Xhevat Korça: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
1l2l3k (diskuto | kontribute) v removed Category:Ministra në Shqipëri; added Category:Ministra të Shqipërisë using HotCat |
Milonjë (diskuto | kontribute) v →Jeta |
||
Rreshti 2:
== Jeta ==
Lindi më [[10 janar]] 1893 në [[Korça|Korçë]]. Shpirti i ndezur i banorëve t'atyre anëve bëri që Xhevati të bashkohej me çetat e [[Themistokli Gërmenji]]t dhe [[Spiro Ballkameni]]t. Pjesmarrja në këto çeta do t’i kushtonte Xhevatit dënimin me vdekje si prej turqve ashtu edhe prej grekëve. Për bëmat e çetave [[Abedin Shkëmbi]] dhe [[Kristo Floqi]] në shkrime përkujtimore.
Më vonë, mbas shpalljes së Pavarësisë në sajë të interesimit të Gërmenjit, të mbështetur edhe prej [[Bajram Curri]]t, qeveria e atëherëshme shqiptare dërgoi Xhevatin së bashku me disa djem të tjerë me studime në Vjenë, në fakultetin e shkencave historike. Fitoi shprehitë shkencore dhe mblodhi materiale dhe burime për me hedhë dritë më vonë mbi figurën e heroit tonë kombtar, [[Gjergj Kastrioti]]t. Përfundoi studimet me vlerësimin «summa cum laude» tregon shkallën.. Me 15 dhetor 1918 së bashku me studentët shqiptarë Jani Basho, Remzi Baçi, [[Nush Bushati]], Raqi Buda, [[Fuat Asllani|Fuad Asllani]], [[Gjovalin Gjadri]], Luigj Kakarriqi i paraqitën presidentit amerikan [[Woodrow Wilson|Wilson]] një lutje ku ndër të tjera shkruhej:
: «''Sot, kur fati i botës varet kaq shumë prej Jush, kur çdo e vetme minutë e z. Suaj do të jetë e zënë me çështjet e të ardhmes, natyrisht do të duket guxim i pafalshëm që një grusht studentësh të një kombi jo shumë të dëgjuar të ju luten për një të katërtën e orës Tuaj shumë të çmuar… Duket se jemi krejt të harruar, sikur i përkasim historisë së vjetër. Pak mund të jemi, por megjithatë kemi vendosur dhe kemi bërë be të bëjmë në çfarëdo lloj kushti çfarë të na vijë për dore për vendin tonë të dashur. Ai është gjithë çfarë kemi, i tëri që duam të kemi dhe që e lëmë jetën tonë me gëzim. Si më i madhi idealist i shekullit do të jetë shumë e lehtë për Ju, fort i ndershmi Zotëri, të çmoni drejtësisht qëllimin e ambicionit tonë, ai është ideali ynë…» - dhe tue vijue: «... duke qenë se historia e jonë na la në mesjetë, në Errësirë të plotë, politikanët serbë e grekë gjetën rastin të mohojnë të drejtën tone për një jetë politike. Këta shkuan kaq larg sa të mos shohin qënien gjeografike dhe etnografike tonën, ata besuan se Europa Perëndimore dhe Amerika duhej të lexonin punët e ngatërruara të Ballkanit vetëm mbas shkrimeve të tyre edhe të shohin vetëm me sytë serbë e grekë… Por fatmirësisht politikanë të mëdhenj që kanë ardhur në kontakt me Shqipërinë janë bërë mbrojtësit më të fuqishëm të çështjes tonë, sepse kanë parë të vërtetën dhe padrejtësinë që bëhet kundra nesh. Midis tyre në radhën e parë është z. Gjergj Fred Uilliams, ish-ministër i SHBA në Athinë, i cili dha dorëheqjen më 1913 për të protestuar kundër përdorimit të keq të Shqipërisë prej Fuqive të Mëdha të Europës… Zoti President! Në qoftë se në vendimin e paqes një komb lihet i pambrojtur dhe përdoret kaq mizorisht, a mundet vallë në atë anë të botës të sigurohet paqja? Shqipëria, sikundër Konferenca e Londrës ja përcaktoji kufijtë, kurrë s'mundej të jetonte, ajo kishte farën e vdekjes në gjak qysh në lindjen e saj…''».
Line 10 ⟶ 12:
: «''Zotëri, ju lutemi në emër të djelmërisë shqiptare e të kombit shqiptar të merrni këtë komb fatkeq nën mbrojtjen Tuaj''<ref>Letër e botueme së pari prej Dr. Nevila Nikës në «Shekulli», 6 tetor 2003.</ref>»
Më 1922 caktohet në [[Shkodra|Shkodër]], kur u themelua gjimnazi shtetëror, së pashku me Anton Palucën, [[Kostaq Cipo]]n, [[Kolë Margjini|Kolë Margjinin]], Gabriel Meksin, [[Gjergj Kokoshi]]n, [[Simon Rrota|Simon Rrotën]] etj. Ndër punimet shkencore të Xhevat Kortshës duhet përmendë studimi i tij me titull «''Tri pyetje nga jeta e Skënderbeut''», shtypur në vitin 1923 në shtypshkronjën ''Nikaj'' në Tiranë.
