[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
sa pune dashka...
heqje e paragrafeve tejet te crregullt dhe te pareferencuar
Rreshti 18:
[[Skeda:En-us-Adem Demaci from Albania pronunciation (Voice of America).ogg|djathtas|parapamje|'''En-us-[[Adem Demaçi|Adem Demaci]] from Albania pronunciation (Voice of America)''']]
 
'''Adem Demaçi''' ([[Podujevë]], [[26 shkurt]] [[1936]] - [[Prishtina|Prishtinë]], [[26 korrik]] [[2018]]) ka qenë veprimtar i çështjes kombëtare dhe [[shkrimtar]] shqiptar nga Kosova. Më 2010 mori titullin [[Hero i Kosovës]].<ref>{{Cite web|url=http://www.voal-online.ch/index.php?mod=article&cat=LAJMIIF&article=10410|title=Krasniqi dekoron "Hero i Kosovës" Hamëz Jasharin, Adem Demaçin, Jusuf Gërvallën|website=voal-online.ch}}</ref>
 
== Biografia ==
Rreshti 25:
Në vitet '50 Demaçi shkroi në revistën letrare "Jeta e re" drejtuar nga [[Esad Mekuli]], dhe më 1958 shkroi romanin e tij të parë ''Gjarpijt e gjakut'' që trajton temën e gjakmarrjes në viset shqiptare të Shqipërisë dhe Kosovës.<ref name="HDK2">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Pg-aeA-nUeAC&pg=PA73&lpg=PA73&dq=Adem+Demaci+1958+1961&source=bl&ots=I46D_lqJgG&sig=d5iHp_3ImLdKVDzMZdc7J4cOqNA&hl=en&sa=X&ei=nDQKUNaoO6iE2QX5_7kG&ved=0CGcQ6AEwCQ#v=onepage&q=Adem%20Demaci%201958%201961&f=false|title=Historical Dictionary of Kosovo|last=Elsie|first=Robert|publisher=Scarecrow Press|accessdate=21 July 2012|year=2010|isbn=0810872315|pages=73–4}}</ref>
 
Demaçi u arrestua së pari më 1958 nga regjimi autoritar i [[Josip Broz Tito|Josip Broz Titos]], duke u dënuar me tre vite burgim. Pas lirimit ai u radhit me Lëvizjen Revolucionare për Bashkimin Shqiptar. U burgos sërish më pas më 1964 për dhjetë vjet burgim dhe u ridënua më 1975 me pesë vjet burgim. Më 1969 Amnesty International e njeh si të burgosur të ndërgjegjes. U lirua prej burgut në kohën e presidentit [[Sllobodan Millosheviç]].<ref name="HDK2" /><ref>{{cite web|url=http://spaces.brad.ac.uk:8080/download/attachments/4259843/demaci_review.pdf|archive-url=https://www.webarchive.org.uk/wayback/archive/20130502024405/http://spaces.brad.ac.uk:8080/download/attachments/4259843/demaci_review.pdf|dead-url=yes|archive-date=2 May 2013|title=Adem Demaçi Biografia: një shekull të historisë së Kosovës përmes jetës së një njeriu.|author=Shkëlzen Gashi|work=Adem Demaçi Biography: a Century of Kosova’s History through One Man’s Life}}</ref>
Dënoi fushatën e ashtuquajtur të mbledhjes së armëve që ishte ushtruar në dimrin e 1955 – 1956, dënonte arrestimin e dënimin e grupit të studentëve me në krye Rexhep Latifin dhe Nysret Novakazin në Prishtinë dhe grupin e Burhan Pashollit në Shkup, sepse këto raprezalje frikësonin edhe më shumë turmat shqiptare dhe bënin që edhe më shumë të merrte hov shpërngulja e shqiptarëve për në Turqi.<ref>Dosja Demaçi : tri proçeset gjyqësore kundër Adem Demaçit</ref> | dokumente / <ref>''“ADEM DEMAÇI- NJERI I LAVDISË”, të autorit Selatin Novosella''</ref>
 
