Mati Logoreci: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
vNo edit summary
Rreshti 14:
{{Leter Tabela Fund}}
 
'''Mati Logoreci''' ([[Shkodra|Shkodër]], [[10 shkurt]] [[1867]] - [[Tirana|Tiranë]], [[7 Shkurt|7 shkurt]] [[1941]]) ka qenë arsimtar, publicist dhe intelektual shqiptar.
'''Mati Logoreci''' lindi më [[10 shkurt]] [[1867]] në [[Shkodra|Shkodër]], ai mendohet të rrjedhi nga familja e Logorecëve që përmendet që në vitin 1304 me emrin Logoreseos<ref>[http://www.logoreci.com/genealogy/#pema_logoreci Logorecët]</ref>. Atë kohë ky qytet ishte një qendër transiti e ndërlidhjeje në mes të Shqipërisë së Mesme e të Jugut me Veriun, me [[Kosovë]]n e me zonat e tjera.
 
== JetëshkrimiMbiemri ==
Mbiemri ''Logoreseos'' përmendet që më 1304.
I ati i Matisë, Frano Logoreci dhe e ëma Shaqja, e kaluan jetën plot vështirësi. Frano pati hapur në Shkodër një pijetore të vogël, më pas u mor me zeje të ndryshme, megjithatë jeta i shkoi me halle e me pasiguri për të nesërmen. Matia mësimet e para i mori në Shkodër. Ai mësoi shqipen vjedhurazi, pikërisht atë kohë kur Dega e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit për Shkodrën dhe për krahinat përreth e kishte gjallëruar veprimtarinë e saj, kur problemi i shqipes e i çështjes kombëtare në tërësi, ishte vënë në plan të parë. Në moshën 10 vjeç, më 1877, prindërit e dërguan Matinë të ndiqte shkollën tregtare teknike, që ishte hapur në atë qytet, një shkollë me programin e një "gjimnazi të ulët", siç e quanin atëherë, në të cilën u grumbulluan mjaft të rinj shkodranë. Këtë shkollë e ndiqnin përgjithësisht fëmijët e besimit katolik, ndonëse ata edhe pasi i mbaronin studimet kishin vështirësi të punësoheshin pranë administratës turke, për shkak të besimit të tyre. Logoreci mësoi në shkollë edhe në shtëpi për të shkruar e për të lexuar gjuhën shqipe si dhe italishten, frëngjishten e më vonë edhe gjermanishten. Shkollën ai e vazhdoi për katër vjet në [[Kolegji Françeskan - Shkodër, ish-kolegji saverian, Gjimnazi "At Pjetër Meshkalla"|Kolegjin Saverian të Jezuitëve]] në Shkodër, duke fituar njohuri për ekonominë e për tregtinë. Ato vite që i shërbyen për njohje të problemeve të ekonomisë ndikuan në formimin e Logorecit, siç shihet nga shkrimet e shumta që ka botuar.
 
== Biografia ==
Punoi çirak në shoqërinë tregtare italiane Parruca, e cila e dërgoi si llogaritar në Monfalkone afër Triestes, Matinë e zgjodhën për shkathtësi e për zgjuarsi dhe se zotëronte mirë italishten, dhe e dërguan sekretar llogaritar në Monfalkone. Ajo qendër ndikoi në formimin e mëtejshëm të Logorecit, sepse aty ai ra në kontakt me arbëreshët, me shkrimet e me veprat e [[Jeronim de Rada|Jeronim de Radës]], të [[Dora d’Istria]]s, të [[Zef Serembe]]s, të Stratigoit, të Santorit etj., që me aq mall e dashuri punuan për dheun e të parëve dhe për gjuhën e dashur shqipe. Aty ai u njoh me shoqëri atdhetare, me botimet e tyre, veçanërisht të arbëreshëve në Molise, ku ruhej dhe mësohej trashëgimia kulturore arbëreshe. Prej aty Matia ndoqi dhe studioi revistat dhe gazetat që botoheshin në Sofje, në Bukuresht, në Stamboll. Ai, me natyrë prej studiuesi të zellshëm, u njoh mirë me botimet e [[Vëllezërit Frashëri|vëllezërve Frashëri]], [[Pashko Vasa|Pashko Vasës]], [[Zef Jubani]]t e të tjerëve, u njoh edhe me kulturën botërore, studioi në fushën e letërsisë e të historisë. Pasi punoi në Itali, shkoi për studime për pak kohë në Francë. Studioi pareshtur si autodidakt dhe kjo është rruga kryesore e përgatitjes së tij. Pas kthimit në Shqipëri hapi një shkollë në [[Prizreni|Prizren]] më [[1 maj]] [[1889]], për të cilën thuhet se ishte [[Shkolla e parë shqipe në Kosovë]].<ref>Fjalor Enciklopedik Shqiptar. Vëllimi III. Akademia e Shkencave e Shqipërisë. Tiranë. 2009. fq. 2487. ISBN 978-99956-10-32-6</ref> Në këtë kohë Andrea Logoreci, xhaxhai i Matisë, që kishte ndihmuar për hapjen e shkollave shqipe në Kosovë duke parë mungesën e mësuesve të gjuhës në atë zonë, dërgoi dy nipat e tij, Matinë e Pashkon në Prizren për t’i bërë mësues të gjuhës shqipe. Matinë e emëruan në Prizren, më 1 maj 1889, e Pashkon në Gjakovë.
U lind në Shkodër, i biri i Frano dhe Shaqe Logorecit. Mësimet e para i mori në Shkodër. Në moshën 10 vjeç, më 1877, prindërit e dërguan Matinë të ndiqte shkollën tregtare teknike, që ishte hapur në atë qytet. Logoreci mësoi për të shkruar e për të lexuar gjuhën shqipe si dhe [[Gjuha italiane|italishten]], [[Gjuha frënge|frëngjishten]] e më vonë edhe [[Gjuha gjermane|gjermanishten]]. Shkollën ai e vazhdoi për katër vjet në [[Kolegji Françeskan - Shkodër, ish-kolegji saverian, Gjimnazi "At Pjetër Meshkalla"|Kolegjin Saverian të Jezuitëve]] në Shkodër, duke fituar njohuri për ekonominë e për tregtinë.<ref name=":0">{{Cite book|title=[[Mati Logoreci (libër)|Mati Logoreci]]|last=Kraja|first=Musa|publisher=8 Nëntori|year=1987|isbn=|location=Tiranë|pages=5-6}}</ref>
 
