[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
Hatake (diskuto | kontribute)
Hatake (diskuto | kontribute)
→‎Veprat: thuktezim
Rreshti 40:
Gjatë kësaj kohe u intensifikuen lidhjet e tij me “Vatrën” dhe “Diellin”. Gjithnji, ai ka qenë bashkëpunëtor i zellshëm i “Diellit”. Shqetësimet e tij për gjendjen e “Vatrës”, në këte kohë, dhe mendimet e tij për prosperitetin e saj, ai i shprehu, së pari, në “Dielli”, në artikullin e gjatë “Për riorganizimin e Vatrës”, (nr. i 16 gushtit 1983) dhe në Fjalimin e rastit të 28 Nandorit 1986, “Për shpëtimin e Vatrës”, që u botue në “Diellin” e 28 shkurtit, 1987. Më duket se Arshiu ka dhënë përcaktimin ma të saktë dhe ma të bukur për Vatrën: “Vatra asht nji monument historik i vetëdijes dhe kulturës kombëtare”. Ai ka shkruar me dhimbje kraharori për gjendjen e mjeruar të “Vatrës” dhe ka vlerësue lart prestigjin e saj ndaj organizatave të tjera të diasporës, gja qi i jep mundësi e avantazh asaj t’i bajë nji sherbim të madh kombit, “i cili do të ketë vlerë më të madhe nëse Vatra mban një qëndrim sipërpartiak dhe sipërqeveritar”. “Ndërhymja e saj, shkruen Pipa, asht sidomos e randësishme ndër raste kur të drejtat e kombit shqiptar cenohen ose rrezikohen”.
 
Në pranverë të vitit 1991, Pipa u zgjodh kryetar i “Vatrës”, pa qenë anëtar i saj, detyrë në të cilën qëndroi vetëm një vit, sepse në qershor të 1992-shit, nuk u rizgjodh. E mori kryesinë e “Vatrës” me të vetmin qëllim për ta vënë atë në shërbim të problemeve me rëndësi të jashtëzakonshme historike, që dolën para kombit tonë: zhvillimeve demokratike në Shqipëri dhe zgjidhjes së problemit të Kosovës. Gjatë kësaj kohe tepër të shkurtër, ai iu kushtua me të gjitha energjitë rimëkëmbjes së “Vatrës”, dhe kreu shumë punë me vlerë. Në “Albanica”, në nr. 3-4 të 1992-shit, në shkrimin ''On VATRA and Dielli'', ai ka shkruar me hollësi për to.

Vdiq Puname e20 tijkorrik është pasqyruar, gjithashtu,1997numrat e “Diellit”Washington, që editoi ai gjatë kësajD. koheC.
 
== Veprat ==
Veprimtaria e tij përfshin fusha të artit letrar, të filozofisë, estetikës, kritikës letrare, folklorit, folkloristikë sfolkloristikës, gjuhësisë, politikës, publicistikës.
 
Vëllimin e parë poetik me titull “Lundërtarët”, nji përmbledhje lirikash qi dishmon një talent novator në shpërthim, e botoi në v. 1944. Të dytin, “Libri i burgut” të shkruemshkruar në letra cingareshcigaresh, në burgjet e kampet e punës së detyruemedetyruar, e botoi në Romë në vitin 1959. Është një përmbledhje liriko-epike, pasqyrëPunë e gjallëburgut artistikeështë eedhe motiveve“Rusha” qibotuar i diktoi jeta e qelive dhe e kampeve të vdekjesMunich, ku kaloi dhetë vjet1968. Një ditar1969, iPipa vërtetëbotoi kaMunich përantologjinë poetike mbetë“Meridiana”, një përzgjedhje nga dishmitëbotimet artistikee mëparshme dhe saktadisa të asaj qi ndodhi me ata që nuk iu nënshruen regjimitpoezishpërgjakshëmpabotuara, diktaturial.si “Nuk njoh në të gjithë letërsinë shqipe vargje më tronditëse sa ato të botuara në librin e quajtur thjesht “Libri i burgut”p.sh. Tek lexon poezitë e Arshi Pipës“Preludet”, ndjen klithmat, britmat, plagët, poshtërimin njerëzor,shkruaremër të ca idealeve absurdeFirence dhe hipokrite. Është një sketerrëTiranëe tmerrshme sesa Ferri i Dantes, sepse ky është ferri i njerëzve të pafajshëm e jo i mëkatarëve. Është materia e Parajsës e transplantuar në Ferr”, ka shkruar shkrimtari Rudolf Marku.3)1941.
 