DemaçiNdërroi vdiqjetë më 26 korrik 2018 në [[Prishtina|Prishtinë]], [[Kosovë]] në moshën 82-vjeçare.
===Burgosja e Adem Demaçit===
Më 19 nëntor 1958, në [[Prishtinë]], “në emër të popullit” Adem Demaçi u arrestua nga qeveria autoritare e [[Josip Broz Tito]]s dhe, pas disa muajsh, u nxor para Gjyqit të Qarkut, nën akuzën se ka kryer krim politik. U inkriminuar me “propagandë armiqësore”. Mirëpo para gjyqit, Demaçi nuk mori rrugën e mbrojtjes, por kaloi në sulm frontal kundër regjimit, duke numëruar të gjitha të zezat që kishte pësuar dhe po pësonte populli shqiptar nga pushtuesit serbë dhe doli me kërkesën që nëse duam të mos derdhet gjaku dhe të ruhet paqja, [[Kosova]] duhet urgjentisht të shkëputet nga pushtimi jugosllav dhe të bashkohet me nënën e vet, [[Shqipëri]]në. Qëndroi tri vjet në burg. Ai u burgos përsëri gjatë 1964-1974 dhe gjatë 1975-1990, kur u lirua nga burgu, pas zhvillimeve demokratike në [[Jugosllavi|RFSJ]].<ref name="HDK2" />
 
== Jeta politike ==
==Lëvizjes Revolucionare për Bashkimin e Shqiptarëve==
 
Nga pranvera e vitit 1963, Adem Demaçi, bashkë me Prof. Hazir Shalën, Ahmet Haxhiun, Fazli Graicevcin, Zeqir Gërvallën, Selman Berishën, Azem Beqirin, Hilmi Rakovicën, Emine Rakovicën, Rexhep Ukë Drenicën, Tefik Karamanin, Xhaferr Mahmutxhikun, Dibran Bajraktarin, Teki Dervishin, Kadri Kusarin, Din Spahiun, Isa Demajn, [[Rexhep Elmazi]]n, Shefqet Strofcin, Avdyl Lahun, Mustafa Venharin, Hysen Dacin, Mahmud Dacin, Durak Mazrekun, Mejreme Berishën, Sulejman Drinin, Elheme Shalën, Ali Sokolin, Drita Halimin, Xheladin Dedën, Ajshe Cakën dhe Nazmi Sejdiun, iu rrek punës së rrezikshme dhe tepër të vështirë për formimin e “Lëvizjes Revolucionare për Bashkimin e Shqiptarëve”[http://fondiademdemaci.org/biografi-e-shkurter-e-adem-demacit/ Sipas kujtimeve të nënës së tij kreshnike, Nazife Lahu’Demaçi]
Adem Demaçit me shokë. Pas dy-tre aksioneve, më 8 qershor 1964, ky u arrestua bashkë me shumicën e organizatorëve. Pas hetimesh të egra, gjatë të cilave, nga torturat pat vdekur Fazli Grajcevci, grupi u nxuar para gjyqit. Dënimet qenë vërtet drakonike (prej gjashtë deri në pesëmbëdhjetë vjet), mirëpo edhe efekti politik, si në opinionin e brendëshëm, ashtu edhe në atë të jashtëm, ishte fort i madh. Në qarqet politike të kohës, regjimit të Jugosllavisë së atëhershme i duhej të përgjigjej ndaj shumë pyetjeve të pakëndëshme.<ref>^[http://fondiademdemaci.org/biografi-e-shkurter-e-adem-demacit/ më 8 qershor 1964, ky u arrestua bashkë me shumicën e organizatorëve]</ref>
Adem Demaçi, më 8 qershor 1974, doli nga burgu i Pozharevcit, gjendja në Kosovë ishte larg më ndryshe se në qershor 1964. Edhe pse dominimi jugosllav ende ishte mjaft i pranishëm, për sa u takon çështjeve thelbësore për lirinë e Kosovës, gjasat për të arritur lirinë përmes një evolucioni të shkallëshkallshëm nuk ishin të pamundëshme. Dukej se për Titon dhe për komunistët, tashmë të moderuar sllovenë, kroatë dhe boshnjakë, ideja dhe mundësia e pavarësimit të dalëngadalshëm të të gjitha njësive federale nuk ishte më diçka e huaj dhe e largët, përfshi këtu edhe Kosovën, deri në një lidhje konfederale. Kështu do t’i jepej fund të gjitha kundërshtive dhe kundërthënieve nacionale në ish’federatën jugosllave.
 
