Abraham Lincoln: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
v U kthyen ndryshimet e 79.171.53.252 (diskutimet) në versionin e fundit nga 1l2l3k.
Etiketa: Rollback
Rreshti 27:
| Nënshkrimi = Abraham Lincoln 1862 signature.svg
}}
'''Abraham Lincoln''' lindi më [[12 shkurt]] të vitit [[1809]] në [[Hodgenville]], [[Hardin County]] ''(sot: [[LaRue County]])'', [[Kentucky]] dhe e vranë më [[15 prill]] të vitit [[1865]] në [[Uashington D.C.|Washington (D.C.)]],. Ai ishte politikan amerikan, [[Kryetari i Shteteve të Bashkuara|Presidenti 16. i SHBA]] gjatë viteve [[1860]] - [[1864]] dhe u ri zgjodhrizgjodh në vitin [[1864]] - gjer në vdekje<ref>William A. Pencak (2009). Encyclopedia of the Veteran in America. ABC-CLIO. p. 222. ISBN 978-0-313-08759-2</ref>.
 
Lincoln udhëhoqi Shtetet e Bashkuara gjatë Luftës Civile, lufta e përgjakshme dhe e moralit të madh, si dhe në krizën e saj më të madhe politike.<ref>https://books.google.al/books?id=xJuXT1sVhFcC&pg=PA388&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref><ref>https://books.google.al/books?id=yyvmcMsNnB4C&pg=PA222&hl=en#v=onepage&q&f=false</ref> Në këtë mënyrë, ai e ruajti bashkim, hoqi skllavërinë, forcoi qeverinë federale, dhe modernizoi ekonominë.
 
LindurI lindur në Hodgenville, Kentucky, Lincoln u rrit mes kufirin perëndimor të Kentucky dhe Indiana. Kryesisht i vetë edukuar, ai u bë avokat në Ilinois, një lider i Partisë Liberale, dhe anëtar i Dhomës Përfaqësuesve të Illinois, ku ai shërbeu nga viti 1834 deri 1846, pra, për 12 vjet.
 