Pipa na ka lënë një trashëgimi të pasur edhe në fushën e përkthimeve poetike nga latinishtja, italishtja, frëngjishtja, gjermanishtja, anglishtja. Vetëm gjatë kohës njëvjeçare që jetoi si refugjat në Jugosllavi, ai përktheu një vëllim poetik me titull “Lyrika Latine”, (rreth 250 faqe të plotësuaraedheplotësuara me shënime të ndryshme metrike), mbetur në dorëshkrim. Po ashtu, mbetur në dorëshkrim, është edhe një vëllim poetik i shkruar në tri gjuhë europianeevropiane me titull “Autobiografia”.
Punë e burgut është edhe “Rusha” (botue në Munich, 1968), poemë epike me një subjekt të theksuar dramatik të periudhës së gjysmës së dytë të shek. XIV, që trajton një histori dashurije dhe hakmarrjeje mes shqiptarëve e serbëve në sfondin e zakoneve tona tradicionale. Me 1969, Pipa botoi në Munich antologjinë poetike “Meridiana”, një përzgjedhje nga botimet e maparshme dhe disa poezish të pabotuara, që tingëllon si jehonë e mirëfilltë e një testamenti poetik.
 
Veprimtari të gjerë ka lënë në hapësirën shkencore të kritikës letrare. Gjatë vitëve në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, botoi veprën “Trilogia Albanica” (1978), në tri vëllime: “Albanian Folk Verse”, “Hieronymos De Rada ” dhe “Albanian Literature: Social Perspectives ”, vepër rreth 900 faqesh me përsiatje albanologjike origjinale.
Krijimet poetike të Arshiut shquhen për një talent të fuqishëm, për shumësi e përzgjedhje motivesh, për trajtim të tyre në nivele artistike të lakmueshme, dhe për një përkushtim të madh ndaj punës krijuese, pa lënë mangët gjuhën poetike jashtëzakonisht të pasur e të pastër, të zgjedhur me kujdes si rrallëkush.
 
Në vitin 1991, botoi “Contemporary Albanian Literature”, për të cilën studiuesi [[Fortino Italo Costante Fortino]], ka thënë: “Studimi i fundit i Arshi Pipës mbi letërsinë e realizmit socialist përban një kontribut të parë . . . për njërendnjë rend të ri që duhet të vendoset në letërsinë dhe në radhë të parë, në kritikën letrare” 5). Fjalët e Fortino-s vlejnë gjithashtu për “Trilogjinë shqiptare”. Nuk mund të bëhen hulumtime shkencore në fushën e kritikës letrare pa marrë në konsideratë mendimet dhe tezat origjinale të Arshiut, dhe pa mbajtur qëndrim miratues a kundërshtues ndaj tyre.
Po veçoj, sa për ilustrim, nga “Meridiana”, “Preludet”, të shkruar në Firence dhe Tiranë në vitin 1941. Tharme poetike, yshtëse imtimesh meditative me forcë të madhe purifikuese, të enduna në veshje tekstore moderne; fluiditete lirike të derdhuna në simfoni ritmesh e tingujsh të magjishëm. Këto janë “Preludet”. “Urgjencca të mbrendshme”, siç i pati quajtur ai shtysat e fuqishme shpirtnore për t’i dhanë jetë poezisë. Befasuese për letrat shqipe të asaj kohe, dhe po aq befasuese edhe sot e kësaj dite.
 
