Ndok Gjeloshi: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
+lidhje
No edit summary
Rreshti 1:
 
{{Infobox person
| emri = Ndok Gjeloshi
Line 5 ⟶ 6:
| përshkrimi =
| datëlindja = [[15 Nëntor]], [[1893]]
| vendlindja = [[Nënmavriq]], [[Perandoria OsmaneDukagjini|Dukagjin]].
| data e vdekjes = [[11 Prill]], [[1943]]
| vendvdekja = [[Tirana|Tiranë]], [[Mbretëria Shqiptare (1939–43)Shqipëri]].
| kombësia = [[Shqiptarët|Shqiptar]]
| nënshtetësia =
Line 17 ⟶ 18:
| partia =
| statusi civil =
| bashkëshortja = Margarita (lindur ''Petroviq'')
}}
 
'''Ndok Gjeloshi''' (Mekshaj të [[Nënmavriq|Nënmavriqit]], [[15 Nëntor|15 nëntor]] [[1893]] - [[Tirana|Tiranë]], [[11 Prill|11 prill]] [[1943]]) ka qenë xhandar, ushtarak dhe veprimtar politik shqiptar.
'''Ndok Gjeloshi''' ([[15 Nëntor]], [[1893]] - [[11 Prill]], [[1943]]), lindi në [[Nënmavriq]] të [[Dukagjini]]t, [[Shkodra|Shkodër]], Perandoria Osmane. Ishte një veprimtar aktiv Politik, oficer i forcave të armatosura (me gradën e Kapitenit) dhe gardist i Xhandarmarisë Shqiptare.
 
==Jeta==
Ndok Gjeloshi ishte pinjoll i trungut të Nik Vuksanit, në [[Shala|Shalë]] të [[Dukagjini|Dukagjinit]]. Ndoqi kolegjin Françeskan në [[Shkodra|Shkodër]], dhe më pas përfundoi Akademinë Ushtarake të Modenas në [[Italia|Itali]], ku mori gradën e togerit të forcave të Xhandarmërisë.
 
Ndok Gjeloshi ishte pinjolli biri i trungutnjë fisiNik Vuksanit,dëgjuar gjenealogjinë e bajrakut të [[Shala|ShalëShalës]], i trungut Nik Vuksanit. Ai mori formimin kulturor në [[Dukagjini|Dukagjinit]].Ish-kolegji Ndoqisaverian, kolegjinGjimnazi "At Pjetër Meshkalla"|Kolegjin Françeskan]] në [[Shkodra|Shkodër]], dhe më pas përfundoipërfundoj Akademinë Ushtarake të Modenas në [[Italia|Itali]], ku dhe mori gradën e togerit të forcave të Xhandarmërisë.
Ndoka më 1914 gjatë revoltës së Shqipërisë së Mesme u mobilizua në mbrojtje të [[Princ Vidi|Princ Vidit]]. Përkrahte [[Komiteti “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”|Komitetin "Mbrojtja Kombëtare e Kosovës"]], mbështeti fushatën për zgjedhjen e [[Luigj Gurakuqi|Gurakuqit]] në dhjetor të 1923.
 
Ndoka është mbështetur nga [[Princ Vidi]] gjatë mbretërimit të tij të shkurtër (të Principatës së Shqipërisë) si shumë nacionalist të tjerë, ai ishte gjithashtu anëtar i "Bashkimit Kombëtar" <ref name=":0">Milani P., [http://www.shkoder.net/fjala/2004/pmilani.htm ''Ja atentatet kundër Mbretit Zog''], "Fjala e Lirë", 2 shtator 2010.</ref> (organizatë e aktivistëve anti-Zogist në mërgim). Ai shkoi në [[Durrës]] për t'i dalë zot Princ Vidit, ku për merita ushtarake mori çmimin "Besa e Bashkimit".
Përkrahu [[Lëvizja e qershorit|Lëvizjen e qershorit]], së bashku me [[Rexhep Shala|Rexhep Shalën]] dhe njësitë ushtarake në Shkodër. Gjatë qeverisjes së [[Fan Noli|Nolit]], Ndoka mori gradën kapiten i forcave kufitare.
 
Ai ishte bashkëpunëtor i [[Hasan Prishtina|Hasan Prishtinës]] dhe zbatues i porosive të tij, ku së bashku me [[Aziz Çami|Aziz Çamin]], natën e 20 Shkurtit të vitit 1931, organizojnë atentatin më të rrezikshëm ndaj [[Ahmet Zogu|Ahmet Zogut]].
Me Triumfin e Legalitetit, u dënua me vdekje (në mungesë) nga regjimi i [[Mbreti Zogu I|Ahmet Zogut]].
 