==Denimi i sërishëm i Adem Demaçit==
Më 6 tetor 1975, Adem Demaçi u burgos në Prishtinë për të tretën herë.
Në procesin e kurdisur, pas hetimeve mizore, u dënuan, me dëshmitarë të rremë dhe në mënyrë të pamëshirshme, Adem Demaçi, Rexhep Mala (i ndjeri), Skënder Kastrati dhe 16 vetë të tjerë.
Dënimet u prenë prej 15 deri në 5 vjet.
Ndonëse fare i pafajshëm, Adem Demaçi, nuk hoqi dorë nga ideja e tij se shqiptarët kanë të drejtë të jenë të lirë dhe të barabartë me të gjithë popujt e tjerë të Ballkanit dhe shqiptimin e dënimit ndaj tij prej 15 vjetësh.
Me 21 prill 1990, Adem Demaçi me shumë shokë nga burgjet e Kroacisë u liruan.<ref>ë intervistën e parë një ditë a dy pas lirimit nga burgu, që ai e dha për televizionin slloven, pa shprehur kurrëfarë urrejtje ose mllef hakmarrës, Ademi u mundua të hapte rrugë e shtigje për gjetjen e zgjidhjeve të pranueshme dhe të favorshme për të gjithë ata që jo vetëm me fjalë por edhe me vepra ishin për liri dhe barazi në hapësirat e Ballkanit [http://fondiademdemaci.org/biografi-e-shkurter-e-adem-demacit/]</ref>
 
== Rikthimi i Adem Demaçit==
 
==Adem Demaçi - Rojtar i Popullit të tij==
<ref name="ReferenceA">ADEM DEMAÇI|Botuar në “Kosova Sot” 5.I.08 ''DEMAÇI – ROJTAR I POPULLIT TË TIJ''</ref>
Adem Demaçi, është një personalitet të cilin mund ta shohim në majat më të larta të aktiviteteve për çeshtjen kombëtare, e herë pas here, njerëz të caktuar të kuluareve të errëta që vijnë nga sherbimet sekrete të armikut përpiqën që emrin e Demaçit ta heshtin për jetë.<ref name="ReferenceA"/>
Për gati 29 vjetë, në burgjet e ish-Jugosllavisë, Adem Demaçi u përballë me të gjitha të këqijat që i vinin nga okupuesi e nga servilet e okupuesit për ta larguar nga rruga e tij e drejt madje qoftë edhe për një periudhë të shkurtër.<ref name="ReferenceA"/>
 
== Filozofia e mendimit politik te Demaçi ==
Nuk është rastësi që Parlamenti Evropian e shpërblen me çmimin “[[Çmimi Saharov|Saharov]]” në vitin 1991. “Gjatë jetës në burgje, Adem Demaçin,<ref name="ReferenceA"/> nuk kanë mundur t’ia thyejnë shpirtin e lirisë. Ai vazhdonte ta ngrinte zërin për të denoncuar një realitet të tmerrshëm: shtypjen e mbi dy milion shqiptarëve të Kosovës nga Serbia. Shprehja e fjalës së lirë është etapa e parë dhe e domosdoshme në rrugën e demokracisë. Pa shprejhje të lirë të fjalës, nuk ka dialog, pa dialog është vështirë zbulojmë të vetetën, dhe pa të vertetën progresi është i pamundur”<ref>(Parl.Evropian me rastin e dhenies se çmimit Sakharov 1991 webcite parl.eur.)</ref>
Filozofia e mendimeve politike të Adem Demaçit është shumë e thjeshtë dhe shumë e kuptueshme. Mendimet e tij politike nuk kanë nevojë të analizohen për ta kuptuar se çka ka dashur te thotë. Adem Demaçi nuk filozofon shumë për të kërkuar pak. Nuk flet pak për të thënë shumë. Flet vetëm atë që duhët thënë dhe atë më esencialen. Ai, kërkoi vetëm atë që popullit tonë i takon. Demaçi e flet atë që e mendon pa i llogariutur konsekuencat dhe pasojat që mund t’i vijnë nga njerëzit primitivë, qofshin nga tanët apo të palës se armikut. Çuditërisht, personalitetet politike evropiane e amerikane i citojnë mendimet politike të Adem Demaçit dhe i çmojnë si perla të filozofisë politike permes të cilave Adem Demaçi lenë gjurmë të pakontestueshme në luftën e tij të çlirimit kombëtar. Mendimet e Demaçit janë aq të vlefshme e të çmueshme sa ato do të qëndrojnë dhe rrezistojnë edhe në një ardhmëri shumë të largët.
 
