Palokë Kurti: Dallime mes rishikimesh

 

== Biografia ==

U lind në Shkodër më 3 korrik 1860 në gjirin e një familje zanatçinjsh. I ati la zanatin dhe u bë postier<ref name=":0">{{Cite book|title=Palokë Kurti (1860 - 1920)|last=Shllaku|first=Lec|authorlink=Lec Shllaku|publisher=At Gjergj Fishta|year=2005|isbn=9994381016|location=Shkodër|pages=14|ref=harvnb}}</ref> i konsullatës angleze, por më 1863 vritet në Shtoj të Ulqinit.<ref name=":3">{{Cite book|title=Shkodra dhe motet v. II|last=Bushati|first=Hamdi|authorlink=Hamdi Bushati|publisher=Idromeno|year=1999|isbn=|location=Shkodër|pages=210-211|oclc=41096394}}</ref> U rrit pranë jetimores së drejtuar nga françeskani italian P. Tomë Markoci, prej të cilit mori bazat e dijeve muzikore. Për arsye ekonomike e ëma e futi të punonte në Bar ''Adriatikun'' të Anastas Papanikut,<ref name=":0" /> ku qe në kontakt me ''ahengjet'' dhe muzikën qytetare të kohës, por edhe të ndikimeve të huaja ardhur nga italianët që kishin gjetur strehë në qytet pas bashkimit të Italisë.<ref>{{Harvnb|Shllaku|2005|pages=15, 17}}.</ref>

 

Pikërisht këtij qëllimi do t’i shërbenin dhe ndërtimi i dy potpurive me këngë shkodrane “Argëtime muzikore të stërgjyshave tanë” (1890-1900), të dytën e bëri në F-maxhor.<ref name="Koço 83-84">{{cite book|url=http://books.google.com/books?id=oWL2ZKPimKEC&pg=PA42&lpg=PA42&dq=paloke+kurti&source=bl&ots=YVw0yObjcU&sig=_I7t_vdCYtiIKoULtS4miVMqqSM&hl=en&ei=u8RdS6WjKpqutgfcj_2jAg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CCMQ6AEwCQ#v=onepage&q=paloke%20kurti&f=false|title=Albanian urban lyric song in the 1930s, Volumes 1-2|last=Koço|first=Eno|publisher=The Scarecrow Press|year=2004|isbn=0810848902|pages=83–84|language=Language}}</ref> Martohet me të bijën e Anastas Papanikut, Angjelinën, nga Parga e Çamërisë. Papanikët ishin me origjinë nga Suli, Anastasi kishte një djalë Gjonin i cili ishte sëmurë me tuberkuloz. Nuk zgjati shumë dhe vdiq, si amanet la që e motra të martohej me shokun e tij, Palokën.<ref name="lk">{{Cito web|url=http://www.zemrashqiptare.net/news/id_8252/Lec-Kurti,-madh%C3%ABshti-e-dyfisht%C3%AB-e-kompozitorit-dhe-diplomatit.html|title=Lec Kurti, madhështi e dyfishtë e kompozitorit dhe diplomatit|date=2003|website=zemrashqiptare.net|publisher=Panorama. - Nr. 388; 2 nëntor|last=Shupo|first=Sokol|authorlink=Sokol Shupo|editor-last=Kondi|editor-first=Luan|pages=12 - 13}}</ref>

 

Për ndërtimin e materialit muzikor të kësaj vepre, kompozitori u mbështet kryesisht në këngën qytetare shkodrane, e veçanërisht në atë instrumentale. Duke i seleksionuar, aranzhuar dhe përpunuar për orkestër frymore dhe më pas, pastaj duke i ekzekutuar, Palok Kurti synoi jo vetëm të përhapte e të propagandonte këngën popullore shqiptare në popull, por edhe ta spastronte atë vetë nga elementet e tepërt - rezultat i ndikimit të drejtpërdrejte të formave dhe toneve orientale, të cilat ndiheshin dukshëm në ahengun shkodran. Në këto potpuri, trajtimi i këngës popullore shkodrane i është nënshtruar një përpunimi të vërtetë me pretendime artistike. Sidomos në potpurinë nr. 1, shihen dhe tendenca krijuese nga ana e autorit.

 

Me cilësinë e rapsodit, poetit dhe këngëtarit të apasionuar të këngës popullore shkodrane, Palok Kurti arriti që nuancat më të holla të kësaj kënge t'i mishëroje në mënyrë të përsosur në krijimet e tij të pavdekshme : marshin “''Bashkimi i Shqipërisë''” më 1881 kushtuar Lidhjes Shqiptare të Prizrenit ,“''Marhallah bukurisë sate''”, “''Ta dish, ta dish''”, “''Për mue paska kenë kismet''”, “''Karajfil të zgiodha''”, ”''Kur fillon drita me dalë''”, “''Të due, moj të due''”, “''Karajfili i kuq si gjaku''” etj., këngë të cilat, në gojën e këngëtares [[Marie Kraja]], do të arrinin majat ma të larta të krijimeve popullore shqiptare.

 

Gjithashtu, Palokë Kurti përshtati për formacion orkestral pjesë nga literatura botërore, nga “''Trovatore''”, nga “''Ballo me maska''”, “''Norma''” etj. <br />

Raporti i vazhdueshëm i Palokë Kurtit me historinë e kohës në të cilën jetoi, shpjegon dhe faktin që vepra e tij mundi t'i rezistojë kohës dhe të vijë deri në dita tona. Krijimet më të rëndësishme të këtij kompozitori, pa dyshim dhanë sinjalin e nisjes së një periudhe të artë për historinë e muzikës shqiptare. Gjithashtu, me veprimtarinë e tij, Palok Kurti i hapi rrugën bashkëkohësve dhe pasardhësve te tij. Pasuria dhe larmia e veprës së tij zë pa dyshim një vend të nderuar në historinë e muzikës shqiptare.<ref>[http://bihiku.blogspot.com/2010/12/palok-kurti-artist-i-frymëzuar-nga.html Gazeta “Dita Informacion”, 23 janar 1994]</ref> U dëbue dy vjet, me shumë mundësi për shkaqe politike. Mbasi u kthye në Shkodër më 1890 angazhimi i tij ma i madh ishte kompozimi. Krijon ''Bandën e Katedrales'' me ndihmën e Imzot [[Jak Serreqi]]t, që e drejtoi [[Frano Ndoja]]. U dëbua dhe dy herë tjera, herën e mbrame në Korfuz më 1919. I rraskapitun vdes më 1920, në varrimin e të cilit morën pjesë shumë bashkëqytetarë të tij.<ref name="Koço 83-84"/>