===Veprimtaria===
U arratis në Jugosllavi, por më vonë kthehet dhe vihet në krye të veprimeve luftarake në Lëvizjen e Dukagjinit të vitit 1926. Në nëntor të po këtij viti së bashku me Dom Loro Cakën, organizuan dhe udhëheqi kryengritjen antizogiste të Dukagjinit, kryengritje që shpërtheu përpara kohe, dhe mbeti e izoluar.
 
Ndok Gjeloshi dhe [[Bajram Curri|Bajram Currin]] ishin të një ideali, ai qe rojtar i [[Kongresi i Lushnjes|Kongresit të Lushnjës]], dhe mori pjesë aktive në [[Lufta e Koplikut|luftën e Kopliku]]. Njihen meritat e tij edhe për ndihmesën e vyer të komitetit për "Mbrojtjen Kombëtare të Kosovës", ai udhëhoqi propagandën elektorale në favor të [[Luigj Gurakuqi|Luigj Gurakuqit]] në vitin 1923.
Pas kësaj revolte emigroi në Vjenë të, ku martohet me Margaritën, austriake. Bëhet anëtar i grupit të “[[Bashkimit Kombëtar (organizatë)|Bashkimit Kombëtar]]”<ref name=":02">Milani P., [http://www.shkoder.net/fjala/2004/pmilani.htm ''Ja atentatet kundër Mbretit Zog''], "Fjala e Lirë”, 2 shtator 2010.</ref>.
 
Në kohën e internacionalitetit, Ai qe i pari shqiptar që ngriti flamurin në Këmbanoren e [[Katedralja e Shën Shtjefnit|Katedrales së Shkodrës]]. Si nacionalist radikal deklaroi se bënte pjesë në "Partinë Nacionaliste Shqipëtare". Gjatë luftës së ashpër politike të viteve 1920-24 rreshtohet përkrah forcave të opozitës së [[Fan Noli|Fan Nolit]], në Revolucionin e 24-ës së bashku me Rexhep Shalën. Gjatë qeverisjes së Nolit, Ndoka mori gradën kapiten i forcave kufitare.
 
Si politikan i frymëzuar nga idealet opozitare, përkrahu kryengritjen e Nolit dhe me 10 Qershor [[1924]] ditën e martë, ora 19:30, fanolisti Ndok Gjeloshi ka qenë oficeri i parë që hyri në Tiranë në krye të pararojës së Ushtrisë Kombëtare.
 
UMe arratisfitoren e Legalitetit ai u dënua me vdekje (në mungesë) nga regjimi i Ahmet Zogut, ai arratisetJugosllavi[[Jugosllavia|Jugusllavi]], por më vonë kthehet dhe vihet në krye të veprimeve luftarake në Lëvizjen eanti Zogiste të Dukagjinit të vitit 1926. Në nëntorNëntor të po këtij viti së bashku me Dom Loro Cakën, organizuan dhe udhëheqi kryengritjen antizogiste të [[Dukagjini|Dukagjinit]], kryengritje që shpërtheu përpara kohe, kryengritje që nuk u përhap as në [[Puka|Pukë]] dhe mbetias në [[Malësia e izoluarMadhe|Malësi të Madhe]] siç ishte parashikue.
 
Ai pas kësaj revolte emigron në [[Viena|Vienë]] të [[Austria|Austrisë]], ku martohet me Margarita Gjeloshin, një zonjë fisnike Austriake. Ai shumë shpejt bahet anëtar i grupit të "[[Bashkimi Kombëtar]]". Ishte një organizatë e aktivistëve anti-Zogist në mërgim, e cila u formua në vitin 1925 në Vjenë me iniciativën e [[Ali Këlcyra|Ali Këlcyrës]], Angjelin Sumës, Xhemal Bushatit dhe [[Sejfi Vllamasi]]t, ku kërkonin rrëzimin e Ahmet Zogut.
 
