Frederiku i Madh: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
frederiku i madh |
frederiku i madh |
||
Rreshti 17:
Në rininë e tij, Frederiku ishte më i interesuar për muzikën dhe filozofinë sesa artin e luftës. Megjithatë, kur u ngjit në fronin prusian, ai sulmoi Austrinë dhe pretendoi Silesia gjatë Luftërave Silesian, duke fituar vlerësim ushtarak për veten dhe Prusinë. Në fund të mbretërimit të tij, Frederiku e lidhi fizikisht shumicën e mbretërisë së tij duke blerë territore polake në Ndarjen e Parë të Polonisë. Ai ishte një teoricien ushtarak me ndikim analiza e të cilit doli nga përvoja e tij e gjerë betejës dhe mbulonte çështjet e strategjisë, taktikave, lëvizshmërisë dhe logjistikës.Duke e konsideruar veten "shërbëtorin e parë të shtetit", Frederiku ishte një përkrahës i absolutizmit të ndriçuar. Ai modernizoi burokracinë prusiane dhe shërbimin civil dhe ndoqi politikat fetare në të gjithë fushën e tij që shkonin nga toleranca deri te segregacioni. [7] Ai reformoi sistemin gjyqësor dhe bëri të mundur që burrat jo të aksioneve fisnike të bëheshin gjyqtarë dhe burokratë të lartë. Frederiku gjithashtu inkurajoi emigrantë të kombësive dhe besimeve të ndryshme për të ardhur në Prussia. Disa kritikë, megjithatë, tregojnë masat e tij shtypëse ndaj subjekteve polake të pushtuara gjatë Ndarjes së Parë. [8] [9] Frederiku mbështeti artet dhe filozofët që favorizoi, si dhe lejon lirinë e plotë të shtypit dhe të literaturës. [10] Frederiku është varrosur në banesën e tij të preferuar, Sanssouci në Potsdam. Për shkak se ai vdiq pa fëmijë, Frederiku u pasua nga nipi i tij Frederik Uilliam II, i biri i vëllait të tij, Augustus William.
Pothuajse të gjithë historianët gjermanë të shekullit të 19-të e bënë Frederikun në një model romantik të një luftri të lavdëruar, duke lavdëruar udhëheqjen e tij, efikasitetin administrativ, përkushtimin ndaj detyrës dhe suksesin në ndërtimin e Prusisë në një fuqi të madhe në Evropë. Historiani Leopold von Ranke ishte i padëgjueshëm në falënderimet e tij për "jetën heroike të Frederick, i frymëzuar nga idetë e mëdha, të mbushura me bëmat e armëve ... të përjetësuara nga ngritja e shtetit prusian në rangun e një pushteti". Johann Gustav Droysen ishte edhe më madhërues. [11] Frederiku mbeti një figurë historike e admiruar përmes humbjes së Perandorisë Gjermane në Luftën e Parë Botërore dhe nazistët e përlotësuan atë si një udhëheqës i madh gjerman që parashikoi Hitlerin, por reputacioni i tij në të dy Gjermanitë Lindore dhe Perëndimore u bë shumë më pak i favorshëm pas rënies së Regjimi nazist, kryesisht për shkak të statusit të tij si një ikonë e preferuar e nazistëve. [12] Megjithatë, deri në shekullin 21, një rivlerësim i trashëgimisë së tij si një monark i madh i përgjithshëm dhe i shkolluar, u kthye në mendimin e tij për të favorizuar. [13]
Femijeria
Frederiku, djali i Frederikut Uilliam I dhe gruaja e tij, Sophia Dorothea e Hanoverit, lindi në Berlin më 24 janar 1712. Ai u pagëzua me vetëm një emër, Friedrich, dhe nuk iu dha asnjë emër tjetër. Lindja e Frederikut u mirëprit nga gjyshi i tij, Frederick I, me kënaqësi më shumë se zakonisht, pasi të dy nipërit e tij të mëparshëm kishin vdekur në foshnjëri. Me vdekjen e babait të tij në 1713, Frederik Uilliami u bë mbret në Prusi, duke e bërë Frederikun të ri princin e kurorës. Mbreti i ri dëshironte që bijtë dhe bijat e tij të edukoheshin jo si mbretër, por si popull i thjeshtë. Ai ishte edukuar nga një franceze, zonja de Montbail, e cila më vonë u bë zonja de Rocoulle dhe ai dëshironte që ajo të edukonte fëmijët e tij.
Frederiku Uilliam I, i quajtur si Mbreti i Soldier, kishte krijuar një ushtri të madhe dhe të fuqishme të udhëhequr nga "Giants e tij të famshme", menaxhoi me kujdes financat e thesarit dhe krijoi një qeveri të fortë dhe të centralizuar. Megjithatë, ai gjithashtu kishte një temperament të dhunshëm (pjesërisht për shkak të sëmundjes porfirike) dhe e sundoi Brandenburg-Prusinë me autoritet absolut. Ndërsa Frederick u rrit, preferencat e tij për muzikën, letërsinë dhe kulturën franceze u përleshën me militarizmin e babait të tij, duke rezultuar në Frederick William shpesh duke e rrahur dhe poshtëruar atë. Në të kundërt, nëna e Frederikut Sophia ishte e sjellshme, karizmatike dhe e mësuar. Babai i saj, George Louis nga Brunswick-Lüneburg, arriti në fronin britanik si Mbreti Xhorxh I në 1714.
Frederiku u sollën nga qeveritarët dhe tutorët e Huguenot dhe mësuan njëkohësisht frëngjishten dhe gjermanishten. Përkundër dëshirës së të atit që edukimi i tij të jetë tërësisht fetar dhe pragmatik, i riu Frederiku, me ndihmën e mësuesit të tij Jacques Duhan, siguroi për vete një bibliotekë të fshehtë prej tre mijë librash të poezive, klasike greke dhe romake dhe filozofinë franceze për të plotësuar mësimet e tij zyrtare. [14]
Megjithëse Frederick Uilliami u ngrit një kalvinist, ai kishte frikë se nuk ishte nga të zgjedhurit. Për të shmangur mundësinë që Frederiku të motivohej nga të njëjtat shqetësime, mbreti urdhëroi që trashëgimtari i tij të mos mësohej për paracaktimin. Megjithatë, edhe pse Frederiku ishte kryesisht joaligjioz, ai në një farë mase duket se e përvetësonte këtë parim të kalvinizmit. Disa studiues kanë spekuluar se ai e bëri këtë për të mos i marrë nga babai i tij. [15]{{biografi-cung}}
[[Kategoria:Mbretër]]
[[Kategoria:Prusi]]
| |||