Wikipedia

Abdyl Frashëri: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
vNo edit summary
Rreshti 5:
{{Leter mbiemri| Frashëri }}
{{Leter ditëlindje| [[1 Qershor|1 qershor]] [[1839]] }}
{{Leter vendlindje| Frashër ([[Përmeti|Frashëri (Përmet)|Frashër]]), [[ShqipëriaPerandoria nënOsmane]] sundimin<small>(tani osman[[Shqipëria|Shqipëri]])</small>}}
{{Leter ditëvdekje| [[23 tetor]] [[1892]] }}
{{Leter vendvdekje| [[Stambolli|Stamboll]]<br /><sup>1*</sup>ri varrosja në [[Tirana|Tiranë]], [[1978]], [[Shqipëria|Shqipëri]]Perandoria Osmane}}
{{Leter nacionaliteti| Shqiptar }}
{{Leter profesioni| Atdhetar, Diplomatushtarak, Politikanpolitikan}}
{{Leter mirnjohje| [[#Mirënjohjet]]}}
<!--{{Leter shënim| {{{1}}} }}-->
{{Leter Tabela Fund}}
 
'''Abdyl bej Dume-Frashëri''' lindinjohur nëthjesht vitinsi [[1839]]'''Abdyl në fshatinFrashëri''' ([[Frashëri|Frashër]] të Përmetit, në [[Shqipëria|Shqipëri1839]] e- vdiq mëStamboll, [[23 tetor]] të vitit [[1892]]) nëka [[Stambolli|Stamboll]]qenë tëushtarak, [[Turqia|Turqi]]<nowiki/>së.deputet Ishteshqiptar patriot dhe demokratnë iMexhlisin shquarOsman, një nga ideologët përparimtarë të [[Rilindja Kombëtare|Rilindjes Kombëtare]] Shqiptare e një nga udhëheqësit kryesorë të [[Lidhja e Prizrenit|Lidhjes Shqiptare të Prizrenit]], [[Hero i Popullit]].
 
== Biografia ==
Lindi në Frashër (Përmet) në familjen e një spahiu të vogël të deklasuar; vëllai i madh i [[Naim Frashëri]]t dhe [[Sami Frashëri]]t, fis Dakollarësh nga [[Familja Frashëri|Dera e madhe Frashëri]]. Abdyl Frashëri e kaloi pjesën e parë të jetës në fshatin e lindjes deri në moshën 18-vjeçare kur u vendos për nevoja pune në [[Janina|Janinë]]. U shqua si personalitet politik qysh më [[1877]], sapo u duk se [[Kriza Lindore]] po rrezikonte trojet shqiptare. Si kryetar i [[Komiteti i Janinës|Komitetit Shqiptar të Janinës]] që u formua po atë vit, hartoi projektin e shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë me anën e kryengritjes çlirimtare antiosmane. Por shpresat e tij se idenë e shtetit shqiptar do ta përkrahnin rivalët e [[Perandoria Ruse|Perandorisë Ruse]], të cilët nuk e dëshironin supremacinë e saj në Gadishullin Ballkanik, nuk u realizuan. Bisedimet që zhvilloi me përfaqësuesit e Greqisë në korrik dhe në dhjetor 1877, për një aleancë politike dhe ushtarake shqiptaro-greke kundër [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]] dështuan gjithashtu mbasi as [[Athina]] nuk e pranoi idenë e një Shqipërie të Pavarur në kufijtë e saj etnikë.▼
U lind në fshatin [[Frashëri (Përmet)|Frashër]] të [[Vilajeti i Janinës|Vilajetit të Janinës]] (sot në [[Rrethi i Përmetit|rrethin e Përmetit]]), i biri i Halit beut (1797–1859) dhe Emine hanëmit (1814–1861). Nga i ati ishin pasardhës timarlinjsh me prejardhje nga [[Berati]] që më vonë u njohën si [[Frashërllinjtë#Dakollarët ose Dulellarët|Dulellarët]], ndërsa familja e së ëmës qenë pinjoj të [[Iljaz Bej Mirahori|Iljaz bej Mirahorit]].<ref name="Gawrych90">{{cite book|url=https://books.google.com.au/books?id=wPOtzk-unJgC&printsec=frontcover&dq=The+crescent+and+the+eagle:+Ottoman+rule,+Islam+and+the+Albanians,+1874-1913+lexicon&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiT94zl8ebXAhWJT7wKHYRLADEQ6AEIJjAA#v=snippet&q=Naim&f=false|title=The Crescent and the Eagle: Ottoman rule, Islam and the Albanians, 1874–1913|last=Gawrych|first=George|publisher=IB Tauris|year=2006|isbn=9781845112875|location=London|pages=13|ref=harv}}</ref>
 
▲Lindi në Frashër (Përmet) në familjen e një spahiu të vogël të deklasuar; vëllai i madh i [[Naim Frashëri]]t dhe [[Sami Frashëri]]t, fis Dakollarësh nga [[Familja Frashëri|Dera e madhe Frashëri]]. Abdyl Frashëri e kaloiKaloi pjesën e parë të jetës në fshatin e lindjes deri në moshën 18-vjeçare kur u vendos për nevoja pune në [[Janina|Janinë]]. U shqua si personalitet politik qysh më [[1877]], sapo u duk se [[Kriza Lindore]] po rrezikonte trojet shqiptare. Si kryetar i [[Komiteti i Janinës|Komitetit Shqiptar të Janinës]] që u formua po atë vit, hartoi projektin e shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë me anën e kryengritjes çlirimtare antiosmane. Por shpresat e tij se idenë e shtetit shqiptar do ta përkrahnin rivalët e [[Perandoria Ruse|Perandorisë Ruse]], të cilët nuk e dëshironin supremacinë e saj në Gadishullin Ballkanik, nuk u realizuan. Bisedimet që zhvilloi me përfaqësuesit e Greqisë në korrik dhe në dhjetor 1877, për një aleancë politike dhe ushtarake shqiptaro-greke kundër [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]] dështuan gjithashtu mbasi as [[Athina]] nuk e pranoi idenë e një Shqipërie të Pavarur në kufijtë e saj etnikë.
 
