Bilal Xhaferri: Dallime mes rishikimesh
[redaktim i pashqyrtuar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
U kthye versioni 1856633 i bërë nga Qiqrra (diskutimet) rikthim ne gjendje neutrale Etiketa: Undo |
Qiqrra (diskuto | kontribute) Refuzoi ndryshimin e fundit të tekstit (nga 188.241.193.222) dhe riktheu rishikimin 1856633 nga Qiqrra: nuk ka si te jete neutrale kur zhduk gjithe ate informacion, stop vandalizmes |
||
Rreshti 3:
| Figura = Bilal Xhaferri.jpg
| Datëlindja = [[2 nëntor]] [[1935]]
| Vendlindja = [[Ninat]],
| Datëvdekja = [[14 tetor]] [[1986]]
| Vendvdekja = [[Shtetet e Bashkuara të Amerikës|ShBA]]
| Kombësia = Shqiptar
| Profesioni = Shkrimtar, Publicist, Botues, Aktivist çam
}}'''Bilal Xhaferri''' ([[Ninati|Ninat]], [[2 nëntor]] [[1935]] - [[Chicago|Çikago]], [[14 tetor]] [[1986]]) ka qenë shkrimtar, disident dhe botues shqiptar.
==Biografia==
Xhaferri ka lindur më 1935 në fshatin Ninat afër [[Konispoli|Konispolit]],<ref name="Elsie972">{{cite web|last=Elsie|first=Robert|url=http://www.elsie.de/pdf/B1997HistLetShqip.pdf|title=Histori e Letërsisë Shqiptare|publisher=Dukagjini|date=1997|website=elsie.de|authorlink=Robert Elsie|origyear=1995|publication-place=Tiranë}}</ref> i biri i Xhaferr Hoxhës.<ref name=":22">{{Cite book|title=Debati mes dy shkrimtarëve. Kadare: u bëre edhe ti Bilal të flasësh!: shkrimtarët kritikojnë Kadarenë për romanin e tij "Dasma" - intervistë Shefki Hysës dhe Namik Manasë|last=Koçi|first=Ervin|publisher=[[Metropol (gazetë)|Metropol]] - Nr. 2614|year=15 mars 2012|isbn=|location=Tiranë|pages=12 - 13}}</ref> Në moshën 8 vjeç i vdiq e ëma, kurse në moshën 10 vjeç, pushteti komunist i pushkatoi të atin nacionalist<ref name="ANdreca">{{cito uebin|last1=Ndreca|first1=Ardian|title=Pritmet e rreme në letërsi|url=http://www.respublica.al/arkiv-opinion/pritmet-e-rreme-n%C3%AB-let%C3%ABrsi|accessdate=8 April 2018}}</ref> dhe ai mbeti jetim me tri motra, nën kujdesin e Ferik Hoxhës, gjyshit nga babai. Pasi kreu shkollën fillore në vendlindje, duke marrë dy klasë në një vit, më 1948 u largua për të gjetur punë në [[Saranda|Sarandë]] si korrier, meqenëse nuk kishin asnjë mjet jetese, sidomos kur gjyshi u shpall kulak dhe e shpronësuan.<ref name=":12">{{Cito web|url=http://krahu-bilalxhaferri.blogspot.al/|title=Bilal Xhaferri - jetëshkrim|date=15 mars 2009|website=krahu-bilalxhaferri.blogspot.al|last=Hysa|first=Shefki}}</ref> Bëri një shkollë njëvjeçare si gjeometër.<ref name=":22" />
Më 1954-1955 jetonte bashkë me të motrën Antiken, në një dhomë në [[Sukthi|Sukth]] të Durrësit. Aty ndiqnin të dy shkollën shtatëvjeçare, motra ditën, ndërsa ai natën, sepse punonte normist. Ndërkohë kreu një shkollë teknike për ndërtim dhe u punësua në kantiere ndërtimi, në rruga-ura në Krujë, në hidrocentralin e Ulzës etj.<ref name=":12" />
Më 1968, ai u shpreh në [[Lidhja e Shkrimtarëve dhe Artistëve|Lidhjen e Shkrimtarëve]] kundër romanit ''[[Dasma (roman)|Dasma]]'' të [[Ismail Kadare|Kadaresë]], gjë për të cilën u qortua rëndë nga [[Fadil Paçrami]].<ref name="Elsie972" /> Iu hoq e drejta e botimit dhe u internua<ref>{{Cito uebin|url=http://gazeta-shqip.com/lajme/2014/06/07/kadare-goditja-e-bilal-xhaferrit-e-pamoralshme/|title=Kadare: Goditja e Bilal Xhaferrit, e pamoralshme|date=2014|website=gazeta-shqip.com|publisher=[[Shqip (gazetë)|Shqip]]|last=Tuci|first=Aida (int.)}}</ref> në fshatin [[Hamallaj (Sukth)|Hamalle]] të [[Durrësi|Durrësit]].<ref name=":12" /> Pas një mbledhjeje të Lidhjes së Shkrimtarëve me në krye [[Rita Marko|Rita Markon]], u kritikua bindshëm dhe u përjashtua.<ref name=":22" />
Më 30 gusht 1969 u arratis nga Shqipëria për në [[Greqia|Greqi]]. Më 1970, shkoi në [[Shtetet e Bashkuara të Amerikës|SHBA]], në [[Boston]] ku deri më 1972 punoi në gazetën “Dielli”. Më 1974 u vendos në [[Chicago|Çikago]] ku themeloi revistën “[[Krahu i shqiponjës]]”, botim i Lidhjes Çame të cilën e drejtoi, botoi dhe redaktoi për 39 numra në dy gjuhë, shqip e anglisht.
