[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
v Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by Wikidata on d:Q504
No edit summary
Rreshti 1:
'''Emile Zola''' (1840-1902) shkrimtar dhe gazetar francez. Është një nga romancierët më popullor francez. Librat e tij janë përkthyer dhe botuar në shumë vende të botës.
 
Émile Édouard Charles Antoine Zola (/ zoʊlə /;<ref> url=http://www.infoplease.com/biography/var/emilezola.html | accessdate=15 July 2011 }}</ref> Frëngjisht: [e.mil zo.la], 2 prill 1840 - 29 shtator 1902) ishte një romancier francez, dramaturg, gazetar, praktikanti më i njohur në shkollën letrare të natyralizmit dhe një kontribues i rëndësishëm në zhvillimin e natyralizmit teatror. Ai ishte një figurë e rëndësishme në liberalizimin politik të Francës dhe në lirimin e oficerit të ushtrisë së akuzuar dhe të akuzuar Alfred Dreyfus, i cili është i kapsuluar në titullin e njohur të gazetës J'accuse. Zola u nominua për Çmimin e parë dhe të dytë Nobel në Letërsi në vitin 1901 dhe 1902. <ref>|publisher=Nobelprize.org |date= |accessdate=2014-02-07}}</ref> <ref>|publisher=Nobelprize.org |date= |accessdate=2014-02-07}}</ref>
{{cung}}
 
[[Kategoria:Shkrimtarë francezë]]
 
 
==Jeta e hershme==
 
 
Zola u lind në [[Paris]] në 1840. Babai i tij, [[François Zola]] (Francesco Zola), ishte një inxhinier [[italian]], i lindur në [[Venecia]] në 1795, [[Damë Zola]] në [[ Provincën Aix-en]],<ref>{{cite book|last1=Sacquin|first1=Michèle|last2=Cabannes|first2=Viviane|title=Zola et autour d'une oeuvre : Au bonheur des dames|date=2002|publisher=Bibliothèque nationale de France|isbn=9782717722161|url=https://books.google.com/books?id=avqRAAAAIAAJ}}</ref> dhe nëna e tij, Émilie Aubert, ishte franceze. Familja u transferua në [[Provincën Aix-en]] në juglindje kur Émile ishte tre vjeç.
Katër vjet më vonë, më 1847, babai i tij vdiq, duke lënë nënën e tij në një pension të vogël. Në 1858, Zola shkoi në Paris, ku miku i tij i fëmijërisë [[Paul Cézanne]] së shpejti u bashkua me të. Zola filloi të shkruante në stilin [[Romanticism | romantik]]. Nëna e ve e tij kishte planifikuar një karrierë për Émile, por ai dështoi në ekzaminimin e tij. <ref> name="nom">[[Éditions Larousse|Larousse]], [http://www.larousse.fr/encyclopedie/personnage/Zola/150676 ''Émile Zola'']</ref>
 
 
Para zbulimit të tij si shkrimtar, Zola punoi si nëpunës në një kompani të transportit detar dhe më pas në departamentin e shitjeve për një botues ([Louis Christophe François Hachette | Hachette]]). Ai gjithashtu shkroi për gazetat letrare dhe artistike. Si gazetar politik, Zola nuk e fshehu mospëlqimin e tij [[Napoleonit III]], i cili kishte kandiduar me sukses për postin e presidentit nën kushtetutën e Republikës së Francës, vetëm për ta keqpërdorur këtë pozicion si një trampolinë për [[grusht shteti francez i vitit 1851, grusht shtet që e bëri atë perandor]].
 
 
 
==Jeta e mëvonshme==
Në 1862, Zola u natyralizua si një shtetas francez. Në 1865, ai u takua me Éléonore-Alexandrine Meley, e cila e quajti veten Gabrielle, një rrobaqepëse, e cila u bë mësuese e tij. Ata u martuan më 31 maj 1870. Ajo qëndroi me të gjithë jetën e tij dhe ishte instrumentale në promovimin e punës së tij. Martesa mbeti pa fëmijë. Alexandrine Zola kishte një fëmijë para se ajo të takonte Zolën që ajo kishte hequr dorë, sepse ajo nuk ishte në gjendje të kujdeset për të. Kur ajo e rrëfeu këtë për Zolën pas martesës së tyre, ata shkuan për vajzën, por ajo kishte vdekur pak kohë pas lindjes.
 
 
Në vitin 1888, Alexandrine punësoi Jeanne Rozerot, një rrobaqepëse që duhej të jetonte me ta në shtëpinë e tyre në [[Citation needed | date = October 2016} medan]]. Zola ra në dashuri me Jeanne dhe kishte dy fëmijë me të: Denise në 1889 dhe Jacques në 1891. Pasi Jeanne la Meselin për në Paris, Zola vazhdoi ta mbështeste dhe ta vizitonte atë dhe fëmijët e tyre. Në nëntor 1891 Alexandrine zbuloi këtë çështje, e cila solli martesën në prag të divorcit. Mosmarrëveshja u shërua pjesërisht, gjë që lejoi që Zola të merrte një rol gjithnjë e më aktiv në jetën e fëmijëve. Pas vdekjes së Zolës, fëmijëve iu dha emri i tyre si mbiemri i tyre i ligjshëm.
 
