahada (shehadeti'') (arabisht: الشهادة šahada), që thuhet si vijon:
 
أشهد أن لا إله إلا الله وأشهد أنّ محمدا رسول الله = ashhadu an lā ilāha illā 'llāh va-ashhadu anna Muhammadan rasūlullāh ašhadu an lā ilāha illā 'llāh, va-ašhadu anna muḥammadan rasūlu 'llāh (''"Dëshmoj, se s'ka Zotperëndi tjetër që meriton të adhurohet me të drejtë përveç ALLAHUT dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguari i ALLAHUT."'').
 
Me këtë shprehje të përbërë nga dy pjesë, myslimanët deklarojnë njohjen e këtij monoteizmi strikt, dërgimin profetik të Muhamedit dhe zbulesën e tij Kuranin dhe kështu vetë fenë islame.<ref>(Halm, Heinz, Der Islam. Geschichte und Gegenwart (''Islami. Historia dhe e sotmja''). C.H. Beck, München 2008, f. 60, ISBN 978-3-406-56285-3)</ref> Kush e thotë shpalljen e besimit me vetëdije të plotë përpara dy dëshmitarëve vlen si mysliman.
Rreshti 55:
 
==== Taksa e lëmoshës ====
Taksa e [[Lëmosha|lëmoshës]] (arabisht: زكاة ''[[Zeqati|zakāt]]'') (''zekatizeqati'')<ref>Mohammed und die Frühzeit, islamisches Recht, religiöses Leben (''Muhameti dhe koha e herëshme, e drejta islamike, jeta fetare'') në: Der Islam (Die Religionen der Menschheit, Bd. 25) (''Feja islame (Fetë e njerëzimit, Vol. 25)''), William Montgomery Watt, Alford T. Welch, 1980, ISBN 3-17-005428-7, f. 137, 303; Schaefer, Udo: Glaubenswelt Islam. Eine Einführung (''Bota e besimit islam''), Botimi i dytë . Georg Olms, Hildesheim, Zürich, New Nork, 2002, f. 70, ISBN 3-487-10159-9</ref> është taksa e detyrueshme për t'u paguar nga çdo mysliman i shëndoshë psiqikisht, i lirë, i rritur dhe financiarisht në gjendje<ref>Thomas Patrick Hughes: ''A Dictionary of Islam''. Asian Educational
Services, 1996. f. 699</ref> për të ndihmuar financiarisht të varvërit, skllevërit, debitorët dhe udhëtarët si edhe për ''[[Xhihadi|përpjekjen ose luftën në rrugën e zotit]]''<ref>Thomas Patrick Hughes: ''A Dictionary of Islam''. Asian Educational
Services, 1996. f. 700</ref><ref>[[Zeqati|Zekati]] paraqet një nga tre format e taksave të detyrueshme sipas së drejtës klasike islamike. Dy taksa të tjera që duheshin paguar nga jo-myslimanët nën sundimin islamik janë taksa e tokës ''[[haraxhi]]'' (ose ''haraçi'') dhe taksa për frymë ''[[xhizja]]'', e bazuar në suren 9, vargu 29.</ref>
Rreshti 61:
Syed (botues): ''Muslimische Philanthropie und Bürgerschaftliches Engagement'' (Filantropia myslimane dhe angazhimi civil). Maecenata Verlag, 2005. f. 128 f.</ref>
 
ZekatiZakati është një vepër e përshpirtshme dhe detyrim fetar për myslimanët duke u ardhur në këtë mënyrë në shërbim vetëm myslimanëve.
 
