Bregdeti: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
Content deleted Content added
No edit summary |
bragdeti i pasur |
||
Rreshti 1:
[[Skeda:Himarë-Albania6.JPG|parapamje|Plazh zallor në [[Himara|Himarë]]]]
'''Vija bregdetare
[[Bregdeti shqiptar]] ka një shtrirje të konsiderueshme me një gjatësi prej 450 km , duke përfshire këtu edhe siperfaqet e lagunave që gjenden në të ose 400km vetem vije bregdetare. Fillon në veri me grykëderdhjen e [[Buna|lumit Buna]] dhe mbaron në jug me [[Kepi i Stillos|Kepin e Stillos]]. Kjo vijë bregdetare ka një karakter te ndryshem dhe është e pasur me forma te shumellojshme, qe nga plazhet ranore, kepat, gjiret e mbrojtura, lagunat, plazhet e vegjel zallore, shpellat detare etj.Një bregdet ose një breg të detit është zona ku toka plotëson detin ose oqeanin [1] ose një vijë që formon kufirin midis tokës dhe oqeanit ose liqenit. [2] Linja e saktë që mund të quhet bregdeti nuk mund të përcaktohet për shkak të paradoksit të Bregut.Termi zonë bregdetare është një rajon ku ndodh ndërveprimi i proceseve të detit dhe tokës. [3] Të dy termat bregdetare dhe bregdetare shpesh përdoren për të përshkruar një vend gjeografik ose rajon; për shembull, Bregut Perëndimor të Zelandës së Re, ose Bregut Lindor dhe Perëndimor të Shteteve të Bashkuara. Edinburgh është një qytet në bregun e Skocisë.Bregu i detit merret me një bregdet që përballet me oqeanin e hapur, në krahasim me një bregdet më të mbrojtur në një gji ose gji. Bregu, nga ana tjetër, mund t'i referohet pjesëve të tokës që janë ngjitur me ndonjë trup të madh uji, duke përfshirë oqeanet (bregu) dhe liqenet (bregu i liqenit). Ngjashëm, termi i lidhur disi "[shtrati i lumit / banka]" i referohet tokës së bashku ose pjerrësim në një lumë ose në një pjesë të ujit më të vogël se një liqen. "Banka" përdoret gjithashtu në disa pjesë të botës për t'iu referuar një kreshtë artificiale të tokës që ka për qëllim të mbajë ujin e lumit ose pellgun; në vende të tjera kjo mund të quhet levi.Ndërkohë që shumë ekspertë shkencorë mund të bien dakord për një përkufizim të përbashkët të termit "bregdet", përcaktimi i shtrirjes së një bregu ndryshon sipas juridiksionit, me shumë autoritete shkencore dhe qeveritare në vende të ndryshme që ndryshojnë në arsye ekonomike dhe sociale. Sipas atlasit të OKB-së, 44% e njerëzve jetojnë brenda 150 miljeve të detit . Llojet e bregdetit
Sipas një parimi të klasifikimit, një vijë bregdetare emergjente është një vijë bregdetare që ka pësuar një rënie në nivelin e detit, për shkak të ndryshimit të nivelit global të detit ose rritjes lokale. Vija bregdetare emergjente mund të identifikohen nga format e tokës bregdetare, të cilat janë mbi shenjën e baticës, siç janë plazhet e ngritura. Në të kundërt, një bregdet bregdetar është ai ku niveli i detit është rritur, për shkak të një ndryshimi global të nivelit të detit, rrëshqitje lokale, ose rimëkëmbje isostatike. Bregdeti i zhytur në det është i identifikueshëm nga forma e tokës së zhytur, ose "mbytur", të tilla si rias (luginat e mbytura) dhe fjordët.Sipas një parimi të dytë të klasifikimit, bregdeti konkordant është një vijë bregdetare ku bende të llojeve të ndryshme të shkëmbinjve drejtohen paralelisht në breg. Këto lloje shkëmbesh zakonisht kanë rezistencë të ndryshme, kështu që vija bregdetare formon forma të dallueshme, si limane. Brigjet e pakrahasueshme paraqesin forma të dallueshme të tokës, sepse shkëmbinjtë janë gërryer nga valët e oqeanit. Shkëmbinjtë më pak rezistues erodojnë më shpejt, duke krijuar gropa ose gji; shkëmbinjtë më rezistues erodojnë më ngadalë, duke mbetur si kullota apo dalë.▼
Kategoritë e tjera bregdetare: Një bregdet i shkretë ose bregdeti i gërryes është ai ku veprimi detar ka prodhuar skenë të pjerrëta të njohura si shkëmbinjtë.Një breg i sheshtë është ai ku vendi gradualisht zbret në det.Bregdeti i klasifikuar është ai ku veprimi i erës dhe ujit ka prodhuar një bregdet të sheshtë dhe të drejtë.Format tokësore bregdetare. Tipari i paraqitur këtu si një gji, në disa pjesë (kryesisht jugore) të Britanisë, do të quhet një liman. Kjo midis dyfishtë dhe tombolo është një gjirin britanik.Pjesa më e madhe e sedimenteve të depozituara përgjatë bregdetit është rezultat i erozionit të një shkëmbi përreth, ose i blloqeve. Shkëmbinjtë e detit tërhiqen në tokë për shkak të nënçmimit të vazhdueshëm të shpateve nga valët. Nëse pjerrësia / shkëmbin që është nëntokë është bërë nga sedimentet e pakonsoliduara ajo do të zhduket në një shkallë shumë më të shpejtë se një shkëmb bërë nga shtratin.Shpellat e detit bëhen kur disa shtresa shkëmbore janë më të ndjeshme ndaj erozionit sesa shtretërit përreth për shkak të zonave të ndryshme të dobësisë. Këto zona janë gërryer në një ritëm më të shpejtë duke krijuar një vrimë apo çarje që, përmes kohës, nëpërmjet veprimit të valëve dhe erozionit, bëhet një shpellë.Prerjet e valëve të shkaktuara nga vala shkaktohen nga nënvleftësimi i shpateve që mbizotërojnë, gjë që çon në rritjen e stresit në materialin e shkëmbinjve dhe një probabilitet më të madh që materiali i pjerrësisë të bjerë. Mbeturinat e rëna grumbullohen në fund të shkëmbit dhe përfundimisht hiqen nga valët.Një platformë e prerjes së valëve formon pas erozionit dhe tërheqjes së një shkëmbi të detit që po ndodh për një kohë të gjatë. Platformat me pjerrësi të valëve të shkurtra zhvillohen herët në fazat e para të tërheqjes së shkëmbinjve. Më vonë, gjatësia e platformës zvogëlohet për shkak se valët e humbasin energjinë e tyre pasi ato thyejnë më tej bregun.
▲Sipas një parimi të klasifikimit, një vijë bregdetare emergjente është një vijë bregdetare që ka pësuar një rënie në nivelin e detit, për shkak të ndryshimit të nivelit global të detit ose rritjes lokale. Vija bregdetare emergjente mund të identifikohen nga format e tokës bregdetare, të cilat janë mbi shenjën e baticës, siç janë plazhet e ngritura. Në të kundërt, një bregdet bregdetar është ai ku niveli i detit është rritur, për shkak të një ndryshimi global të nivelit të detit, rrëshqitje lokale, ose rimëkëmbje isostatike. Bregdeti i zhytur në det është i identifikueshëm nga forma e tokës së zhytur, ose "mbytur", të tilla si rias (luginat e mbytura) dhe fjordët.
== Shiko edhe ==
| |||