Pipa na ka lënë një trashëgimi të pasur edhe në fushën e përkthimeve poetike nga latinishtja, italishtja, frëngjishtja, gjermanishtja, anglishtja. Vetëm gjatë kohës njëvjeçare që jetoi si refugjat në Jugosllavi, ai përktheu një vëllim poetik me titull “Lyrika Latine”, (rreth 250 faqe të plotësuaraedhe me shënime të ndryshme metrike), mbetur në dorëshkrim. Po ashtu, mbetur në dorëshkrim, është edhe një vëllim poetik i shkruar në tri gjuhë europiane me titull “Autobiografia”.
 
Një veprimtari jashtëzakonisht të gjerë na ka lënë në hapësirën shkencore të kritikës letrare. Gjatë vitëve në Shtetet e Bashkueme të Amerikës, botoi veprën “Trilogjia Albanica” (1978), në tri vëllime: “Albanian Folk Verse”, “Hieronymos De Rada ” dhe “Albanian Literature: Social Perspectives ” , vepër rreth 900 faqesh, që shquhet sidomos për thellësi dhe origjinalitet në trajtimin e personaliteteve dhe dukurive letrare që shqyrton, nën prizmet estetike moderne të strukturalizmit dhe komparativizmit. E thëm me plotgojë që në asnjë botim të kësaj natyre nuk kam gjetë atë dendësi sqarimesh në fundfaqet (fusnotat), shënimesh bibliografike, indeksesh gjithfarësh, - një skrupolozitet shkencor për t’u admiruar.
 
“Trilogjia Albanica’, shkruar Peter Prifti, si e para në llojin e saj në letërsinë shqipe, është një vepër ndriçuese, një minierë e pasur për poetët, folkloristët, etnologët, gjuhëtarët e etimologët, historianët dhe studiuesit e letërsisë shqipe në përgjithësi. Risia e formës së saj, diapazoni i gjerë i ideve dhe disiplinave që ajo qarkon, trajtimi original i subjektit dhe pasuria e të dhënave, i jep kësaj vepre një vend të merituar në letërsinë shqiptare. Nuk është e tepërt të them se Trilogjia Albanica e vendos autorin e saj si një studiues lider në SHBA për De Radën dhe popullin Arbërësh, për strukturën e poezisë shqiptare dhe karakterin e letërsisë shqipe në përgjithësi”.4).
 
Në vitin 1991, botoi “Contemporary Albanian Literature”, për të cilën studiuesi Italo Costante Fortino, ka thënë: “Studimi i fundit i Arshi Pipës mbi letërsinë e realizmit socialist përban një kontribut të parë . . . për njërend të ri që duhet të vendoset në letërsinë dhe në radhë të parë, në kritikën letrare” 5). Fjalët e Fortino-s vlejnë gjithashtu për “Trilogjinë shqiptare”. Nuk mund të bëhen hulumtime shkencore në fushën e kritikës letrare pa marrë në konsideratë mendimet dhe tezat origjinale të Arshiut, dhe pa mbajtur qëndrim miratues a kundërshtues ndaj tyre.
 
Shumë studime për letërsinë dhe kulturën shqiptare dhe arbëreshe, ka botuar në shtypin e huaj si “Südost-Europa Forschungen”, “Zeitschrift für Balkanologie”, “Comparative Literature Studies”, “Books Abroad”, “Rivista di lettrature moderne e comparate”, “Mondo operaio”, “Revue des études sud-est européennes”.
 
Me këto publikime, Pipa është futur edhe në letërsinë botnore, sidomos për letërsinë italiane. Ka botuar artikuj studimorë me vlera të mëdha njohëse për Danten, De Sanctis, Manxonin, Ungaretin, Moravian, Montalen. Këto ese, Pipa i ka botuebotuar në revistat e huejahuaja shkencore si “Italica”, “Italian Quarterly”, “The Romanic Revieë”Review”, “Comparative Literature”, “Books Abroad”, “Belfagor”, “Le ragioni critiche”, “Revue de literature comparèe”, “Revue des études italiannes”.
 