==== Agjërimi ====
Rreshti 75:
=== Parimet e besimit ===
Feja islame ka gjashtë nene besimi fetar. Besimi tek:
* zoti i vetëm (Allahu)
* Besimin në Allahun.
* Besimin në Engjëjt[[Engjëlli|engjëjt]] e tij.
* Besimi[[zbulesa]] e Librattij (librat e shenjtë: [[Torah|torah-ës]], [[ungjilli]]; veçse sipas kuranit dhe [[Hadithi|hadith-it]] shkrimet e hebrenjve dhe të të krishterëve janë të falsifikuara dhe të ndryshuara). (→ [[Tahrif-i]])
* Besimi nëDërguaritdërguarit e tij, [[Profeti|Profetëtprofetët]] e Zotitzotit: ndër të tjerë [[Adami dhe Eva|Ademi]](Adami), [[Abrahami]](Ibrahimi), [[Moisiu]](Musai), [[Jezusi|Isai]] dhe së fundi Muhamedi sal-lAllahu alejhi we selem(Paqja dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të.)
* Besimidita e [[Gjyqi i mbramë|gjyqit të mbramë]] dhe Ditën[[jeta e Fundit(kijametin),përtejme]]: njeriu do të japë llogari një ditë për veprat e tij dhe ose do të dënohet me [[Ferri|ferrin (xhehenem)]], ose do të shpërblehet me [[Parajsa|parajsën (xhenet)]].
* [[Provania]] ose providenca (''predestinimi'', ''paracaktimi'') hyjnor.
* Besimi në P''aracaktimin'' hyjnor se çdo gjë e mirë apo e keqe vie nga Allahu.
 
Këto nene besimi përmenden ndër të tjera në Kuran (psh. sure 4, vargu 136):
 
: ''O besimtarë! Besoni tek zoti e tek i dërguari i tij dhe tek shkrimi i shenjtë që ai ia ka çuar të dërguarit të tij, dhe tek shkrimi që e ka çuar (që) më parë! Kush nuk beson tek zoti, tek engjëjt e tij, tek shkrimet e tij, tek i dërguari i tij dhe tek ditagjyqi ei funditmbramë, ka dalë nga rruga (e drejtë).''
 
Feja islame është një fe e theksuar monoteiste. Përfytyrimi kristian i [[Trinia|trinisë]] (triadhës) hidhet poshtë kategorikisht. Gjithashtu edhe çdo personifikim ose sidomos paraqitje figurale e zotit. Zoti përshkruhet me anë të „[[99 emrat e allahut|99 emrave më të bukur]]“ (''al-asmāʾu ʾl-ḥusnā''), të cilët i përkasin vetëm atij. Njerëzit mund të dinë vetëm çka zoti u ka zbuluar atyre vetë me hirësinë e tij. Përkufizimi i atributeve të zotit me anë të shpjegimit të kuranit ka shkaktuar në islamin sunnit konflikte të ashpra gjatë kohës së [[Abbasidët|abbasidëve]], veçanërisht në teorinë e [[mu'tazila]]-s dhe kundërshtarëve të saj.
Rreshti 114:
 
=== Sunnitët ===
Feja islame është e ndarë në disa rryma. [[Sunnitët]] përbëjnë me rreth 85 përqind grupimin më të madh në numër.<ref>(http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e2280?_hi=2&_pos=2|titel=Sunni Islam|zugriff=2010-03-21. John L. Esposito, Oxford Islamic Studies Online)</ref> Këta ndahen gjithashtu në [[Medh-hebi|drejtimet juridiko-fetare]] sunnite të hanefive[[Hanafitët|hanafitëve]], [[Makilitët|malikivemalikitëve]], [[Hanbalitët|hanbelivehanbalitëve]] dhe [[Shafiitët|shaffiveshafiitëve]]. Rryma e quajtur e [[Vahhabitët|vahhabitëve]] nuk është drejtim juridiko-fetar por ajo përdor atë të hanbalitëve.
 
Këto drejtime janë shpesh të shtrira gjeografikisht; kështu jetojnë psh. hanafitët në Turqi, malikitët në Afrikën veriore.
Rreshti 162:
 
== Vendet e shenjta të fesë islame ==
Në fenë islame vlejnë vende të shumta si të shenjta por treve prej tyre u jepet rëndësi e veçantë: qyteti Mekka vlen si vendi më i shenjtë për myslimanët. Ai është vendi i lindjes së MuhameditMuhametit, me [[Qabeja|kaaba-n]] (qabenë) si shenjtëroren (''faltoren'') qendrore të fesë islame, e cila jep drejtimin gjatë të falurit (''[[kibla]]'').
 
Pas saj vjen [[Medina]], në veri të Mekkës, vendi ku feja islame shpalosi së pari ndikimin e saj politik.