Wikipedia

Niue: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
(View all pending changes)
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
No edit summary
Faqja u zëvendësua me '{{për përmirësim}} {{ShtetPrototip | EMRIISHTETIT = Niue | EMRI NË SHQIP = Niue | EMRIRASADHANORE = | SKEDA_FLAMURI = Flag of Niu...'
Etiketa: Zëvendësuar
Rreshti 1:
{{për përmirësim}}
{{pp}}
{{ShtetPrototip
'''Niue''' (<span class="IPA nopopups noexcerpt">/<span style="border-bottom:1px dotted"><span title="/ˈ/: primary stress follows">ˈ</span><span title="/nj/: 'n' in 'new'">nj</span><span title="/uː/: 'oo' in 'goose'">uː</span><span title="/eɪ/: 'a' in 'face'">eɪ</span></span>/</span>{{IPAc-en|ˈ|nj|uː|eɪ}} {{Respell}}; Niuean: ''Niuē'') është një [[Shtet ishullor|vend ishull]] në Jug të Oqeanit Paqësor, {{Convert|2400|km|mi}} në verilindje të [[Zelanda e Re|Zelandës së Re]], në lindje të [[Tonga]], në jug të [[Samoa]], dhe në perëndim me [[Ishulli Kuk|Cook Islands]]. Niue është sipërfaqja e tokës është rreth 261 km2 <ref>http://www.geohive.com/cntry/niue.aspx</ref> dhe popullsia e saj, kryesisht Polinezian, ishte rreth 1,600 në vitin 2016.{{UN_Population|ref}} ishull është zakonisht të referuara si "The Rock", e cila vjen nga tradicionale me emrin "Kështjella e Polinezi".<ref>{{Cito web|url=http://www.lonelyplanet.com/niue/introduction|title=Introducing Niue|website=Lonely Planet}}</ref> Niue është një nga më të madhe në botë koralesh ishujt. E terrenit përbëhet nga pjerrët gëlqerore shkëmbinjtë përgjatë bregdetit qendrore me një [[Pllaja (Gjeografi)|pllajë]] në rritje rreth 60 metra mbi nivelin e detit. Një korale të rrethon ishullin, me vetëm mëdha pushim në gumë, duke qenë në të qendrore bregu perëndimor, në afërsi të Alofi. Një tipar i dukshëm janë shumë gëlqerore [[shpella]] pranë bregdetit.
| EMRIISHTETIT = Niue
 
| EMRI NË SHQIP = Niue
Niue, të cilit i kryeqytetit është fshati i [[Alofi]], është një vetë-qeverisjes shtetërore në të lirë shoqata me [[Zelanda e Re|Zelandën e Re]]; dhe Zelanda e Re e kryen më së marrëdhënieve diplomatike (edhe pse jo të gjitha) në emër të saj. Niueans janë shtetas të Zelandës së Re, dhe [[Elizabeth II|Mbretëresha Elizabeth II]] është [[kreu i shtetit]] në kapacitetin e saj si Mbretëresha e Zelandës së Re. Mes 90-95% e Niuean njerëz jetojnë në Zelandën e Re,<ref>{{Cito web|url=http://www.stats.govt.nz/Census/2006CensusHomePage/QuickStats/quickstats-about-a-subject/pacific-peoples/pacific-people-population.aspx|title=QuickStats About Pacific Peoples|accessdate=28 October 2011|publisher=Statistics New Zealand|year=2006}}</ref> së bashku me rreth 70% e folësit e Niuean gjuhë.<ref>Moseley, Christopher and R. E. Asher, ed. ''Atlas of the World's Languages'' (New York: Routelage, 1994) p. 100</ref> Një vend dygjuhësh, Niue ka mbi 30% e popullatës e flasin të dy Niuean dhe [[Gjuha angleze|anglisht]], edhe pse përqindja e monolingual anglisht-folëse njerëzve është vetëm 11%, ndërsa 46% janë monolingual Niuean folësit.
| EMRIRASADHANORE =
 
| SKEDA_FLAMURI = Flag of Niue.svg
Niue nuk është anëtare e [[Organizata e Kombeve të Bashkuara|Kombeve të Bashkuara]] (OKB), por organizatat e OKB-së e kanë pranuar statusin e saj si një lirisht-e lidhur shtetit si ekuivalent të pavarësisë për qëllime të së drejtës ndërkombëtare.<ref>{{Cito web|url=http://www.justice.govt.nz/publications/publications-archived/2000/pacific-peoples-constitution-report-september-2000/documents/Bibliography.doc|title=Find a publication - New Zealand Ministry of Justice|website=www.justice.govt.nz}}</ref> Si të tilla, Niue është një anëtare e plotë e disa [[Lista e agjencive të specializuara të Kombeve të Bashkuara|agjencitë e specializuara të OKB-së]] (të tilla si [[UNESCO|UNESCO-s]],<ref>{{Cito web|url=http://www.ibe.unesco.org/en/worldwide/unesco-regions/asia-and-the-pacific/niue.html|title=UNESCO International Bureau of Education. Bureau international d'éducation. Oficina Internacional de Educacion. IBE. BIE. OIE. - UNESCO.org : Niue|website=unesco.org}}</ref> dhe [[Organizata Botërore e Shëndetësisë|QË]]<ref>{{Cito web|url=http://www.who.int/countries/en/|title=List of member countries of the World Health Organisation}}</ref>), dhe të ftuar, së bashku me të tjera jo-anëtare të OKB-së shtetit, [[Ishulli Kuk|Cook Islands]], për të marrë pjesë Kombeve të Bashkuara konferenca e hapur për "të gjitha shtetet".<ref>{{Cito web|url=http://climatepasifika.blogspot.com.br/2011/12/niue-urges-world-leaders-to-leave.html|title=Pacific Climate Change: Niue urges world leaders to leave legacy of action at climate conference|website=climatepasifika.blogspot.com.br}}</ref> Niue është i ndarë në 14 ''fshatra'' (komuna). Çdo fshat ka një të këshillit të fshatit që zgjedh kryetarin e tij. Fshatrat janë në të njëjtën kohë zgjedhore; çdo fshat dërgon një assemblyman në Parlamentin e Niue.<ref>[http://www.paclii.org/nu/legis/num_act/nivco1967321/] {{dead link|date=August 2017}}</ref> e vogël dhe shumë [[Demokracia|e kombit]], Niueans gëzojnë të lartë të lirisë, dhe zgjedhjet janë mbajtur çdo 3 vjet.
| SKEDA_EMBLEMA = Public Seal of Niue.svg
 
| SKEDA_EMBLEMA_MADHESIA = 90px
Në vitin 2003, Niue u bë vendi i parë në botë për të siguruar shtet-e financuar [[Wi-Fi|wireless në internet]] për të gjithë banorët.<ref>{{Cito web|url=http://www.unstrung.com/document.asp?doc_id=35876|title=Light Reading – Networking the Telecom Industry|accessdate=20 November 2012|publisher=Unstrung.com}}</ref><ref>[http://nunames.nu/about/Niuepaper2.pdf Creating a Wireless Nation], IUSN White Paper, July 2003</ref> Niue Ishull Organik për Fermerët e Shoqatës aktualisht është duke hapur rrugën për një Marrëveshje Shumëpalëshe Mjedisore (MEA) e angazhuar për të bërë Niue e parë në botë plotësisht [[Prodhimet organike|organike]] [[Kombi|komb]] deri në vitin 2020.<ref>[http://capacity4dev.ec.europa.eu/acp-meas/document/niue-island-organic-farmers-association] {{dead link|date=August 2017}}</ref><ref>https://pafpnet.spc.int/attachments/article/776/Niue-Agriculture-Sector-Plan-2015-19.pdf</ref><ref>{{Cito web|url=http://www.organicpasifika.com/poetcom/for-farmers-and-growers/members/niue-island-organic-farmers-association/|title=Niue Island Organic Farmers Association - PoetCom|website=www.organicpasifika.com}}</ref> Një lider në të gjelbër rritjes, Niue është gjithashtu në tranzicion të energjisë diellore, me ndihmë nga [[Bashkimi Evropian]].<ref>{{Cito web|url=http://www.sunnyportal.com/Templates/PublicPageOverview.aspx?plant=08532994-451b-4b3b-a530-ca48b6ea4537&splang=en-US|title=Niue - Tuila Office Tuila overview|accessdate=2017-08-23|website=Sunnyportal.com}}</ref><ref>{{Cito web|url=http://www.delfji.ec.europa.eu/en/achievements/niue.htm|title=EEAS - European External Action Service - European Commission|accessdate=23 August 2017|website=EEAS - European External Action Service}}</ref> Niue synon të bëhet 80% të rinovueshme nga 2025.<ref>http://www4.unfccc.int/submissions/INDC/Published%20Documents/Niue/1/Niue%20INDC%20Final.pdf</ref><ref>http://prdrse4all.spc.int/system/files/niue_strategic_energy_road_map_2015-2025_updated_3.pdf</ref><ref>{{Cito web|url=http://www.radionz.co.nz/international/pacific-news/288763/niue-to-embrace-more-solar-and-wind-power|title=Niue to embrace more solar and wind power|date=3 November 2015}}</ref> Në anën tjetër, Niue aktualisht ka të bëjë me një nga shkallët më të larta të gazit serrë të prodhimit për kokë banori në botë (i dyti vetëm në [[Kuvajti|Kuvajt]] dhe [[Brunei]]){{Citim i duhur}}. Në vitin 2015, Niue filluar ofrimin e telefonit linjës tokësore për të gjithë banorët e saj. Në vitin 2008, Niue u bë vendi i parë në botë ku [[Laptopi|laptopë]] janë dhënë për të gjithë nxënësit e shkollës.<ref>{{Cito web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/7576573.stm|title=BBC News - One laptop for every Niuean child|website=news.bbc.co.uk}}</ref>
| SKEDA_HARTA = Niue on the globe (Polynesia centered).svg
 