I zgjedhur në Shtetet e Bashkuara në Dhomën e Përfaqësuesve të vitit 1846, Lincoln promovuar modernizimin e shpejtë të ekonomisë nëpërmjet bankave, tarifave, dhe hekurudhave.
Rreshti 40:
==Jeta hershme dhe Rinia==
[[File:Young Lincoln By Charles Keck.JPG|left|thumb|Statuja Abraham Lincoln kur ishte i ri ne Sen Park ,[[Chicago]]|180px]]
Abraham Linkoln ka lindur më [[12 shkurt]] të vitit [[1809]]. Ai ishte fëmija i dytë i Thomas Linkoln dhe Nacy Linkoln. Linkoln lindin në Fermënfermën Sinking Spring, [[Hodgenville]], [[Hardin County]], [[Kentucky]]<ref>Libri Donald 1996 faqe 20-22</ref> . Gjyshi i tij Samuel Linkoln ishte me orgjinë angleze nga qyteti [[Norfolk]],[[Anglia|Angli]]. Në fillim ai ishte vendosur në [[Hingham]], [[Massachusetts]], më pas ai u shpërngul nga Virgjinia në Kentaki ku më pas ai u vra nga IndianetIndianët. Motra e Linkolnit kishte lindur në Virgjinia. Fillimisht familja tij ishte vendosur në një qytet në Kentaki. Familja e Linkolnit u bë besimtare e kishës baptiste. Ata ishin të moralshëm dhe nuk pinin alkolalkool, nuk vallzonin dhe e konsideronin te pa moralshme skllavrinë. Linkolni u rrit pikërisht me këtë frymë. Familja e tij u zhvendos mbi lumin Lumin Ohajo në një teritor ku sllkavëria nuk ishte prezente. Kjo pjese gjendej në jug të [[Indiana]]-se, por në vitin 1818 kur Linkolni ishte vetem 9 vjeç nena tij vdiq. Më vonë motra tij me madhe Sarah që kujdesej për Linkolnin, vdiq rreth moshës 20 vjeçare gjithashtu, dhe Linkolni mbeti pa përkudesje. Por më vonë babai i tij u martua me [[Sarah Bush Johnston]] e cila ishte nënë e tre femijeve. Linkolin u afrua shumë me njerkën e tij duke ju refruar asaj si nënë. Ai në adoleshencë u shqua si punëtor i madh, kishte ndihmuar komunitetin vullnetarisht në ndërtimin e hekurudhës. Por, Linkoln ishte shumë i varfër. Nuk kishte para për të vazhduar shkollën. Në vitin 1830 mbi lumin e Ohajos shpërtheu një sëmundje ngjitëse, e cila përhapej nga qumështi i ndotur. Babai i Linkolnit shpërnguli familjen e tij nga Lumi Ohajos, [[Indiana]] në Decatur, [[Macon County]] në [[Illinois]] ku Linkoln në moshen 22 vjeçare filloi të punonte tek një biznesmen, i cili importonte dhe eksportonte mallra nga [[Louisiana]] në [[Illinois]]. Ai fitonte të ardhura të mira për familjen dhe pikërisht këtu ai u bë dëshmitar i skllavërise mizore që ndodhte në shtetet e jugut. Gjendja tij ekonomike filloi të përmisohej. Si i ri që ishte ai punonte shumë për të fituar para.
Familja e tij u zhvendos mbi lumin Lumin Ohajo ne nje teritor ku sllkaveria nuk ishte prezente. Kjo pjese gjendej në jug të [[Indiana]]-se por në vitin 1818 kur Linkolni ishte vetem 9 vjeç nena tij vdiq. Më vonë motra tij me madhe Sarah që kujdesej për Linkolnin vdiq rreth moshës 20 vjeçare gjithashtu, dhe Linkolni mbeti pa përkudesje. Por më vonë babai i tij u martua me [[Sarah Bush Johnston]] e cila ishte nënë e tre femijeve, Linkolin u afrua shumë me njerkën e tij duke ju refruar asaj si nënë. Ai në adoleshencë u shqua si puntor i madh, kishte ndihmuar komunitetin vullnetarisht në ndërtimin e hekurudhës por Linkoln ishte shumë i varfër. Nuk kishte para për të vazhduar shkollën.
Në vitin 1830 mbi lumin e Ohajos shpërtheu një sëmundje ngjitëse, e cila përhapej nga qumështi i ndotur. Babai i Linkolnit shpërnguli familjen e tij nga Lumi Ohajos, [[Indiana]] në Decatur, [[Macon County]] në [[Illinois]] ku Linkoln në Moshen 22 vjeçare filloi të punonte tek një biznesmen, i cili importonte dhe eksportonte mallra nga [[Louisiana]] në [[Illinois]]. Ai fitonte të ardhura të mira për familjen dhe pikërisht këtu ai u bë dëshmitar i skllavërise mizore që ndodhte në shtetet e jugut. Gjendja tij ekonomike filloi të përmisohej. Si i ri që ishte ai punonte shumë për të fituar para.
 
==Familja dhe martesa==
Në vitin 1835 Abraham Lincoln u shpërngul në [[New Salem]],[[Illinois]] ku takoi një vajzë 22 vjeqare me emrin [[Ann Rutledge]] me të cilën ra në dashuri. Lidhja e tyre zgjati 3 muaj sepse ajo vdiq më [[25 gusht]] [[1835]] nga tifoja në fyt. Linkoln u shokua nga vdekja e saj.
Më vonë në vitin 1836 në nëntor të vitit [[1836]] Linkolni filloi një lidhje me një vajzë të re me emrin Mary Ownes me të cilën pati një marrëdhenie 1 vjeçare. Lidhja e tyre përfundoi në gushtin e vitit 1837. Mary Ownes i dha fund lidhjes së saj me Linklonin.
Tre vite më pas në vitin 1840 në moshën 30 vjeçare Linkolni filloi lidhjen e tij me [[Mary Todd Lincoln|Mary Todd]] të cilën Linkolni e kishte takuar në dhjetor të vitit [[1839]] në [[Springfield]], [[Illinois]]. dheAta me të cilën u martuamartuan më [[4 nëntor]] [[1842]]. Ata patën katër femijë, te cilët ishin të gjithë djem.
[[File:A&TLincoln.jpg|thumb|Abrahm Linkoln dhe djali tij i vogël Tadd]]
Në vitin 1843 çifti Linkoln u bë me fëmijë. Djali i tyre i parë, [[Robert Todd Lincoln]] lindi më [[1 gusht]] [[1843]] në [[Springfield]],[[Illinois]] dhe më pas lindi djali dytë i familjes. Ai lindi më [[10 mars]] [[1846]]. aiAi u quajt [[Edward Baker Lincoln]]. porKy i fundit, për fat të keq Edward vdiq nga kanceri në moshen 3 vjeçare. Çifti Abraham dhe Mary u tronditën nga vdekja e hershme e djalit të dytë, por Mary gruaja e Linkolnit ishte përsëri shtatëzënë dhe më [[21 dhjetor]] [[1850]] ajo lindi djalin e tyre të tretë, të cilin e pagëzuan me emrin [[William Wallace Lincoln]] dhe mbas 3 viteve çifti u gëzua edhe me një djalë tjetër i cili lindi më [[4 prill]] [[1853]]. Atij i vunë emrin [[Thomas Lincoln]] por që thirrej me pseudonimin '''Tad'''. Ky ishte djali i fundit i familjes. Gjatë jetës së tij Linkolni ishte shumë i përkushtuar mbas familjes dhe fëmijëve të tij. Nga kjo mund të kuptojmë se familja e Abraham Linkolnit i kishte te gjithë fëmijët djem.
 