===Atentati kundra Mbretit===
 
Mbrëmjen e 20 shkurtit [[1931]], [[Mbreti Zogu I|Mbreti Zog I]] i shoqëruar po dilte nga Teatrit të Operës së Vjenës. Tek po hipnin në makinë, Gjeloshi me [[Aziz Çami|Aziz Çamin]] veprojnë për t'i bërë atentatin. Qëllojnë disa herë dhe vranë majorin [[Llesh Topallaj]] dhe plagosën ministrin e Oborrit [[Eqrem bej Libohova|Eqrem bej Libohovën]]. Atentatorëve iu gjetën pashaporta diplomatike jugosllave<ref>Pearson O., ''Albania in the Twentieth Century, A History: Albania and King Zog, 1908-39'', I.B.Tauris, 2004, fq. 331. ISBN 9781845110130</ref>. Një e përditshme vieneze i përshkroi:<blockquote><small>"…Vrasësi i parë është Ndok Gjeloshi, ai është një ish-Oficer i Ushtrisë Shqipëtare, i lindur në Shkodër në vitin [[1893]] dhe ka shërbyer si ushtarak atje. Ai është një Katolik Roman, i martuar dhe ka banuar në Vjenë me gruan e tij, gjatë dy viteve të fundit. Vrasësi i dytë është ish-Kapiteni Aziz Çami, i lindur në vitin 1893 në Filat të qarkut të [[Gjirokastra|Gjirokastrës]], shërbeu në [[Delvina|Delvinë]]. Ai është një Mysliman beqar dhe jeton në adresën Hegergasse nr. 9 në qarkun 3 të Vjenës..."</small></blockquote>Gjyqi ndaj tyre përfundoi më 2 Tetor të viti 1931, ata u cilësuan fajtorë për vrasjen e major Llesh Topallajt dhe tentativë për vrasjen e Mbretit, Gjeloshi u dënua me 3 vjet e 6 muaj burg nga gjykata<ref>Vllamasi S., [http://www.mnvr.org/ballafaqime-politike-ne-shqiperi-1897-1942-kapitulli-ix/ ''Ballafaqime politike në Shqipëri (1897-1942): kujtime dhe vlerësime historike''], Tiranë: Neraida, 2000. ISBN 9992771313</ref>. Përfundimi i kohës së burgimit dhe [[Pushtimi italian i Shqipërisë|pushtimi italian]], i krijuan mundësinë të kthehej përsëri në Shqipëri, pasi u kthye u regjistrua në Milicinë Fashiste Shqiptare, si dhe pranë komandave të legjionit të 4 të Shkodrës, të legjionit të 3 të Vlorës dhe në legjionin e parë të Këmishave të Sulmit. Luftoi në frontin grek dhe në atë jugosllav - gjë për të cilën u dekorua për trimëri me medalje tunxhi. Më pas u caktua në komandën e armës së Milicisë. Nga janari i 1942 mbante detyrën e gjyqtarit pranë gjyqit të posaçëm të shtetit<ref name=":1">{{Cite book|title=Plumba politikës|last=Dervishi|first=Kastriot|publisher=55|year=2010|isbn=978-99943-56-43-0|location=Tiranë|pages=227-228}}</ref>.
Në mbërmjen e 20 shkurtit të vitit [[1931]], [[Mbreti Zogu I]] dhe njerëzit e tij që e shoqëronin në shfaqjen e operës "Pagliacci" në Teatrin e Operës së Vienës, largohen nga salla e shfaqjes pak para përfundimit. Mbreti i maskuem me rrobat e axhudantit major Llesh Topallaj, ishte si rezultat i një informacioni që kishin marrë më parë. Ahmet Zogu hipi në automobilin e parë së bashku me kolonel Libohovën, ndërkohë që major Topallaj përgatitej të hipte në automobilin e mbretit së bashku me këshilltarin e legatës Shqipëtare në Vienë. Kur këta po hipnin në makin, Ndok Gjeloshi dhe Aziz Çami hapin zjarr. Pas të shtënave të para agjenti i policisë që ishte ulur në vëndin e parë të makinës së mbretit, kërceu nga automobili dhe iu turr vrasësve. Major Topallaj vdiq menjëherë në vënd dhe mbetet i plagosur ministri i oborrit [[Eqrem Bej Libohova]]. Berned Fischer nga ana e tij shprehet se pas një shkëmbimi zjarri me dedektivët e mbretit, dy
vrasësit u kapën dhe u arrestuan. Atentatorëve iu gjetën pasaporta diplomatike [[Jugosllavia|Jugosllave]] <ref>Pearson O., ''Albania in the Twentieth Century, A History: Albania and King Zog, 1908-39'', I.B.Tauris, 2004, fq. 331. ISBN 9781845110130</ref>.
 