| SKEDA_HARTA_GJERESI = 250x250px
Në janar të vitit 2004, Niue ishte goditet nga Ciklon Heta, të cilat shkaktuan dëme të shumta në të gjithë ishullin, duke përfshirë gëlltit nga shumica e në jug të kryeqytetit, [[Alofi]]. Fatkeqësi të vendosur ishull mbrapa rreth dy vjet prej saj të planifikuara afati kohor për zbatimin e ''Niue Integruar të Planit Strategjik'' (NISP), që kombëtare përpjekje të përqendruara për shërim. Në vitin 2008, Niue kishte ende të shërohet plotësisht.
| MOTO_KOMBETARE =
 
| HIMNI_KOMBETARE =
== Historia ==
| HIMNI_KOMBETARE_KENGA =
Polinesianët nga [[Samoa]] vendosur Niue rreth 900 pas krishtit. Më tej kolonët ardhur nga [[Tonga]] në shekullin 16-të.<ref name="brit">{{Cito web|url=https://www.britannica.com/place/Niue|title=Niue|date=10 August 2015|accessdate=17 January 2017|publisher=[[Encyclopædia Britannica]]}}</ref>
| KRYEQYTETI = [[Alofi]]
 
| KRYEQYTETI_LOCACIONI =
Deri në fillim të shekullit të 18-të, Niue duket se nuk kanë pasur qeverisë kombëtare apo kombëtare udhëheqës; shefat dhe kryetarët e familjeve të ushtruar autoritet mbi segmente të popullatës. Rreth 1700 konceptit dhe të praktikës së [[Mbreti|mbretërisë]] duket se e ka origjinën nëpërmjet kontaktit me Tongans që u vendosën rreth 1600. Një suksesion të ''patu-iki'' (mbretërit) vendosi, duke filluar me Puni-mata. Tui-togë, i cili mbretëroi nga 1875 për 1887, ishte i pari i Krishterë mbretit.<ref>{{Cito web|url=http://www.nzetc.org/tm/scholarly/tei-SmiNiu.html|title=Niuē-fekai (or Savage) Island and its People|last=Smith|first=S Percy|year=1903|pages=36–44|postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}}}</ref>{{Citim i duhur}}
| QYTETI ME I MADH = [[Alofi]]
 
| GJUHAZYRTARE = [[Gjuha angleze|Gjuha Niuane]]
E para Evropianëve për sytë Niue lundroi nën Kapiteni [[Xhejms Kuk|James Cook]] në 1774. Gatuaj bërë tre përpjekjeve për vendin, por banorët kanë refuzuar ta japë lejen për ta përfunduar. Ai i quajtur ishulli "të Egër të Ishullit", sepse, si legjenda e ka atë, vendasve që i "përshëndeti" e tij ishin të pikturuar në atë që duket të jetë e gjakut. Substanca në dhëmbët e tyre u hulahula, një amtare e kuqe fe bahá'í banane.<ref>{{Cite book|title=Blue Latitudes: Boldly Going Where Captain Cook Has Gone Before|last=Horowitz|first=Anthony 'Tony'|year=2002|chapter=8|postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}}}.</ref>
| QEVERIA = Mbretëri kushtetuese
 
| MBRETI = [[Elizabeth II]]
Gjatë disa shekujve, Niue ishte i njohur si Egër të Ishullit deri në emrin e saj origjinal, Niuē, e cila përkthehet si "ja kokosit",<ref name="independent">{{Cite news}}</ref> rifituar përdorim.
| PERFAQSUES I MBRETËRESHËS =
 
| PREMIER = Toki Talagi
Tjetër i dukshëm Evropian vizitorët e përfaqësuar në Londër Misionare të Shoqërisë; ata kanë ardhur mbi ''të Dërguarin e Paqes''. Pas shumë vitesh u përpjekur për tokën Evropiane misionar, një Niuean quajtur Nukai Peniamina shkoi me mikun e tij, Niumaga, Samoa dhe të trajnuar si një [[pastor]] në Malua Teologjik të Kolegjit.{{Citim i duhur}} Peniamina u kthye në vitit 1846 në ''John Williams'' si një misionar me ndihmën e Toimata Fakafitifonua. Ai ishte i lejohet më në fund të tokës në Uluvehi Mutalau pas një sërë përpjekjesh fshatrave të tjera kishin dështuar. Shefat e Mutalau fshatin e lejoi atë të tokës dhe caktuar mbi 60 luftëtarë për të mbrojtur atë ditën dhe natën në fort në Fupiu.
| EMRIIKRYETARIT = Dame Patsy Reddy
[[Skeda:Inside.Church,Niue,Thomas_Andrew_1896.jpg|parapamje|Brenda kishës të ndërtuar në [[Alofi]], në vitin 1896.<br />
| VET-QEVERISJE = 4 Gusht 1965
''Foto nga Thomas Andrew (1855-1939).'']]
| NJOHJA NGA [[OKB]] = 1992
Në korrik të vitit 1849 Kapiteni John Erskine të vizituar ishullin në HMS ''Havannah''.<ref name="Oct1853">{{Cito web|url=http://www.churchmissionarysociety.amdigital.co.uk/Documents/Images/CMS_OX_Gleaner_1853_10/5|title=The Church Missionary Gleaner, October 1853|accessdate=18 October 2015|website=Savage Island|publisher=[[Adam Matthew Digital]]}}</ref>
| SIPERFAQJA = 261.46
 
| SIPERFAQJA_VENDI = 210
Krishterimi ishte hera e parë që mësoi të Mutalau njerëzit para se të përhapet në të gjitha fshatrat. Fillimisht të tjera të mëdha fshatrat dallim nga paraqitja e Krishterimit dhe kishte kërkuar për të vrarë Peniamina. Njerëzit nga fshati i Hakupu, edhe pse e fundit fshat për të marrë Krishterimin, erdhi dhe e pyeti për një "fjala e Perëndisë"; prandaj, fshatit të tyre u quajt "Ha Kupu Atua" do të thotë "çdo fjalë të Perëndisë", ose "Hakupu" për të shkurtër.
| SIPERFAQJA_UJE = 0 %
 
| KUFIA = km
Në 1889 parisë dhe krerë të Niue, në një letër të [//en.wikipedia.org/wiki/Queen_Victoria Mbretëreshës Viktoria], e pyeti "të shtrij drejt nesh tuaj dorë të fuqishme, që Niue mund të fshehin veten në atë dhe të jenë të sigurt".<ref name="Colonial Law' 1966. P. 897">''Commonwealth and Colonial Law'' by Kenneth Roberts-Wray, London, Stevens, 1966. p. 897</ref> Pasi shprehu ankthi se mos ndonjë komb tjetër duhet të marrin zotërimin e ishullit, letra vazhdon: "Ne e lënë atë me ju për të bërë sa duket më mirë për ju. Nëse ju dërgoni flamurin e Britanisë që është e mirë; ose në qoftë se ju dërgojnë një Komisioner për të banuar ndër ne, që do të jetë mirë".<ref /> Britanik bëri fillimisht nuk merr ofruar. Në vitin 1900, një peticion nga të Gatuaj banorët e Ishullit duke kërkuar për aneksimit të përfshira Niue "nëse është e mundur".<ref /> Në një dokument të datës 19 tetor 1901, "Mbret" dhe Shefat e Niue pëlqimin për "Mbretëresha Viktoria marrja e posedimit të këtij ishulli". Një despatch të [//en.wikipedia.org/wiki/Secretary_of_State_for_the_Colonies Sekretarit të Shtetit për Kolonitë] nga [//en.wikipedia.org/wiki/Governor_of_New_Zealand Guvernatori i New Zealand] referuar qëndrimeve të shprehura nga Shefat në favor të "aneksimi" dhe për këtë dokument si "vepra e cedimit". Një Protektoratin Britanik ishte shpallur, por ajo mbeti jetëshkurtër. Niue u soll brenda kufijve të Zelanda e Re më 11 qershor 1901 nga e njëjta Mënyrë dhe Shpalljen si Cook Islands. Në Mënyrë të kufizuar nga ishujt e të cilave të lidhura me referencë në një zonë në Paqësor përshkruar nga koordinon dhe Niue, në 19.02 S., 169.55 W, qëndron në atë zonë.<ref />
| ZEE = km²
 
