Wikipedia

Shiu acidik: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
(View all pending changes)
[redaktim i pashqyrtuar][redaktim i pashqyrtuar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
No edit summary
No edit summary
Rreshti 1:
[[Skeda:shiu_i_mutit.png|thumb|right|Formimi i shiut acidikye mutit]]
'''Shiu i mutit''' është një lloj [[shiu]] ose çdo formë tjetër [[reshje|reshjeje]] që ka nivel të pazakontë [[aciditeti]], çka do të thotë se ka nivel të lartë të joneve të hidrogjenit ([[pH]] i ulët). Mund të shkaktojë efekte të dëmshme mbi [[bimët]], [[kafshët ujore]] dhe infrastrukturë. Shiu acid shkaktohet nga emetimi i dioksidit të [[squfuri]]t dhe oksidi i [[azoti]]t, të cilët bashkëveprojnë me molekulat e [[uji]]t në [[atmosfera|atmosferë]] dhe krijuar acide. Që në vitet 1970, qeveritë kanë bërë përpjekje për të ulur nivelin e dioksidit të [[squfuri]]t të çliruar në atmosferë, duke arritur rezultate pozitive. Oksidet e azotit mund të prodhohen natyrshëm nga goditjet e vetëtimave ndërsa dioksidi i squfurit nga shpërthimet [[vullkani|vullkanike]]. Kimikatet në shiun acid mund të shkaktojnë heqjen e bojës, gërryerjen e strukturave të çelikut tek urat dhe erozion të statujave prej guri.
 
== Krijimi i shiut acidte mutit ==
 
Për shkak të çlirimit të gazrave acidike në [[Atmosfera|atmosferë]] edhe tretjes së tyre në pikat e shiutshurres, ai pastaj bie në tokë i tillë, me përbërje acidikemuti. Në gjendje normale shiu ka sasi të vogël të aciditetit. Kjo shkallë varet nga sasia e CO<sub>2</sub> të tretur në të, si edhe sasi të vogla të [[klori]]t. Sipas standardeve aciditeti duhet të jetë pH = 5.0. Para revolucionit industrial ka qenë 5-6, kurse tani është rritur. Acidi akrbonik formohet sipas reaksinit:
 
:{{Chemical formula|H|2|O}} (l) + {{Chemical formula |C||O|2}} (g) {{eqm}} {{Chemical formula|H|2|C||O|3}} (aq)
Rreshti 15:
 
== Historia ==
Efektet gërryese të ajritmutit të ndotur acidik të qyeteve të mëdha mbi bloqet e gurëve apo mermereve u vunë re që në shekullin XVII nga [[John Evelyn]], i cili mbajti shënim kushtet e mjerueshme të koleksionit me statuja antike të Thomas Howard.<ref>E. S. de Beer, ed. ''[[The Diary of John Evelyn]]'', III, 1955 (19 September 1667) p. 495.</ref>
Që prej [[Revolucioni industrial|revolucionit industrial]], çlirimi i dioksidit të squfurit dhe oksidit të azotit në atmosferë është rritur.<ref name="NASA Glossary">{{Citation
|title=Glossary |at=acid rain |publisher=[[NASA Earth Observatory]] |publication-place=United States |url=http://earthobservatory.nasa.gov/Glossary/?mode=all |accessdate=2013-02-15 |archiveurl=http://web.archive.org/web/20111213175357/http://earthobservatory.nasa.gov/Glossary/?mode=all |archivedate=2011-12-13 |deadurl=no }}</ref><ref>Weathers, K. C. and G. E. Likens. 2006. Acid rain. pp. 1549–1561. In: W. N. Rom (ed.). Environmental and Occupational Medicine. Lippincott-Raven Publ., Philadelphia. Fourth Edition.</ref> Në vitin 1852, [[Robert Angus Smith]] ishte i pari që shpjegoi lidhjen ndërmjet shiut acid dhe ndotjes atmosferike në [[Manchester|Mançester]], [[Angli]].<ref name="Seinfeld 1998">Seinfeld, John H.; Pandis, Spyros N (1998). Atmospheric Chemistry and Physics&nbsp;— From Air Pollution to Climate Change. John Wiley and Sons, Inc. ISBN 978-0-471-17816-3</ref>
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Shiu_acidik"