Më [[1978]] e plagosin disa njerëz të panjohur. Më 1981 digjet redaksia e revistës “[[Krahu i shqiponjës]]” ku kishte dorëshkrimet e veprave letrare, studime, kërkime shkencore, përkthime, shënime politike, letra, piktura, fotografi, etj.
Më [[1986]] sëmuret dhe operohet prej tumorit dhe me [[14 tetor]] të po atij viti, vdes në spital në Çikago. Disa prej bashkëkohësve janë të mendimit që e kanë vrarë a helmuar.
===Riatdhesimi i eshtrave dhe nderimi===
Më 3 maj 1993 [[Presidenti i Shqipërisë|Presidenti i Republikës]] [[Sali Berisha]] e dekoroi me medaljen “Martir i demokracisë” (Dekreti 1089) me motivacionin "''Për përkushtim si publicist e politikan disident në luftën kundër komunizmit e diktaturës, për aspiratat e tij thellësisht kombëtare e demokratike''"<ref name=":22" /> dhe "Nder i Kombit" nga Presidenti [[Bamir Topi]].
Më 6 maj 1996 shkrimtari [[Shefki Hysa]], drejtues i OJQ [[Shoqata Kulturore "Bilal Xhaferri"]], në bashkëpunim me qeverinë shqiptare inicoi dhe organizoi ceremonialin e rikthimit në Atdhe të eshtrave të poetit, prozatorit dhe publicistit të shquar disident Bilal Xhaferri që tanimë prehet në vendlindje, në [[Saranda|Sarandë]].
Më 2014 shtëpia e tij në Ninat të Sarandës u bë Shtëpi Muze,<ref>{{Cito web|url=http://www.oranews.tv/article/shkrimtari-disident-kthehet-ne-fole-perurohet-ne-ninat-shtepia-muze-e-bilal-xhaferrit|title=Muze për Bilal Xhaferrin, shtëpia e shkrimtarit e hapur për të gjithë|date=2014|website=oranews.tv}}</ref> dhe më 2 nëntor u inaugurua busti pranë shtëpisë.<ref>{{Cito uebin|url=https://krahu.wordpress.com/|title=Idriz Balani – Skulptori Misionar që punon për Paqen e Kohëve Moderne|website=krahu.wordpress.com|date=2015}}</ref>
==Vepra==
===Publicistikë===
Në vitet 1962-1963 botoi poezitë dhe tregimet e para në gazetat “Zëri i Rinisë”, “Drita”, në revistat “Nëntori”, "Ylli”, etj<ref name="ANdreca" /> dhe debutoi me romanin "Rrugë dhe fate" më 1963.<ref name=":22" /> Më [[1966]] botoi poemën "Balada çame" në faqen letrare të gazetës “Zëri i Rinisë".<ref>{{Cito uebin|url=http://www.zemrashqiptare.net/news/id_26786/Resmi-Osmani:-Balada-%C3%87ame-Kryevepra-poetike-e-Bilal-Xhaferrit.html|title=Balada Çame - Kryevepra poetike e Bilal Xhaferrit|date=2012|website=zemrashqiptare.net|last=Osmani|first=Resmi}}</ref>
Për [[Ardian Ndreca|Ardian Ndrecën]], qasja e Xhaferrit ndër këto organe shtypi të periudhës komuniste përbën një kundërshti lidhur me faktin e pushkatimi të të atit.<ref name="ANdreca"/>
===Libra===
Më [[1967]] i botohet vëllimi me poezi “Lirishta e kuqe”, qe shtypur para se të binte në fatkeqësi, por nuk u vu kurrë në qarkullim.<ref name="Elsie972" /> Më [[1967]] shkruan romanin “[[Krastakraus]]” që u botua më [[1993]], pas vdekjes. Më [[1968]] shkroi skenarin për film artistik “Era shtyn mjegullat”.
