Tigri Siberian: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
Changed redirect target from Tigri siberian to Tigri Amur
Etiketat: Caku i ridrejtimit i ndryshuar Redaktim nga celulari Redaktim në versionin web nga celulari
Removed redirect to Tigri Amur
Etiketat: Hoqi ridrejtimin Redaktim nga celulari Redaktim në versionin web nga celulari
Rreshti 1:
{{Speciesbox
#RIDREJTO [[Tigri Amur]]
| name = Tigri Siberian
| color = beige
| status = EN
| status_system = IUCN3.1
| trend =
| status_ref =
| image = P.t.altaica_Tomak_Male.jpg
| image_caption = Mashkull
| image2 = P.t.altaica female.jpg
| image2_caption = Femër
| regnum = [[Animal]]ia
| phylum = [[Chordate|Chordata]]
| classis = [[Gjitarët|Mammal]]ia
| ordo = [[Carnivora]]
| familia = [[Felidae]]
| genus = ''[[Panthera]]''
| species = ''[[Panthera tigris]]''
| range_map = Panthera tigris altaica dark world.png
| range_map_caption = Shtrirja e tigrave siberianë (''Ne te kuqe'')
|}}
'''Tigri Siberian''' apo '''Tigri Amur''' (''Panthera tigris altaica'')<ref name=catsg>{{cite journal |authors=Kitchener, A. C., Breitenmoser-Würsten, C., Eizirik, E., Gentry, A., Werdelin, L., Wilting A., Yamaguchi, N., Abramov, A. V., Christiansen, P., Driscoll, C., Duckworth, J. W., Johnson, W., Luo, S.-J., Meijaard, E., O’Donoghue, P., Sanderson, J., Seymour, K., Bruford, M., Groves, C., Hoffmann, M., Nowell, K., Timmons, Z. & Tobe, S. |year=2017 |title=A revised taxonomy of the Felidae: The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group |journal=Cat News |volume=Special Issue 11 |url=http://www.catsg.org/fileadmin/filesharing/5.Cat_News/5.3._Special_Issues/5.3.10._SI_11/CN_Special_Issue_11_Revised_taxonomy_of_the_Felidae.pdf}}</ref> është një nënlloj i [[tigri]]t dhe [[Macet e mëdha|macja]] më e madhe që ekziston. Në [[Natyra|natyrë]] sot jetojnë më pak se 500 tigra [[Siberia|siberianë]], të cilët jetojnë në [[Rusia|Rusinë Lindore]] dhe vendet në kufi me [[Korea Veriore|Korenë Veriore]] dhe [[Kina|Kinën]]. <ref name=Loukashkin>{{cite journal |author=Loukashkin, A. S. |year=1938 |title=The Manchurian Tiger |journal=The China Journal |volume=28 |issue=3 |pages=127–133}}</ref><ref name=mazak1981>{{cite journal |author=Mazák, V. |author-link=Vratislav Mazák |year=1981 |title=''Panthera tigris'' |url=http://www.science.smith.edu/departments/Biology/VHAYSSEN/msi/pdf/i0076-3519-152-01-0001.pdf |journal= Mammalian Species |volume=152 |issue=152 |pages=1–8 |doi=10.2307/3504004|jstor=3504004 }}</ref><ref name="Paektusan2012">{{cite report|author1=Rak, K.C.|author2=Miquelle, D.G.|author3=Pikunov, D.G. |title=A survey of tigers and leopards and prey resources in the Paektusan area, North Korea, in winter |year=1998 |url=http://www.wcsrussia.org/DesktopModules/Bring2mind/DMX/Download.aspx?EntryId=3181&PortalId=32&DownloadMethod=attachment|accessdate=16 June 2012}}</ref>
 
== Karakteristikat ==
Tigrat Siberianë e kanë ngjyrën e [[leshi]]t më të çelët se sa nënllojet e [[Tigri|tigrave]] të tjerë të cilët jetojnë në jug. Vijat nuk janë si të tigrave të tjerë komplet të zeza, por shpesh ka tigra me vija të përhimëta me të zezë dhe të përhimëta me ngjyrë kafe. Leshi i tij është i trashë dhe i gjatë që ta mbrojë atë nga të ftohtit të Siberisë, ku mbretërojnë temperatura të ulta ekstreme që kapin shifrat deri në -45 °C. Në [[verë]] leshi është më i shkurtër se në [[dimër]]. Tigri i Siberisë për mbrojtjen nga të ftohtit e madh ka një shtresë të trashë dhjami deri në 5 cm në [[barku]]n e tij. Gjatësia e leshit të tigrit siberian në verë mund të arrijë një gjatësi deri në 10 cm.
Tigri Siberian është nënlloji më i madh i [[Tigri|tigrave]] dhe macja me e madhe qe ekziston. Gjatësia e trupit shkon nga 190 deri në 230 cm, në raste të rralla ajo arrin deri në 280 cm. Gjatësia e [[bishti]]t arrin rreth 100 cm, lartësia prej toke e deri në krah shkon deri në 110 cm. [[Tigri|Tigrat]] Siberianë [[Mashkulli|meshkuj]] mund të arrijnë një peshë nga 180 deri në 306 kg dhe [[femra]]t nga 100 deri 167 kg.<ref name="catsg" />
 