Një nga frytet,Vepraie vyeri,vyer i kësaj pune ështëkëtë vepralëmë “Montale and Dante” (1968), anglisht, e përkthyer në italisht dhe, kohët e fundit, nëse nuk jam gabim, edhe shqip. Me këtë vepër, ai e rreshtoi veten ndër studiuesit më të mirë botërorë të këtij subjekti, d.m.th. të vlerësimit objektiv të poezisë së Montales dhe të vënjes në dukje të ndikimit të Dantes në poezinë e Montales. “Fakti që edhe sot pas më shumë se 30 vjetësh, ka shruar Astrit Lulushi, libri ‘Montale and Dante, vazhdon të cilësohet nga kritika si një nga studimet më të thella e më të hollësishme rreth poetit të madh Italian, tregon se Arshi Pipa doli i suksesshëm në këtë sipërmarrje”. Dhe më poshtë: “. . . pa veprën e Pipës, “Montale and Dante’, kritika letrare botërore sot me siguri do të ndjehej e varfëruar”. 6).
 
Estetika dhe filozofia kanë qenë gjithashtu interesimet e tij shkencore. Trashëgimia e tij në këto fusha, përveç disertacionit mbi filozofinë e Bergsonit, që i kemi përmendur më lart, përfshin artikujt studimorë dhe referatet shkencore të mbajtura në konferenca dhe kongrese ndërkombëtare si në Amsterdam, Londër, Uppsala, Palermo, Venecie, etj.Mbetun Ka lënë dorëshkrim asht vepraveprën filozofike “La mia concezione sulla vita” (Kuptimi im mbi jetën).
 
Një kontribut të veçantë përban veprimtaria e tij shkencore në fushën e folklorit, të folkloristikë sfolkloristikës dhe të gjuhësisë. Gjatë viteve të burgut pregaditipërgatiti një vepër me materiale folklorike të mbledhunambledhura nga të burgosunit, rreth 420 faqe të daktilografikuemedaktilografikuara, pame llogaritë këtu njinjë hymjehyrje teorike rreth folklorit tonë dhe folklorit në përgjithësi; vepër që iu dorëzuedorëzua Institutit të Folklorit, në vitin 1957, dhe sot nuk gjindet.
Më vjen si e nevojshme të përmend këtu mendimin e Pipës për një nga parimet më të rëndësishme të estetikës, atë që lidhet me të bukurën në art përballë të moralshmes. Tue folun për Benedeto Croce-n, Pipa thotë: “ . . . E bukura dhe e ndershmja janë të ndame mes tyne. Pra nji vepër morale ose jo, janë në dorë të artistit. Kështu një libër skandaloz estetikisht mund të shkojë, por autori nuk duhet ta shkruaj kurr” (Nënvizimi im, A. Ç).
 
Të botuara në këtë fushë janë veprat “Albanian Folk Verse: Structure and Genre” (1978) dhe “Politics of Language in Socialist Albania” (1989). Analizës së çështjeve të ndryshme të eposit tonë të kreshnikëve, Pipa i është kthyer përsëri në punimin “Serbocroatian and Albanian Frontier Epic Cycles”, botuebotuar në v. 1984, në vëllimin “Studies on Kosova” (edited by Arshi Pipa and Sami Repishti). TueDuke u bashkuebashkuar me studiuesit Alois Schmaus, Stavri[[Stavro Skendi, e ndonji tjetërSkëndi]], Pipa e trajton ciklin e këngëve të kreshnikëve, të malësorëve tonë të Veriut, si një version të eposit boshnjak, të modifikuar nga psikologjia jonë etnike dhe traditat tona zakonore.
Një kontribut të veçantë përban veprimtaria e tij shkencore në fushën e folklorit, të folkloristikë s dhe të gjuhësisë. Gjatë viteve të burgut pregaditi një vepër me materiale folklorike të mbledhuna nga të burgosunit, rreth 420 faqe të daktilografikueme, pa llogaritë këtu nji hymje teorike rreth folklorit tonë dhe folklorit në përgjithësi; vepër që iu dorëzue Institutit të Folklorit, në vitin 1957, dhe sot nuk gjindet.
 