 
 
==Karriera==
Gjatë viteve të para, Zola shkroi shumë tregime të shkurtra dhe ese, katër shfaqje dhe tre romane. Ndër librat e tij të hershëm ishte '' Contes à Ninon '', botuar në 1864. Me publikimin e romanit të tij të lezetshëm autobiografik '' La Confession de Claude '' (1865) duke tërhequr vëmendjen e policisë, Hachette shkarkoi Zolën. Romani i tij "Les Mystères de Marseille" u shfaq si serial në 1867.
 
Pas romanit të tij të parë të madh, '' [[Thérèse Raquin]] '' (1867), Zola filloi serinë e quajtur [[Les Rougon-Macquart]], rreth një familje nën [Perandorinë e dytë franceze].
 
Në Paris, Zola mbajti miqësinë e tij me [[Cézanne]], i cili pikturoi një portret të tij me një mik nga Aix-en-Provence, shkrimtar [[Paul Alexis]], me titull '' Paul Alexis Reading to Zola ''.
 
 
 
==Prodhimi letrar==
 
[[Paul Cezanne]], '' [[Paul Alexis]] Leximi për Émile Zola '', 1869-1870, [[São Paulo] Paulo Muzeu i Artit]]]]
Më shumë se gjysma e romaneve të Zolës ishin pjesë e një serie prej 20 të njohur kolektivisht si [[Les Rougon-Macquart]]. Ndryshe nga [Honoré de Balzac | Balzac]], i cili në mes të karrierës së tij letrare riintestonte punën e tij në "[La Comédie Humaine]]", Zola që në fillim, në moshën 28 ​​vjeç, kishte menduar për Plotësimi i plotë i serisë. Vendosur në Perandorinë e Dytë të Francës, seritë ndjekin ndikimet "mjedisore" të dhunës, alkoolit dhe prostitucionit, të cilat u bënë më të përhapura gjatë valës së dytë të [ Revolucioni industrial]]. Seri shqyrton dy degë të një familjeje - Rougons respektuar (që është, legjitime) dhe Macquarts pakënaqshëm (i paligjshëm) për pesë breza.
 
 
 
Ndërsa ai përshkroi planet e tij për serinë, "Unë dua të paraqes, në fillim të një shekulli të lirisë dhe të së vërtetës, një familje që nuk mund të frenohet në nxitimin e saj për të poseduar të gjitha gjërat e mira që përparimi po e vë në dispozicion dhe është zhvendosur nga momentin e vet, konvulsione fatale që shoqërojnë lindjen e një bote të re.
 
 
Megjithëse Zola dhe Cezanne ishin miq nga fëmijëria, ata përjetuan një rënie më vonë në jetën e tyre rreth përshkrimit të imagjinuar të Zolës së Cezanne dhe jetës së [[Bohemianism | Bohemian]] të piktorëve në romanin e Zolës "[L'Œuvre (roman) | L 'Œuvre]]' '(' 'Kryevepra' ', 1886).
 
 
 
Nga viti 1877, me botimin e '' [[l'Assommoir]] '', Émile Zola u bë i pasur; ai u pagëzua më mirë se [[Victor Hugo]], për shembull. Ai u bë një figurë në mesin e borgjezisë letrare dhe organizoi darka kulturore me [[Guy de Maupassant]], [[Joris -Karl Huysmans]], dhe shkrimtarë të tjerë në vilën e tij luksoze (me vlerë 300,000 franga <ref> {{cite journal | title = Gazetat letrare | journal = The Week: një revistë kanadeze e politikës, letërsisë, shkencës dhe arteve | date = 27 Dhjetor 1883 | volume = 1 | issue = 4 | page = 61 | url = https: //archive.org/stream/weekcanadianjour01toro#page/n30/mode/1up | accessdate = 23 prill 2013}} </ ref>) në Médan, në afërsi të Parisit, pas 1880. '' [[Germinal (roman) | Germinal]] '' më 1885, pastaj tre "qytete" - '' Lourdes '' (1894), '' Romë '' (1896) dhe '' Paris '' (1897), e themeloi Zolën si një autor të suksesshëm. {{citim i nevojshëm | data = Nëntor 2015}}
 
Udhëheqësi i vetëshpallur i natyralizmit francez, veprat e Zolës inspiruan vepra të tilla si ato të [[Gustave Charpentier]], sidomos '' [[Louise (opera) | Louise]] '' në vitet 1890. Veprat e tij, të frymëzuara nga konceptet e [[trashëgimisë]] ([[Claude Bernard]], sociale [[Manicheanizmi]] dhe socializmit idealist, rezonojnë me ato të [Nadar (fotograf) Nadar] Manu]], dhe më pas [[Gustave Flaubert | Flaubert]].