Abat: Dallime mes rishikimesh

'''Abati''' është një [[Fshati|fshat]] në [[Shala|Komunën Shalë]], nëtë [[Shkodra|rrethinrrethit e ShkodërsShkodër]], tënë [[Shqipëria|ShqipërisëShqipëri]].

Fshati '''Abat''' është një n'dër më të vjetrit në Shqipërin e Veriut, i vëndosur në luginën e mrekullueshme të Shalës në Dukagjin të rrethit Shkodër. Shtrihet në anën e djathtë të [[Lumi Shala|lumit të Shalës]] në lindje, me një lartësi që fillon nga 368-2067 m mbi nivelin e detit. ''(KishaEkzaktësisht kisha e Abatit është 710 m, mbi nivelin e detit)'' dhe ndodhet në një distance me 89.9 km larg nga qëndra e qytetit të Shkodërs.

'''Abati''' sipas traditës, dokumenteve arkivore dhe gojdhënës popullore thuhet se, ka qënë qëndra e parë e tanë Shalës. Nga të dhënat e mbledhura nga Etnografi ztZt. [[Rrok Zojzi]] në vitin 1956-të dhe Studjuesi i zonës zt.mësuesi Luigj Shyti në librin Dukagjini ''(rrugëtim në gjenezë)'' faqe 376, mësojmë se vëlla i madh i Pecnikës ishin Mëkshajt (me qëndër në Abat), ku kishin Bajrakun (flamurin) e dhënë nga Peja, ''(në atë kohë ishte; Sanxhaku i Dukagjinit me qëndër në [[Pejë]]).'' Me kalimin e Dukagjinit në Sanxhakun e Shkodërs, Bajraktar u emëruan Pecajt, siç duket rreth viteve 1850-të, ishte [[Mark Lula]] ai që mori këtë post për këtë vllazni nga Veziri i Shkodërs. Kur erdhën banorët e sotëm, këtu gjetën Lopçin, Kopratin dhe Zhgobën, por që me vonë këta u spostuan dhe u larguan me shtimin e popullsisë të banorëve të rinjë.

Emri '''Abat''' vjen nga fjala ([[Abati]]) që është një titull i lartë i të parit të murgjve në një abaci, titull ''(hirarkik)'' i afërt me atë të ipeshkvis.

Albanologu dhe Diplomati Austro-Hungarez [[Theodor Anton Ippen]] tek ''(Shqipëria e Vjetër)'' shkruan; "Në fshatin Abat afër përroit gjindet një manastir i cili ishte një Abaci benediktine, dhe prej kësaj abacie mori fshati të njëjtin emër" që ka sot. Sipas shkrimtarit Kroat [[Milan ShuflaiŠufflay]], kisha në Abat të Shalës është ndërtuar në vitin 1640-të. Mund të themi se, emri Abat si fshat përmëndet që në vitin 1485-së, për këtë ne duke u bazuar në faktin se kisha në Abat përmendet kohë më parë, dhe k'jo sipas regjistrave të vjetër të Kishës, ''(Hylli i Dritës Nr. 9-10, Shkodër 1941, fq. 371-377).''

Konkretisht dhe etnikisht këto Lagjelagje vijojnë si më poshtë, të specifikuera sipas vllaznive;

Abatin mundemi ta quejm me plot gojë, ''"Bjeshkë dheedhe Vrri".''

Bjeshkët e Abatit janë të pasura me kullota të larmishme dhe livadhe, nga ku ne mund të përmëndim disa prej tyne; faqja e Shalës, gropa e Prëndit, qafa e N'dërmajës, fusha e n'dërmajës, lugu i madh, qafa e Sipër ''(L'teri i Nik Lekës)'', gropa e Borës, qeta e Kingjave, Shtarza, truadhi i Madh ''(i famshëm për aktivitete të n'dryshme sportive të zonës)'', Pletka, Maratimata, N'dërshejna, Bollut, Boshem, Pejdana, etj. ''(disa nga këto bjeshkë kufizohen në pjesë me; Pecaj, Nicaj-Shalë, Lekaj dhe Breg-Lumi)''.

Në rregjistrat e fundit të viteve 1990-të Abati kishte 56-të familje, me një popullsi rreth 320 banorë <ref>''Marrë nga rregjistri origjinal, lista frymore e bukës e vitit 1990-të.''</ref>.

Gjatë viteve të komunizmitKomunizmit, fshati Abat nga që kishte emër fetar, për t'ju shmangur këtij ëmri, qeveria e atëhershme ja kishte vëndosur emrin, fshati "'''Dritë'''". (''Kuriozitet'', ''por që ishte realitet'').

Me ardhjen e demokracisDemokracis popullsia e Abatit ka lëvizur në qytet për një jetë më të mirë, kryesisht në [[Shkodër]], [[Lezhë]], [[Tiranë]], etj, por ka edhe shumë familje që kanë emigruar që nga [[Evropa]] dhe deri në [[Shtetet e Bashkuara të Amerikës|SHBA]]-në e largët.

Në fshatin '''Abat''' lindën dhe u rritën shumë trima e patriot, njerz të besës e të punës, me të cilët Abatsit kanë të drejtë të krenohen. Në mesin e shumë të tjerve po veçojm disa prej tyne; [[Hasan Pepa]] ''(i vllaznis Mëkshaj),'' Hero legjendar i katërti në rrallë tek [[Shtatë Shaljant]], dëshmori i atëdheut [[Vat Gjeloshi]], i cili ra heroikisht në qafën e Boshit Gimaj kundra pushtuesit Malazez, Mhill Beqaraj ''(pushkatuar nga regjimi komunist)'', e pastaj me rradhë vijnë; Binak Vata, Cukel Delia, Lek Vuksani, etj.