Më 1968 kritikoi ''Dasmën'' e Kadaresë si roman "revizionist" dhe "që e ul femrën shqiptare". Sipas pedagogut dhe shkrimtarit [[Ag Apolloni]] disa këtë kritikë ia kanë interpretuar si disidencë, duke argumentuar se të akuzoje dikë për "revizionizëm" në kohën e [[Republika Popullore e Shqipërisë|regjimit komunist]] ka qenë një përpjekje për t'i hyrë [[Partia e Punës e Shqipërisë|Partisë]] meqë me fjalën "revizionist" etiketoheshin tradhëtarët e doktrinës komuniste, rrjedhimisht Xhaferi po e mbronte komunizmin nga "revizionisti" Kadare. Po sipas Apollonit, Xhaferi nuk kishte shfaqur kurrë elemente dekadente apo disidente.<ref name="Apolloni2">{{cito uebin|last1=Apolloni|first1=Ag|title=Disidenca e Don Kishotit|url=http://www.panorama.com.al/disidenca-ne-letersine-shqipe-nga-trebeshina-te-kadare/|website=Panorama Online|accessdate=7 November 2017|date=25 maj 2015}}</ref>
Më [[1972]] nga Bostoni dërgoi për botim në Ndërmarrjen Botuese “Rilindja”, në Prishtinë, romanin “Ra Berati”.
Tituj të tjerë janë:<ref name="Elsie972" />
* Njerëz të rinj, tokë e lashtë, tregime, 1966.
* Dashuri e përgjakur, 1992.
* Eja trishtim, poezi, 1995.
* Përtej largësive, 1996.
==="Krahu i Shqiponjës"===
Në të përkohshmen "Krahu i Shqiponjës" botoi shumë artikuj publicistikë, poezi, tregime, romane, skeçe, vizatime, karikatura, foto artistike, etj. Aty botoi fragmente të romanit “Trotuare të kundërta” dhe “Hëna e kantjereve”.
===Vepra të kushtuara===
Më 2017 u botua libri i shkruar nga e motra, Antike Hoxha, "As vdekja nuk e shoi dot urrejtjen", që i kushtohet të vëllait.<ref>{{Cito web|url=http://telegraf.al/suplement/pena-shqiptare-antike-hoxha-as-vdekja-nuk-e-shoi-dot-urrejtjen-per-tim-vella-bilal-xhaferrin|title=Pena Shqiptare / Antike Hoxha|date=2017|website=telegraf.al|last=Mema|first=Agron}}</ref>
==Referencat==
{{reflist|2}}
===Literatura===
*{{cite book|url=|title=Historical Dictionary of Albania, New Edition|last=Elsie|first=Robert|publisher=Scarecrow Press|year=2004|isbn=0-8108-4872-4|location=Lanham, Maryland, and Oxford|ref=harv}}
*{{cite book|url=|title=Unë – Njeriu|last=Halili|first=Hekuran|publisher=Milosao|year=2007|isbn=978-99943-966-6-5|location=Sarandë|ref=harv}}
*{{cite book|url=|title=Poeti i nemun - Bilal Xhaferri|last=Hamiti|first=Sabri|publisher=Rilindja|year=1996|isbn=|location=Prishtinë|ref=harv}}
*{{cite book|url=|title=Diplomacia e vetëmohimit: zhvillime të çështjes çame: publicistkë|last=Hysa|first=Shefki|publisher=Kristalina-KH|year=2008|isbn=978-99956-650-3-6|location=Tiranë|ref=harv}}
*{{cite book|url=|title=Realiteti pa bojra dhe ojna: [Bilal Xhaferri, "Objekti industrial lart
në mal"]|last=Kallulli|first=Adriatik|publisher=Mehr licht!. - Nr. 29|year=2006|isbn=|location=Tiranë|pages=308 - 314|ref=harv}}
*{{cite book|url=|title=Antologji e poezisë shqipe bashkëkohore|last=Kuçuku|first=Bashkim|publisher=Onufri|year=2008|isbn=978-99943-42-41-9|location=Tiranë|pages=|ref=harv}}
*{{cite book|url=|title=Uragani i meteorëve: Bilal Xhaferri dhe Ismail Kadare ballë për ballë|last=Kulli|first=Fatime|publisher=Asdreni|year=2004|isbn=9789989222771|location=Shkup|pages=|ref=harv}}
*{{cite book|url=|title=Një natë e zakonshme|last=Mane|first=Namik|publisher=Neraida|year=2003|isbn=99927-902-4-5|location=Tiranë|ref=harv}}