==E çmon Evropa, ... ==
Me marrjen e çmimit « Sakharov»<ref> * Çmimi Saharov Ligës Kombëtare për Demokraci, 1991, Adem Demaçi, Kosovë, Politikan dhe shkrimtarë kosovarë 1992 [[Çmimi Saharov]] për Lirinë e Mendimit, 1991, Çmimi për të Drejtat e Njeriut në Universitetin e [[Oslo|Oslos]] (1995)</ref>, Parlamenti Evropian, Adem Demaçin e radhit në piedestalin me të lartë të personaliteteve botërore, gjurmet e të cilëve do të mbesin perjetësisht në historinë e njerëzimit . Paradoksale. Kur inteligjencia evropiane e çmon mendimin e Demaçit, në Kosovë Demaçi margjinalizohet. E pabesueshme dhe krejtësisht e tmerrshme. Njeriu që çmohej si simbol i rezistencës kombëtare, sot injorohet. Njeriu nga i cili u inspiruan gjenerata e gjenerata se si duhet fituar lirinë sot askujt nuk i sherben madje as atyre që dikur u kishte sherbyer si model. E Adem Demaçit nuk i behet vonë, se ai e ka objektivin e tij qe e din ku shkon dhe pse shkon.<ref name="ReferenceA"/>
Adem Demaçit i dhimbsen edhe ata që ishin dhe janë në rrugë të gabuar, ata që interesin personale i vejnë mbi ato kombëtare. Adem Demaçi nuk mburret për veprimtarinë e tij, por ai ende lufton për vetëdijsimin e shtresës politike që të lirohen nga folklorizmi i tyre primitiv e të shndërrohen në popull politik. Vetëm në këto momente Kosova do të bëhet Dardani, thotë Demaçi ne një intervistë (2004).<ref name="ReferenceA"/>
 