Në vija të përgjithëshme, gazetat ditore Vieneze të atyre ditëve, kanë botuar kështu: <blockquote><small>"
…Vrasësi i parë është Ndok Gjeloshi, ai është një ish-oficer i Ushtrisë Shqipëtare, i lindur në Shkodër në vitin [[1893]] dhe ka shërbyer si ushtarak atje. Ai është një Katolik Roman, i martuar dhe ka banuar në Vjenë me gruan e tij, gjatë dy viteve të fundit. Vrasësi i dytë është ish-Kapiteni Aziz Çami, i lindur në vitin 1893 në Filat të qarkut të [[Gjirokastra|Gjirokastrës]]. Ai është një Mysliman beqar dhe jeton në Adresën; Hegergasse Nr. 9, në qarkun Nr. 3 të Vienës <ref>Pearson O., ''Albania in the Twentieth Century, A History: Albania and King Zog, 1908-39'', I.B.Tauris, 2004, fq. 331. ISBN 9781845110130</ref>. ..."</small></blockquote>
 
Gjyqi ndaj tyre përfundoi më 2 Tetor të viti 1931, ata u cilësuan fajtor për vrasjen e major Llesh Topallajt, plagosjen e ministrit të oborrit Eqerem Bej Libohovës dhe tentativë për vrasjen e Mbretit. Gjeloshi u dënua me 3-vjet e 6 muaj burg nga gjykata, dhe Aziz Çami 2-vjet e 6 muaj. <ref>Vllamasi S., [http://www.mnvr.org/ballafaqime-politike-ne-shqiperi-1897-1942-kapitulli-ix/ ''Ballafaqime politike në Shqipëri (1897-1942): kujtime dhe vlerësime historike''], Tiranë: Neraida, 2000. ISBN 9992771313</ref>. Organizatorët e tjerë, mes tyre [[Qazim Mulleti]], [[Mustafa Kruja]], [[Rexhep Mitrovica]], Angjelin Suma, [[Sejfi Vllamasi]], etj, u liruan shpejt pas arrestimit të tyre, ata u dëbuan nga Austria. Përfundimi i kohës së burgimit dhe [[Pushtimi italian i Shqipërisë|pushtimi i Shqipëris]] nga [[Italia]], i krijuan mundësinë Ndok Gjeloshit të kthehet përsëri në Shqipëri.
 
==Vrasja e Ndok Gjeloshit==
Më 11 prill [[1943]] në fundin e Bulevardit kryesor të [[Tirana|Tiranës]] (sot rruga e Stacionit të Trenit) Gjeloshi mbeti i vrarë nga një atentat komunist bërë nga [[Myslym Keta]], me urdhër të Komitetit Qëndror të [[Partia Komuniste e Shqipërisë|Partisë Komuniste të Shqipërisë]]<ref name=":02" />. Në ceremoninë e varrimit të zhvilluar në Shkodër mori pjesë [[Gjon Marka Gjoni|Gjon Markagjoni]], [[Mustafa Kruja]], gjeneral Volante komandant i Milicisë Fashiste Shqiptare<ref name=":1" />.
 
11pranverën prille vitit [[1943]] dhe konkretish me datë [[11 Prill]], në fundin e Bulevardit kryesor të [[Tirana|Tiranës]], (sot rruga e Stacionit të Trenit), Ndok Gjeloshi mbetimbetet i vrarë nga një atentat komunist i bërë nga [[Myslym Keta]],. Ai u vra si shumë të tjerë me urdhër të Komitetit Qëndror të [[Partia Komuniste e Shqipërisë|Partisë Komuniste të Shqipërisë]]<ref, name=":02" />. Në ceremoninë e varrimit të zhvilluar në Shkodër, si shumë të tjerë morimorën pjesë edhe [[Gjon Marka Gjoni|Gjon Markagjoni]], dhe [[Mustafa Kruja]], gjeneral Volante komandant i Milicisë Fashiste Shqiptare<ref name=":1" />.
== Burime ==
 
== Burime informacioni==
 
<references />
*''http://www.shoqatadukagjini.com''
 
==Lidhje të jashtme==
 
* [http://www.youtube.com/watch?v=KHDYR0LTfb4 Ndok Gjeloshi në Vjenë të Austris - Fran Kodra & Ndue Shytani]
* [http://www.youtube.com/watch?v=OvVMvaly9_E Gjovalin Shani - Këngë për Ndok Gjeloshin].
 
==Shih edhe këtë==
 
[[Shtatë Shaljant]], [[Mehmet Shpendi]], [[Martin Camaj]], [[Mark Lula]], [[Vat Gjeloshi]], [[Marash Delia]], [[Shala]], [[Dukagjini]], [[Abat]], [[Thethi]].
 
[[Kategoria:Biografi shqiptarësh]]
[[Kategoria:Njerëz nga Dukagjini]]
[[Kategoria:Lindje 1893]]
[[Kategoria:Vdekje 1943]]
[[Kategoria:Ushtarakë shqiptarë]]
[[Kategoria:Balli Kombëtar]]
[[Kategoria:Njerëz nga Dukagjini]]
[[Kategoria:Fisi Shalë]]