Eqrem bej Vlora: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Babalja (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
Babalja (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
||
Rreshti 23:
}}
'''Eqrem bej Vlora''' ([[Vlorë]], [[1 dhjetor]] [[1885]] - [[Vjenë]], [[25 maj]] [[1964]]) që hera-herës emri i figuron edhe në trajtën ''Ekrem'' ishte nëpunës i [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]], veprimtar i çështjes shqiptare, diplomat, politikan, shkrimtar dhe historian shqiptar. I emëruar ''Beu i fundit'', diplomati [[Pietro Kuaroni]] e përshkruan se "ka qenë, pa dyshim, personaliteti më inteligjent... që kam takuar në Shqipëri. Një mendje e kthjellët, e ndritur dhe e prerë, zhveshur nga retorika dhe nga iluzionet e kota."<ref name=":1">{{Cite book|title=Valixhja diplomatike|last=Kuaroni|first=Pietro|publisher=Albinform|year=1993|origyear=1956|isbn=|location=Tiranë|pages=190|trans_title=Valigia diplomatica|translator=Lazam Koldashi}}</ref>
[[Skeda:Shtëpia e Eqrem bej Vlorës.jpg| thumb|right |250px]]▼
== Biografia ==
U lind në [[Vlora|Vlorë]] më 1 dhjetor 1885, i biri [[Syrja bej Vlora|Syrja bej Vlorës]] dhe i Miri hanëm Toptanit.<ref>{{Cite book|title=[[Lebenserinnerungen|Kujtime 1885-1925]]|last=Vlora|first=Eqrem bej|authorlink=Eqrem bej Vlora|publisher=IDK|year=2003|origyear=1963|isbn=99927-780-6-7|location=Tiranë|pages=19|trans_title=Lebenserinnerungen|ref=harvnb|translator=[[Afrim Koçi]]}}</ref> [[Familja Vlora|Familja]] e tij ishte një nga familjet më të pasura të trojeve shqiptare të jugut, por pas [[Tanzimati]] si pasuria ashtu edhe influenca e tyre ra. Falë zotësisë së të atit në ekonomi e administrim, pasuria e familjes së tij u dhjetëfishua duke iu afruar kështu gjendjes së para-Tanzimatit.<ref>{{Cite book|title=Nga Shqipëria e re|last=Von Godin|first=Marie Amelie Freiin|authorlink=Marie Amelie Freein von Godin|publisher=Koçi|year=2007|origyear=1914|isbn=978-99943-755-8-5|editor-last=Koçi|editor-first=Afrim|location=Tiranë|pages=103|trans_title=Aus demm neuen Albanien|translator=Elda Gjana-Boriçi}}</ref>
Line 36 ⟶ 35:
Gjatë [[Lufta e Parë Ballkanike|Luftës së Parë Ballkanike]] ai shërbeu si komandant i batalionit territorial të Vlorës me gradën major në rezervë, i caktuar nga kryekomandanti dhe zëvendësvaliu Esat pashë Halasti.<ref>{{Harvnb|Vlora|1963|page=291}}.</ref> Pas luftimeve të suksesshme me forcat greke në zonën e Bregut ai u thirr në Vlorë nga xhaxhai i tij, [[Ismail Qemali|Ismail beu]].
Më 1912, u bë zëvendës president i Senatit/Pleqësisë ndonëse 27 vjeçar.<ref>{{Harvnb|Vlora|1963|page=315}}.</ref> Me rënjen e qeverisë së parë dhe vendimin e Komisionit Ndërkombëtar për të prurë një fisnik evropian për t'u kurorëzuar Mbret i Shqipërisë, ai ishte pjesëtar i dërgatës (si përfaqësues i [[Tiranë]]s e [[Shijak]]ut) për në Neuwied të takonin [[Princ Vidi]]n, i cili ishte zgjedhur për të mbretëruar në Shqipëri. I atashohet Princit Vid si sekretar dhe përkthyes. 1914, Zv/Sekretar i Shtetit në Ministrinë e Punëve të Jashtme Shqiptare. Ai ishte mbështetës i Fuqive Qendrore, arsye për të cilën u mbajt nën arrest në Itali si ''austrofil'' për gjysmën e dytë të [[Lufta e Parë Botërore|Luftës së Parë Botërore]] e deri më 1919, i internuar në [[Sardenja|Sardenjë]]<ref name=":1" /> përgjatë krejt asaj kohe, ku nxuri edhe [[Gjuha spanjolle|spanjishten]]. 1921, Kandidat për Kryetar i [[Bashkia Vlorë|Bashkisë Vlorë]]. 1923, deputet i Kuvendit Kushtetues, duke përfaqësuar pref. e Vlorës në krahun konservator por shpesh i joshur nga ideja t'i bashkohej krahut që ai quan demokratik, i cili kryesohej nga [[Fan Noli|Noli]] e [[Luigj Gurakuqi|Gurakuqi]].[[Skeda:Eqrem Bej Vlora.jpg|thumb|300px|Eqrem bej Vlora në vitet '30.|majtas]]Në [[1925]], u bë senator për një periudhë të shkurtër kohe derisa zevëndësohet nga [[Jusuf Dibra|Isuf Dibra]].<ref name=":12">{{Cite web|url=https://www.parlament.al/wp-content/uploads/2015/11/Ligjvenesit-Shqiptar-1920-2005.pdf|title=Ligjvënësit shqiptarë 1920-2005|date=2005|website=parlament.al|last=Istrefi|first=Diana|publication-place=Tiranë|pages=17, 21}}</ref> Më 1925 i dha fund beqarisë, u martua me Hadijen - të bijën e Salih pashë Vrionit. "''Ishte një martesë me mendje dhe jo me dashuri''", e përshkruan te kapitulli "Beu i fundit", por e quan "''zgjedhje të qëlluar dhe fatlume''". Me të do të ketë dy vajza, Shehzaden që leu në Vlorë dhe Aishen. Më 1927 emrohet ''[[Chargé d'affaires|i ngarkuar me punë]]'' në Londër, u thirr në Tiranë dhe pas pak kohe të kaluar si i ngarkuar me punë në Athinë më 1929-'30,<ref name=":2" /> dha dorëheqjen nga shërbimi diplomatik shqiptar.