Në fund të vitit 1877, Abdyl Frashëri (atëherë deputet i Janinës në parlamentin e dytë osman), u zgjodh kryetar i Komitetit Qendror për Mbrojtjen e të Drejtave të Kombësisë Shqiptare, që u formua në Stamboll ([[Komiteti i Stamboilit]]). Si kryetar i tij ai dha një kontribut të rëndësishëm në përpunimin e platformës politike që adoptoi lëvizja kombëtare pas fitores ruse mbi Perandorinë Osmane dhe sidomos pas nënshkrimit të Traktatif të [[Shën Stefani]]t. Sipas tezës së Abdyl Frashëri në kushtet e krijuara nga prirjet ekspansioniste të Rusisë cariste, nga interesat e fuqive perëndimore për ta mbajtur më këmbë Perandorinë Osmane dhe nga synimet e monarkive ballkanike fqinjë për ta copëtuar Shqipërinë, zgjidhja më e përshtatshme (një zgjidhje kjo e përkohshme) ishte krijimi i një shteti autonom shqiptar nën [[suzereniteti]]n e sulltanit ose, të paktën, krijimi i një [[vilajeti]] të bashkuar shqiptar në kuadrin e Perandorisë Osmane, i cili, po të realizohej, do të sanksiononte kufijtë etnikë të Shqipërisë dhe të drejtat kulturore të shqiptarëve.
Line 24 ⟶ 27:
Abdyl Frashëri, e mbrojti programin e Gjirokastrës në Kuvendin e Dytë të Dibrës ku udhëhoqi si gjithnjë krahun radikal të lëvizjes. Edhe pse programi i autonomisë nuk u pranua nga përfaqësuesit e rrymës së moderuar, ai kaloi në [[Kosova|Kosovë]] dhe aty së bashku me bashkëluftëtarët e vet [[kosovarë]], vuri në jetë vendimet e Gjirokastrës. U bë anëtar i qeverisë së përkohshme që u formua në Prizren në fillim të vint 1881 dhe dha një kontribut të rëndësishëm né përgatitjet politike dhe ushtarake që u morën për mbrojtjen e autonomisë kundër ekspeditës ushtarake osmane.
 
Pas shtypjes së Lidhjes, më 2 maj 1881 mbërriti në Manastir i përcjellur prej një oficeri të xhandarmërisë dhe shtatë xhandarëve kalorës. Mbasi qe arrestuar duke shkuar nga Dibra në Elbasan tek Mahmud bej Biçakçiu. Prej aty iu dërgua Dervish Pashës në Prizren, i cili e burgosi në kalanë e qytetit ku qëndroi tre vjet që ia rrënoi shëndetin kryekëput. Më tej u internua së bashku me familjen e tij në Balliqeser e në Bandërma të Anadollit për afro dy vjet të tjera. Në fund u amnistua dhe u kthye në Stamboll, ku u emërua përfaqësues i këshillit bashkiak të kryeqytetit.<ref>{{Cite book|title=Shënime historike|last=Merlika-Kruja|first=Mustafa|publisher=Omsca-1|year=2011|isbn=978-9928-132-00-0|location=Tiranë|pages=419}}</ref>
Pas shtypjes së Lidhjes, u arrestua dhe u dënua me vdekje nga [[gjyqi special osman]], por dënimi u kthye në burgim të përjetshëm. Megjithatë, pasi qëndroi në burg 3 vjet dhe në internim 20 muaj, për arsye shëndetësore u lirua, por me kusht që të, hiqte dorë nga veprimtaria politike patriotike. Edhe pse i sëmurë dhe i izoluar, ai e vazhdoi veprimtarinë patriotike derisa vdiq në Stamboll më [[23 tetor]]. Eshtrat e tij u sollën në [[Tirana|Tiranë]] më [[1978]].
 
== Tituj të vepraveReferencat ==
<references />
::[[Politika|Politik]]
* '''Kryetar i komisionit të jashtëm në [[Lidhja e Prizrenit|Lidhjen e Prizrenit]]'''
 
== Burimet e jashtme të informatave ==
[http://www.iamalbanian.com/tree/individual.php?pid=I1&ged=Frash%C3%ABri Gjeneza e familjes Frasheri]
 
{{Hero i Popullit|state=collapsed}}
 
<!--kategorizimi-->
{{DEFAULTSORT:Frashëri, Abdyl}}
 
[[Kategoria:Atdhetarë shqiptarë]]
[[Kategoria:Biografi shqiptarësh]]
[[Kategoria:Diplomatë shqiptarë]]
[[Kategoria:Heronj]]
[[Kategoria:Lidhja e Prizrenit]]
[[Kategoria:Lindje 1839]]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Abdyl_Frashëri"