Në veprën “Politics“Politika ofe LanguageGjuhës in SocialistShqipërinë Albania”Socialiste”, merret me problemin e standardit të gjuhës sonë letrare, të vendosur në një forum ku liria e fjalës përbënte sakrilegj, si në të gjitha forumet e diktaturës, dhe mbërrin në përfundimin që “gjuha“''gjuha e njësuar’ nuk është as e njësueme, as e përbashkët, as kombëtare; ajo është një variante toskënishte e arnueme me disa huazime fonetike nga gegënishtja letrare, të cilat i mungojshin strukturës së toskënishtes”; nji përfundim të cilit nuk mund t’i hiqish asnji presë, (siç thotë nji shprehje popullore), dhe që më në fund është pranuar prej të gjithëvetoskënishte''s”.
Të botuara në këtë fushë janë veprat “Albanian Folk Verse: Structure and Genre” (1978) dhe “Politics of Language in Socialist Albania” (1989). Analizës së çështjeve të ndryshme të eposit tonë të kreshnikëve, Pipa i është kthyer përsëri në punimin “Serbocroatian and Albanian Frontier Epic Cycles”, botue në v. 1984, në vëllimin “Studies on Kosova” (edited by Arshi Pipa and Sami Repishti). Tue u bashkue me studiuesit Alois Schmaus, Stavri Skendi, e ndonji tjetër, Pipa e trajton ciklin e këngëve të kreshnikëve, të malësorëve tonë të Veriut, si një version të eposit boshnjak, të modifikuar nga psikologjia jonë etnike dhe traditat tona zakonore.
 
Në veprën “Politics of Language in Socialist Albania”, merret me problemin e standardit të gjuhës sonë letrare, të vendosur në një forum ku liria e fjalës përbënte sakrilegj, si në të gjitha forumet e diktaturës, dhe mbërrin në përfundimin që “gjuha e njësuar’ nuk është as e njësueme, as e përbashkët, as kombëtare; ajo është një variante toskënishte e arnueme me disa huazime fonetike nga gegënishtja letrare, të cilat i mungojshin strukturës së toskënishtes”; nji përfundim të cilit nuk mund t’i hiqish asnji presë, (siç thotë nji shprehje popullore), dhe që më në fund është pranuar prej të gjithëve.
 
Me interes është të parashtrojmë ndonjë mendim të tijin për gjuhën tonë, të cilën e njohu dhe e përdori në mënyrë të përkryer, në të dy dialektet. Ai kishte qëndrimin e Çabejt: “Unë kundroj me simpati nji gjendje, qysh asht kjo e sotmja, kur nji Shqipni e vogël, shembull fort i rrallë n’ Europë, asht e zonja me u shprehë në dy gjuhë letrare. Ky është një shenjë pasurije, kulture, që na shquen, cilido qoftë shkaku i tij” 7). Dhe në një rast tjetër: “Gegënishtja me toskënishten, plotësohen në fushën letrare në nji mënyrë fatlume. Ka gjana që njena i thotë fuqishëm, tjetra i shpreh kandshëm” 8). Ai e tregoi veten mjeshtër në të dy dialektet. Mjafton të përmendim këtu dy xhevahire poetike: “Shemo Hajduti” (toskënisht), “Kupe Danja” (gegënisht), ose përkthimin e Lukrecit në gegënisht, se aty gjen “hovet vigane të mendimit dhe trondjen e gjithanshme të shpirtit”, kurse Virgjilin në toskënisht, “jo se ai nuk mund të përkthehet mirë në gegërisht, por ajo diçka e vagullt dhe fluide që asht poezia e tij shkrihet më mirë në toskërisht” 9). Gjithsesi, edhe pse u desht të vdesë Pashko Gjeçi, për t’i vu vulën kësaj dukurie, ndërgjegjja shqiptare, për këtë çështje madhore, është ajo që është: preferon të pranojë paragjykimin në vend të faktit.
 
Shqetësimet dhe interesimet e tij për gjendjen në Shqipëri, Kosovë dhe për të gjitha trojet shqiptare dhe për të ardhmen e tyne kanë gjetur shprehjen e vet në botimin, në vitin 1990, të librit “Albanian Stalinsm. Ideopolitical Aspects”, një përmbledhje e shkrimeve të karakterit politik, të botueme në shtypin periodik shqiptar të diasporës sonë dhe ate amerikan, të viteve 1958-1989. Shkrime të kësaj natyre, Pipa botoi në gazetën “Dielli”, gjatë viteve 1991-92, vite kur ai qe kryetar i “Vatrës” dhe editor i organit të saj.
 