| POPULLSIA = 1,624
Në [//en.wikipedia.org/wiki/New_Zealand_Parliament Zelandën e Re Parlamentit të] rivendosur të vetë-qeverisjes në Niue me 1974 [//en.wikipedia.org/wiki/Niue_Constitution_Act_1974_(NZ) kushtetuta], pas [//en.wikipedia.org/wiki/Niuean_constitutional_referendum,_1974 një referendum,] në vitin 1974, në të cilën Niueans kishte tre opsione: pavarësisë, vetë-qeverisjes apo vazhdimin si Zelanda e Re territorin. Shumica zgjedhur vetë-qeverisjes, dhe Niue me shkrim të kushtetutës<ref />
| POPULLSIA_E_VITIT = 2016
ishte shpallur si supreme ligji. [//en.wikipedia.org/wiki/Robert_Rex Robert Reks], etnikisht pjesë e Evropës, pjesë amtare, ishte emëruar
| POPULLSIA_VENDI = 231
[[Category:Articles with specifically marked weasel-worded phrases from April 2017|Category:Articles with specifically marked weasel-worded phrases from April 2017]]
| POPULLSIA_DENDESIA = 5.35
i pari [//en.wikipedia.org/wiki/Premier_of_Niue kryeministri], pozicion që ai e mbajti deri në vdekjen e tij 18 vjet më vonë. Reks u bë e para Niuean për të marrë një knighthood &#x2013; në vitin 1984.
| BPV = 10.0 milion
 
| BPV_E_VITIT = 2003
== Politikë ==
| BPV_PER_BANORE = 5800 $
E [//en.wikipedia.org/wiki/Niue_Constitution_Act_1974_(NZ) Niue Kushtetutës të Veprojë] ia njeh autoritetin ekzekutiv në [//en.wikipedia.org/wiki/Monarchy_in_New_Zealand Madhështinë e Saj Mbretëresha në të Drejtën e Zelandës së Re] dhe [//en.wikipedia.org/wiki/Governor-General_of_New_Zealand Guvernatori i Përgjithshëm i Zelandës së Re]. Kushtetuta përcakton se në praktikën e përditshme sovraniteti ushtrohet nga [//en.wikipedia.org/wiki/Niue_Cabinet_of_Ministers Niue Kabinetit të Ministrave], i përbërë nga [//en.wikipedia.org/wiki/Premier_of_Niue kryeministri] dhe tre ministrave të tjerë. Kryeministri dhe ministrat janë anëtarë të [//en.wikipedia.org/wiki/Niue_Assembly Niue Legjislative të Kuvendit], të kombit e parlamentit.
| IZHN =
 
| IZHN_I_VITIT =
Kuvendi përbëhet prej 20 anëtarëve të zgjedhur, 14 prej të cilëve janë zgjedhur nga votuesit e çdo fshat të [//en.wikipedia.org/wiki/Constituency zonës zgjedhore], gjashtë nga të gjithë votuesit e regjistruar në të gjitha zonat zgjedhore.<ref /> Zgjedhësit duhet të jenë të Zelanda e Re qytetarëve, që janë rezidentë për të paktën tre muaj, dhe kandidatët duhet të jenë zgjedhës dhe banor për 12 muaj. Të gjithë të lindur në Niue duhet të regjistroheni në raundi zgjedhor.
| IZHN_VENDI =
[[Category:All articles with unsourced statements|Category:All articles with unsourced statements]]
| VALUTA = Dollari i Zelandës së Re (NZD)
[[Category:Articles with unsourced statements from October 2017|Category:Articles with unsourced statements from October 2017]]
| ZONA_KOHORE = [[UTC-11]]
 
| ZONA_KOHORE_NE_VERE =
Nuk ka [//en.wikipedia.org/wiki/Politics_of_Niue%23Political_parties_and_elections partive politike në Niue]; të gjithë deputetët janë të [//en.wikipedia.org/wiki/Non-partisan pavarur]. E fundit dhe vetëm [//en.wikipedia.org/wiki/Politics_of_Niue%23Political_parties_and_elections Niuean parti politike] që kanë ekzistuar ndonjëherë, [//en.wikipedia.org/wiki/Niue_People%27s_Party Niue Partisë popullore] (1987-2003), [//en.wikipedia.org/wiki/Niuean_general_election,_2002 fitoi një herë] (në vitin 2002) para se të shpërbërë vitin e ardhshëm.<ref/>
| CCTLD = .no
 
| SHENJE_DALLUESE =
Kryetari zgjidhet nga kuvendi dhe është parë zyrtare për t'u zgjedhur në vitin e parë të ulur e Legjislative të Kuvendit pas zgjedhjeve. Kryetarja thirrje për nominime për kryeministër; kandidati me më shumë vota nga 20 anëtarë është zgjedhur. Kryeministri zgjedh tre anëtarë të tjerë për të formuar Kabinetin e Ministrave, si degë ekzekutive e qeverisë. Të tjera dy organet e qeverisë, pas [//en.wikipedia.org/wiki/Westminster_model Westminster model], janë Kuvendin Legjislativ dhe Gjyqësor. [//en.wikipedia.org/wiki/Niuean_general_election,_2014 Zgjedhjet e përgjithshme] zhvillohen çdo tre vjet, në kohët e fundit më 6 Maj 2017.
| KODI_TELEFONIK = [[683]]
 
| PREFIKSI_RADIOFONIK =
Gjyqësori është i pavarur nga ekzekutivi dhe legjislatura. Ka një Gjykatë e Lartë dhe një Gjykatë të Apelit, me ankesat [//en.wikipedia.org/wiki/Judicial_Committee_of_the_Privy_Council Gjyqësor Komitetin e Ndërgjegjshme e Këshillit] në Londër.<ref />
| KODI_ISO =NU
 
| ANETAR E = >
== Gjeografia ==
| ANETAR =
[[File:Niue-cia-world-factbook-map.png|parapamje|Harta e Niue]]
}}
[[File:Niue_ISS004.jpg|parapamje|Imazhin satelitor të Niue në Oqeanin Paqësor]]
Niue është një <span>269</span>&#x20;<span>km</span><sup>2</sup><span> (104</span>&#x20;<span>sq</span>&#x20;<span>mi)</span> [//en.wikipedia.org/wiki/Raised_coral_atoll të ngritura koral atoll] në pjesën jugore të Oqeanit Paqësor, në lindje të Tonga. E [//en.wikipedia.org/wiki/Geographic_coordinate_system gjeografike koordinon] janë <span class="plainlinks nourlexpansion">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?pagename=Niue&params=19_03_48_S_169_52_11_W_ <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">19°03'48"S</span> <span class="longitude">169°52'11"W</span></span></span><span class="geo-multi-punct"> / </span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">19.06333°S 169.86972°W</span> / <span class="geo">-19.06333; -169.86972</span></span>]</span>.<ref /> Nuk janë tre periferike [//en.wikipedia.org/wiki/Coral koral] [//en.wikipedia.org/wiki/Reef shkëmbinj nënujorë] brenda [//en.wikipedia.org/wiki/Exclusive_Economic_Zone Zonës Ekonomike Ekskluzive], pa sipërfaqja e tokës:
# [//en.wikipedia.org/wiki/Beveridge_Reef Beveridge Gumë], në 20°00, 167°48'W, <span>240</span>&#x20;<span>km (150</span>&#x20;<span>mi)</span> juglindore, të zhytur [//en.wikipedia.org/wiki/Atoll atoll] tharje gjatë batica e ulët, <span>9.5</span>&#x20;<span>km (5.9</span>&#x20;<span>mi)</span> veri-jug, <span>7.5</span>&#x20;<span>km (4.7</span>&#x20;<span>mi)</span> Lindje-Perëndim, sipërfaqja e përgjithshme&#x20;<span>56</span>&#x20;<span>km</span><sup>2</sup><span> (22</span>&#x20;<span>sq</span>&#x20;<span>mi)</span>, nuk sipërfaqja e tokës, laguna <span>11 metra (36</span>&#x20;<span>ft)</span> të thellë.
# Antiope Gumë, në 18°15, 168°24'W, <span>180</span>&#x20;<span>km (110</span>&#x20;<span>mi)</span> në verilindje, një qarkore pllajë rreth <span>400 metra (1,300</span>&#x20;<span>ft)</span> në diametër, me të paktën një thellësi prej <span>9.5 metra (31</span>&#x20;<span>ft)</span>.
# Haran Reef (Harans Reef), 21°33, 168°55'W, raportoi për të thyer tërbim, <span>294</span>&#x20;<span>km (183</span>&#x20;<span>mi)</span> juglindore,
Përveç këtyre, Albert Meyer Gumë, (20°53, 172°19'W, gati <span>5</span>&#x20;<span>km (3.1</span>&#x20;<span>mi)</span> e gjatë dhe të gjerë, të paktën në thellësi <span>3</span>&#x20;<span>m (9.8</span>&#x20;<span>ft)</span>, <span>326</span>&#x20;<span>km (203</span>&#x20;<span>mi)</span> në jug-perëndim) nuk është zyrtarisht e pretenduar nga Niue, dhe ekzistenca e [//en.wikipedia.org/wiki/Haymet_Rocks Haymet Shkëmbinj] (26°S, 160°W, <span>1,273</span>&#x20;<span>km (791</span>&#x20;<span>mi)</span> [//en.wikipedia.org/wiki/East-southeast Tregti me njerëz, ese]) është në dyshim.
 
