Wikipedia

Ndok Gjeloshi: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
++
No edit summary
Rreshti 1:
 
{{Infobox person
| emri = Ndok Gjeloshi
Line 5 ⟶ 6:
| përshkrimi =
| datëlindja = [[15 Nëntor]], [[1893]]
| vendlindja = [[Nënmavriq]], [[Perandoria, Osmane]].
| data e vdekjes = [[11 Prill]], [[1943]]
| vendvdekja = [[Tirana|Tiranë]], [[Mbretëria Shqiptare (1939–43)Shqipëri]].
| kombësia = [[Shqiptarët|Shqiptar]]
| nënshtetësia =
Line 17 ⟶ 18:
| partia =
| statusi civil =
| bashkëshortja = Margarita (lindur ''Petroviq'')
}}
 
'''Ndok Gjeloshi''' ([[Nënmavriq]], [[15 Nëntor|15 nëntor]] [[1893]] - [[Tirana|Tiranë]], [[11 Prill|11 prill]] [[1943]]) ka qenë xhandar, ushtarak dhe veprimtar politik shqiptar.
'''Ndok Gjeloshi''' ([[15 Nëntor]], [[1893]] - [[11 Prill]], [[1943]]), lindi në [[Nënmavriq]] të [[Dukagjini]]t, [[Shkodra|Shkodër]], Perandoria Osmane. Ishte një veprimtar aktiv Politik, oficer i forcave të armatosura (me gradën e Kapitenit) dhe gardist i Xhandarmarisë Shqiptare.
 
==Jeta==
Ndok Gjeloshi ishte pinjoll i trungut të Nik Vuksanit të vëllazërisë Mekshaj, në [[Shala|Shalë]] të [[Dukagjini|Dukagjinit]]. Ndoqi kolegjin Françeskan në [[Shkodra|Shkodër]], dhe më pas përfundoi Akademinë Ushtarake të Modenas në [[Italia|Itali]], ku mori gradën e togerit të forcave të Xhandarmërisë.▼
 
▲Ndok Gjeloshi ishte pinjolli biri i trungutnjë fisi të Nikdëgjuar Vuksanitnë tëgjenealogjinë vëllazërisëe Mekshaj,bajrakut nëtë [[Shala|ShalëShalës]], i trungut të Nik Vuksanit. Ai mori formimin kulturor në [[Dukagjini|Dukagjinit]].Ish-kolegji Ndoqisaverian, kolegjinGjimnazi "At Pjetër Meshkalla"|Kolegjin Françeskan]] në [[Shkodra|Shkodër]], dhe më pas përfundoipërfundoj Akademinë Ushtarake të Modenas në [[Italia|Itali]], ku dhe mori gradën e togerit të forcave të Xhandarmërisë.
Ndoka më 1914 gjatë revoltës së Shqipërisë së Mesme u mobilizua në mbrojtje të [[Princ Vidi|Princ Vidit]]. Përkrahte [[Komiteti “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”|Komitetin "Mbrojtja Kombëtare e Kosovës"]], mbështeti fushatën për zgjedhjen e [[Luigj Gurakuqi|Gurakuqit]] në dhjetor të 1923.
 