Punoi çirak në shoqërinë tregtare Parruca, e cila e dërgoi si llogaritar në Monfalkone afër Triestes.<ref>{{Cito web|url=http://www.elsie.de/pdf/B1997HistLetShqip.pdf|title=Historia e Letërsisë Shqiptare|date=1997|accessdate=12 mars 2018|publisher=Dukagjini|last=Elsie|first=Robert|authorlink=Robert Elsie|location=Tiranë-Pejë}}</ref> Ra në kontakt me shkrimet e me veprat e [[Jeronim de Rada|Jeronim de Radës]], [[Elena Gjika|Dora d’Istrias]], [[Zef Serembe|Serembe]]s, Stratigoit, Santorit; dhe të përkohshmet që botoheshin në Sofje, në Bukuresht, në Stamboll dhe me botimet e [[Vëllezërit Frashëri|vëllezërve Frashëri]], [[Pashko Vasa|Pashko Vasës]], [[Zef Jubani]]t.
Kështu Matia kaloi disa nga vitet e jetës së tij aktive në Prizren, në atë qendër të rëndësishme atdhetare, kulturore e të traditave të pasura në shumë fusha. Në Prizren krijoi edhe familjen, duke u martuar më 24.09.1894 me një vajzë qyteti, Paulina (lindur më 03.01.1878) e bija e Tomës dhe Ndreshës. Ata lindën katër fëmijë : dy djem : [[Kolë Logoreci|Kolën]] dhe Gjonin, dhe dy vajza : Martën dhe Shaqen.
 
Pasi punoi në Itali, shkoi për studime për pak kohë në Francë. Pas kthimit në Shqipëri, Andrea Logoreci, xhaxhai i Matisë, duke parë mungesën e mësuesve të gjuhës në atë zonë, dërgoi dy nipat e tij, Matinë e Pashkon në Prizren për t’i bërë mësues të gjuhës shqipe. Matinë e emëruan në Prizren, më 1 maj 1889, e Pashkon në Gjakovë.<ref name=":0" />
 
Kështu Matia kaloi disa nga vitet e jetës së tij aktive në Prizren, në atë qendër të rëndësishme atdhetare, kulturore e të traditave të pasura në shumë fusha. Në Prizren krijoi edhe familjen, duke u martuar më 24.09. shtator 1894 me një vajzë qyteti, Paulina (lindur më 03.01.1878) e bija e Tomës dhe Ndreshës. Ata lindën katër fëmijë : dy djem : [[Kolë Logoreci|Kolën]] dhe, Gjonin, dhe dy vajza : Martën dhe Shaqen.
Atje dha mësim për njëfarë kohe, sepse më pas dha dorëheqje, për shkak se ra në konflikt me konsullatën austro-hungareze, që drejtonte arsimimin e katolikëve shqiptarë në [[Perandoria Osmane|Perandorinë Osmane]] nën kujdesin e Kultusprotektoratit. Më [[1899]] Logoreci ngriti një shkollë tjetër private shqiptare e cila, sikundër del nga dokumentet, ka gëzuar mbështetje të gjerë. Të dyja shkollat u shkrinë më [[1900]]. Shërbeu si mësues në Prizren deri më [[1903]], kur u transferua në shkollën françeskane në Shkodër.
 
Line 36 ⟶ 41:
Përveç tekstit "Ndolliina historijet t'motshme", Logoreci ishte autor i një numri tekstesh të tjera shkollore dhe veprash për historinë, më e mira ndër të cilat është një libër 301 faqesh "Historija e përgjithshëme", Shkodër [[1924]], ku bie në sy një prirje e lehtë letrare e gjuhësore. Është shquar si purist i gjuhës së dialektit të tij të Shqipërisë së Veriut. Mati Logoreci vdiq më [[7 shkurt]] [[1941]] në Tiranë në moshën shtatëdhjetekatër vjeç, si figurë e shquar e arsimit shqiptar.
 
== Burim i të dhënaveReferencat ==
{{ref}}
*[[Robert Elsie]]: Histori e Letërsisë Shqiptare. Botim i dytë. Përktheu nga anglishtja: Abdyrrahim Myftia. Pejë: Dukagjini 2001, Fq. 215.
 
== Lidhje të jashme ==
* [http://www.logoreci.com/Mati_Logoreci/ Mati Logoreci (faqja zyrtare)]
* [http://www.logoreci.com/ Logoreci.com]
 
{{DEFAULTSORT:Logoreci, Mati}}
Rreshti 48:
[[Kategoria:Lindje 1867]]
[[Kategoria:Vdekje 1941]]
[[Kategoria:Njerëz nga Shkodra]]
[[Kategoria:Shkrimtarë shqiptarë]]
[[Kategoria:Mësues shqiptarë]]
[[Kategoria:ShkrimtarëPublicistë shqiptarë]]
[[Kategoria:Njerëz nga Shkodra]]