Avni Rustemi: Dallime mes rishikimesh

{{Infobox person|emri=Avni Rrustemi|emër tjetër=|foto=Avni Rustemi.jpg|përshkrimi=|datëlindja=22 shtator, 1895|vendlindja=[[Libohova|Libohovë]], [[Perandoria Osmane]]|data e vdekjes=22 prill, 1924|vendvdekja=[[Tirana|Tiranë]], [[Principata e Shqipërisë]]|qyteti ku jeton=|kombësia=Shqiptarshqiptar|nënshtetësia=|arsimimi=pedagogji|shkolla=|profesioni=Mësuesarsimtar, Deputet, Publicistdeputet|vepra të njohura=Aktivistatentati indaj lëvizjesEsad demokratike të kryesuar nga Fanpashë NoliToptanit|vitet aktiv=|kompania=|organizata="BashkimiAtdheu" , "AtdheuBashkimi"|titulli=|posti politik=Deputetdeputet i pref. Kosovës|paraardhësi=|pasardhësi=kryetar i organizatës "Bashkimi" [[Llazar Fundo]]|partia=|statusi civil=|bashkëshortja=|bashkëshorti=|fëmijë=|prindër=|çmime=[[Hero i KombitPopullit]]}}'''Avni Rustemi''' ([[Libohova|Libohovë]], [[22 shtator]] [[1895]] - [[Tirana|Tiranë]], [[22 Prill|22 prill]] [[1924]]) ishte mësues, publicist, patriotatentator dhe deputet shqiptar. Themelues dhe drejtues i shoqatës "Bashkimi" dhe anëtar i opozitës demokratike tëpara drejtuar[[Lëvizja ngae Fanqershorit|Lëvizjes Nolisë qershorit]].

Lindi [[22 shtator]] 1895 në qytetin e Libohovës, nëi biri i një familjeqehajai të rëndësishme[[Asllan tëPashallinjtë|Arsllan-Pashalinjve]], këtijoxhakut të qytetiLibohovës<ref name=":2">[[Eqrem bej Vlora|Vlora E.]], [[Kujtime 1885-1925 (Eqrem bej Vlora)|''Kujtime: 1885-1925'']], Tiranë: IDK, 2008. ISBN 99927-780-6-7</ref>. Mësimet fillore i merrmori në vendlindje dhe ato12 tëvjeç mesmee dërgojnë në Janinë për studime. NëKur moshënishte 15-16 vjeçarevjeç ndjek liceunshkoi në [[Stambolli|Stamboll,]] eku vazhdoi një lice turk, më pas më 1912 vazhdonnë studimet[[Gjeneva|Gjenevë]] perku pedagogjiqëndroi një vit në Gjenevënjë kolegj pedagogjik.

NëDy vjet më vonë, në kohën e princ [[Princ Vidi|Vidit]], luftoi kundër mësymjeve të andartëve grekë e vorio-epirotë në jug të vendit. Më 1915 uishte kthyekthyer në [[Janina|Janinë]] kupër vazhdoitë studimetstudiuar në Institutinnjë einstitut të mbajtur prej Lidhjes Botërore Izraelite. Më 1917 filloimori tënë japë[[Vlora|Vlorë]] mësimnjë diplomë italiane për arsim, u emërua mësues në shkollat[[Tepelena|Tepelenë]]. eNë Tepelenësmosmarrëveshje dheme drejtorin italian të Vlorësshkollës, u zhvendos në një shkollë vajzash në Vlorë, prej ku u pushua po për shkak mosmarrëveshjesh me drejtoreshën.

Në janar të 1919 shkonshkoi në [[Kalabria|Kalabri<ref name=":1" />]], ku vazhdonhyri studimetstudent në kolegjin e Shën Mitër Korones<ref>[[Ilir Ikonomi|Ikonomi I]]., ''Esat pashë Toptani'', Tiranë: UET press, 2016. ISBN 978-9928-190-91-8</ref>. Në pranverëmbarim tëdha vititprovimet 1919dhe nëmë Kalabri1920 krijon "''Lidhjen e Rinisë Shqiptare" e cila kishte si qëllim mbrojtjen e shtetit shqiptar.'' Pas një periudhe qëndrimishkoi në [[Roma|Romë,]] nëku pranverëu të vitit 1920 kthehetregjistrua në Vlorë.Fakultetin Në atë kohë Shqiperia po kalonte një kaos në arenën politike dhe ishte kjo periudhë në të cilën Avni Rustemi merr kontakte me patriotë të tjerë shqiptarë, të cilët ishin gjithashtu të shqetësuar për të ardhmen e ShqipërisePedagogjik. AtaGjatë vendosinmajit të vrasin1920 Esadbën Pashëshpesh Toptanin, i cili konsiderohejvajtje-ardhje nga shqiptarët[[Italia]] sinë tradhëtar[[Shqipëria|Shqipëri]], iku kombitu përkërkoi vrasjenshtimin e Hasanbursës Rizaautoriteteve Pashësshtetërore, komandantitqëndroi të Shkodrës, në Prill të vitit 1913, dhederi më pas21 shkëputjenmaj<ref ename=":kd">{{cite Shkodrësbook|author=Kastriot ngaDervishi|title=Plumba Shqipëria dhe dhurimit të saj Malit të Zipolitikës|pages=18-73|url=https://books.google.al/books/about/Plumba_politik%C3%ABs.html?id=2HgtAQAAIAAJ&redir_esc=y|date=2010|publisher="55"|isbn=978-99943-56-43-0}}</ref>.

