Mekanika: Dallime mes rishikimesh

'''Mekanika''' eshteështë pjesa e fizikes qe merret me studimin e levizjeslëvizjes se trupave. Mekanika ndahet ne dy pjesetpjesët e saj [[kinematika]], [[dinamika]]. Kinematika studion se si levizinlëvizin trupat, madhesitemadhësitë qeqë karakterizojnekarakterizojnë levizjenlëvizjen e tyre, si : zhvendosjen, shpejtesineshpejtësinë, nixitiminnxitimin dhe lidhjen ndermjetndërmjet ketyrekëtyre madhesivemadhësive etj. Dinanika Dinamika studion shkakun e levizjeslëvizjes se trupave, lidhjen ndermjetndërmjet nxitimit dhe forcesforcës qe shkakton nxitimin e trupave (ndryshimin e levizjeslëvizjes).

Vija të cilën e përshkon trupi i zgjedhur për krahasim që quhet trup krahasues (referent). Për të përshkruar ndonjë lëvizje janë të domosdoshme disa parametra ose madhësi fizike, që ne i quajmë elemente të lëvizjes. Meqenëse lëvizja kryhet në hapësirë dhe kohë atëherë elementet kryesore të lëvizjes janë hapësira dhe koha. Hapësira fizike përmban tri përmasa : gjatësinë , gjerësinë dhe lartësinë. Që të trija këto madhësi janë distanca ose siç i quajmë në mekanikë rrugë. Rruga në mekanik zakonisht shënohet me shkronjën ''s'' (nga latinishtja ''Spatium''). Njësia për rrugën në [[Sistemi SI|SI]] është metri që shënohet me shkronjën ''m''. Koha që i nevojitet trupit rferentreferent të përshkrojë rrugën, zakonisht shënohet me shkronjën ''t'' (nga latinishtja ''tempus'').

Vektori me origjine ne piken fillestare te levizjeslëvizjes se trupit dhe me skaj ne piken e fundit te levizjes se tij quhet zhvendosje. Zhvendosja e trupit është ndërrimi i pozitës së tij në boshtin ''x'' nga një pikë në pikën tjetër. Zhvendosja është madhësi vektoriale.

Pra zhvendosja e njenjë trupi quhet nderrimindërrimi i pozitespozitës se tij prej njenjë pike ne piken tjetertjetër te hapsireshapësirës. Ndersa bashkesiaNdërsa bashkësia e krejt ketyrekëtyre pikave quhet rruge .

== Historia ==

=== Antikiteti ===

=== Mesjeta ===

Në Mesjetë, teoritë e Aristotelit u kritikuan dhe u ndryshuan nga një numër figurash, duke filluar me [[John Philoponus]]in në shekullin e gjashtë. Një problem qendror ishte ai i [[Hedhja e pjerrët|lëvizjeve të pjerrtapjerrëta]], të cilat u diskutuan nga Hipparchus dhe Philoponus. Kjo çoi në zhvillimin e teorisë së impulsit në shekullin e 14-të nga [[Jean Buridan]], i cili zhvilloi teoritë modern të [[Inercia|inercisë]], [[Shpejtësia|shpejtësisë]], [[Nxitimi|nxitimit]] dhe [[Sasia e lëvizjëslëvizjes|sasisë së lëvizjes]]. Këto punime dhe të tjera u zhvilluan në këtë shekull edhe nga Llogaritarët e Oksfordit si [[Thomas Bradëardine]], i cili studio dhe formuloi ligje të ndryshme gjatë rënies së trupave.

=== Koha e re ===

=== Koha më e re ===

== Nëndisiplinat e mekanikës ==

=== Mekanika klasike ===

** [[Mekanika e Hamiltonit|Mekanika Hamiltoniane]]

** [[Mekanika e Lagranzhit|Mekanika Lagrazhiane]]

* [[Mekanika klasike]] statike gjeneralizon mekaniken klasike ordinere për të konsideruar sistemet në një gjendje të panjohur; shpesh përdoret për të derivuar vetitë termodinamike.

* Mekanike qiellore, lëvizja e trupit në hapësirë : planetetplanetët, kometat, yjet, galaksitë, etj.

* Astrodinamika, navigimi i anijeve, etj.

* Mekanika e trupave të ngurtë, elasticiteti, vetitë e trupave të paformësuar.

* Mekanika e thyerjes

* [[Akustika]], zëri në trupa të ngurtë, lëngje dhe gaze.

* [[Statika]], trupat gjysmë të ngurtë në ekulibrin mekanik.

* [[Mekanika e fluideve]], lëvizja e fluideve

* [[Mekanika kontinuale]]

* [[Hidrostatika]], vetitë mekanike të lëngjeve

* [[Statika e fluideve]], lëngjëtlëngjet në ekuilibër

* Mekanika e aplikuar ose [[Inxhinieria Mekanike]]

* [[Biomekanika]], trupat në biologji

* [[Biofizika]], proceset fizike në organizma të gjallë

* [[Relativiteti]] ose mekanika e Anshtajnit

=== Mekanika Kuantike ===

Në vazhim janë pjesët e mekanikës kuantike :

* [[Mekanika e valëve të Shrodingerit]], e përdorur për të përshkruar funksionin valor të një pjesëze të vetme

* Mekanika matrikse që është një formulim alternativ që lejon konsiderimin e sistemeve me një numër të fundëm dimensionesh.

* Mekanika kuantike statistikore që përgjithëson mekaniken kuantike ordinere në konsiderimin e sistemeve në gjendje të panjohur ; shpesh e përdorur për të derivuar vetitë termodinamike.

* Fizika parciale, lëvizja, struktura, dhe reaksionet e pjesëzave.

* [[Fizika bërthamore]], lëvizja, struktura, dhe reakstionetreaksionet nukleare

* [[Fizika e materies së kondensuar]], gazet kuantike, trupat e ngrutë, lëngjet etj.

== Referencat ==

== Bibliografia ==