Më 1933 del në pah si Sekretar Politik në Ministrinë e Punëve të Jashtme në Tiranë. Më 1934 zuri vendin e Sekretarit të Përgjithshëm në atë Ministri. Më 1936 u zgjodh për postin e ministrit shqiptar në Berlin por prej një gabimi që e futën në listat zgjedhore të fundit të janarit 1937.<ref>Raporti vjetor që Sir Andrew Ryan i dërgonte më 1929 Viskontit Halifax, F.O. 371/23710.</ref> 10.02.1937 - 05.04.1939, Deputet i Vlorës. Mik i ngushtë i baroneshës bavareze [[Marie Amelie von Godin]], me të cilën ai përktheu [[Kanuni i Lekë Dukagjinit|Kanunin e Lekë Dukagjinit]] në gjermanisht i ndihmuar në përkthim nga etërit françeskan të [[Shkodra|Shkodrës]] aty nga 1938.
[[Skeda:Shtepia e Eqrem Bej Vlores.JPG|thumb|right|250px]]▼
=== Pushtimi italian dhe veprimtaria gjatë Luftës së Dytë Botërore ===
Mbas 7 prillit 1939 përfaqëson pref. e Vlorës në Asamblenë Kushtetuese gjer në prillin e 1940 kur Asamblea u suprimua dhe u zëvendësua nga vëllai, [[Safa bej Vlora|Safa]]. Më pas u bë Kryetar i Zyrës së Punëve Civile, Kryetar i Zyrës Ceremoniale në “Luogotenenca” Tiranë.
Eqrem bej Vlora renditet në atë grup njerëzish që më vonë do etiketoheshin si "kolaboracionistë". Gjatë qeverive kolaboracioniste ishte bashkë me [[Dimitri Poppa]]n dhe [[Gjon Marka Gjoni]]n një nga tre anëtarët shqiptarët të Këshillit të kancelarisë së Urdhërave Besa dhe Skënderbeu nën sovranitetin e mbretit të Italisë.<ref>{{Cite book|title=Dekorimet nga Princ Vidi deri sot|last=Rrumbullaku|first=Filip|publisher=Onufri|year=2010|isbn=978-99943-42-80-8|location=Tiranë|pages=111}}</ref> Në prillin e 1940 u bë pjesë e [[Akademia e Shkencave e Shqipërisë|Institutit të Studimeve Shqiptare]].
Me Dekret Mëkambësor nr. 333, datë 3 dhjetor 1941, në Qeverinë e Tiranës u krijua [[Ministër i Tokave të Lirueme|Ministria e Tokave të Lirueme]], e cila ekzistoi deri në shkurt 1943.<ref>Haklaj V., ''"Dëshmi tronditëse të barbarizmave sërbe ndër shqiptarë: [në shkrim jepen tabela dhe emra konkretë të personave të ekzekutuar, burgosur dhe zhdukur. Edhe''
shkrime të shtypit të asaj kohe në lidhje me krimet e kryera]"'', [[Tema (gazetë)|Gazeta Tema]]. - Nr. 2237, 18 nëntor, 2007, f. 14 - 19.''</ref> Në 7 maj 1942, [[Mustafa Kruja]] e emëroi atë ministër për Kosovën, Dibrën, Plavën e Gucinë që iu bashkuan Shqipërisë "së vjetër". Nën kujdesin e tij si ministër, u lëvizën94 familje dhe 87 individë hebrenj në drejtim të ''Shqipnisë së mbrendshme'' nga [[Prishtina]] sipas politikës të vetë kryeministrit.<ref>{{Cite book|title=Hebrenjtë në Shqipëri ─ Prania dhe shpëtimi|last=Sinani|first=Shaban|authorlink=Shaban Sinani|publisher=Naimi|year=2009|isbn=978-99956-800-2-2|location=Tiranë|pages=127, 129}}</ref> Cilësohet "''ish-diplomat turk dhe nacionalist i zjarrtë, jo më pak se Kryeministri i tij Kruja.''"<ref>{{Cite book|title=Jugoslavia e Albania: Memorie di un diplomatico|last=Umiltà|first=Carlo|publisher=Garzanti|year=1948|isbn=|location=Milano|pages=147}}</ref>
Line 54 ⟶ 51:
== Përndjekja e familjes dhe pronat ==
▲[[Skeda:Shtëpia e Eqrem bej Vlorës.jpg| thumb|right |250px]]
Para se të nisej në Itali çoi të shoqen dhe të bijat tek motra e tij, e shoqja e [[Eqrem bej Libohova|Eqrem bej Libohovës]]. E vogla ndër to qe njëmbëdhjetë muajshe kur u largua i ati, ndërsa e madhja 12 vjet më e madhe. Jetuan atje deri në vitet '50, e prej aty kaluan në [[Babrru]] e më pas në [[Durrës]]. Vajzat përfunduan shkollimin e mesëm dhe u futën në punë, e madhja në ndërtim kurse e vogla në fidanishte e mbasandej në Ndërmarrjen Artistike deri në pensionim. Lajla, siç e quan e motra e vogël, vdiq e re nga një grip që quhej "Hong Kong", ndërsa e shoqja e Eqrem beut vdiq më 1984.<ref name=":0" />
| |||