Niue është një nga më të madhe në botë [//en.wikipedia.org/wiki/Coral koralesh] ishujt. Terreni përbëhet nga pjerrët [//en.wikipedia.org/wiki/Limestone gëlqerore] shkëmbinjtë përgjatë bregdetit qendrore me një [//en.wikipedia.org/wiki/Plateau pllajë] në rritje për rreth <span>60 metra (200</span>&#x20;<span>ft)</span> mbi nivelin e detit. Një [//en.wikipedia.org/wiki/Coral_reef korale të] rrethon ishullin, me vetëm mëdha pushim në gumë, duke qenë në të qendrore bregu perëndimor, në afërsi të kryeqytetit, Alofi. Një tipar i dukshëm është numri i gëlqerore shpella pranë bregdetit.
 
Ishulli është afërsisht ovale në formë (me një [//en.wikipedia.org/wiki/Diameter diametër] prej rreth <span>18 kilometra (11</span>&#x20;<span>time)</span>), me dy të madhe gjiret indenting bregut perëndimor, Alofi Bay në qendër dhe [//en.wikipedia.org/wiki/Avatele Avatele] Bay në jug. Në mes të këtyre është kep të Halagigie Pikë. Një gadishull të vogël, TePā Pikë (Blowhole Pikë), është i afërt me zgjidhjen e Avatele në jugperëndim. Shumica e popullsisë banon në afërsi të bregut perëndimor, rreth kryeqytetit, dhe në veriperëndim.
 
Disa nga toka janë geochemically shumë të pazakontë. Ata janë jashtëzakonisht të përballuar tropikale dherat, me nivel të lartë hekuri dhe alumini oksidet ([//en.wikipedia.org/wiki/Oxisol oxisol]) dhe të mërkurit, dhe ato përmbajnë nivele të larta të [//en.wikipedia.org/wiki/Background_radiation natyrshme radioaktiviteti]. Nuk ka pothuajse asnjë të [//en.wikipedia.org/wiki/Uranium uraniumit], por radionucleides [//en.wikipedia.org/wiki/Thorium Th-230] dhe të [//en.wikipedia.org/wiki/Protoactinium Pa-231] kokën e [//en.wikipedia.org/wiki/Decay_chain kalbjes zinxhirë]. Kjo është e njëjta shpërndarjen e elementeve si gjenden natyrisht në shumë të thellë seabeds, por geochemical prova sugjeron që origjina e këtyre elementeve është ekstreme [//en.wikipedia.org/wiki/Weathering weathering] e koral dhe të shkurtër detit submergence [//en.wikipedia.org/wiki/Pleistocene 120,000 vjet më parë]. Endothermal upwelling, nga të cilat butë vullkanik ngrohjes tërheq thellë të ujit të detit deri me poroz koral, mund edhe të kontribuojë.<ref />
 
Nuk negative të efekteve shëndetësore nga radioaktiviteti ose të tjera të dalloj elementet janë demonstruar, dhe llogaritjet tregojnë se niveli i radioaktiviteti është ndoshta shumë më tepër të ulëta për të zbuluar të popullsisë. Këto të pazakontë toka janë shumë të pasur me [//en.wikipedia.org/wiki/Phosphate fosfat], por kjo nuk është e arritshme për bimët, duke qenë shumë i pazgjidhshëm formë e [//en.wikipedia.org/wiki/Ferrum_Phosphoricum hekurit fosfat], ose crandallite. Ajo është e mendimit që të ngjashme radioaktive tokë mund të ekzistojë në [//en.wikipedia.org/wiki/Lifou Lifou] dhe [//en.wikipedia.org/wiki/Mare_(island) Mare] pranë [//en.wikipedia.org/wiki/New_Caledonia kaledonia e Re], dhe [//en.wikipedia.org/wiki/Rennell_Island Rennell] në [//en.wikipedia.org/wiki/Solomon_Islands Ishujt Solomon], por nuk ka vende të tjera janë të njohur.
 
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, banorët janë dukshëm shumë i ndjeshëm ndaj kancerit të lëkurës. Në vitin 2002 Niue raportuar 2,482 vdekjeve për 100,000 banorë – shumë më e lartë se çdo vend tjetër.<ref /><gallery />
 
=== Klimë ===
{{Klima}}
 
== Mbrojtjes dhe punëve të jashtme ==
Niue ka qenë e [//en.wikipedia.org/wiki/Self-governance vetë-qeverisëse] të lirë në shoqata me Zelandën e Re, pasi që 3 shtator të vitit 1974, kur njerëzit e miratuar Kushtetutën në një plebiscite.<ref /> Niue është plotësisht përgjegjëse për punët e brendshme. Niue pozitën e lidhur me marrëdhëniet e tij të jashtme është më pak e qartë e prerë. Seksioni 6 të [//en.wikipedia.org/wiki/Niue_Constitution_Act Niue Kushtetutës Akti] parashikon që: "Asgjë në këtë Akt ose në Kushtetutë do të ndikojë në përgjegjësitë e Saj Madhështinë e Mbretëreshës në të drejtën e Zelandës së Re për të punëve të jashtme dhe të mbrojtjes të Niue." Neni 8 përpunon por ende lë pozitën e paqartë: <blockquote class="">Efekt, do të merren parasysh dispozitat e neneve 6 dhe 7 [në lidhje punëve të jashtme dhe të mbrojtjes dhe ekonomike dhe administrative ndihmë respektivisht] të këtij Akti, si dhe për çdo aspekt tjetër të marrëdhënies mes Zelandës së Re dhe Niue e cila mund nga koha në kohë për thirrje për pozitive të bashkëpunimit mes Zelandës së Re dhe Niue, pas konsultimeve në mes të Kryeministrit të Zelanda e Re dhe [//en.wikipedia.org/wiki/Premier_of_Niue Kryeministri i Niue], dhe në përputhje me politikat e tyre përkatëse të Qeverisë, dhe, nëse duket e udhës që çdo dispozitë të bëhen në ligjin e Niue për të kryer këto politika, kjo dispozitë mund të jetë bërë në mënyrën e përcaktuar në Kushtetutë, por jo ndryshe."</blockquote>Niue ka një përfaqësuesi të misionit në [//en.wikipedia.org/wiki/Wellington Wellington], Zelanda e Re. Ajo është një anëtar i [//en.wikipedia.org/wiki/Pacific_Islands_Forum Paqësorit, Ishujt Forum] dhe një numër rajonale dhe agjencitë ndërkombëtare. Ajo nuk është anëtare e Kombeve të Bashkuara, por është një shtet palë në [//en.wikipedia.org/wiki/United_Nations_Convention_on_the_Law_of_the_Sea Konventën e Kombeve të Bashkuara mbi Ligjin e Detit], [//en.wikipedia.org/wiki/United_Nations_Framework_Convention_on_Climate_Change i Kombeve të Bashkuara Konventa Kuadër për ndryshimet Klimatike], e [//en.wikipedia.org/wiki/Ottawa_Treaty Traktatit te Otaves] dhe [//en.wikipedia.org/wiki/Treaty_of_Rarotonga Traktati i Rarotonga]. Vendi është një shtet anëtar i [//en.wikipedia.org/wiki/UNESCO UNESCO-s] që nga 26 tetor 1993.<ref />
 