*{{cite book|url=|title=“Nektar i shpirtit shqiptar” (Antologji për [[Çamëria|Çamërin]]ë)|last=Mehmeti|first=Ahmet|publisher=Instituti i Studimeve për Çamërinë / Arbëria|year=2007|isbn=978-99943-50-13-1|location=Tiranë|ref=harv}}
==Lidhje të jashtme==
*[http://krahuishqiponjes.blogspot.com/ Amëza: Ditari Krahu i shqiponjës] me verzionet në [http://krahuanglisht.blogspot.com/ Anglisht] [http://krahufrengjisht.blogspot.com/ Frengjisht][http://krahugjermanisht.blogspot.com/ Gjermanisht][http://krahuitalisht.blogspot.com/ Italisht]
*[http://www.beyond-the-pale.co.uk/albanian7.htm Dissident Editions] anglisht - shqip
*[http://krahuishqiponjes.blogspot.com/2007/12/bilali-rron-n-shpirtin-tim-dialog-me.html "Bilali rron në shpirtin tim" - nga Antika Myrtaj]
*[http://krahuishqiponjes.blogspot.com/2007/12/punoi-me-shpirt-pr-atdheun-por-kujtime.html "Punoi me shpirt për Atdheun" - nga Aqif Dino]
*[http://krahuishqiponjes.blogspot.com/2007/11/nga-shefki-hysa-bilal-xhaferri-e.html "Bilal Xhaferri: E dashura ime e vetme - Shqipëria" - nga Elez Bardhi]
*[http://krahuishqiponjes.blogspot.com/2007/12/do-t-them-ato-q-di-pr-bilal-xhaferrin.html "Do të them ato që di" - nga Genc Sejko]
*[http://krahuishqiponjes.blogspot.com/2007/11/jam-krenare-pr-tim-vlla-dialog-me-jeten.html "Jam krenare për tim vëlla" - nga Jete Hoxha]
*[http://krahuishqiponjes.blogspot.com/2007/12/dritroi-n-nj-drit-t-re-trialog-midis.html "Dritëro Agolli në një dritë të re"] (Mbresa të shkrimtarit [[Dritëro Agolli]] për Bilal Xhaferrin dhe [[Çamëria|Çamërin]]ë
*[http://krahuishqiponjes.blogspot.com/2007/12/poema-mjergulla-sht-shkruar-n-gusht-t.html Fati i poemës "Mjegulla"] - nga [[Namik Mane]]
*[http://krahuishqiponjes.blogspot.com/2007/12/t-kam-falur-me-t-ngritur-receptorin-e.html "Të kam falur" - nga Namik Mane]
*[http://krahuishqiponjes.blogspot.com/2007/12/nga-namik-mane-miku-i-t-gjithve-i-vura.html "Miku i të gjithëve" - nga Namik Mane]
*[http://krahuishqiponjes.blogspot.com/2007/11/bilali-me-trup-n-amerik-me-shpirt-n.html "Bilali - me trup në Amerikë e shpirt në Shqipëri" - nga Selfo Hoxha]
*[http://web.archive.org/web/20040928145356/http://www.geocities.com/spiritofalbania/xhaferri.htm Spirit of Albania]
*[http://krahuishqiponjes.blogspot.com/2008/01/bilali-ishte-m-i-madh-se-sa-koha-dhe-se.html "Ishte më i madh se koha dhe se njerëzit" - nga Skënder Xhelo]
*[http://krahuishqiponjes.blogspot.com/2007/12/shefki-hysa-fakte-pr-disidencn-e-bilal.html Fakte për disidencën e Bilal Xhaferrit]
*[http://krahuishqiponjes.blogspot.com/2007/11/nga-shefki-hysa-i-njohuri-i-panjohur.html "I njohuri i panjohur - Bilal Xhaferri" - nga Shefki Hysa]
*[http://krahuishqiponjes.blogspot.com/2007/12/u-kput-nj-yll-shnime-pr-romanin.html "U këput një yll" - nga Shefki Hysa]
*[http://krahuishqiponjes.blogspot.com/2007/11/nga-shefki-hysa-i-madh-bilal-xhaferri.html "I madh Bilal Xhaferri, po ne nuk e kuptuam" - nga Rexhep Hoxha]
{{Autorë shqiptarë|state=autocollapse}}
Rreshti 89:
{{DEFAULTSORT:Xhaferri, Bilal}}
[[Kategoria:Biografi shqiptarësh]]
[[Kategoria:Lindje 1935]]
[[Kategoria:Vdekje 1986]]
[[Kategoria:Shkrimtarë shqiptarë]]
[[Kategoria:Publicistë shqiptarë]]
[[Kategoria:Disidentë shqiptarë]]
[[Kategoria:Shqiptarë nga Çamëria]]
|