Bashkimi Evropian: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
përmirësime teknike, zëvendësova: Shkurt → shkurt duke përdorur AWB |
Tiimiii (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 1:
{{Infobox Bashkimi Evropian}}
'''Bashkimi Evropian''' ('''BE''' ''zyrtarisht: '''EU'''<ref>http://www.telegrafi.com/lajme/unioni-evropian-jo-bashkimi-europian-26-5931.html</ref>'') është një [[Unioni politik|bashkim politik]] dhe ekonomik i 28 shteteve anëtare që janë të vendosura kryesisht në Evropë. Ajo ka një sipërfaqe prej 4,475,757 km2 (1,728,099 sq mi), dhe një popullsi prej rreth 510 milion. BE ka zhvilluar një treg të brendshëm përmes një sistemi të standardizuar të ligjeve që zbatohen në të gjitha shtetet anëtare. Politikat e BE synojnë të sigurojnë lëvizjen e lirë të njerëzve, mallrave, shërbimeve dhe kapitalit në tregun e brendshëm,<ref>European Commission. [https://web.archive.org/web/20071001122551/http://ec.europa.eu/internal_market/index_en.htm "The EU Single Market: Fewer barriers, more opportunities"]. Europa web portal. Archived from [http://ec.europa.eu/internal_market/index_en.htm the original] on 1 October 2007. Retrieved 27 September 2007.</ref> të miratojnë legjislacionin në drejtësi dhe në çështjet e brendshme, dhe të mbajnë politika të përbashkëta për tregti,<ref>[https://web.archive.org/web/20090116092625/http://europa.eu/scadplus/glossary/commercial_policy_en.htm "Common commercial policy"]. ''Europa Glossary''. Europa web portal. Archived from [http://europa.eu/scadplus/glossary/commercial_policy_en.htm the original] on 16 January 2009. </ref> bujqësi,<ref>[http://www.consilium.europa.eu/policies/council-configurations/agriculture-and-fisheries "Agriculture and Fisheries Council"]. The Council of the European Union.</ref> dhe zhvillimin rajonal.<ref>[http://ec.europa.eu/regional_policy/index_en.cfm "Regional Policy Inforegio"]. Europa web portal. </ref> Brenda zonës Shengen, kontrollet e pasaportave janë shfuqizuar.<ref>[http://ec.europa.eu/home-affairs/policies/borders/borders_schengen_en.htm "Schengen area"]. Europa web portal.</ref> Një bashkim monetar u krijua në vitin 1999 dhe hyri në fuqi në vitin 2002 dhe përbëhet nga 19 shtete anëtare të BE-së që përdorin monedhën euro.
BE e gjurmon origjinën e saj nga Bashkësia Europiane e Qymyrit dhe Çelikut (ECSC) dhe Komuniteti Ekonomik Evropian (EEC), të krijuara respektivisht nga Traktati i Parisit i 1951 dhe Traktati i Romës i vitit 1957. Anëtarët origjinale të asaj që njihej si Komunitetet Evropiane ishin Gjysma e Brendshme; Belgjika, Franca, Italia, Luksemburgu, Hollanda dhe Gjermania Perëndimore. Komunitetet dhe pasardhësit e saj janë rritur në madhësi me anëtarësimin e shteteve të reja anëtare dhe në pushtet duke shtuar fusha të politikave në përgjegjësinë e saj. Ndonëse asnjë shtet anëtar nuk ka lënë BE-në ose organizatat e tij të mëparshme, Mbretëria e Bashkuar ka miratuar rezultatin e referendumit të anëtarësimit në qershor 2016 dhe po negocion aktualisht tërheqjen e tij. Traktati i Mastrihtit themeloi Bashkimin Evropian në vitin 1993 dhe futi nënshtetësinë evropiane.<ref>[[European Union#CITEREFCraigDe Burca2011|Craig & De Burca 2011]], p. 15.</ref> Ndryshimi i fundit i madh për bazën kushtetuese të BE-së, Traktati i Lisbonës, hyri në fuqi në vitin 2009.
Bashkimi Europian ofron më shumë ndihmë të huaj sesa çdo bashkim tjetër ekonomik.<ref>Hunt, Michael (2014). ''The World Transformed 1945 to the Present''. New York: New York. pp. 516–517.[[International Standard Book Number|ISBN]] [[Speciale%3ABookSources/9780199371020|9780199371020]].</ref> Duke mbuluar 7.3% të popullsisë botërore<ref>[http://www.oeaw.ac.at/vid/datasheet/EU_reaches_500_Mill.shtml "European Union reaches 500 Million through Combination of Accessions, Migration and Natural Growth"]. Vienna Institute of Demography. </ref>, BE-ja në vitin 2016 krijoi një prodhim të brendshëm bruto (PBB) prej 16.477 trilionë dollarë amerikanë, që përbën rreth 22.2% të PBB-së nominale globale dhe 16.9% kur matet në drejtim të barazisë së fuqisë blerëse. Përveç kësaj, 27 nga 28 vendet e BE-së kanë një indeks shumë të lartë të zhvillimit njerëzor, sipas Programit të Zhvillimit të Kombeve të Bashkuara. Në vitin 2012, BE-së iu dha Çmimi Nobel për Paqen.<ref>[http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-20664167 "EU collects Nobel Peace Prize in Oslo"]. ''British Broadcasting Corporation''. 10 December 2012. </ref> Përmes Politikës së Përbashkët të Jashtme dhe të Sigurisë, BE-ja ka zhvilluar një rol në marrëdhëniet e jashtme dhe mbrojtjen. Sindikata mban misionet diplomatike të përhershme anembanë botës dhe përfaqëson veten në Kombet e Bashkuara, Organizatën Botërore të Tregtisë, G7 dhe G20. Për shkak të ndikimit të saj global, Bashkimi Evropian është përshkruar si një superfuqi në zhvillim.<ref>John McCormick (14 November 2006). ''The European Superpower''. [[International Standard Book Number|ISBN]] [[Speciale:BookSources/978-1-4039-9846-0|978-1-4039-9846-0]].</ref>
== Historia ==
|