Pipa shquhet edhe për veprimtari botuese në larmin e shtypit periodik. Ai ka qenë botues dhe kryeredaktor organesh letrare e shkencore. Në vitin 1944, kur Shqipërija vuante nën pushtimin e huaj, në një moshë të re nxori revistën “Kritika Letrare”, në të cilën dallohet për trajtim original dhe objektiv të personaliteteve të letrave shqipe; veçori që do ta shoqërojë ate gjithnjë më vonë, kur do të shkruaj veprat madhore në këtë fushë. Në faqet e revistës, ndërravijëzoheshin kulmet tjera, ravijëzohen kulme të tilla tëe letërsisë e të kulturës sonëshqiptare si Noli, Konica, Migjeni. Kulme në historinë e kritikës sonë letrare kanë mbetur edhe këto punime të Pipës. Eseja e shkruar për Konicën e dëshmon atë si një kritik të kategorisë së parë. Ajo mbetet edhe sot e kësaj dite një nga xhevahiret e kritikës sonë letrare, sa për thellësinë e trajtimit, aq për stilin e shtjellimit dhe koncizitetin. Në vitet 1945-46, qe anëtar i redaksisë së revistës “Bota e Re”. Dhe , në vitin 1987, anëtar i redaksisë së revistës tremujore për mendimin kritik “Telos”(Kaliforni).
 
Në vitin 1990, filloi të botojë në Washington D. C. revistën “Albanica – A quarterly Journal of Albanological Research and Crticism”Criticism”, revistë me vlera të mëdha shkencore albanologjike. Mbas tre numrash, për arsye financiare, u ndërpre ky botim aq i nevojshëm e i rëndësishëm sidomos për paraqitjen para botës të gjendjes së vertetë ekonomike e politike të trojeve tona, dhe të shkencave tona albanologjike. Për kohën e vet, në diasporën shqiptare, jo vetëm në ate të Amerikës, nuk ka pasë nji të tillë të dytë që t’i afrohet sadopak. Aty u botuenbotuan artikuj studimorë në gjuhët shqip, anglisht, frëngjisht, gjermanisht nga studiues të njohun shqiptarë e të huej si A. Pipa, M. Camaj, P. Prifti, A. Logoreci, A. Klosi, A. Vehbiu, F. Pipa, Michele Roux, Odile Daniel, Francesco Altimari, Walter Brew, Hans-Jurgen Sasse, Matteo Mandala, Peter Bartl, Armin Hetzer, Alain Ducellier dhe Wilfried Fridler.
 
Mbrojtja e çështjes shqiptare në të gjitha trojet tona qe qëllimi i revistës. “Kjo revistë po del në një kohë, - shkruhej në kopertinën e fundit, - kur si Shqipërija ashtu edhe Kosova janë duke përballuar një gjendje krize të jashtëzakonshme. Ndërsa shqiptarët n’atdhe, të neveritur prej robërisë staliniste, po braktisin atdhenë duke marrë rrugën e mërgimit, kosovarët, n’anën e vet, vazhdojnë me braktisë Kosovën për me i shpëtuar robnisë serbe. . . Por ka nji ndryshim mes gjendjes në Shqipni dhe asaj në Kosovë e në disa republika jugosllave ku banojnë nji shumicë shqiptarësh. Shqiptarët e Jugosllavisë, ndonëse të persekutuem, organizohen dhe protestojnë, kurse shqiptarët n’atdhe nuk guxojnë as me bëza. Por mergatën arbënore qi jeton ndër vende demokratike nuk e ndalon kush me folë. I përket asaj me u bë zadhanësja e të heshtunvet.” Dhe e tillë u bë Albanica. Numri i parë iu kushtua “Tragjedisë së Kosovës dhe aktorëve të saj”. Në ballin e revistës u vizatua harta e Kosovës së bashku me pjesën veriore të Shqipërisë.
 