==Themelues i shkollës së romanit modern në Kosovë==
Në pamundësi për t’iu rikthyer politikës, në pamundësi për t’i ndihmuar popullit të tij përmes veprimtarisë politike, Adem Demaçi do t’i rikthehet fjalës së bukur artistike, si në vitët e 50-ta, që shquhej për tregimet e tij dhe pa asnjë dyshim Demaçi do te mbetët si themelues i shkollës së romanit modern në Kosovë. Vetëm në krijimtarinë artistike Adem Demaçi do të lundrojë i qetë e pa u penguar nga askush. Në krijimtarinë e tij artistike, do të futët thellë në botën magjike të shkrimit që lexuesit tonë t’ia afrojë përvojen e tij, vuajtjet dhe sakrificën jo vetem personale, por mbarëkombëtare. Kudo plaga e vuajtjeve kombëtare Adem Demaçin do ta shoqërojë e ne prozën tij kjo do të vërhet më së miri. Rikthimi në krijimtari, Adem Demaçit do ia sjellë lumturinë e humbur dhe prehjen shpirtërore që më në fund askush nuk ka mundësi ta pengon. Me rikthimi në letërsi Adem Demaçi jep prova se lufta për çlrimin kombëtar nuk duhet te ndalet dhe se ajo mund të zhvillohet në shumë drejtime.
Adem Demaçi me punën e tij jo vetëm letrare, por edhe politike, është futur në faqet e historisë dhe emri i tij do të skalitët me shkronja të arta deri ne perjetësi.
Adem Demaçi, është një personalitet te cilin mund ta shohim ne majat më të larta të aktiviteteve për çështjen kombëtare, e herë pas here, njerëz të caktuar të kuluareve të errëta qe vijnë nga shërbimet sekrete të armikut përpiqen që emrin e Demaçit ta heshtin për jete. Mirëpo, nuk ekziston asnjë mjet, asnjë force e asnjë metode, qe Adem Demaçin ta demoralizoje nga dashuria e madhe qe ai e ka për popullin e tij. Për gati 29 vjet, në burgjet e ish-Jugosllavisë, Adem Demaçi u prrallë me të gjitha të këqijat qe i vinin nga okupuesi e nga servilët e okupuesit për ta larguar nga rruga e tij e drejt madje qoftë edhe për një periudhe të shkurtër. Kurrë Adem Demaçin nuk do ta shohim te lodhur: as atëherë kur ndonjë nga “shokët” do ia kurdisi grackën, as atëherë kur njerëzit tanë do t’i dalin si dëshmuar qe ka vepruar “''kundër shtetit dhe popullit''”, as kur ndonjë matrapaz me titull shkencor do të shkruaje për ta njollosur Demaçin, as atëherë kur u krijuan institucionet e Kosovës të cilat do ta margjinalizonin figurën dhe personalitetin e Demaçit.<ref>DEMAÇI – ROJTAR I POPULLIT TË TIJ - Shkruan: RESHAT SAHITAJ Gazeta “[[Kosova Sot]]” ([[Besiana-Info]] | 06 Jan. 2008 12:27)</ref>. Jo. Demaçi është i pathyeshëm, Demaçi as qe hidhërohet me ata të çilet përpiqen ta njollosin. Kjo është një veti shume e rrallë, një veti që e kanë vetëm njerëzit e mëdhenj, vetëm njerëzit e mençur e te urtë.<ref>DEMAÇI – ROJTAR I POPULLIT TË TIJ - Shkruan: RESHAT SAHITAJ Gazeta “Kosova Sot” (Besiana-Info | 06 Jan. 2008 12:27)Kontakt [[Resht Sahitaj]] Reshat80@hotmail.com</ref> <ref>{{cite web|url=http://spaces.brad.ac.uk:8080/download/attachments/4259843/demaci_review.pdf |archive-url=https://www.webarchive.org.uk/wayback/archive/20130502024405/http://spaces.brad.ac.uk:8080/download/attachments/4259843/demaci_review.pdf |dead-url=yes |archive-date=2 May 2013 |title=Shkëlzen Gashi, Adem Demaçi Biografia: një shekull të historisë së Kosovës përmes jetës së një njeriu. |author=Young, Antonia |work=Rishikimi i Europës Qendrore dhe Lindore |lexuar me =21 qershor 2012 }}</ref>
 
Demaçi vdiq më 26 korrik 2018 në [[Prishtina|Prishtinë]], [[Kosovë]] në moshën 82-vjeçare.
 
 
Line 69 ⟶ 36:
== Mirënjohjet==
{{Leter mirnjohje}}| Mirënjohje: [[Urdhri Hero i Kosovës]], [[2010]] <br>Çmimi Saharov për Lirinë e Mendimit,1991<br>Çmimi për të Drejtat e Njeriut në Universitetin e Oslos (1995)
* NJË SHTATORE PËR ADEM DEMAÇIN ='''16 Shkurt21:23'''
 
== Biblografia==
Line 76 ⟶ 42:
* [http://books.google.com/books?id=D8PqAAAAMAAJ&source=gbs_similarbooks&hl=en|Gjarpijt e gjakut dhe novela tjera]
* ''“DEMAÇI- NJERI I LAVDISË”, të autorit Selatin Novosella''
 
==Lidhje të jashtme==
 
* [http://fondiademdemaci.org/biografi-e-shkurter-e-adem-demacit/ Biografia e Adem Demaçit]
* [http://pashtriku.beepworld.de/files/ademdemaci/librimetafora/ekrem_kryeziu_adem_demaci_artiukullues_i_endrrave_18.4.08.htm|Demaçi – metaforë lirie]
* [http://rugovapress.blog.com/pag/1 /|Adem Demaçi – ROJTAR I POPULLIT TË TIJ]
 
==Referenca==