==Shperndarja dhe habitati==
Tigri i Siberisë dikur shtrihej nga Gadishulli Korean, Mançuria dhe ne pjesë të tjera të Kinës veri-lindore, pjesa lindore e Siberisë dhe Lindja e Largët Ruse, ndoshta deri në perëndim si Mongolia dhe zona e Liqenit Baikal, ku edhe shtrihej [[Tigri kaspik|tigri Kaspik]]. Gama gjeografike e tigrit siberian në Lindjen e Largët Ruse shtrihet nga jugu në veri për gati 1.000 kilometra gjatësinë e Korsisë së Primorsky dhe në pjesën jugore të Khabarovsk Krai në lindje dhe në jug të lumit Amur. Kjo gjithashtu ndodh brenda Range Greater Xing'an, i cili kalon në Rusi nga Kina në disa vende në Primorye në jugperëndim. Në të dy rajonet, majat janë përgjithësisht 500 deri në 800 metra mbi nivelin e detit, me vetëm pak që arrijnë 1,000 metra ose më shumë. Ky rajon përfaqëson një zonë bashkimi të dy bioregioneve: kompleksi halopgjen, aziatiko-lindor dhe kompleksi verior boreal, duke rezultuar në një mozaik të llojeve pyjore që ndryshojnë me lartësi, topografi dhe histori. Vendbanimet kryesore të tigërit siberian janë pyjet me gjethe të gjelbërta të pishës koreane me një përbërje dhe strukturë komplekse. <ref name="Miquelle+al1999">{{cite book |author1=Miquelle, D. G.|author2=Smirnov, E. N.|author3=Merrill, T. W.|author4=Myslenkov, A. E.|author5=Quigley, H.|author6=Hornocker, M. G.|author7=Schleyer, B. |year=1999 |chapter=Hierarchical spatial analysis of Amur tiger relationships to habitat and prey |title=Riding the Tiger. Tiger Conservation in Human-dominated Landscapes |editor1-last=Seidensticker |editor1-first=J. |editor2-last=Christie |editor2-first=S. |editor3-last=Jackson |editor3-first=P. |publisher=Cambridge University Press |location=UK |chapterurl=http://www.panthera.org/node/342 |pages=71–99}}</ref>
 
Numri i tigrave Amur në Kinë vlerësohet në 18 deri ne 22 individe. Në 2005, në Lindjen e Largët Ruse ishin 331 deri ne 393 tigra Amur, që përbëjnë një popullate prej 250 individesh, më pak se 100 individe që mund të jenë nën-të rritur, më shumë se 20 individe që mund të jenë më pak se 3 vjeç. Më shumë se 90% e popullates ndodhen në rajonin malor Sikhote Alin. Një numër i panjohur i tigrave mbijetojnë në zonat rezervë rreth malit Baekdu, në kufirin midis Kinës dhe Koresë së Veriut, bazuar në gjurmët dhe zbulimet.
 
== Ekologjia dhe sjellja ==
[[File:Panthera_tigris_altaica_13_-_Buffalo_Zoo.jpg|250px|right|thumb|Nje tigreshe me kelyshin e saj]]
Tigrat siberianë janë të njohur për të udhëtuar deri në 1.000 km nese eshte nevoja per te kerkuar ushqim.
 
Ne vitin 1994 u raportua se territoret e tigrave amurë mund te ishin shume te medha rreth 200 km2 per meshkuj dhe 120 km2 per femrat. Gjithashtu dhe 100 km2 per tigrat e rinj nen 2 vjec.
 
Në vitin 2004 u zbuluan ndryshime dramatike në zotërimin e tokës, densitetin dhe prodhimin riprodhues në zonën qendrore të projektit Sikhote-Alin Zapovednik Siberian Tiger, duke sugjeruar që kur tigrat janë të mbrojtur mirë nga vdekshmëria e shkaktuar nga njeriu për një kohë të gjatë, dendësia e femrave të rriturita mund të rriten në mënyrë dramatike. Kur më shumë femra të rritura mbijetuan, nënat ndanë territoret e tyre me bijat e tyre sapo vajzat arritën pjekurinë. Deri në vitin 2007, dendësia e tigrave u vlerësua në 100 km2 në pjesën jugore të Sikhote-Alin Zapovednik dhe 100 km2 në pjesën qendrore të zonës së mbrojtur.
 