Vazhdimisht, Pipa ka ndjekë në mënyrë aktive zhvillimet politike në atdhe, në Kosovë dhe në trojet shqiptare në Ballkan U ka dërgue letra personaliteteve ma të nalta të administratës amerikane, ka folë në “Zërin e Amerikës”, ka dhanë intervista, etj.
 
Në këte numer janë botue, letrat qi Pipa u ka dërgue Presidentit Amerikan George Bush, dy letra Sekretarit të Shtetit James A. Baker, Sekretarit të Përgjithshem të Kombeve të Bashkueme, Javier Perez De Cuellar për çashtjen shqiptare në përgjithësi.
 
Në vitet 1991-92, editoi gazetën “Dielli”, tue qenë njëkohësisht edhe kryetar i “Vatrës”. Pipa, tue qëndrue si gjithnji jashtë sinoreve të partitizmit të diasporës, si nji atdhetar i vertetë, antikomunist dhe demokrat kritikoi ashper veprimet antidemokratike të forcave poltike që dolen në skenë fill mbas ramjes së diktaturës, sugjeroi platforma politike me vlerë për zhvillimet demokratike në Shqipni, dhe kërkoi me insistim që të nxiret para drejtësisë përgjegjësia për atë çka ndodhi gjatë 50 viteve të regjimit komunist.
 
Arshiu vdiq me 20 korrik 1997 në Washington, D. C., me dishirën përvëluese për ta pa Shqipëninë demokratike e perëndimore, Kosovën dhe trojet e tjera shqiptare të çlirueme dhe të bashkueme me atdheun. La porosinë e fundit: të digjej kufoma e tij dhe të hidhej në ujnat e Adriatikut. Pak vite para se të vdiste, ai i dhuroi Muzeut historik të Shkodrës bibliotekën e tij të pasun.
 
Pipa qe një mbrojtës i flaktë i çështjes kombëtare, atdhetar idealist, demokrat e antikomunist i bindur, disident në jetë dhe në veprimtari letrare e shkencore, model shembullor i jokonformizmit, punëtor i palodhur, që të gjitha energjitë jetësore dhe aftësitë intelektuale, ia kushtoi kulturës kombëtare. Ai qe erudit i rrallë dhe poliglot. Përveç shqipes, ai fliste, lexonte e shkruante në anglisht, italisht, frëngjisht dhe gjermanisht.
 
== Nderime ==
Atdheu e nderoi me titullin e lartë: “Naim Frashëri i klasit të Parë” dhe qyteti i tij i lindjes e shpalli “Qytetar Nderi”. Busti i tij i ndërtuar me Bronx qëndron, që prej vitiit 1999, në mjediset e Muzeut historik të Qytetit. Kultura shqiptare, ku ende e përcaktojnë tonin akademikët e Diktatorit ose nostalgjikët e tyre, e ka të vështirë të një personalitet të tillë si Pipa, që i ka demaskuar një jetë të tërë. Aty-këtu, individë të veçantë dhe institucione kulturore demokratike kanë filluar me bërë hapat e parë për të nxjerrë në dritë veprën shkencore e letrare të tij. Po diaspora jonë? Asnjë veprimtari promovuese për punën e madhe atdhetare, shkencore, artistike, botuese. Përveç ndonjë artikulli me shumë vlerë si ai i Astrit Lulushit, “Montale & Dante dhe Arshi Pipa”, dhe 2-3 shkrimeve kritike tendencioze, nuk më ka zënë syni tjetër. Borxh i papaguar i “Vatrës”, i Shoqatës së Shkrimtarëve dhe, në përgjithësi, i inteligjencës së këtushme.<ref>[http://antoncefa.blogspot.com/2008/05/arshi-pipa-ne-90-vjetorin-e-lindjes.html Çefa A., Arshi Pipa - në 90-vjetorin e lindjes]</ref>
 
Line 106 ⟶ 93:
 
== Burime ==
{{reflist|2}}{{Autorë shqiptarë}}
{{ref}}
 
{{Autorë shqiptarë}}
 
{{DEFAULTSORT:Pipa, Arshi}}