[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
Etiketat: Redaktim nga celulari Redaktim në versionin web nga celulari
v U kthyen ndryshimet e 79.106.209.149 (diskutimet) në versionin e fundit nga Tytuu.
Etiketa: Rollback
Rreshti 15:
'''Luani''' ([[Latinishtja|latinisht]]: ''Panthera leo'') është një prej llojeve të maceve të mëdha, që i takon gjinisë ''[[Panthera]],'' pjesë e familjes ''[[Felidae]]''. Me disa meshkuj që i kalojnë 250&nbsp;kg në peshë,<ref name="nowak">{{Cite book|title=Walker's Mammals of the World|last=Nowak|first=Ronald M.|publisher=Johns Hopkins University Press|year=1999|isbn=0-8018-5789-9|location=Baltimore}}</ref> është macja e dytë më e madhe e gjallë, pas [[tigri]]t. Sot, luanë të egër jetojë në [[Afrika|Afrikën]] sub-sahariane dhe në [[India|Indi]] (ku një popullsi e rrezikuar banon në Parkun Nacional të Pyllit të Girit). Në lashtësi, ishin të përhapur në shumicën e Afrikës, duke përfshirë [[Afrika veriore|Afrikën veriore]], si dhe në [[Euroazi]], nga [[Greqia]] dhe [[Evropa juglindore]] deri në [[India|Indi]]. Në fund të Pleistocenit, rreth 10,000 vjet më parë, luani ishte [[Gjitarët|gjitari]] i madh tokësorë i dytë më i përhapur, pas [[Njeriu|njerëzve]]: ''Panthera leo spelaea'' jetonte në pjesët veriore dhe perëndimore të [[Evropa|Evropës]] dhe ''Panthera leo atrox'' jetonte në [[Amerika (kontinent)|Amerikë]], nga [[Yukon|Jukoni]] në [[Peruja|Peru]].<ref name="Harington69">{{Cite journal|last=Harington|first=C. R. "Dick"|year=1969|title=Pleistocene remains of the lion-like cat (''Panthera atrox'') from the Yukon Territory and northern Alaska|journal=Canadian Journal of Earth Sciences|volume=6|issue=5|pages=1277–88|doi=10.1139/e69-127}}</ref>
 
Në natyrë, meshkujt rrallë jetojnë më gjatë se 10 deri në 14 vjet, kjo për shkak të lëndimeve të marra nga luftimet e vazhdueshme me meshkujt e tjerë rivalë që shumë reduktojnë jetëgjatësinë e tyre.<ref>{{Cite book|title=Lion|last=Smuts|first=G. L.|publisher=Macmillan South Africa|year=1982|isbn=0-86954-122-qifsharopt6|location=Johannesburg|page=231}}</ref> Në kaptivitet ata mund të jetojnë më shumë se 20 vjet. Ata zakonisht banojnë në [[savana]] dhe lëndina, edhe pse ata mund të shkojnë në [[Shkurret|shkurre]] dhe pyje. Luanët janë jashtëzakonisht shoqërorë në krahasim me macet tjera. Një tufë luanësh përbëhet nga femra, të quajtura luanesha, dhe këlyshë, si dhe nga një numër i vogël i meshkujve të rritur. Grupe të luaneshave zakonisht gjuajn së bashku, kryesisht thundrakë të mëdhenj. Luanët janë grabitqarë gjahtarë, si dhe kafshë që ushqen me kërma. Edhe pse zakonisht luanët nuk gjuajnë njerëz, disa kanë gjuajtur. Duke fjetur kryesisht gjatë ditës, luanët janë aktiv kryesisht gjatë natës, si dhe ndonjëherë gjatë muzgut.<ref name="phxzoo">[http://web.archive.org/web/20120415054339/http://www.phoenixzoo.org/learn/animals/animal_detail.aspx?FACT_SHEET_ID=100001 African Lion ''Panthera leo'']. Phoenix Zoo Fact Sheet.</ref><ref name="earthtouch">[http://web.archive.org/web/20120420172909/http://www.earth-touch.com/result.php?i=Lions-nocturnal-chorus Lions' nocturnal chorus]. Earth-touch.com. Retrieved on 31 July 2013.</ref>
 
== Taksonomia dhe evolucionit ==