Ndoka është mbështetur nga [[Princ Vidi]] gjatë mbretërimit të tij të shkurtër (të Principatës së Shqipërisë) si shumë nacionalist të tjerë, ai ishte gjithashtu anëtar i "Bashkimit Kombëtar" <ref name=":0">Milani P., [http://www.shkoder.net/fjala/2004/pmilani.htm ''Ja atentatet kundër Mbretit Zog''], "Fjala e Lirë", 2 shtator 2010.</ref> (organizatë e aktivistëve anti-Zogist në mërgim). Ai shkoi në [[Durrës]] për t'i dalë zot Princ Vidit, ku për merita ushtarake mori çmimin "Besa e Bashkimit".
Me gradën toger dhe në krye të 180 shaljanëve, përkrahu [[Lëvizja e qershorit|Lëvizjen e qershorit]] së bashku me [[Rexhep Shala|Rexhep Shalën]] dhe njësitë ushtarake në Shkodër.<ref name=":0">{{Harvnb|Vllamasi|2012|pages=360-361}}.</ref><ref name=":02" /> Në Shkodër njësitë vullnetare të drejtuara nga Gjeloshi rrethuan prefekturën, ku kishte 30 xhandarë nga jugu dhe 20 xhandarë mirditorë nën komandën e toger Luigj Shantojës.<ref name=":0" /> Pas një rrethimi dhe shkëmbimi zjarri, prefekti [[Abedin Nepravishta]] me 300 të rrethuarit u dorëzuan pasi mbetën të vdekur qarkkomandanti i xhandarmërisë, kapiten Ferit Frashëri,<ref name="Çefa">{{cite web|last=Çefa|first=Kolec|url=http://ih-rks.org/botimet/kolec-cefa-luigj-gurakuqi-ne-nje-optike-te-re-prishtine-instituti-i-historise-2011-191-f/|title=''Luigj Gurakuqi në një optikë të re''|publisher=Instituti i Historisë|date=2011|pages=143|location=Prishtinë|isbn=978-9951-409-27-8}}</ref> 3 xhandarë dhe dy ushtarë. Njësitë vullnetare të drejtuara nga Gjeloshi vijuan drejt jugut në Gjadër-kodrat e Lezhës, u shkëmbyen zjarr me trupat qeveritare të n/prefekturës së Lezhës dhe pas 13 të vdekurve e 6 të plagosurve, iu hap rruga për të hyrë në Tiranë.<ref>{{cite web|last=Milani|first=Prelë|url=http://shqiptarja.com/news.php?IDNotizia=160055|title=''Sakrifica tragjike e Ferit Frashrit''|publisher=[[Shqiptarja.com]]|date=2 qershor 2013}}</ref>
 
Ndok Gjeloshi dhe [[Bajram Curri]] ishin të një ideali, ai qe rojtar i [[Kongresi i Lushnjes|Kongresit të Lushnjës]], dhe mori pjesë aktive në [[Lufta e Koplikut|luftën e Kopliku]]. Njihen meritat e tij edhe për ndihmesën e vyer për [[Komiteti “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”|Komitetin "Mbrojtja Kombëtare e Kosovës]], ku ai udhëhoqi propagandën elektorale në favor të [[Luigj Gurakuqi|Luigj Gurakuqit]] në vitin 1923.
Gjatë qeverisjes së [[Fan Noli|Nolit]], Ndoka mori gradën kapiten i forcave kufitare<ref name=":02" /> dhe më tej prefekt i Shkodrës. Me Triumfin e Legalitetit, u largua drejt Mbretërisë Serbo-Kroato-Sllovene, ku qe anëtar i grupit "Partia Republikane" të krijuar nga Rexhep Shala.<ref>{{Cite book|title=Shkrime për historinë e Shqipërisë|last=Këlcyra|first=Ali|authorlink=Ali Këlcyra|publisher=Onufri|year=2012|isbn=978-99956-87-81-6|editor-last=Frashëri|editor-first=Tanush|location=Tiranë|pages=528}}</ref>
 
Në kohën e Internacionalitetit, Ai qe i pari shqiptar që ngriti flamurin në Këmbanoren e [[Katedralja e Shën Shtjefnit|Katedrales së Shkodrës]]. Si nacionalist radikal deklaroi se bënte pjesë në "Partinë Nacionaliste Shqipëtare". Gjatë luftës së ashpër politike të viteve 1920-1924 rreshtohet përkrah forcave të opozitës së [[Fan Noli|Fan Nolit]], në Revolucionin e 24-ës së bashku me Rexhep Shalën. Gjatë qeverisjes së Nolit, Ndoka mori gradën kapiten i forcave kufitare, dhe më tej prefekt i Shkodrës. Si politikan i frymëzuar nga idealet opozitare, përkrahu kryengritjen e Nolit dhe me 10 Qershor [[1924]] ditën e martë, ora 19:30, Ndok Gjeloshi ka qenë oficeri i parë që hyri në Tiranë në krye të pararojës së Ushtrisë Kombëtare.
Më vonë kthehet dhe vihet në krye të veprimeve luftarake në Lëvizjen e Dukagjinit të vitit 1926. Në nëntor të po këtij viti së bashku me Dom Loro Cakën, organizuan dhe udhëheqi kryengritjen antizogiste të Dukagjinit, kryengritje që shpërtheu përpara kohe, dhe mbeti e izoluar.▼
 
