Ené Ankiziadi: Dallime mes rishikimesh

'''Ené Ankiziadi''' (ose '''Eneu, -o, -a''', nga [[latinisht]]ja ''Ænēās, -ae'', nga [[greqishtja e lashtë]] Αἰνείας, ''Aineías'') ishte një hero [[Dardanët|Dardan]] i [[Troja|Trojës]], biri i princit [[Ankiz]] dhe perëndeshës [[Afërdita|Afërditë]] (Venus). Ati i tij ishte kushëriri i parë i mbretit [[Priam]] të Trojës (të dy ishin nipërit e [[Ilit]], themeluesi i Trojës), duke e bërë Enenë një kushëri të dytë për fëmijët e Priamit (si [[Hektori]] dhe [[Paridi]]). Ai është një personazh në [[mitologjia greke|mitologjinë greke]] dhe përmendet në ''[[Iliada|Iliadën]]'' e [[Homeri]]t. Eneu merr trajtim të plotë në [[mitologjia romake|mitologjinë romake]], më gjerësisht në ''[[Eneida|Eneidën]]'' e [[Virgjili]]t, ku ai është një paraardhës i [[Remi dhe Romuli|Remit dhe Romulit]]. Ai u bë heroi i parë i vërtetë i [[Roma e lashtë|Romës]].

 

== Prejardhja e emrit ==

 

Etimologjia e emrit është e paqartë, por tradicionalisht është e lidhur me αἶνος (a'nos, "lëvdatë, përrallë"), me prejardhje të pasigurt. Studiuesi [[Julius Pokorny]] e lidh këtë fjalë me [[Gjuha proto-indo-evropiane|proto-indo-evropianën]] ''*h2ey-'' ("fjalim i rëndësishëm").<ref>Cf. [[Wiktionary]]: [[wikt:Αἰνείας|"Αἰνείας"]] dhe [[wikt:αἶνος|''*αἶνος'']].</ref>

 

=== Himni homerik i Afërditës ===

Historia e lindjes së Enesë është thënë në "Himnin i Afërditës", një nga himnet më të mëdha homerike. [[Afërdita]] ka shkaktuar zotin tjetër [[Zeus]]in, të bie në dashuri me gratë e vdekshme. Zeusi, në hakmarrje, vendos dëshirën në zemrën e saj për [[Ankizi]]n, i cili është duke kullotur bagëtinë e tij në kodrat afër malit [[Ida]]. Kur Afërdita e sheh, ajo u godit nga dashuria. Ajo zbukuron veten si për një martesë hyjnore, dhe shfaqet para tij. Ai është kapërcyer nga bukuria e saj, duke besuar se ajo është një perëndeshë, por Afërdita e identifikon veten si një princeshë [[frigia]]ne. Pasi ata bëjnë dashuri, Afërdita zbulon identitetin e saj të vërtetë me të dhe Ankizi frikësohet nga mendimi se çfarë mund t'i ndodhë atij si rezultat i lidhjes së tyre. Afërdita e siguron atë që ai nuk do të ketë rrezik, dhe i thotë atij se do t'i lindë një djalë që do të quhet ''Ené''. Megjithatë, ajo e paralajmëron atë se ai kurrë nuk duhet t'i tregojë askujt se ai ka rënë me një perëndeshë. Kur lind Eneu, Afërdita e çon atë tek [[nimfa]]t e malit Ida. Ajo i drejton ata për të rritur fëmijën deri në moshën pesë vjeçe, pastaj e çojnë te Ankizi.<ref>"Homeric Hymn to Aphrodite." trans by Gregory Nagy, University of Houston.</ref> Sipas burimeve të tjera, Ankizi më vonë mburret me takimin e tij me Afërditën dhe si rezultat është goditur në këmbë me një rrufe nga Zeusi. Pas kësaj ai është i çalë në atë këmbë, kështu që Eneu duhet ta mbart atë nga [[Lufta e Trojës|flakët]] e [[Troja|Trojës]].<ref>[[Virgjili]], ''[[Eneida]]''</ref>

 

=== Në ''Iliadën'' e Homerit ===

Eneu është një personazh i vogël në ''Iliadën'', ku ai është dy herë i shpëtuar nga vdekja nga perënditë sikur për një [[Fati|fat]] ende-të panjohur, por është një luftëtar i ndershëm në të drejtën e tij. Duke u ndalur nga luftimet, u shqetësua me [[Priami]]n, për shkak se, pavarësisht nga veprat e tij të guximshme, nuk iu dha nderi i tij i duhur, ai drejtoi një sulm kundër [[Idomeneu]]t për të rimarrur trupin e kunatit, [[Alkati]], në kërkesën e [[Deifobi]]t.<ref>[http://www.gutenberg.org/files/2199/2199-h/2199-h.htm Homer, ''The Iliad'', Book XIII, (Samuel Butler, trans.)]</ref> Ai është udhëheqësi i aleatëve të Trojanëve, [[Dardanët]], si dhe një kushëri i dytë dhe zëvendësuesi kryesor i [[Hektori]]t, birit i mbretit të Trojës [[Priami]]. Nëna e Enesë, Afërdita shpesh vjen në ndihmë të tij në fushën e betejës dhe ai është një i preferuar i [[Apoloni]]t. Afërdita dhe Apoloni shpëtuan Eneun nga luftimi me [[Diomedi]]n e [[Argo]]s, i cili gati e vret atë, dhe e çojnë atë në [[Pergamo]]s për shërim. Edhe [[Poseidoni]], i cili normalisht favorizon akejtë, vjen në shpëtimin e Enesë pasi ai bie nën sulmin e [[Akil]]it, duke vënë në dukje se Eneu, ndonëse nga një degë më e vogël e familjes mbretërore, ka në fat të bëhet mbret i popullit të [[Troja|Trojës]]. Studiuesi Bruce Louden paraqet Eneun si një "lloj njeriu" në traditën e [[Utnapishtimi]]t, [[Bauci dhe Filemoni]], dhe [[Loti (Bibla)|Loti]]: "njeriu i drejtë përmbanë shkatërrimin e përgjithshëm".<ref>[https://camws.org/meeting/2006/abstracts/louden.html Louden, Bruce. "Aeneas in the Iliad: the One Just Man", 102nd Annual Meeting of CAMWS, Classical Association of the Middle West and South, 2006]</ref> Apolodori shpjegon se "akejtë e lanë atë vetëm për shkak të devotshmërisë së tij".<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0022%3Atext%3DEpitome%3Abook%3DE%3Achapter%3D5%3Asection%3D21 [[Apolodori]], ''[[Epitomi]]'', (James G. Frazer ed.), Chap.V, 21]</ref>