===Shumimi dhe cikli i jetes===
[[File:Amur_Tiger_Panthera_tigris_altaica_Cub_Walking_1500px.jpg|thumb|left|Një këlysh tigri Siberian]]
Tigrat siberian bashkohen në çdo kohë të vitit. Një femër sinjalizon gatishmërinë e saj duke lënë depozitat e urinës dhe shenjat e gërvishtjeve në pemë. Ajo do të kalojë 5 ose 6 ditë me mashkullin, gjatë së cilës ajo është e gatshme për tri ditët e para. Ata mund te lindin dy ose katër kelyshe, por ne raste te rralla edhe gjashte. Kelyshet lindin të verbër në një gropë të strehuar dhe mbeten vetëm kur femra iken për të kërkuar ushqim. Kelyshet janë të ndarë në mënyrë të barabartë midis gjinive në lindje. Megjithatë, nga mosha e rritur zakonisht ka dy deri në katër femra për çdo mashkull. Kelyshet femra mbeten me nënat e tyre më gjatë se meshkujt dhe më vonë krijojnë territore afër shkallëve të tyre origjinale. Meshkujt, nga ana tjetër, udhëtojnë pa shoqërim dhe shkojnë më larg në jetë, duke i bërë ata më të prekshëm ndaj luftëtarëve dhe tigrave të tjerë.
 
Megjithatë, kamera e Shoqatës së Konservimit të Wildlife bllokoi një tigër të rritur mashull dhe nje tigreshe siberiane me tre këlyshë.
 
Meshkujt arrijnë pjekurinë seksuale në moshën 48-60 mujore ndersa femrat ne ate 30-48 mujore.
 
Jetëgjatësia mesatare e tigrave amur varion nga 16-18 vjet. Individët e egër tentojnë të jetojnë mes 10-15 vjet, ndërsa në robëri individët mund të jetojnë deri në 25 vjet.
 
===Gjuetia dhe dieta===
Llojet e prese se tigrave përfshijnë drerin e muskeve siberiane, drerin brilopate,drerët siberianë, dreri i skuzës manchuriane, derrin e egër, madje edhe ndonje ari te vogel aziatik dhe arinjt kafë te Ussuri-t. Tigrat siberianë gjithashtu ushqehen edhe me lloje të vogla si lepuj e salmona si ushqim. <ref name="Miquelle+al1999" />
 
Rezultatet e një studimi trevjeçar mbi tigrat siberian tregojnë se intervali mesatar midis vjedhjeve të tyre dhe konsumit të parashikuar të prese ndryshonte gjatë stinëve: gjatë vitit 2009 deri 2012, tre tigra të rritur ne verë vrisnin rreth 2 ose 3 kafshe dhe konsumonin ushqim me nje mesatare prej 7 kg; në dimër ata vrisnin më shumë kafshë të mëdha trupore dhe konsumonin një mesatare ditore prej 10 kg.
Kur të gjitha madhësitë e preve janë të bollshme, tigrat siberianë preferojnë të kapin gjahun më të vogël qe kane ne dispozicion.
 
==Në kulturë==
[[File:Coat of arms of the Jewish Autonomous Oblast.svg|thumb|Një emblemë e tigrit Siberian në [[Rusia|Rusi]]]]
*Njerëzit e Tunguskut e konsideronin tigrin Siberian një hyjni afër dhe shpesh e cilësonin atë si "Gjyshi" ose "Njeriu i Vjetër". Udege dhe Nanai e quajtën atë "Amba". Mançu e konsideroi tigrin Siberian si Hu Lin, mbretin. Meqenëse tigri ka një shenjë mbi ballin e saj që duket si një karakter kinez për "Mbretin" (''kinezisht: 王; pinyin: Wáng''), ose një karakter të ngjashëm që do të thotë "Perandori i Madh", ai respektohet për këtë nga njerëzit, duke përfshirë Udekheits dhe kinezisht. Njësia më elite e Ushtrisë Imperiale Kineze në Dinastinë Qing Manchu u quajt "Hu Shen Ying", fjalë për fjalë "Batalioni i zotit tigër".
*Tigri Siberian është kafsha kombëtare e Koresë së Jugut. Hodori, maskota e Olimpiadës Verore 1988 në Seul, Koreja e Jugut, është një tigër siberian. Tigri përdoret gjithashtu si një akuzë në heraldikë dhe është kafsha kombëtare e Koresë.
*Një nga personazhet mbështetëse në filmin DreamWorks Animation 2012 Madagascar 3: Më i kërkuari i Europës është një tigër Siberian që flet me një [[Gjuha ruse|theks rus]], shprehur nga [[Bryan Cranston]].
 
== Shiko edhe ==
*[[Tigri i Arte]]
*[[Tigri i Bengalit]]
*[[Tigri Indonezian]]
 
== Referencat ==
{{Reflist}}
 
== Lidhje të jashtme ==
* [http://animals.nationalgeographic.com/animals/mammals/siberian-tiger.html animals.nationalgeographic.com: ''Siberian Tiger Profile''] {{en}}
* [http://www.wcs.org/international/Asia/russia/siberiantigerproject Wildlife Conservation Society's Siberian Tiger Project] {{en}}
* [http://de.wikipedia.org/wiki/Sibirischer_Tiger Tigri siberian] {{de}}
 
[[Kategoria:Kafshë]]
[[Kategoria:Gjitarë]]
[[Kategoria:Tigra]]
[[Kategoria:Pantera]]
[[Kategoria:Mishngrënës]]