▲Më vonë kthehet dhe vihet nëNë krye të veprimeve luftarake në Lëvizjen e DukagjinitNëntor të vitit 1926. Në nëntor -të po këtij viti së bashku me Dom Loro Cakën, organizuan dhe udhëheqi kryengritjen antizogiste të [[Dukagjini|Dukagjinit]], kryengritje që shpërtheu përpara kohe, kryengritje që nuk u përhap as në [[Puka|Pukë]] dhe as në [[Malësia e Madhe|Malësi të Madhe]] siç ishte parashikue, por që mbeti e izoluar.
Pas kësaj revolte emigroi në Vjenë të, ku martohet me Margaritën, austriake. Bëhet anëtar i grupit të “[[Bashkimit Kombëtar (organizatë)|Bashkimit Kombëtar]]”.<ref name=":02">Milani P., [http://www.shkoder.net/fjala/2004/pmilani.htm ''Ja atentatet kundër Mbretit Zog''], "Fjala e Lirë”, 2 shtator 2010.</ref> Grupi kishte rënë dakord t'i kurdisej një atentat Mbretit gjatë një vizite në Vjenë ku do të zhvillonte disa kontrolle mjekësore.<ref>{{Harvnb|Vllamasi|2012|page=437-439}}.</ref>
 
Ai pas kësaj revolte emigron në [[Viena|Vienë]] të [[Austria|Austrisë]], ku martohet me Margarita Gjeloshin. Ai shumë shpejt bahet anëtar i grupit të "[[Bashkimi Kombëtar]]". Ishte një organizatë e aktivistëve anti-Zogist në mërgim, e cila u formua në vitin 1925 në Vjenë me iniciativën e [[Ali Këlcyra|Ali Këlcyrës]], Angjelin Sumës, Xhemal Bushatit dhe [[Sejfi Vllamasi]]t, etj. Ky grup kërkonte me ç'do kusht rrëzimin e Ahmet Zogut dhe për këtë ata kishin rënë dakord t'i kurdisej një atentat, kundra tijë gjatë një vizite në Vjenë.
===Atentati kundra Mbretit===▼
 
Mbrëmjen e 20 shkurtit [[1931]], [[Mbreti Zogu I|Mbreti Zog I]] i shoqëruar po dilte nga Teatrit të Operës së Vjenës. Gjeloshi pasi e priti karshi derës së daljes nga opera, ngatërron majorin [[Llesh Topallaj]] me Zogun dhe e qëllon pas koke, më nuk i punoi pushka. Aziz Çami pasi dëgjoi pushkën mësyu për nga rrethimi, të cilin e çau dhe gjuajti automobilin dhe pasi gjuajti shtatë herë, u plagos ministri i Oborrit [[Eqrem bej Libohova]].<ref>{{Harvnb|Vllamasi|2012|page=442-443}}.</ref> Atentatorëve iu gjetën pashaporta diplomatike jugosllave. Një e përditshme vieneze i përshkroi:<ref>{{Cite book|url=https://books.google.al/books/about/Albania_in_the_Twentieth_Century_A_Histo.html?id=3_Sh3y9IMZAC&redir_esc=y|title=Albania in the Twentieth Century, A History: Volume I: Albania and King Zog, 1908-39|last=Pearson|first=Owen|publisher=I.B.Tauris|year=2004|isbn=9781845110130|location=|pages=331}}</ref><blockquote><small>"…Vrasësi i parë është Ndok Gjeloshi, ai është një ish-Oficer i Ushtrisë Shqipëtare, i lindur në Shkodër në vitin [[1893]] dhe ka shërbyer si ushtarak atje. Ai është një Katolik Roman, i martuar dhe ka banuar në Vjenë me gruan e tij, gjatë dy viteve të fundit. Vrasësi i dytë është ish-Kapiteni Aziz Çami, i lindur në vitin 1893 në Filat të qarkut të [[Gjirokastra|Gjirokastrës]], shërbeu në [[Delvina|Delvinë]]. Ai është një Mysliman beqar dhe jeton në adresën Hegergasse nr. 9 në qarkun 3 të Vjenës..."</small></blockquote>Gjyqi ndaj tyre përfundoi më 2 Tetor të viti 1931, ata u cilësuan fajtorë për vrasjen e major Llesh Topallajt dhe tentativë për vrasjen e Mbretit, Gjeloshi u dënua me 3 vjet e 6 muaj burg nga gjykata.<ref>{{Harvnb|Vllamasi|2012|page=445}}</ref> Në Gjyqin që u bë në atdhe, Gjeloshi u dënua me vdekje në mungesë. Përfundimi i kohës së burgimit dhe [[Pushtimi italian i Shqipërisë|pushtimi italian]], i krijuan mundësinë të kthehej përsëri në Shqipëri, pasi u kthye u regjistrua në Milicinë Fashiste Shqiptare, si dhe pranë komandave të legjionit të 4 të Shkodrës, të legjionit të 3 të Vlorës dhe në legjionin e parë të Këmishave të Sulmit. Luftoi në frontin grek dhe në atë jugosllav - gjë për të cilën u dekorua për trimëri me medalje tunxhi. Më pas u caktua në komandën e armës së Milicisë. Nga janari i 1942 mbante detyrën e gjyqtarit pranë gjyqit të posaçëm të shtetit.<ref name=":1">{{Cite book|title=Plumba politikës|last=Dervishi|first=Kastriot|publisher=55|year=2010|isbn=978-99943-56-43-0|location=Tiranë|pages=227-228}}</ref>
▲=== Atentati kundra Mbretit= ==
 
