Gëzim Erebara: Dallime mes rishikimesh

'''Gëzim Erebara''' është një “[[Artistartist i merituar]]” i popullit shqiptarëshqiptar, lindi më [[19 maj]] [[1929]] në [[Dibër]] ; vdiq më [[12 shkurt]] [[2007]].

Pasi kreu shkollimin fillor e të mesëm në vendlindje, në vitin [[1948]] nisi studimet për regjisurë në Akademinë FAMU në [[Praga|Pragë]]. Në [[Shqipëri]] u kthye në vitin [[1952]]. Në vitin [[1957]] filloi punën si [[regjisor]] dhe [[skenarist]] në [[Kinostudio]]n “[[Shqipëria e re]]”. Në fillim, ai punoi issi asistent regjiregjie në filmat “[[Tana]]”, “[[Furtuna]]” dhe “[[Debatiku]]”, ndërsa në vitin [[1967]] realizoi filmin e parë “[[Ngadhnjimi mbi vdekjën]]”, film i cili nuk u prit mirë nga cenzura dhe u ndalua.

Për 30 vite, ai punoi në Kinostudion “Shqipëria e re” dhe realizoi shumë filma artistikartistikë dhe dokumentardokumentarë. Pos kësaj, Gëzim Erebara është marrë edhe me publicistikë, duke botuar artikuj të shumtë të sferësferës profesionale për regjisurë, por ka bërë edhe analiza e vështrime nga sfera e krijimtarisë së tij profesionale.

Asistent rregjisorregjisor në filmin e parë shqiptar Tana“Tana”, si dhe në bashkëprodhimin shqiptaro-sovietik, Furtuna“Furtuna“ në vitet 1958 dhe 1959.

Filmografia: “Ngadhnjim mbi Vdekjen”, në bashkëautorësi me PirroPiro Milkanin, 1967. Filmi u nderua me çmimin e Republikës dhe u komercializua gjerësisht në Kinë dhe vende të tjera komuniste ku pati një sukses të jashtëzakonshëm me mbi 100 milionë shikues të rregjistruarregjistruar. Filmi “Ngadhnjim mbi Vdekjen”vdekjen”, një përshkrim i qëndresës së dy partizaneve të kapura rob dhe të ekzekutuara nga gjermanët gjatë Luftës së dytëDytë Botërore, vazhdon të shitet edhe sot në Kinë. Transmetimi i filmit u ndalua në Shqipëri për dy dekada për shkak se Edi Luarasi, aktore kryesore, u persekutua pas FestifalitFestivalit të 11-të në RTSH.

Në vitin 1976, realizoi filmin “Pylli i Lirisë”, një histori nga rezistenca antifashiste e filmuar në pyllin e Divjakës, ku e veçanta qe vendosja e një kali, si personazh kryesor. Siç ka treguar ai vetë, frika ishte e madhe për shkak se prania e kuajve në një film shqiptar si dhe koinçidenca historike (vrasja e Petrit Dumes dhe shpallja e garave me kuaj si sport mikroborgjez), patën krijuar një situatë të tensionuar. Edhe kali personazh në film, pati rënë pre e luftës politike të kohës, ku nga hipodromi i Ministrisë së Mbrojtjes, qe dërguar për kalë karroce në një fshat në Përmet, ku i kishin prerë kreshtën. Gjatë filmimeve, kreshta e kalit u realizua me trukim. “Pylli i Lirisë” është edhe filmi i parë me ngjyra me ekran të gjerë i realizuar në Shqipëri.

Shumë herë në emisione televizive, ka treguar se filmi i tij i pëlqyer, ishte “Një natë pa dritë”. I realizuar në vitin 1981, filmi paraqiti figurën komplekse të Migjenit. Dy dekada më parë, në vitin 1961, pati realizuar një dokumentar për figurën e Migjenit, ndërsa kësaj here, e mitizoi atë në Kinema. Për këtë vepër, Zz. Erebara, lexoi pothuajse në ilegalitet veprat e Niçes, studimet e huaja mbi Migjenin, gjë që binte ndesh me politikën zyrtare që e paraqiste pjesën Niçeaneniçeane të Migjenit si një periudhë kalimtare e gjendjes shpirtërore të poetit dhe jo si burim i rëndësishëm frymëzimi.

Në biseda të ndryshme ka treguar se mendimi i tij mbi këtë debat, është se Migjeni ishte niçean.

* “Vajzat me kordele te kuqe”, 1979 (Historiahistoria e lëvizjes feministe shqiptare gjatë kohës së Luftës së Dytë Botërore).

* “Fushë e gjelbër, fushë e kuqe”, 1984 (Historiahistoria e skuadrave të futbollit të Tiranës para dhe gjatë luftës).

* “Një Jetë më shumë”, 1985, me bashkautor Gavrosh Haxhihysenin. (Historiahistoria e një jetimi në Tiranë pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore).

Ka realizuar me dhjetëra dokumentarë gjatë karrierës së tij të gjatë. Ka përkthyer shumë vepra letrare si dhe lëndë profesionale. Njohës i thellë i estetikës së kinemasë dhe historisë së Kinemasëkinemasë. Për artikujt e panumërt është konsideruar nga miqtë e vet si një “magazinë pa inventar”. Punoi si pedagog i jashtëm për shumë vite në Akademinë e ArtaveArteve të Bukura në Tiranë, (Ish-institutiish Instituti i lartëLartë i artëveArteve). Nga përkthimet veçohen : “Ushtari i Mirë Shvejk”, (JarosllavJaroslav HaçekHashek), përkthyer nga gjuha çeke. Romane dhe tregime të ndryshme të Karel Çapek si dhe poezi të JarosllavJaroslav Seifert, (çmim Nobel në Letërsi). Ka përkthyer Çelësin e Kinemasë, Çelësin e Pikturës etj,. nga gjuha frënge. Një pjesë e madhe e përkthimeve janë ende në dorëshkrim. Ka përkthyer vepra të ndryshme nga letërsia italiane.

Gjuhët e huaja: Çekishtçekisht, Italishtitalisht, Frëngjishtfrëngjisht, Serbokroatishtserbokroatisht dhe pak rusisht.

=== Filma televizivtelevizivë ===

* [[Fushë e blertë-fushë e kuqe|Fushë e blertë – fushë e kuqe]] - (1984)

=== Filma dokumentardokumentarë ===

* JarosllavJaroslav HacekHashek : ”Ushtari i mirë Shvejk”

* Karel CapekÇapek : "Hordubal"

* Çelësi i pikturësPikturës

* [http://revistamapo.com/index.php?faqe=detail&kat=Kulture&id=292&PHPSESSID=e583f1fe8b3c7a86ebb5d169b55331b3 ObituarinObituari nga Ben Andoni, revista Mapo]