Tradicionalisht, Niue e marrëdhënieve me jashtë dhe mbrojtjes janë konsideruar si përgjegjësi e Zelandës së Re. Megjithatë, në vitet e fundit, Niue ka filluar të ndjekin vet të marrëdhënieve me jashtë, të pavarur nga Zelanda e Re, në disa sfera. Ajo vendosi marrëdhënie diplomatike me Republikën popullore të Kinës, më 12 dhjetor 2007.<ref /> përbashkët komunikatën e nënshkruar nga Niue dhe Kina është e ndryshme në trajtimin e tij të Tajvan pyetje nga se dakord nga Zelanda e Re dhe Kina. Zelanda e re "e pranoi" Kina është pozicion në [//en.wikipedia.org/wiki/Taiwan Tajvan] , por asnjëherë nuk ka rënë dakord shprehimisht me këtë, por Niue "pohon që ka vetëm një Kinë në botë, Qeveria e Republikës popullore të Kinës është e vetme ligjore të qeverisë që përfaqëson tërë Kina dhe Tajvani është një pjesë e patjetërsueshme të territorit të Kinës."<ref /> Niue vendosur marrëdhënie diplomatike me [//en.wikipedia.org/wiki/India Indinë] në 30 gusht 2012.<ref /> Më 10 qershor të vitit 2014 Qeveria e Niue njoftoi se Niue kishte vendosur marrëdhënie diplomatike me Turqinë. I Nderuar Ministër i Infrastrukturës [//en.wikipedia.org/wiki/Dalton_Tagelagi Dalton Tagelagi] të formalizuara marrëveshjen në Paqësor Ishull të Vogël të Shteteve të takimit të Ministrave të Jashtëm në Stamboll, Turqi. Memorandumi i Mirëkuptimit me Turqinë është pjesë e rritjes së Niue e jashtme e marrëdhënie me vendet e evropës duke përfshirë edhe Republikën popullore të Kinës, Indisë, Australi, Tajlandë, Samoa, Ishujt Kuk dhe Singapor.
 
Njerëzit e Niue kanë luftuar si pjesë e Zelandës së Re ushtarake. Në [//en.wikipedia.org/wiki/World_War_I Luftës së parë Botërore], Niue dërguar mbi 200 ushtarë si pjesë e [//en.wikipedia.org/wiki/M%C4%81ori_Battalion Māori Batalioni] në Zelandën e Re forcave.<ref />
 
Niue nuk është një republikë, por emrin e saj të plotë, ishte listuar si "Republika e Niue" për një numër vitesh në ISO listën e vendit emrat (e ISO-[//en.wikipedia.org/wiki/3166-1 3166-1]). Në gazetën e saj të 14 korrik 2011, ISO pranoi se ky ishte një gabim dhe fjalët e "Republikës" janë fshirë nga ISO listë me emrat e shteteve.<ref />
 
== Ekonomia ==
[[File:Alofi.jpg|parapamje|[//en.wikipedia.org/wiki/Alofi Alofi], kryeqyteti i Niue.]]
Niue e ekonomisë është i vogël. E saj të brendshëm bruto (PBB) u NZ$17 milionë në vitin 2003,<ref /> ose US$10 milionë në [//en.wikipedia.org/wiki/Purchasing_power_parity paritetit të fuqisë blerëse].<ref /> Niue përdor Zelanda e Re dollar.
 
E [//en.wikipedia.org/wiki/Niue_Integrated_Strategic_Plan Niue Integruar të Planit Strategjik] (NISP) është plani kombëtar për zhvillim, vendosjen e prioriteteve kombëtare të zhvillimit. [//en.wikipedia.org/wiki/Cyclone_Heta Ciklon Heta] vendosur ishull mbrapa rreth dy vjet prej saj të planifikuara afati kohor për zbatimin e NISP, që kombëtar përpjekjet janë përqendruar në përpjekjet e rimëkëmbjes. Në vitin 2008, Niue kishte ende të shërohet plotësisht. Pas Heta qeveria bërë një angazhim të madh në rehabilitimin dhe zhvillimin e sektorit privat.
[[Category:All articles with unsourced statements|Category:All articles with unsourced statements]]
[[Category:Articles with unsourced statements from August 2008|Category:Articles with unsourced statements from August 2008]]
Qeveria ndarë $1 milion
[[Category:All articles with vague or ambiguous time|Category:All articles with vague or ambiguous time]]
[[Category:Vague or ambiguous time from May 2016|Category:Vague or ambiguous time from May 2016]]
për sektorin privat, dhe e kaloi atë për të ndihmuar bizneset e shkatërruar nga ciklon, dhe në ndërtimin e Fonuakula Park Industrial. Ky [//en.wikipedia.org/wiki/Industrial_park park industrial] tani është përfunduar dhe disa biznese janë tashmë operative nga atje. E Fonuakula Parku Industrial është menaxhuar nga Niue Dhomës së Tregtisë, një jo-fitimprurëse organizimin e ofrimit të shërbimeve këshillimore për biznese.
 
'''Të ndërmarrjeve të përbashkëta'''
 
Qeveria dhe Reef Grup nga Zelanda e Re ka filluar dy ndërmarrjeve të përbashkëta në vitin 2003 dhe 2004 për zhvillimin e peshkimit dhe 120 hektarë [//en.wikipedia.org/wiki/Noni noni] lëng operacion.<ref /> Noni fruta vjen nga ''Morinda citrifolia'' një pemë të vogla me ngrënshëm fruta. Niue Peshku Përpunuesit Ltd (NFP) është një sipërmarrje të përbashkët kompani të përpunimit të peshkut të freskët, kryesisht tuna (i verdhë fin, big sy dhe albacore), për të eksportuar në tregjet jashtë shtetit. NFP operon nga një shtet-e-artit-peshku mbjellë në Amanau Alofi e Jugut, i përfunduar dhe u hap në tetor të vitit 2004.
[[Category:All articles with unsourced statements|Category:All articles with unsourced statements]]
[[Category:Articles with unsourced statements from August 2008|Category:Articles with unsourced statements from August 2008]]
 
'''Tregti'''
 
Niue është negocimit të [//en.wikipedia.org/wiki/Free_trade_agreements marrëveshjeve për tregti të lirë] me të tjera Pacific vendeve, [//en.wikipedia.org/wiki/PICTA PICTA] Tregtinë në Shërbime ([//en.wikipedia.org/wiki/PICTA_TIS PICTA TIS]), [//en.wikipedia.org/wiki/Economic_Partnership_Agreements Marrëveshjeve të Partneritetit Ekonomik] me [//en.wikipedia.org/wiki/European_Union Bashkimin Evropian], dhe [//en.wikipedia.org/wiki/PACER_Plus PACER Plus] me Australia dhe Zelanda e Re. Në [//en.wikipedia.org/wiki/Office_of_the_Chief_Trade_Adviser Zyrën e Shefit të Tregtisë Këshilltar] (OCTA) është ngritur për të ndihmuar Niue dhe të tjera të Paqësorit vendet në negociatat e PACER Plus.
 
'''Miniera'''
 
Në gusht të vitit 2005, një kompani minerare Australiane, Yamarna Goldfields, sugjeroi që Niue mund të ketë më të mëdha botërore të depozitave të uraniumit. Në fillim të shtatorit këto shpresa janë parë si overoptimistic,<ref /> dhe në fund të muajit tetor të kompanisë anuluar planet e tij, duke njoftuar se shpimet eksploruese kishte identifikuar asgjë me vlerë komerciale.<ref /> E [//en.wikipedia.org/wiki/Australian_Securities_and_Investments_Commission Australian Letrave me vlerë dhe Investime, Komisioni i] ngritur akuzat në janar të vitit 2007 ndaj dy drejtorëve të kompanisë, që tani quhet Minierave Projekte Group Ltd, me pretendimin se sjellja e tyre kishte qenë mashtruese dhe se ata janë të angazhuar në [//en.wikipedia.org/wiki/Insider_trading insider trading].<ref /> Ky rast ishte vendosur nga gjykata në korrik të vitit 2008, të dyja palët të tërhiqen nga pretendimet e tyre.<ref />
 
=== Të ardhurat ===
[//en.wikipedia.org/wiki/Remittance Paratë e dërguara] nga jashtë kosovës, janë një burim i madh i këmbimit valutor në vitet 1970 dhe në fillim të viteve 1980. Të vazhdueshëm [//en.wikipedia.org/wiki/Human_migration të migrimit] për në Zelandën e Re është zhvendosur shumica e anëtarëve të bërthamore dhe [//en.wikipedia.org/wiki/Extended_family familjet] atje, duke hequr nevojën për të dërguar remitanca të kthehet në shtëpi. Në fund të viteve 1990, PFTAC kryer studimet në [//en.wikipedia.org/wiki/Balance_of_payments bilancin e pagesave],<ref /> e cila konfirmoi se Niueans janë marrë disa remitancat, por janë dërguar më shumë para jashtë shtetit.
 
