Mihal Grameno: Dallime mes rishikimesh

'''Mihal Grameno''' ([[Korça|Korçë]], [[13 janar]] [[1871]] - [[5 shkurt]] [[1931]]) ka qenë veprimtar i çështjes kombëtare, luftëtar me çetën e Çerçiz Topullit, botues dhe shkrimtar shqiptar. Vlerësohet se vendi i Gramenos në letërsinë shqiptare është kryesisht si publicist e pamfletist i jetës politike

U lind në Korçë në një familje tregtare, u shkollua në vendlindje dhe më 1885 mërgoi drejt Rumanisë. Në [[Bukuresht]] u lidh me lëvizjen kombëtare shqiptare, ku më 1889 u zgjodh edhe sekretar i shoqatës "[[Drita (shoqatë)|Drita]]".<ref name="Elsie">{{Cito web|url=http://www.elsie.de/pdf/B1997HistLetShqip.pdf|title=Histori e Letërsisë Shqiptare|website=elsie.de|publisher=Dukagjini|last=Elsie|first=Robert|authorlink=Robert Elsie|year=1997|origyear=1995}}</ref>

Më 1907 doli kaçak dhe iu bashkua çetës së porsaformuar të [[Çerçiz Topulli]]tTopullit, cilësoheshin ''Apostuj të shqiptarizmës'' ngase shkonin fshat më fshat të kuvendonin për idenë kombëtare. Grameno si gazetar bëri të mundur raportin e përleshjes së çetës në Mashkullorë. Më 1908 çeta shkoi të takonte Njazi bej Resnjën për të diskutuar më 23 korrik duke diskutuar për përparësitë që do t'i jepte shqiptarëve shpallja e një kushtetute. Po atë vit në nëntor përfaqësoi [[Klubi i Korçës|Klubin e Korçës]] në [[Kongresi i Manastirit|Kongresin e Manastirit]]. Më 1909 Grameno themeloi në Korçë ''Lidhjen Ortodokseorthodokse'' dhe redaktonte të përkohshmen e përdyjavshme me të njëjtin emër që botohej gjatë 1909–1910. Më 1910 organizata proklamoi themelimin e një kishe shqiptare, dhe nuk u njoh nga [[Perandoria Osmane]]. Grameno u arrestua më 1910 nga autoritetet osmane për punën e tij në gazetën ''Bashkimi i Kombit''.

PunoiMë gjithashtu1 përshkurt 1911 nisi të botojë një tjetër gazetë: të përjavshmen ''Koha'' sitë cilën edhe e redaktorredaktonte, së pari të botuar në Korçë dhe më pas në Jamestown, New York ku jetoi nga 1915 deri më 1919. U kthye në Evropë për të përfaqësuar ''Partinë Politike'' të shqiptaro-amerikanëve në [[Konferenca e paqës së Vërsajës|Konferencën e Paqes]] në [[Parisi|Paris]]<ref>{{Cite book|title=Ballafaqime politike në Shqipëri (1897-1942)|last=Vllamasi|first=Sejfi|authorlink=Sejfi Vllamasi|publisher=Vllamasi|year=2012|origyear=1950'|isbn=978-9928-140-54-8|location=Tiranë|pages=152|ref=harv}}</ref> dhe passi korrespondent i gazetës ''Albania'' që botonte A. G. Naçe në New York.<ref name="Elsie" /> Pas një viti u kthye në Shqipëri.

Krijimet e para letrare e publicistike të Mihal Gramenos panë dritën e botimit në fillim të shek.XX. Hartoi këngë patriotike, disa prej të cilave, si "[[Për mëmëdhenë]]", "Lamtumirë", "Uratë për liri" u përhapën gjerësisht në popull. Është ndër nismëtarët e dramaturgjisë e të prozës (sidomos novelës) së gjatë shqipe. Shkroi novelat [[Oxhaku (novelë)|Oxhaku]] (1904-1905), [[Varri i pagëzimit]] (1909) dhe [[E puthura]] (1909), në të cilat gjeti pasqyrim me nota sentimentaliste jeta e përfaqësuesve të vegjëlisë, me brengat e saj të përditshme.