Ballaban Pasha: Dallime mes rishikimesh

'''Ballaban Badera''' (i njohur edhe si '''Ballaban Pasha''', ose '''Badheri''') ishte gjeneral i ushtrisë osmane me prejardhje shqiptare i cili ne shekullin XV ishte kryekomandant i Sulltanit [[Mehmet Fatihu|Mehmeti II]] gjatë [[Rrethimi i dytë i Krujës|Rrethimit të dytë të Krujës]], ku ai ishte në krye të ushtrisë osmane që masakroi rreth 14000 mijë shqiptarënjerëz.<ref name="Frasheri424"/> I lindur shqiptar, flitet që ka qënë i pari i cili u ngjit në muret e [[Konstandinopoja|Konstandinopojës]] gjatë [[Beteja e Kostandinopojës|betejës]] në [[1453]] duke shënjuar fundin e [[Perandoria Bizantine|Perandorisë Bizantine]].<ref name=":12">{{Cite book|title=The Captain of the Janizaries: A Story of the Times of Scanderbeg and the Fall of Constantinople|last=Ludlow|first=James Meeker|publisher=Kessinger Publishing|year=2009|origyear=1890|isbn=9781104968632|location=|pages=}}</ref> Në periudhën 1464-1465 ka qenë [[Sanxhaku i Ohrit|sanxhakbej i Ohrit]],<ref>{{Citation|last=|first=|author=Sir Hamilton Alexander Rosskeen Gibb|authorlink=|author2=Johannes Hendrik Kramers|author3=Bernard Lewis|author4=Charles Pellat|author5=Joseph Schacht|title=The Encyclopaedia of Islam|url=https://books.google.com/books?ei=KB72TpvWEqqF4gS4qoySCA&id=kIjrAAAAMAAJ&dq=critoboulus+1466+elbasan&q=%22breaking+of+faith%22#search_anchor|accessdate=24 December 2011|volume=4|year=1954|publisher=Brill|location=Leiden|isbn=978-90-04-14448-4|oclc=399624|page=140|quote=Tursun p.125, cf Critoboulos, 147; emphasize Iskender's "breaking of faith" as the reason for the Ottoman operations against him from 868/1464 onwards. By permitting Venetian troops to garrison Kruje he created a real treat to the Ottoman forces in Albania. In 1464 and 1465 the neighbouring sanjak begis and especially the governor of Ohri, Balaban, launched the swift attacks}}</ref><ref>{{Citation|last=İnalcık|first=Halil|authorlink=Halil İnalcık|title=From empire to republic: essays on Ottoman and Turkish social history|url=https://books.google.com/books?id=kIhpAAAAMAAJ&q=balaban+ohrid&dq=balaban+ohrid&hl=en&sa=X&ei=TZMET_vxH-7c4QS-_ITECA&redir_esc=y|accessdate=4 January 2012|edition=|series=|volume=|origyear=|publisher=Isis Press|location=Istanbul|language=|isbn=978-975-428-080-7|oclc=34985150|page=88|quote=Balaban Aga, qui a accordé des timar à ses propres soldats dans la Basse-Dibra et dans la Çermeniça, ainsi qu'à son neveu à Mati, doit être ce même Balaban Aga, sancakbeyi d'Ohrid, connu pour ses batailles sanglantes contre Skanderbeg.}}</ref> dhe qe ndër gjeneralët e dërguar kundër [[Skënderbeu|Skënderbeut]], të cilin e luftoi në disa beteja, më 1464 dhe 1465 në [[Beteja e Vajkalit|betejën e Vajkalit]], të [[Beteja e Meçadit|Meçadit]], [[Beteja e Dytë e Vajkalit|Betejën e Dytë të Vajkalit]] dhe [[Beteja e Kasharit|atë te Kasharit]]). Në 1466-67 ishte kryekomandant i osmanëve në [[Rrethimi i dytë i Krujës|Rrethimin e dytë të Krujës]], ku edhe vdiq i vrarë.<ref name=":1" /> Të gjitha betejat kundër Skënderbeut i humbi, por, mbas pushtimit të Shqipërisë nga osmanët, u shndërrua në figurë të nderuar të bektashianëve të zonës së [[Petrela|Petrelës]], ku kishte edhe një [[tyrbja|tyrbe]], e cila u shkatërrua në 1967, dhe nderimet kundrejt tij mbaruan.<ref name = "Xhufi>{{Cito web|author=Pëllumb Xhufi|url=http://www.thealbanian.co.uk/xhufi-shen-kozmai-shenjtor-ai-eshte-si-ballaban-pasha.html|title=Xhufi: Shën Kozmai shenjtor? Ai është si Ballaban Pasha|date=2014|website=The Albanian|accessdate=22 prill 2018}}</ref>

Dikur më vonë iu rregullua një [[Tyrbja|tyrbe]] e njohur në [[Petrela|Petrelë]], ku përnderohej si [[evlija]], dhe njihej si Tyrbja e Ballaban Pashës,<ref name=":2">{{Cito web|url=http://www.bksh.al/gsdl/cgi-bin/library.exe?e=d-01000-00---off-0revistaa--00-1--0-10-0---0---0prompt-10---4-------0-0l--11-id-50---20-about---00-3-1-00-0-0-11-1-0_cgiargw-00&cl=CL2.32&d=HASH0132bf1f0823e356973098c2&x=1|title=Krueja: Kroi dhe Çinari i Ballabanecit|date=prill 1933|accessdate=22 prill 2018|website=bksh.al|publisher=Leka vj. V, nr. IV|last=Harapi|first=Zef M.|pages=116-121}}</ref> pjesë e [[Teqeja|teqesë]] së [[Tarikati|tarikatit]] të [[Halveti|Halvetive]],<ref name=":022" /> e shkatërruar në vitin 1967.<ref>{{Cite web|url=http://tesi.cab.unipd.it/47254/1/SCANDERBEG_TRA_STORIA_E_STORIOGRAFIA.pdf|title=Scanderbeg tra storia e storiografia (tesi di laurea specialistica)|date=2014|last=Omari|first=Jeton}}</ref> Deri në vitet 1960, banorët e rrethinës së Petrelës nga mosdija dhe fanatizmi faleshin tek ajo tyrbe dhe e nderonin Ballabanin si shenjtor. Në ditët e sotme kjo praktikë nuk ndodh ngaqë banorët janë edukuar mbi bëmat e Ballabanit.<ref name = "Xhufi/>