'''Ndihma e jashtme'''
 
Të ndihmës së huaj ka qenë Niue është burimi kryesor i të ardhurave.<ref /> edhe Pse shumica e ndihmës vjen nga Zelanda e Re, kjo është aktualisht duke u ndarë në faza, me qëllim reduktimin e NZ$250,000 çdo vit. Vendi do të duhet të mbështeten më mbi vete ekonomisë. Qeveria gjeneron disa të ardhura, kryesisht nga [//en.wikipedia.org/wiki/Income_tax të ardhurat tatimore], [//en.wikipedia.org/wiki/Import_tariff taksave të importit] dhe qiradhënien e linjave telefonike.
[[Category:All articles with unsourced statements|Category:All articles with unsourced statements]]
[[Category:Articles with unsourced statements from March 2017|Category:Articles with unsourced statements from March 2017]]
 
'''Bankat në det të hapur'''
 
Qeveria konsideruar shkurtimisht në det të hapur bankar. Nën presion nga [//en.wikipedia.org/wiki/US_Treasury NE Thesarit], Niue rënë dakord për t'i dhënë fund mbështetjes së saj për skemat e projektuar për të minimizuar tatimore në vende si Zelanda e Re. Niue ofron automatizuar Kompanitë e Regjistrimit, të administruar nga [//en.wikipedia.org/wiki/New_Zealand_Ministry_of_Economic_Development Zelanda e Re Ministria e Zhvillimit Ekonomik]. E [//en.wikipedia.org/wiki/Niue_Legislative_Assembly Niue Legjislative të Kuvendit] kaluar [//en.wikipedia.org/wiki/Niue_Consumption_Tax Niue Konsumit Tatimore] të Veprojë në javën e parë të shkurtit 2009, dhe 12.5% taksa e mallrave dhe shërbimeve pritet të hyjë në fuqi në 1 prill 2009. Tatimi mbi të ardhurat ka qenë ulur, dhe importit të tatimit mund të rivendosur me zero përveç për "mëkatin" objekte të tilla si duhani, alkooli dhe pije të buta. Tatimi mbi të mesëm e të ardhurave është ulur nga 35% në 10%, me deklaruar qëllimin e nxitjes rritur produktivitetin e punës.<ref />
 
'''Internet'''
 
Në vitin 1997, [//en.wikipedia.org/wiki/Internet_Assigned_Numbers_Authority Internet Caktuar Numrat e Autoritetit] (IANA), në bazë të kontratës me të Departamentit amerikan të Tregtisë, të caktuar të Përdoruesve të Internetit në Shoqëri, Niue (IUS-N), një private jofitimprurëse, si menaxher i [//en.wikipedia.org/wiki/.nu .nu] [//en.wikipedia.org/wiki/Top-level_domain top-level domain] në Internet. IUS-N e bamirësisë qëllimi ishte dhe vazhdon të jetë – për të përdorur të ardhurat nga regjistrimi i .nu emrat e domain për të financuar kosto të ulët ose falas në Internet shërbime për njerëzit e Niue. Në një letër të [//en.wikipedia.org/wiki/ICANN ICANN] në vitin 2007, IUS-N e revizorëve të pavarur raportuar IUS-N kishte investuar US$3 milion për shërbimet e Internetit në Niue mes viteve 1999 dhe 2005 .nu domain name regjistrimit të të ardhurave gjatë kësaj periudhe. Në vitin 1999, IUS-N dhe Qeverinë e Niue nënshkruar një marrëveshje përmes të cilës Qeveria i njohur fakti që IUS-N menaxhuar .nu ccTLD nën IANA e autoritetit dhe IUS-N e përkushtuar për të ofruar Internet falas shërbimet për departamentet qeveritare, si dhe për të Niue private të qytetarëve. Një i sapozgjedhur i qeverisë më vonë kontestuar atë marrëveshje dhe u përpoq për të kërkuar një kërkesë në emër domain-i, duke përfshirë një kërkesë për IUS-N për të bërë pagesat direkte e kompensimit të Qeverisë.<ref /> Në vitin 2005, Qeveria e emëruar të Komisionit Hetimor në kontestin lëshuar raportin e saj, e cila nuk gjeti asnjë meritë në qeverinë e kërkesave; qeveria më pas e hodhi poshtë pretendimet në vitin 2007.<ref /> duke Filluar në vitin 2003, IUS-N filloi instalimi [//en.wikipedia.org/wiki/WiFi WiFi] lidhjet e të gjithë kapitalit fshatin [//en.wikipedia.org/wiki/Alofi Alofi] dhe në disa afërsi të fshatrave dhe shkollave, si dhe është zgjeruar WiFi mbulim në të jashtme fshatrat që atëherë, duke e bërë Niue e parë WiFi Komb.<ref /> Për të siguruar siguri për të departamenteve Qeveritare, IUS-N ofron qeveria me e sigurt e DSL lidhjen për të IUS-N e Internet satelitore lidhje, në asnjë kosto.
 
=== Bujqësia ===
Bujqësia është shumë e rëndësishme për jetesën e Niueans dhe ekonomisë, dhe rreth 204 kilometra katror të sipërfaqes së tokës janë në dispozicion për sektorin e bujqësisë.<ref /> [//en.wikipedia.org/wiki/Subsistence_agriculture bujqësia] është shumë pjesë të Niue e kulturës, ku pothuajse të gjitha ekonomitë familjare kanë plantacione të [//en.wikipedia.org/wiki/Taro taro].<ref /> Taro është një [//en.wikipedia.org/wiki/Staple_food element kryesor të ushqimit], dhe trëndafili taro tani dominuese në taro tregjet në Zelandën e Re dhe Australi është e pronësisë intelektuale, e Niue. Kjo është një e natyrshme që ndodhin taro varieteteve në Niue, dhe ka një bazë të fortë rezistenca ndaj dëmtuesve. E Niue [//en.wikipedia.org/wiki/Taro taro] është i njohur në Samoa si "talo Niue" dhe në tregjet ndërkombëtare si trëndafili taro. Niue eksportet taro në Zelandën e Re.
[//en.wikipedia.org/wiki/Tapioca Tapiokë] ose cassava, [//en.wikipedia.org/wiki/Yam_(vegetable) yams] dhe [//en.wikipedia.org/wiki/Sweet_potato kumara] gjithashtu rritet shumë mirë,<ref /> si do të varieteteve të ndryshme të banane. [//en.wikipedia.org/wiki/Copra Kokosit mishit], [//en.wikipedia.org/wiki/Passionfruit passionfruit] dhe [//en.wikipedia.org/wiki/Lime_(fruit) limes] dominuar eksportet në vitet 1970, por në vitin 2008 [//en.wikipedia.org/wiki/Vanilla vanilje], [//en.wikipedia.org/wiki/Morinda_citrifolia noni] dhe taro ishin kryesore të eksportit të drithërave.
 
Shumica e familjeve të rritet tyre lashtat ushqimore për ekzistimin dhe për të shitur e tyre të tepërta në Niue Makete në Alofi, eksport apo për familjet e tyre në Zelandën e Re.
[[Category:All articles with unsourced statements|Category:All articles with unsourced statements]]
[[Category:Articles with unsourced statements from August 2008|Category:Articles with unsourced statements from August 2008]]
[//en.wikipedia.org/wiki/Coconut_crab Kokosit gaforrja], ose uga, është gjithashtu pjesë e [//en.wikipedia.org/wiki/Food_chain zinxhirit ushqimor]; ai jeton në pyje dhe zona bregdetare.<ref />
 
