[redaktim i pashqyrtuar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
Shtova nje sasi te konsiderueshme informacioni qe ju nuk e dispononit.
Etiketat: Redaktim nga celulari Redaktim në versionin web nga celulari
v bukur po s'ke referenca, provo prape, kesaj radhe duke mbeshtetur me referenca paragrafet e tu
Etiketa: Undo
Rreshti 28:
 
Parashenja më karakteristike e prozës së Jakov Xoxës është stili. Gjuha e tij vërehet dhe veçohet si e një individualiteti të fuqishëm dhe të papërsëritshëm në letërsinë shqiptare : nga njëra anë është e pranishme fryma e urtisë popullore me tërë thellësinë e shpirtit kolektiv ; nga ana tjetër, kemi një rrëfim të rrjedhës së qetë, të shtrirë në gjerësi, por edhe në thellësi.
 
Shpërngulja e Xoxajve
 
Historiani i vjetër fierak Hysen Emiri në librin e tij “Historia e Fierit” rrëfen se si djemtë dhe burrat e rinj fierakë, mblidheshin në oborrin apo tokat e Loni Xoxës, mbrëmjeve për orë të tëra.
 
“Loni rrëfen Emiri ishte njeri i ndershëm i drejtë dhe plot jetë. Rreth tij mblidheshin mbrëmjeve burrat dhe djemtë e fshat-qytet Fierit”.
 
Shpërngulja e Xoxajt dhe fiseve të tjera është bërë fill pas fisit Papuçiu, e cila daton rreth viteve 1770, atëherë kur në Fier, nuk kishte më shumë se 200 shtëpi.
 
Gjeneza e Xoxajve
 
Donika Xoxa, një nga nuset e Xoxajve dhe pikërisht Sotiraq Xoxës, ish-mësues dhe inspektor i arsimit (edhe kjo mësuese tashmë në pension), rrëfen gjithë gjenezën e fisit të Xoxajve, i cili njihet në Fier nga emri i dëshmorit të ri 22-vjeçar, Andon Xoxës, emrin e të cilit e mban një shkollë 9-vjeçare në qendër të qytetit të Fierit.
 
Në shtëpinë e saj njëkatëshe, tradicionale, mbushur plot pemë frutore dhe lule, Donika tregon se tashmë Xoxajt kanë mbetur pak dhe disa familje që kanë mbetur jetojnë në Tiranë.
 
Gjithsesi ajo tregon se Xoxajt veç veprimtarisë së pakursyer në luftë, njihen sidomos për veprimtarinë e tyre në arsim, madje edhe në art si Jakovi dhe i biri i tij Agroni.
 
Bushi dhe Sotiri
 
Të parët e Xoxajve që u vendosën në Fier
 
“Mesa mbaj mend unë nga rrëfimet e më të vjetërve, tregon Donika 70-vjeçare, Xoxajt, të cilët kanë ardhur nga Voskopoja kanë qenë dy vëllezër, Bushi dhe Spiro. Fillimisht ata u vendosën në lagjen 'Kishë', por kanë toka bujqësore sidomos në Radostinë. Nga mbiemri ynë ka marrë emrin edhe toponimi Radostinë-Xoxa, fshat pranë fshatit fqinj Radostinë-Fasko, ku ende ekzistojnë tokat bujqësore të blera nga Xoxajt", tregon Donika.
 
Bushi, i pari i Xoxajve lindi një djalë dhe një vajzë Lonin dhe Julian. Loni Xoxa punonte në kohën para Luftës Nacional Çlirimtare dhe gjatë saj si sekretar në Bankën Di Napoli. Pas martesës Loni lindi dy djem dhe një vajzë, Jorgji, Sotiraqin dhe Uraninë.
 
Jorgji Xoxa së bashku me Andon Xoxën (kushëri i parë i tij) u morën intensivisht me Luftën Nacional Çlirimtare.
 
Jorgji ishte kryetar i parë antifashist gjatë Luftës Nacional Çlirimtar, ndërsa Sotiraqi pas luftës ishte ndër mësuesit e parë të gjuhës shqipe në Fier.
 
Në trungun e familjes së Xoxajve veç Lonit, ishin edhe dy kushërinjtë e parë të tij Uani dhe Nasi.
 
Uani lindi dy djem, Andonin, i cili ra dëshmor në Luftën Nacional Çlirimtare për çlirimin e Pogradecit dhe Petraqi, i cili ishte mjek.
 
Ndërsa vëllai i Uanit, Nasi edhe ky lindi dy djem, Alekon dhe Jakovin, shkrimtarin e madh të njohur për romanin e tij tipik “Lumi i vdekur”.
 
Jakovi pas martesës lindi dy djem, Arbenin muzikant dhe studiuesin Agron Xoxa, tregon për fundin e pemës gjenealogjike
 
Donika nusja e Sotiraq Xoxës, duke saktësuar se nga trungu i Spiros, vëllait tjetër që mbërriti me Bushin nga Voskopja, nuk ka pasur dhe nuk ka asnjë trashëgimtar.
 
