Ali Pashë Tepelena: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Shtova nje informacion plus |
Qiqrra (diskuto | kontribute) →Historia: + |
||
Rreshti 50:
| Emblema_përshkrim =
}}
'''Ali Pashë Tepelena'''
==Prejardhja==
Lindi në [[Beçishti|Beçisht]], në një familje feudale të mesme, pasardhës të një dervishi tregtar me prejardhje nga Korasani sipas traditës familjare. Dervishi quhej Nazif dhe u vendos në një teqe halvetish në Tepelenë, ku pas gjasave arriti të gëzojë ndikim ndër banorët e viseve. I biri, Mustafa beu (Muço) arriti të futej në radhën e dyerve të fisme shqiptare duke u martuar me një vajzë çalamane të bejlerëve të Këlcyrës.
Pas Muço beut, ishte Myftar beu që fitoi pozitën më të lartë duke u caktuar ''dizdar'' (kështjellar) i Tepelenës; dhe më pas ra rob dhe u var në litar gjatë rrethimit të Korfuzit. Vetë Ali Pasha ishte i biri i Veli beut dhe Esmiha hanëmit nga dera e bejlerëve të Konicës që më pas do të njiheshin si Zenelbejllinjtë.<ref name="Vlora56" />
== Biografia ==
▲Lindi në Beçisht,[[Tepelena|Tepelene]] ([[Labëria|Labëri]]) në një familje feudalësh ushtarakë dhe u dallua shumë shpejt për aftësitë e tij dhe për energjinë me të cilën ndoqi planet e veta ambicioze për t'u bërë sundimtar i vetëm i vendit duke përdorur gjithë mjetet, dhunën, dinakërinë, po aq sa edhe lidhjet familjare me feudalët e tjerë vendas. Moktar, gjyshi i tij vdiq, me shpatën në dorë, gjatë ekspeditës së osmanëve kundër Korfuzit në 1716. Vdekja e babait të tij, Veli, ka shkatërruar shumë familje. Aliu do të bashkonte një grup grabitësish në rininë e tij. Ai ishte përgjegjës për bastisje të ndryshme, deri në arrestimin e tij nga Pashai i Beratit. Ai arriti megjithatë të shpëtojë dënimit nga hyrja në shërbim të tij. Ai pastaj kaloi në shërbim të një armiku të Pashës së Beratit, Pashait i Delvinës. Aliu u martua me një vajzë të këtij të fundit. Ajo i dha dy djem që u quajtën : Moktar dhe Veli. Nuk ishte e gjatë për të intriga kundër vjehrrit të tij. Ai shpreson, pas ekzekutimit të tij, të trashëgonte pashallëkun tij.
=== 1784-1812 ===
Më [[1784]] fitoi gradën e Pashait si komandant ushtarak pranë [[Valiu]]t të [[Rumeli]]së në [[Sofja|Sofje]]. Po këtë vit siguroi me luftë qeverisjen e [[Sanxhaku i Delvinës|sanxhakut të Delvinës]].
Line 73 ⟶ 79:
== Luftëtarët shqiptarë - kurorë lavdie e lirisë së popullit grek ==
Kryesisht në jugun e Greqisë, por edhe në treva të tjera të banuara nga shqiptarët.onën e Atiko-Beotisë, Peloponezit, Thesalisë, Maqedonisë greke (lindore), Thrakës, Halqidhiqisë, ishujt e Egjeut, etj, dolën luftëtarë të shumtë që krijuan dhe drejtuan formacionet luftarake kundër pushtuesve osmanë. Ndërsa arvanitët e Italisë do të drejtonin luftëtarët e këtij vendi në përleshje të përgjakshme me trupat spanjolle, franceze, turke etj, (Venediku do t’i përdorte si mburojë ndaj katalanasve- Dhimitër Rendi), duke u bërë tmerri i ushtarakëve dhe gjeneralëve të famshëm të kohës, të njëjtën gjë do të bënin arvanitët e vendosur në tokët greke, për të qënë të lirë në vendbanimet e tyre të reja. Teodor Kollokotroni, Bubulina, Musa Qafzezi, Thimi Bllahava, Sulo Proshova, Veli Gjeka, Agim Shehu, Asllan Beu, Zylyftar Poda, Bilal Sako, Ali Farmaqi (”Gjithë bota le të thonë/ U s’e jap Kollokotronë”) e qindra luftëtarë të tjerë, krijuan një aleancë të qëndrueshme me vezirin e Janinës, Ali Pashë Tepelenën, me mendimtarë dhe iluminist, me frymëzuesit e revolucionit (Filiqi Eterine), duke formuar barrikadën e pathyeshme të Mesolongjit. ”Thonë doli sadrazemi ; ngrehu Shqipëri t’i vemi... ; Deli moj Janinë e shkretë ; të shikoni bilbilenjtë ; varurë të trembëdhjetë”. Shqiptarët që kishin populluar Greqinë.
Ose përbënin shumicën dërrmuese të popullsisë së këtij vendi, me siguri që ishin gjysma e saj. == Shiko dhe këtë ==
* {{Libri|Kushkuj/4|Kushkuj - Ali Pashë Janina}}
Line 81 ⟶ 90:
*[https://archive.is/http://www.alipasha.tepelena.com/jeta.htm http://www.alipasha.tepelena.com/jeta.htm]
==
<references />
=== Literatura ===
* "Tepedelenli Ali Paşa'nın Çiftlikleri Üzerine Bir Araştırma", [http://www.humanity.ankara.edu.tr/hamiyetsezer.html Hamiyet Sezer Feyzioğlu], Belleten, LXII/233, s.75-107, Ankara, Nisan 1998.
* "Tepedelenli Ali Paşa'nın Oğulları",[http://www.humanity.ankara.edu.tr/hamiyetsezer.html Hamiyet Sezer Feyzioğlu], A.Ü.D.T.C.F. Tarih Araştırmaları Dergisi 1995, c.XVII/28, s.155-16, Ankara, 1996.
| |||