=== VrasjaAtentati endaj Esad Pashëpashë Toptanit ===

Më 31 maj kishte shkuar në [[Parisi|Paris]] me qëllimin për t'iu afruar [[Esad pashë Toptani|Esad pashë Toptanit]], zuri një dhomë në në hotelin "Prince Albert". Ndërroi vend dy herë dhe më pas mori një banesë me qira në nr. 32 të lagjes Montmartre, në hotelin "Toulerie" ku hyri më 2 qershor. Kishte bërë një vizitë mjekësore për sëmundje veneriane.

Më [[13 qershor]] [[1920]] i bëri atentat [[Esad pashë Toptani|Esad Pashës]] duke i shtënë dy herë pas shpine, tek po dilte nga restoranti ku po drekonte, në rr. Castiglione. Rustemi u rrah nga kalimtarët, shoferët dhe personelët e hotelit e çarmatosën, u mbajt në hotel deri kur mbërriti policia.

Në gjyqin që iu bë u radhitën dëshmitë: Rustemi që kur kishte mbërritur në Paris kishte kërkuar për një dyqan armësh dhe një poligon, i kishin gjetur një shumë parash në kartmonedha franceze e italiane - për të cilën deklaroi se ia kishte dhënë vëllai, kishte zënë me qira një shtëpi pranë hotelit ku kreu atentatin dhe hante në restorant. Më 1 dhjetor 1920 vendimi i gjykatës i jep pafajësinë, sipas burimeve të përdorura nga historiani [[Kastriot Dervishi]], atentati ishte i shtyrë nga [[Aqif Pashë Elbasani|Aqif pashë Biçakçiu]] - djali i tezes dhe rivali politik i Esad Pashës - dhe paratë për ta financuar u nxorrën nga fondet e [[Këshilli i Naltë i Regjencës|Këshillit të Naltë]]<ref name=":1kd" />.

Më 24 dhjetor u kthye në Shqipëri<ref name=":1kd" />, u kthyeshkoi në Itali për të mbaruar kursin pedagogjik në Romë<ref>[[Ali Këlcyra|Këlcyra A]]., ''Shkrime për historinë e Shqipërisë'', përgatitur nga Tanush Frashërit, Tiranë: Onufri, 2012, fq. 124. ISBN 978-99956-87-81-6</ref>. Kur u kthye u përpoq të bashkonte shoqëritë e ndryshme, kongresi i mbajtur më 25-28 prill [[1921]] në Vlorë krijoi një shoqëri që mori emrin federata "Atdheu" me 25 shoqëri dhe 15 katundari.

Në zgjedhjet e 27 dhjetorit 1923 i rreshtuar si armik i [[Mbreti Zogu I|Zogut]] dhe duke pasë bërë aleancë me [[Bajram Curri|Bajram Currin]], kandidoi në dy zona: në [[Qarku i Gjirokastrës|prefekturën e Gjirokastrës]] ku kishte vendlindjen dhe në [[Qarku i Kukësit|prefekturën e Kosovës]] (Kukësit sot). Rustemi humbi në trevën e tij dhe fitoi në atë të Kosovës falë ndërhyrjes së Bajram Currit në këto votime. Por edhe në prefekturën ku doli fitues, në dy qendra mori zero vota. Qendra e vetme që nxorri fitues Rustemin, njohu forcën e çdollojshme të Bajram Currit<ref>Dervishi K., ''Plumba Politikës..''. fq. 94.</ref>.

Rreth orës 16-17.00 i shoqëruar nga disa miq, po shkonte për të takuar në shtëpi min. e Arsimit, [[Fahri Rashiti|Fahri Rashit Gjilanin]]. Kur personat arritën në Varrezat e Pashës (më pas sheshi "Avni Rrustemi", Pazari i Ri) në çastin që Rrustemi u ndal të përshëndeste dhe shkëmbente dy fjalë me [[Hoxhë Kadriu|Hoxhë Kadrinë]], qëllohet me një plumb nga mullixhiu Jusuf Reçi. [[Ali Këlcyra]] e strehoi në shtëpi, më pas u çua në spital. Pas një qëndrimi dyditor në spital, Rrustemi vdiq më 22 prill 1924 nga hemoragjia<ref name=":1kd">Dervishi K., ''Plumba Politikës - Historitë e përgjakjes së politikanëve shqiptarë,''Tiranë: "55", 2010. fq. 47-73. ISBN 978-99943-56-43-0</ref>.

Opozita organizoi një varrim me efekte revolucionare të Rustemit në Vlorë. Ceremonitë e varrimit u bënë në Tiranë dhe në Vlorë: filluan më 28 prill me ceremonitë e zhvilluara para sheshit të xhamisë së vjetër në Tiranë. Një kamion i mbuluar me të zeza ka bartur trupin e viktimës nga Tirana për në Durrës, ku shoqëruesit hipën në vaporin "Beograd", i cili ka nisur rrugën drejt Vlorës me flamujt jugosllavë e shqiptarë, për të mbërritur më 29 prill 1924. Xhenazja u bart përsëri nga një kamion i zi për në xhaminë e qytetit, ku u bënë sërish lutjet e rastit<ref name=":1kd" />.