[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 1:
{{Njësit|
sistemi = [[Sistemi SI|SI]] |
Madhësia = [[Masa]] |
simboliM = <math>m</math> |
Njësia = kilogrami |
simboliNj = kg |
formula = [[Sistemi SI|përkufizimi]] |
rez = - |
|}}
[[Skeda:Kilogram.jpg|thumb|right|250px|Prototipi internacional i kilogramit në Paris]]
'''Kilogrami''' është njësi matëse e [[Sistemi SI|Sistemit SI]] për [[Masa|Masen]].
 
Në shumë aspekte kilogrami është një njësi e vecantëveçantë. Kështu madhësia e kiologramitkilogramit në Sistemin SI krahasohet me prototipin e kilogramit të vjetër. Po ashtu kilogrami është e vetmja madhësi e cila si njësi bazë fillon me parashtresenparashtresën '''kilo''' para prapashtesesprapashtesës '''[[gram]]'''.
 
ndërkohndërkohë nga gjitha anët e botës punohet për të nxjerrur një përkufzimpërkufizim për kilogramin i tillë që të rrjedhë nga një konsonante bazë e sistemit. Kjo inciativëiniciativë merrëmerë hovë edhe më të madh pas njohurive që 40 kopjet e prototipit nëndërkohë janë më të rënda për 50 mikrogram se prototypiprototipi. Shkaqet për rritjen së peshesë së kopjeve ende nuk janjanë gjetur. Pasi që kopjet janë të përpunuara nga i njëjti material sikurse prototipi supozohet se vetë prototipi ka humbur në peshë dhe se kopjet kanë ende të njëjtennjëjtën peshë.
 
OrijentimetOrientimet më të njohura në iniciativeniniciativën për ri-përkufizimin e kilogramit, janë :
 
* KonstruimiKonstruktimi i një sfere nga një numër i caktuar i atomeve të Siliciumi patër. Një sferë e tillë është prodhuar dhe përdoret për krahasime në prodhim të nivelit [[nanometri|nanometer]]. Në praktikë përdorimi i kësaj sfere në këtë nivel tregoj që ka si pasojë diferenca shumë të vogla. Kjo diferencë llogaritet të jetë si pasojë e matjeve jo korrekte gjatë vendosjes të izotopeve të siliciumit në sferë. Siliciumi në natyrë mundë të gjendet me tri izotope me masa të atomeve 28,29 dhe 30. Tani shikohet për prodhimin e sferessferës nga siliciumi me isotopeizotope të pastra Silicim-28, çka në praktik do të thotë një punë e rëndë diturie si dhe finaciarefinanciare.
* Matja të bëhet me një Vat-peshore, gjatë të cilit proces do të bëhej krahasimi madhësisë mekanike me atë elektrike. Kjo ndodhë në dy hapa : Kalimi i rrymës në një bobinë do të shkaktonte krijimin e fushës magnetike, me një inezitet të caktuar 2) Lëvizja e bobinës në këtë fushë magnetike do të krijonte rrymën induktive . Po ashtu duhet matur shpejtësia dhe nxitimi i lëvizjes së bobinës dhe pesha që krijon pesha e trupit që duhet matur.
* Matja e masesmasës së një atomi me ndihmën e rrezatuesittrrezatuesit të joneve dhe mbledhja e joneve në një masë (trup fizik). Duke matur intezitetinintensitetin e rrymës së rrezatuesit të joneve dhe kohën mund të matet masa e atomit në njësinnjësinë kilogram.
 
Të gjitha këto ide e inciativainiciativa janë në zhvillim e disa nga to edhe praktikohen, por ende nuk është vendosur se cila nga këto apo ide të reja do të zëvendësoj prototipin e tashëm të kilogramit.
 
Të gjitha këto ide e inciativa janë në zhvillim e disa nga to edhe praktikohen, por ende nuk është vendosur se cila nga këto apo ide të reja do të zëvendësoj prototipin e tashëm të kilogramit.
== Përkufizimi i tanishëm ==
Që nga 1898 prototipi internacionainternacional i kilogramit në Paris është vlera krahasuese ndëkombëtarendërkombëtare e ilogramitkilogramit. Masa e prototipit është e përkufizuar si 1kg1 kg. Ruhet në byron internacionale për masa dhe pesha (Bureau International des Poids et Mesures (BIPM) [1] (http://www.bipm.fr/)) në Sevres afër Parisit[[Paris]]it.
Prototipi është njnjë cilindër i konstruktuar nga legura 90 % [[platin]] dhe 10 % [[iridium]] me lartësi dhe rreze prej 39mm39 mm. Vendet nënshkruese të kësaj marrveshjemarrëveshje kanë kopje nga ky prototypprototip. Komiteti internacional për masa dhe pesha vendos se kur duhet krahasuar kopjet me prototipin. Deri më tani këso lloj krahasime të prototipit me kopjet ka pasur më 1950 dhe së fundi më 1990. Shteti antarëanëtarë i këtij komiteti mund të krahasoj kopjen e vet me prototipin në çdo kohë, këtë krahasim zakonisht shtete e bëjnë çdo 10 vite.
 
== Përkufizimi i vjetër ==
Përkufizimi i vjetër i kilogrmitkilogramit ishte masa e kubit (dm<sup>3<sup>) prej një decimetri të mbushur me ujë me dëndsindendësinë maksimale (në teperaturëntemperaturën 4&nbsp;°C).
 
== Kilogrami dhe Sistemi SI ==
: shiko [[Parashtesat e njësive në Sistemit SI]]
* [[mikrogrami]] = 10<sup>-9</sup>kg
* [[miligrami]] = 0,000 001 kg - e milionta pjes e kilogramit
Line 108 ⟶ 109:
<small>'''≡ 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>4</sup> kg deri 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>5</sup> kg'''</small>
* 12 t - [[Elefanti]] më i madhë të njohur
* 14 t - KumbanaKambana e kullës [[Big Ben]] në Londër
* 78,7 t - Masa e një aeroplani të tipit [[Concorde]]
 
Line 114 ⟶ 115:
<small>'''≡ 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>5</sup> kg deri 1&nbsp;·&nbsp;10<sup>6</sup> kg'''</small>
* 181 t - aeroplani Jumbo-Jet ([[Boeing 747]]-400)
* 185 t - pesha maksimale e lejushmelejueshme për startim e një aeroplani të tipit [[Concorde]]
* 397 t - pesha maksimale e lejushmelejueshme për startim e një aeroplani të tipit Jumbo-Jet ([[Boeing 747]]-400)
 
== Masat e nivelit planetar dhe më të mëdha ==
Line 133 ⟶ 134:
== Shiko dhe këtë ==
 
== Lidhje të jashtme ==
* [http://www.npl.co.uk/mass/faqs/kilogram.html National Physical Laboratory FAQ on kilogram definition, the need for a new definition, and some alternatives]
* [http://www.ex.ac.uk/trol/scol/index.htm Conversion Calculator for Units of MASS (& Weight)]