Në mbërmjen e 20 shkurtit të vitit [[1931]], [[Mbreti Zogu I]] dhe njerëzit e tij që e shoqëronin në shfaqjen e operës "Pagliacci" në Teatrin e Operës së Vienës, largohen nga salla e shfaqjes pak para përfundimit ''(Mbreti i maskuem me rrobat e axhudantit major Llesh Topallaj, ishte si rezultat i një informacioni që kishin marrë më parë)''. Ahmet Zogu hipi në automobilin e parë së bashku me kolonel Libohovën, ndërkohë që major Topallaj përgatitej të hipte në automobilin e mbretit së bashku me këshilltarin e legatës Shqipëtare në Vienë. Kur këta po hipnin në makin, Ndok Gjeloshi dhe Aziz Çami hapin zjarr. Pas të shtënave të para agjenti i policisë që ishte ulur në vëndin e parë të makinës së mbretit, kërceu nga automobili dhe iu turr vrasësve. Major Topallaj vdiq menjëherë në vënd dhe mbetet i plagosur ministri i oborrit [[Eqrem Bej Libohova]]. Berned Fischer nga ana e tij shprehet se pas një shkëmbimi zjarri me dedektivët e mbretit, dy
vrasësit u kapën dhe u arrestuan. Atentatorëve iu gjetën pasaporta diplomatike [[Jugosllavia|Jugosllave]] <ref>Pearson O., ''Albania in the Twentieth Century, A History: Albania and King Zog, 1908-39'', I.B.Tauris, 2004, fq. 331. ISBN 9781845110130</ref>.
 
Në vija të përgjithëshme, gazetat ditore Vieneze të atyre ditëve, e kanë përshkruar kështu;
:::''…Vrasësi i parë është Ndok Gjeloshi, ai është një ish-oficer i Ushtrisë Shqipëtare, i lindur në Shkodër në vitin [[1893]] dhe ka shërbyer si ushtarak atje. Ai është një Katolik Roman, i martuar dhe ka banuar në Vjenë me gruan e tij, gjatë dy viteve të fundit. Vrasësi i dytë është ish-Kapiteni Aziz Çami, i lindur në vitin 1893 në Filat të qarkut të [[Gjirokastra|Gjirokastrës]]. Ai është një Mysliman beqar dhe jeton në Adresën; Hegergasse Nr. 9, në qarkun Nr. 3 të Vienës'' <ref>Pearson O., ''Albania in the Twentieth Century, A History: Albania and King Zog, 1908-39'', I.B.Tauris, 2004, fq. 331. ISBN 9781845110130</ref>...
 