Në vitin 2003, qeveria bëri një zotim për të zhvilluar dhe zgjeruar [//en.wikipedia.org/wiki/Vanilla vanilje] prodhimit me mbështetjen e [//en.wikipedia.org/wiki/NZAID NZAID]. Vanilje ka rritur të egra në Niue për një kohë të gjatë. Pavarësisht pengesë e shkaktuar nga shkatërruese [//en.wikipedia.org/wiki/Cyclone_Heta Ciklon Heta] në fillim të vitit 2004, të punojnë në vanilje prodhimit vazhdon. Zgjerimi i planit ka filluar me punësimin e të papunëve ose pjesërisht i [//en.wikipedia.org/wiki/Labor_force fuqisë punëtore] për të ndihmuar të qartë të tokës, bimëve mbështetjen e pemëve dhe të bimëve vanilje rrush. Qasja për të hyrë në tokën e përfshin planifikimin për çdo ekonomi familjare kanë një fabrikë të vogël komplot i rreth gjysmës së të <span>1-acre (0.40</span>&#x20;<span>ha)</span> të jenë të pastruara dhe të mbjellë me vanilje rrush. Nuk janë një shumë e mbjelljes së materialeve mbështetëse për pemë për të plotësuar kërkesën për zgjerimin e vanilje plantacione, por një rënda mungesa e vanilje rrush për mbjelljen e aksioneve. Ka ekzistuese vanilje vreshtat, por prerja e tyre për mbjelljen e aksioneve do të zvogëlojë ose të ndaluar vanilje nga prodhimin e fasule. Në këtë moment, është e përqendruar në fushat e korrje dhe të marketingut.
[[Category:All articles with unsourced statements|Category:All articles with unsourced statements]]
[[Category:Articles with unsourced statements from April 2008|Category:Articles with unsourced statements from April 2008]]
 
=== Turizmi ===
[[File:Avatele_Beach.JPG|parapamje|Avatele Plazh]]
Turizmi është një nga tre përparësi të [//en.wikipedia.org/wiki/Economy_(activity) sektorëve të ekonomisë] (dy të tjerat janë peshkim dhe bujqësi) për zhvillimin ekonomik. Në vitin 2006, vlerësohet vizitor shpenzimeve arritur $1.6 milion të bërë turizmi, një industri e madhe për Niue. Niue do të vazhdojnë të marrin mbështetje të drejtpërdrejtë nga qeveria dhe të huaj të donatorëve. I vetmi aeroport është [//en.wikipedia.org/wiki/Niue_International_Airport Niue Aeroporti Ndërkombëtar]. [//en.wikipedia.org/wiki/Air_New_Zealand Ajrit Zelanda e Re] është e vetmja ajrore, fluturon dy herë në javë nga [//en.wikipedia.org/wiki/Auckland Auckland].<ref /> Në fillim të viteve 1990 Hanan Aeroporti Ndërkombëtar ishte shërbyer nga një lokal ajrore, [//en.wikipedia.org/wiki/Niue_Airlines Niue Airlines], por u mbyll në vitin 1992.
 
Nuk është një zhvillimi i turizmit strategji për të rritur numrin e dhomave në dispozicion të turistëve në një nivel të qëndrueshëm. Niue është duke u përpjekur për të tërhequr investitorët e huaj për të investuar në industrinë e turizmit duke ofruar importit dhe kompania tatimore koncesionet si stimuj. Zelanda e re biznesmen Konti Hagaman, themelues i Skenik Hotel Group, ishte dhënë një kontratë në 2014 për të menaxhuar Matavai Turistik në Niue pas ai bëri një $101,000 politike donacion Kombëtar të Partisë, që në atë kohë të udhëhequr një qeveri e pakicës në Zelandën e Re. Turistik është subvencionuar nga Zelanda e Re, i cili dëshiron për të forcuar turizmit atje. Në vitin 2015 NZ njoftoi $7.5 m në financim shtesë për zgjerimin e turistik. Përzgjedhja e Matavai kontraktuesi është bërë nga Niue Turizmit Pronës Besim, të besuarit e të cilit janë emëruar nga NZ ministri i Jashtëm [//en.wikipedia.org/wiki/Murray_McCully Murray McCully]. Kryeministri John Key, tha se ai nuk e ka trajtuar fushatës, donacioneve, dhe se Niue kryeministri [//en.wikipedia.org/wiki/Toke_Talagi Toke Talagi] një kohë të gjatë ka ndjekur turizmit, si një strategji e rritjes. McCully mohuar çdo lidhje në mes të dhurimit, ndihmës së huaj dhe kontraktuesit e përzgjedhjes.<ref />
 
==== Vela ====
E me vela sezoni fillon në Maj. Alofi Bay ka shumë mol buoys dhe jaht ekipet mund të parashtrojë në Niue Backpackers.<ref /> E anchorage në Niue është një nga më pak të mbrojtura në Paqësorin e Jugut. Sfidat e tjera të anchorage janë kryesisht koral fund dhe shumë të thellë të ndritura.<ref /> Mol buoys janë të bashkangjitur në seine gjithandej që mbështesin mol linjat larg detit në pengesa.<ref />
 
=== Borxhi ===
Më 27 tetor 2016, Niue deklaruar zyrtarisht se të gjitha [//en.wikipedia.org/wiki/National_debt borxhin kombëtar] ishte paguar dhe se nuk kishte më asnjë borxhin kombëtar në Niue.<ref /> Qeveria planifikon të shpenzojë paratë e ruajtura nga servisim kredi për rritjen e pensioneve, si dhe ofrimi i stimujve për të joshur jashtë kosovës të kthehet në shtëpi. Megjithatë, Niue nuk është krejtësisht e pavarur. Zelanda e re i kushton $14 milionë dollarë në ndihmë për çdo vit dhe Niue ende varet nga Zelanda e Re. Kryeministri Toke Talagi tha Niue arritur të paguar US$4 milionë e borxhit dhe kishte "nuk ka interes" në huamarrje përsëri, veçanërisht nga fuqive të mëdha të tilla si Kinë.<ref />
 
== Teknologjia e informacionit ==
[[File:Children_in_playground.jpg|parapamje|Nxënësit duke përdorur tyre [//en.wikipedia.org/wiki/OLPC_XO-1 OLPC] laptopë në oborrin e shkollës.]]
E para kompjuterëve ishin [//en.wikipedia.org/wiki/Apple_Inc. Apple] makina sjellë nga [//en.wikipedia.org/wiki/University_of_the_South_Pacific Universiteti i South Pacific] Zgjerimin e Qendrës rreth fillim të viteve 1980. Departamenti i Thesarit kompjuterizuar e saj librin e përgjithshëm të llogarive në vitin 1986 duke përdorur [//en.wikipedia.org/wiki/NEC ISHA] personale kompjutera që janë PC IBM XT të përputhshme.
[[Category:All articles with unsourced statements|Category:All articles with unsourced statements]]
[[Category:Articles with unsourced statements from January 2009|Category:Articles with unsourced statements from January 2009]]
Regjistrimi i Ekonomive familjare dhe i Popullsisë në vitin 1986 ishte i pari për të përpunohen duke përdorur një kompjuter personal me ndihmën e [//en.wikipedia.org/wiki/David_Marshall_(statistician) David Marshall], FAO Këshilltar për Statistikat Bujqësore, duke i këshilluar [//en.wikipedia.org/wiki/UNFPA UNFPA] Demographer Dr Lawrence Lewis dhe Niue Qeveria Statisticien [//en.wikipedia.org/wiki/Bill_Vakaafi_Motufoou Bill Vakaafi Motufoou] të kaloni nga përdorimi i manualit të tabelave të kartave. Në vitin 1987 Statistikat Niue u i saj i ri kompjuter personal ISHA PC NË përdorim për përpunimin 1986 e të dhënave të regjistrimit; personeli që ishin dërguar në trajnim, në Japoni dhe Zelandën e Re për të përdorur kompjuter të ri. I parë Kompjuter Politika është hartuar dhe miratuar në vitin 1988.
[[Category:All articles with unsourced statements|Category:All articles with unsourced statements]]
[[Category:Articles with unsourced statements from January 2009|Category:Articles with unsourced statements from January 2009]]
 
Në gusht të vitit 2008 ajo ka qenë raportuar se të gjithë nxënësit e shkollave të ketë atë që njihet si [//en.wikipedia.org/wiki/OLPC_XO-1 OLPC XO-1], i specializuar laptop nga [//en.wikipedia.org/wiki/One_Laptop_per_Child Një Laptop për Fëmijë] projekt i dizajnuar për fëmijët në botën në zhvillim.<ref /> Niue ishte gjithashtu një vend të testeve për [//en.wikipedia.org/wiki/OpenBTS OpenBTS] projekt, i cili synon për të ofruar me kosto të ulët [//en.wikipedia.org/wiki/GSM GSM në] [//en.wikipedia.org/wiki/Base_stations bazë të stacioneve të] ndërtuar me [//en.wikipedia.org/wiki/Open_source_software burim të hapur software].<ref />
Në korrik të vitit 2011, Telekomit Niue nisur para-paguar mobile shërbimet (Zëri/EDGE – 2.5 G) si Rokcell Celular të bazuar në komerciale GSM produkt i shitës Lemko. Tre ASOK vende do të mbulojë të kombit. Ndërkombëtare roaming nuk është aktualisht në dispozicion. Në fibra optike kabllo unazë tani është përfunduar rreth ishullit (FTTC), Internet/ADSL shërbimet janë mbështjellë në fund të vitit 2011.
[[Category:All articles with unsourced statements|Category:All articles with unsourced statements]]
[[Category:Articles with unsourced statements from May 2013|Category:Articles with unsourced statements from May 2013]]
 
