Anatomia e njeriut: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Rreshti 8:
* 5. Sistemi nervor (Neurologia)
* 6. Sistemi i shqisave.
</ref>''' e njeriut''' është studimi shkencor i [[Morfologjia (biologji)|morfologjisë]] së [[Trupi i njeriut|trupit të njeriut]] të rritur<ref name="intro HGray">{{cite web | url=http://www.bartleby.com/107/1.html| title= Introduction page, "Anatomy of the Human Body". Henry Gray. 20th edition. 1918|dateformat = dmy| accessdate = 27 March 2007}}</ref>. Anatomia ndahet në anatomi bruto dhe anatomi mikroskopike<ref name="intro HGray" />. Anatomi bruto (ose anatomi topografike, Anatomianatomi rajonale, ose antropotomi) është studimi i strukturave anatomike që mund të shihen me sy të lirë(pa ndihmën e thjerrzave ose mikroskopit)<ref name="intro HGray" />.
 
Anatomia mikroskopike është studimi i strukturave anatomike me ndihmën e [[mikroskopi]]t, e cila përfshin [[historia]] (studimi i organizimit të indeve)<ref name="intro HGray" />, dhe studimin e [[qeliza]]ve. Studimi i rrethinës së pjesëve të trupit dhe vendndodhjes së tyre që në kirurgji luajnë një rol të rëndësishëm bëhet në Anatominë topografike. Krahasimi ndërmjet pjesëve të trupit të qenieve të gjalla bëhet në Anatominë krahasuese.
Rreshti 20:
Anatomia është shkencë shumë e vjetër, mirëpo për sa i përket anatomisë së njeriut, ajo e ka marrë formën autentike nga mesi I shekullit XVI, kur kanë filluar të kryhen disektime metodike të kufomave të njeriut, me qëllim që hollësisht të studiohet ndërtimi I tyre. Deri në këtë kohë, kjo praktikë ka qenë rreptësisht e ndaluar, sipas normave etike dhe bindjeve fetare ekzistuese, ndërsa njohuritë për ndërtimin dhe funksionimin e trupit të njeriut, kanë rrjedhur para së gjithash nga vështrimet e kryera mbi kafshë, e për këtë arsye, ato kanë qenë joprecize dhe shumë prej tyre të gabuara.
 
Me kalimin e kohës, studimet anatomike janë përsosur nga '''studimet me vështrim makroskopik''', të kryera gjatë disektimeve deri te studimet e kryera me përdorimin e '''teknikave''' gjithnjë e më të përsosura. Në këtë mënyre është mundësuar, që të zbulohet me një saktësi më të madhe se si është ndërtuar trupi i njeriut dhe sesi organet e veçanta kryejnë funksione të ndryshme ; në këtë mënyrë gjithnjë e më mirë janë njohur organet dhe sistemet që ndërtojnë trupin, janë përcaktuar indet e ndryshme, prej të cilave ndërtohen disa organe dhe natyra e pjesëve përbërëse themelore apo qelizave. Truoi I njeriut është një '''sistem mjaft i ndërlikuar''', i përbërë prej miliona pjesësh përbërëse të lidhura mes tyre në mënyre mjaft të ndërlikuar
 
== Ndarjet e anatomisë ==
Rreshti 65:
 
==== Jodi (I) ====
Ne organizem ndodhet rreth 15 – 23 mg, ose perben 0,00004 % te peshes trupore te njeriut. Ndodhet ne te gjitha qelizat e trupit , por 70 – 80 % e sasise se jodit ndodhet ne gjendrat e tiroideve. Kjo lende eshte pjeserishte ne formen e hormone trioksines qe sintetizohet nga gjendra e tiroideve dhe luan nje rol te rendesishem ne forcimin dhe metabolizmin e trupit.
 
==== Mangani (Mn ) ====
Eshte shume i nevojshem per skeleton dhe gjymtyret ledhes. Ai gjendet ne sasine e me teper se 10 mg, ne trupin e njeriut dhe kryesishte ne kocka, melci dhe veshka.
 
Rreshti 91:
Forma e zemrës është e ngjajshme me formen një koni, maja e të cilit tregon nga ana e majt dhe tëposht. Zemra te njerzit ndohet në anën e majtë të kraharorit, në raste të ralla nga ana djatht (Situs inversus).
 
Zemër e shëndosh peshon sa 0,5 % e peshës së trupit, ndërmjet 300 dhe 350 gramg. 500 gram është pesha kritike. Prej kësaj peshe enët e gjakut të zemrës nuk janë në gjendje ta furnizojnë më atë me.
 
==== Ndërtimi ====
Rreshti 98:
'''Sistemi kardiovaskular'''
 
Sistemi kardiovaskular është I ndërtuar prej '''rrjetit të dendur të enëve të gjakut''' I cili, me ndihmën e impulseve ritmike e përcjellin nga zemra vazhdimisht '''gjakun''' nëpër organizëm dhe u dërgon të gjitha indeve ato elemente, të cilat u nevojiten për të kryer funksionin e tyre dhe më pas I mbledh mbeturinat e metabolizmit qelizor, që t’I dërgojë deri tek organet përgjegjëse për pastrimin e tyre.
 
==== Funksioni ====
Rreshti 111:
 
==== Ndërtimi i mushkërive të njeriut ====
Në trupin e njeriut janë dy mushkëri, e djathta dhe e majta. Në anën e majtë ndahen në dy pulmonarë dhe në anën e djathtë në tre pulmonarë. Mushkëritë nuk përmbajnë muskuj. Pulmonarët ndahen në 9/10 segmente. Në mushkëriun e djathtë gjenden 10 segmente. Në krahun e majtë mungon segmenti i 7-të kështu që me këtë zemres i jep një vend. Maja e sipërme e mushkërisë diku rreth 3–4&nbsp;cm është larg nga klavikula , kurse poshtë mushkërive shtrihet diafragma. Mushkëritë kufizohen nga ana e stomakut me brinjen e 6, anash me brinjën e 8 dhe nga shpina me brinjën e 10. Mushkëria e majtë në përgjithësi është më i vogël, ngase në afërsi të saj gjendej e vendosur zemra. Volumi i mushkërive tek njeriu përmban diku rreth 5 deri 6 litra. Bronket që e bëjnë përcjelljen e ajrit përfundojnë në qese të vockla, që quhen Alveole ose qeset e mushkërive. Këtu ndodhet pra shkëmbimi i gazrave. Sistemi i tërësishëm i frymëmarrjes ndryshe quhet edhe sistemi bronkial.
 
=== Mëlçia ===
Rreshti 117:
 
=== Syri ===
Syri është shqisë që na siguron më së tepërmi informacion për botën që na rrethon : sytë, ose kokërdhokët e syrit i pranojnë '''ngacmimet e dritës''' që vijnë nga jashtë dhe shndërrohen në sinjale nervore që përcillen me rrugë të posaçme deri tek truri, ku shndërrohen në '''fotografi vizuale'''.
 
=== Veshi ===