Gjyqi ndaj tyre përfundoi më 2 Tetor të viti 1931, ata u cilësuan fajtor për vrasjen e major Llesh Topallajt, plagosjen e ministrit të oborrit Eqerem Bej Libohovës dhe tentativë për vrasjen e Mbretit. Gjeloshi u dënua me 3-vjet e 6 muaj burg nga gjykata, dhe Aziz Çami 2-vjet e 6 muaj ''(në gjyqin që ju bë në atdhe, Gjeloshin e dënojnë me vdekje në mungesë)'' <ref>Vllamasi S., [http://www.mnvr.org/ballafaqime-politike-ne-shqiperi-1897-1942-kapitulli-ix/ ''Ballafaqime politike në Shqipëri (1897-1942): kujtime dhe vlerësime historike''], Tiranë: Neraida, 2000. ISBN 9992771313</ref>. Organizatorët e tjerë, mes tyre [[Qazim Mulleti]], [[Mustafa Kruja]], [[Rexhep Mitrovica]], Angjelin Suma, [[Sejfi Vllamasi]], etj, pas arrestimit të tyre ata u dëbuan nga Austria. Përfundimi i kohës së burgimit dhe [[Pushtimi italian i Shqipërisë|pushtimi i Shqipëris]] nga [[Italia]], i krijuan mundësinë Ndok Gjeloshit të kthehet përsëri në Shqipëri.
 
==Vrasja e Ndok Gjeloshit==
Më 11 prill [[1943]] në orën 18:45 në shëtitoren "Viktor Emanueli III" (Bulevardi i Tiranës, ndryshe rruga e Stacionit të Trenit) Gjeloshi mbeti i vrarë nga një atentat komunist bërë nga [[Myslym Keta]], me urdhër të Komitetit Qëndror të [[Partia Komuniste e Shqipërisë|Partisë Komuniste të Shqipërisë]].<ref name=":02" /> Në ceremoninë e varrimit të zhvilluar në Shkodër mori pjesë [[Gjon Marka Gjoni|Gjon Markagjoni]], [[Mustafa Kruja]], gjeneral Volante komandant i Milicisë Fashiste Shqiptare.<ref name=":1" />▼
 
▲MëNë 11pranverën prille vitit [[1943]] nëdhe orënkonkretish me datë [[11 Prill]] ora 18:45, në shëtitorenfundin "Viktore EmanueliBulevardit III"kryesor (Bulevardi itë [[Tirana|Tiranës]], ndryshe''(sot rruga e Stacionit të Trenit)'', Ndok Gjeloshi mbetimbetet i vrarë nga një atentat komunist i bërë nga [[Myslym Keta]],. Ai u vra si shumë të tjerë me urdhër të Komitetit Qëndror të [[Partia Komuniste e Shqipërisë|Partisë Komuniste të Shqipërisë]].<ref name=":02" /> Në ceremoninë e varrimit të zhvilluar për nder të tijë në Shkodër, morimorën pjesë [[Gjon Marka Gjoni|Gjon Markagjoni]], [[Mustafa Kruja]], gjeneraletj. Volantesi komandantdhe iqindra Milicisëshokë Fashistee Shqiptare.<refmiqë name=":1"të />tjerë nga Dukagjini dhe Shqipëria.
== Referencat ==
{{Reflist|2}}
 
=== Literaturë =Referencat==
 
<references />
* {{Cite book|title=Ballafaqime politike në Shqipëri (1897-1942)|last=Vllamasi|first=Sejfi|publisher=Vllamasi|year=2012|isbn=978-9928-140-54-8|location=Tiranë|ref=harv}}
*''http://www.shoqatadukagjini.com''
 
==Lidhje të jashtme==
Line 51 ⟶ 60:
* [http://www.youtube.com/watch?v=KHDYR0LTfb4 Ndok Gjeloshi në Vjenë të Austris - Fran Kodra & Ndue Shytani]
* [http://www.youtube.com/watch?v=OvVMvaly9_E Gjovalin Shani - Këngë për Ndok Gjeloshin].
 
==Shih edhe këtë==
 
[[Shtatë Shaljant]], [[Mehmet Shpendi]], [[Martin Camaj]], [[Mark Lula]], [[Vat Gjeloshi]], [[Marash Delia]], [[Shala]], [[Dukagjini]], [[Abat]], [[Thethi]].
 
[[Kategoria:Biografi shqiptarësh]]
[[Kategoria:Njerëz nga Dukagjini]]▼
[[Kategoria:Lindje 1893]]
[[Kategoria:Vdekje 1943]]
[[Kategoria:Ushtarakë shqiptarë]]
[[Kategoria:Balli Kombëtar]]
▲[[Kategoria:Njerëz nga Dukagjini]]
[[Kategoria:Fisi Shalë]]
[[Kategoria:Atentatorë shqiptarë]]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Ndok_Gjeloshi"