Elektriciteti: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
→‎Shiko edhe: përmirësime teknike, zëvendësova: Maj → maj duke përdorur AWB
v bashkim nga elektrizimii
Rreshti 1:
{{për përmirësim}}
[[Skeda:Lightning NOAA.jpg|thumb|250px|[[Rrufeja]] godet tokën gjatë një [[Shtërngata|shtërngate]] nate. [[Energjia]] e rrezatuar me dritë shndërron [[gazi]]n e [[Atmosfera|atmosferës]] në [[Plazma|plazmë]] dhe anasjelltas.]]
'''Elektriciteti''' ([[Greqishtja|greq.]] ''ήλεκτρον'', ilektron = qelibar) është një emërtim i përgjithshëm për llojshmërinë e dukurive që ndodhin nga prania dhe rrjedha e ngarkesës. Kjo përfshin shumë dukuri të mirënjohura [[Fizika|fizikore]] si [[rrufeja]], [[Fusha elektromagnetike|fushat elektromagnetike]] dhe [[Rryma elektrike|rrymat elektrike]], dhe është vënë në përdorim [[industria]]l në [[Elektronika|elektronikë]] dhe [[Fuqia elektrike|fuqinë elektrike]]. Këto koncepte të lidhura, por të dallueshme janë më të njohura nga terme më të sakta :
 
Rryma elektrike në përcjellësit metalike quhet lëvizja e drejtuar e elektroneve. Deri ne shekullin XIX mendohej se atomi është grimca me e vogël e lendes, por me hulumtime te shumta dalim ne përfundim se ka grimca edhe me te vogla te cilat janë :elektronet, protonet dhe nutronet. Atomi përbehet nga bërthama dhe mbështjellësi elektronik. Ne bërthame gjenden : protonet dhe neutronet ndërsa mbështjellësi elektronik i atomit është mbështjellës i rreme, sepse jashtë bërthamës gjendet një elektron i cili me lëvizje te shpejte formon mbështjellësin elektronik. Për rrjedhje te ndryshme elektrike marrim nga poci elektrik. Ai shërben për te vene te drite objekte siç janë llambat e ndryshme ku energjinë elektrike e marrin nga poçi elektrik dhe bëjnë drite. Rezistence elektrike quajmë kundërshtimin e lendes për te kaluar rryma elektrike neper të. Intensitet i rrymës quhet sasia e elektricitetit, e cila kalon neper një prerje tërthore te një përcjellësi gjate një sekonde. Amper (A) quhet ai intensitet i rrymës elektrike, kur neper prerjen e përcjellësit kalon sasi e elektricitetit prej 1 kuloni për 1 sekonde.
 
Këto koncepte të lidhura, por të dallueshme janë më të njohura nga terme më të sakta :
* [[Fusha elektrike]] - është një efekt i krijuar nga një ngarkesë elektrike që ushtron një fuqi në sendet e ngarkuara në afërsinë e saj.
* [[Forca elektrike]] - është aftësia e një fushe elektrike për të vepruar, zakonisht matet në [[Volti|volt]] (V).