== Kulturë ==
[[File:Niuean_dancing.jpg|parapamje|Niuean kërcimtarë në [//en.wikipedia.org/wiki/Pasifika_Festival Pasifika Festivalit]]]
Niue është vendlindja e Zelandës së Re artisti dhe shkrimtari [//en.wikipedia.org/wiki/John_Pule Xhon Pule]. Autori i ''Peshkaqeni Që Hëngrën Dielli'', ai pikturon [//en.wikipedia.org/wiki/Tapa_cloth tapa leckë të] frymëzuar harton në kanavacë.<ref /> Në vitin 2005, ai bashkë-shkroi ''Hiapo: e Kaluara dhe të Pranishme në Niuean Barkcloth'', një studim i një tradicionale Niuean artform, me Australiane shkrimtar dhe anthropologist [//en.wikipedia.org/wiki/Nicholas_Thomas_(anthropologist) Nicholas Thomas].<ref />
 
[//en.wikipedia.org/wiki/Taoga_Niue Taoga Niue] është një Qeveri e re të Departamentit përgjegjës për ruajtjen e kulturës, traditës dhe trashëgimisë. Duke pranuar rëndësinë e saj, Qeveria ka shtuar Taoga Niue si e gjashtë shtylla e [//en.wikipedia.org/wiki/Niue_Integrated_Strategic_Plan Niue Integruar të Planit Strategjik] (NISP).
 
== Demografia ==
Në vijim demografike statistikat nga [//en.wikipedia.org/wiki/CIA_World_Factbook CIA World Factbook].<ref />
 
=== Popullsia ===
{| class="wikitable"
! Viti
! Popullsia
[[Category:All articles with unsourced statements|Category:All articles with unsourced statements]]
[[Category:Articles with unsourced statements from February 2017|Category:Articles with unsourced statements from February 2017]]
|-
| 1950
| 4,667
|-
| 1960
| 4,830
|-
| 1970
| 5,130
|-
| 1980
| 3,402
|-
| 1990
| 2,332
|-
| 2000
| 1,900
|-
| 2010
| 1,620
|-
| 2014
| 1,190
|}
 
=== Nacionaliteti ===
* Niuean(s) (emër)
* Niuean (mbiemër)
 
=== Fetë ===
* [//en.wikipedia.org/wiki/Protestant Protestante]70%
** [//en.wikipedia.org/wiki/Congregational_Christian_Church_of_Niue Congregational Kisha e Krishterë e Niue] 67%
** [//en.wikipedia.org/wiki/Seventh-day_Adventist Shtatë-ditore Adventiste] 1%
** [//en.wikipedia.org/wiki/Presbyterian Presbiteriane] 1%
** [//en.wikipedia.org/wiki/Methodist Metodist] 1%
* [//en.wikipedia.org/wiki/Mormon Mormonit] 10%
* [//en.wikipedia.org/wiki/Roman_Catholic Katolikët] 10%
* [//en.wikipedia.org/wiki/Jehovah%27s_Witnesses Dëshmitarët e jehovait] 2%
* Të tjera 6%
* Askush 2%
 
=== Gjuhë ===
* [//en.wikipedia.org/wiki/Niuean_language Niuean] (zyrtare) 46% (një [//en.wikipedia.org/wiki/Polynesian_language Polinezian gjuhën] e lidhur ngushtë me [//en.wikipedia.org/wiki/Tongan_language Tongan] dhe [//en.wikipedia.org/wiki/Samoan_language Samoan])
* [//en.wikipedia.org/wiki/Niuean_language Niuean] dhe [//en.wikipedia.org/wiki/English_language anglisht] 32%
* [//en.wikipedia.org/wiki/English_language Anglisht] (zyrtare) 11%
* [//en.wikipedia.org/wiki/Niuean_language Niuean] dhe të tjerët 5%,
* Të tjera 6%
 
== Të energjisë së rinovueshme ==
E [//en.wikipedia.org/wiki/European_Union Bashkimit Evropian] është duke ndihmuar Niue të kthyer të [//en.wikipedia.org/wiki/Renewable_energy energjisë së rinovueshme]. Në korrik 2009, një [//en.wikipedia.org/wiki/Solar_panel panel diellor] u instalua, duke injektuar rreth 50&#x20;kW në Niue kombëtare të rrjetit të energjisë. Kjo është nominally 6% të mesatares 833&#x20;kW prodhimin e energjisë elektrike. Panelet diellore janë në [//en.wikipedia.org/wiki/Niue_High_School Niue në Shkollë të Lartë] (20&#x20;kW), [//en.wikipedia.org/wiki/Niue_Power_Corporation Niue Korporata energjitike] zyra (1.7&#x20;kW)<ref /> dhe [//en.wikipedia.org/wiki/Niue_Foou_Hospital Niue Foou Spital] (30&#x20;kW). Financuar nga BE-ja e rrjetit të lidhur me PV sistemet janë të furnizuara sipas REP-5 programit dhe ishin instaluar kohët e fundit nga Niue Korporata energjitike në çatitë e shkollave të mesme dhe stacionin e energjisë zyra dhe në tokë-të ngritur strukturat mbështetëse në frontin e spitalit. Ata do të mbikëqyret dhe mirëmbahet nga NPC.<ref /> Në vitin 2014 dy shtesë të energjisë diellore instalimet janë shtuar në Niue kombëtare të rrjetit të energjisë, një financuar [//en.wikipedia.org/wiki/PALM5 PALM5] e Japonisë është e vendosur jashtë Tuila trafo – deri më tani vetëm kjo ka bateri të magazinimit, të tjera nën financime të Bashkimit Europian është e vendosur në anën e kundërt të [//en.wikipedia.org/wiki/Niue_International_Airport Niue International Airport] Terminal.
 
== Sport ==
[[File:Niuean_haka.jpg|parapamje|E Niue merr shtatë çifte ekipi kryerjen e një [//en.wikipedia.org/wiki/Takalo takalo]]]
Ndonëse një vend i vogël, një numër i sportive janë të njohura. [//en.wikipedia.org/wiki/Rugby_union Rugby union] është sporti më popullor, të luajtur nga të dy burrat dhe gratë, Niue ishin 2008 [//en.wikipedia.org/wiki/FORU_Oceania_Cup FORU Oqeani Kupën] e kampionëve.<ref /> [//en.wikipedia.org/wiki/Netball Netball] është luajtur vetëm nga gratë. Nuk është një nëntë-vrimë [//en.wikipedia.org/wiki/Golf_course kurs golfi] në Fonuakula. Nuk është një lëndinë [//en.wikipedia.org/wiki/Bowling_green bowling green] në ndërtim e sipër.
[[Category:All articles with unsourced statements|Category:All articles with unsourced statements]]
[[Category:Articles with unsourced statements from December 2013|Category:Articles with unsourced statements from December 2013]]
Shoqata Futbolli është një sport popullor, siç dëshmohet nga [//en.wikipedia.org/wiki/Niue_Soccer_Tournament Niue Soccer Tournament], edhe pse [//en.wikipedia.org/wiki/Niue_national_football_team Niue ekipin kombëtar të futbollit] ka luajtur vetëm [//en.wikipedia.org/wiki/Football_at_the_1983_South_Pacific_Games%23Group_B dy ndeshje]. [//en.wikipedia.org/wiki/Rugby_league Rugby league] është gjithashtu një sport popullor. Niue Rugby League kanë vetëm ka filluar duke bërë hapa brenda arenën ndërkombëtare që prej tyre të parë ndonjëherë test ndeshjen kundër Usercountry_country_uy, duke shkuar poshtë 22-20 në vitin 2013. Më 4 tetor të vitit 2014, Niue rugby league ekipi rekordin e tyre të parë ndonjëherë ndërkombëtare test ndeshje të fituar mposhtur Filipine 36-22. Në Maj të Vitit 2015, Niue Rugby League regjistruar tyre të dytë ndërkombëtar të provuar të fitojë ndeshjen kundër Afrikës së Jugut Rugby League anësore, 48-4. Niue tani ulen 31 në Rugby League Renditjen Botërore.
 
== Dukshëm njerëzit ==
* [//en.wikipedia.org/wiki/Nahega_Molifai_Silimaka Nahega Molifai Silimaka], matriarch dhe centenarian
 
== Referencat ==
{{Reflist|30em}}
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Niue"