Donika pohon se vetë ka dy vajza dhe një djalë, Dritën, mësuese dhe Bardhën nëpunëse poste, ndërsa djali Leonardi është mësues. Po kështu edhe nusja e tij Marjana Xoxa, është pedagoge e pianos në liceun artistik “Jakov Xoxa” dhe dirigjente.
 
"Kështu mësuesinë ne Xoxajt e kemi zanatin tonë", thotë Donika, në shtëpinë e së cilës ka 4 mësues, burri, vet ajo, djali dhe nusja.
 
Jakov Nasi Xoxa (1923-1979)
 
Autori i librave të universitetit,
 
artisti që fjalën e ngriti në art
 
Jakov Xoxa, djali i xhaxhait të Andonit ka lindur më 1923 në qytetin e Fierit në familjen e Xoxajve.
 
Veprat e tij do të mbeten kurdoherë në tabanin e letërsisë.
 
Për punën e tij të palodhur, për aktivitetin e tij letrar në vitin 1970 nderohet me “Çmimin e Republikës së shkallës së parë” dhe urdhrin “Naim Frashërti të klasit të dytë”.
 
Në vitin 1975 dekorohet me urdhrin e "Flamurit të kuq të punës të klasit të parë".
 
Para luftës
 
Mësimet e para i mori në Fier dhe më pas në Vlorë, Kavajë dhe Berat, qytetet në të cilat familja ishte e detyruar të endej sepse ashtu e kishte natyrën e punës i ati Nasi, i cili ishte magazinier kripe.
 
Vitet e fëmijërisë së tij përkojnë me regjimin e monarkisë zogiste.
 
Ishte 13 vjeç, atëherë kur u shtyp me gjak nga kryengritja e Fierit dhe Jakovi bënte punë të ndryshme si çirak në familjen e madhe tregtare Papa, në farmacinë e vogël të qytetit etj. Në këtë kohë shkoi për të vazhduar studimet në liceun e Korçës, më vonë vazhdoi shkollën normale të Elbasanit, por e ndërpreu sërish dhe shkollën e mesme e mbaroi vetëm pas çlirimit të vendit në Tiranë.
 
Pushtimi fashist ngriti një valë të re zemërimi në zemrën e Jakovit të ri. Duke ndjerë nga afër hallet e popullit, duke kuptuar në thelb demagogjinë fashiste, i pajisur me një shpirt të pastër, u hodh në radhët e Lëvizjes Nacional Çlirimtare, si aktivist në grupin e të rinjve dhe më pas anëtar i organizatës së rinisë antifashiste, ai ngarkohej me detyra të ndryshme, në
 
Fier, Vlorë dhe Tiranë.
 
Nga fillimi i vitit 1943 doli partizan. Këto vite dhe të tjerat, pas çlirimit, Jakovi përpiqej ti pasqyronte në gazetën lokale “Përpjekja e rinisë”.
 
Pas luftës
 
Në dhjetor të vitit 1947 filloi studimet e larta në Jugosllavi për ti vazhduar më pas në Sofje.
 
Pas mbarimit të shkollës së lartë në 1952 kthehet në atdhe dhe fillon punën në Institutin e Shkencave.
 
Në vitin 1953 punon si redaktor i gazetës "Zëri i rinisë" ku
 
drejtonte rubrikën e “Tribunëve së letrarëve të rinj”.
 
Në vitin 1957 u emërua pedagog në universitetin e Tiranës në lëndën e teorisë së letërsisë.
 
Në vitin 1958 botoi vëllimin e dytë në prozë të shkurtër “Novela”. Në 1949-1950 botoi dy drama ”Buçet Osumi“ dhe ”Zemra”.
 
Pas botimit të novelave i pajisur tashmë me përvojë artistike duke pasur një kulturë të gjerë në fushën e letërsisë, dhe si një njohës i mirë i gjuhëve të huaja me këmbënguljen që e karakterizonte ju përvesh punës për hartimin e teksteve të teorisë së letërsisë për studentët e shkollave të larta, të cilat shquhen për nivel të lartë stilistik dhe gjuhësor.
 
Në vitin 1957 Jakov Xoxa fillon të punojë për romanin “Lumi i vdekur” ku vite me radhë jetoi për një kohë të gjatë me myzeqarët, ku ai bridhte fshat më fshat, shtëpi më shtëpi ku natën kthehej në dhomën e tij në Muzeun Arkeologjik të Apolonisë ku punonte deri vonë.
 
Në vitin 1961 u botua në revistën “Nëntori” varianti i parë i “Lumit të vdekur”.
 
Në vitin 1971 botoi “Juga e bardhë” ndërsa deri në ditët e fundit të jetës së tij punoi në dorëshkrimin e “Lulja e kripës”, të cilën fatmirësisht e përfundoi, por që u botua pas vdekjes
 
së tij në 1979.
 
Jakov Xoxa mendonte të shkruante edhe dy romane të tjerë për të plotësuar ciklin e vet të romaneve të konceptuar në formën e një iksi ("x").
 
Vdiq më 17 shkurt të vitit 1979 prej një sëmundjeje të rëndë.
 
==Mirënjohje==