Shumë njerëz dhe familjarë të Linkolnit e kanë përshkruar atë si njeri i dashur dhe jo i rreptë ndaj familjes dhe fëmijeve te tij, por që jeta tij familjare ishte shumë e dëshpëruar, pasi vetëm djali madh i familjes arriti të mbijetojë. Djali i tretë William vdiq në vitin 1862 në moshën 11 vjeçare nga ethe të forta, gjatë një udhëtimi në një tren. Më pas djali i fundit Tad Lincoln vdiq nga dështimi pulmonar i zemrës në viti 1871 në moshën 18 vjeçare pasi i Linkolni ishte vrarë. Djali i vogël i Linkolnit kishte pasur probleme shëndetësore gjatë tërë jetës se tij. Ai kishte vuajtur nga tuberkulozi, pneumonia, probleme të zemrës dhe probleme të tjera. Pasardhësi i fundit i Linkolnit ishte stërnipi [[Robert Todd Lincoln Beckwith]]. aiAi vdiq në vitin [[1985]].
Vdekja bijve të tij ndikoi shumë tek ai dhe gruaja e tij dhe tek djali i tij madh. Gruaja e tij Mary kishte rënë në një gjendje ankthi dhe stresi ndërsa i biri i që kishte mbijetuar në vitin 1875 ishte shtruar në një spital ku po kurohej pasi kishte pësuar disa kriza nga dhimbja e humbjes së të atit dhe vëllezërve ndërsa vetë Linkolni kishte rënë në depresion sidomos pas vdekjes së Williamit në vitin 1862. Sa ishte president ai rrinte gjithnjë i mërzitur dhe melankolik. Mjekët e referuan këtë gjendje si depresion klinik dhe Linkolni merrte ilaçe anti-depresivë por me kohë Linkolniai arriti të dilte nga gjendja depresive.
 
==Karriera e hershme në politikë dhe ushtri==
Line 59 ⟶ 57:
[[File:Lincoln protecting Potawatomi.jpg|thumb|200px|Abraham Linkoln ne lufte]]
 
Në vitin 1832 në moshën 23 vjeçare Linkolni bleu një dyqan të vogël së bashku me një partner me të holla nga kredia e përgjithshme. pasPas blerjes së dyqanit ai filloi edhe karrieren politike në asamblenë e përgjithshme të [[Illinois|Illinois-it]]. Ai kishte fituar popullaritet në komunitetet lokale duke treguar pasuritë natyrore të qytetit [[New Salem]]. Edhe pse nuk kishte arsimim dhe miq të fuqishëm, ai dukej si një udhëheqës karizmatik për popullsinë e komuniteteve te vogla kur gjatë një fushate përkrahu idenë e lundrimit të mëtejshem mbi lumin Sangamon.
 
Para zgjedhjeve Likolni sherbeu si kapiten ni nje anije luftarake te vogel ne ushtrinë e Illinois-it gjatë [[Luftës së Skifterit te Zi]] dhe sherbeu me denjitet ne Luften kundra Indianeve te fisit Skifterave te zinje me vonë gjate zgjedhjeve ne per Asamblenë e Pergjishme te Illinoisit ai ishte i pa trembur dhe jepte fjalime duke ju drejtuar turmave te njerezve ai ishte tentuar te sulmohej gjate nje fjalimi por ai ishte perleshur me sulmuesin e tij ai e kapi selumsin per qafe dhe disi ja hoqi pantollonat dhe e shty tek turmat ketu popullariteti i tij u rrite ne fund ai perfundoi i teteti nga 13 kandidatet qe 4 prej tyre ishin zgjedhur Linkolni nuk arriti te zgjedhiet asambleisat aki kishte marre 277 vota por ai ana pozitive ishte se ai morri 277 vota nga 300 vota sa ishin hedhur ne qytetin New Salem.