▲Për me u dhanë përgjegje këtyre pyetjeve shumë të koklavitura ai kishte studiuar burime biografike dhe arkivore që i përkisnin heroit kombtar – dhe megjithëse problemi në fjalë mbeste ende i hapur në ekonominë e studimeve skënderbegiane, citimi i kësaj vepre prej [[Fan Noli|Nolit]] te «Historia e Skënderbeut» tregon se ndaj këtij studimi qarqet e historianëve dhe letrarëve tregonin mjaft konsideratë. Po të shikohet vepra e botueme “Tri pyetje nga jeta e Skender Beut, në secilën faqe mesatarisht nji e katërta e faqes janë referenca bibliografike që vërtetojnë thellësinë e hulumtimeve të bame prej autorit. Viti 1924 solli me vehte shpresat e ndryshimit të kursit të jetës shoqnore dhe politike të vendit tonë dhe po ai vit shenjoi zhgënjimin e atyne shpresave. Xhevati si përkrahës i qeverisë së Fan Nolit u detyrue me ikë në mërgim me gjithë familjen në Jugosllavi. Edhe koha e mërgimit në kryeqytetin jugosllav pati frytet e veta pozitive, mbasi ai u inkuadrua prej prof. Henrik Bariqit si lektor i gjuhës shqipe në kursin-seminar që albanologu i shquar sllav mbante asokohe. Këshilli i Fakultetit të Filozofisë pranë Universitetit të Beogradit, me nismën e Prof. Bariqit, kishte aprovuar me datën 31 maj 1925 krijimin e «Seminarit për filologjinë shqipe». Kështu në vitin 1925 Xhevat Kortsha u caktua prej Bariqit si lektor me honorar për gjuhën dhe letërsinë shqipe, ndërsa gjatë vitit akademik 1927-28 ai mbajti kursin “Gjuha shqipe për fillestarë”. Fryt i këtij bashkëpunimi janë edhe dy reçensionet që Xh. Kortsha botoi tek revista e Bariqit: «Arhiv za arbansku starinu, jezik i etnologiju» në vitin 1926 (lib. III, n. 1-2), njëri i botuar serbisht i përket «Historisë së Skënderbeut» që Fan Noli kishte botuar në Boston në vitin 1921. Ndërsa tjetri i shkruar gjermanisht analizon në mënyrë kritike përkthimin gjermanisht që Gustav Weigand-i i kishte bërë në vitin 1925 në faqet e «Balkan-Arkiv»-it të tij disa pjesëve të «[[Lahuta e Malcís|Lahutës së Malcisë]]». Mbas tre vitesh qëndrimi në Beograd, Xhevati së bashku me familje u detyrua të shkonte në [[Austria|Austri]] sepse [[Ahmet Zogu|Zogu]] dy herë çoi njerëz në Beograd t'i bënin atentat e gjithashtu Zogu porsa kish nenshkruar edhe një merrveshje sipas së cilës Jugosllavia kishte për t'i dorzuar refugjatët politikë Zogut. Në Austri ku vijoi të jetonte si emigrant politik u dha i tani mbas përkthimit të dokumenteve që ndodheshin në Arkivën e Shtetit austriak të cilat hidhnin dritë mbi historinë tonë kombtare. Mbas atentatit që [[Azis Çami]] dhe [[Ndok Gjeloshi]] i bane Zogut në Vjenë, Xhevat Kortsha si shumë emigranta të tjerë u përzue prej Vjenet dhe shkoi me banim në Graz. Për shkak të jetesës shumë të shtrenjtë gjatë krizës së viteve ’30, Xhevati detyrohet me lanë Austrinë dhe me kalue në Itali, ku vendoset në Fiume. Në këtë kohë Zogu u përpjek t'afronte armiqtë e tij të dikurshëm, duke u ofruar atyre amnisti dhe poste me rëndësi, por Xhevati ndenji konsekuent deri në fund e nuk pranoi kurrë me i ra ndesh parimeve të tija liberale dhe demokratike. Megjithatë kur radioja italiane me 7 prill 1939 jepte komunikatat e pushtimit fashist të vendit, ai qante pranë radios dhe përzente gazetarët italianë që shkonin me e intervistue si emigrant politik antizogist, duke u thënë:
: - Ju lutem na lini në hallin tonë dhe largohuni nga shtëpia.
N’ato ditë ai kishte kapërcye urën që ndante Fiumen italiane me qytetin jugosllav Sushak për me i telegrafue prej atje mbretit Zog – mbasi në Itali çensura mund ta bllokonte lehtësisht komunikimin telegrafik. Objekti i komunikimit ishte kërkesa që ai i bante kundërshtarit të vjetër politik me i hapë kufijtë për me lejue patriotët e ikun me mbrojtë atdheun. Të dy këta momente i ka prue para Gjygjit Special si dëshmitare mbrojtëse zonja Lejla Bumçi, e shoqja e kapitenit marinës zotit Rudolf Bumçit, sepse të sy ata si çift ishin të pranishëm në apartamentin e Xhevat Kortshës kur erdhën gazetarët fashistë edhe ia bane propozimin.
| |||