Fan Noli: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
No edit summary |
perpunim te metejshem |
||
Rreshti 31:
| Emblema_përshkrim =
|Paraardhësi=[[Iljaz bej Vrioni]]|Pasardhësi=[[Ahmet Zogu]]}}
'''Theofan Noli''' i njohur më shumë si '''Fan Noli''' ([[İbriktepe]], [[6 janar]] [[1882]] - [[13 mars]] [[1965]], [[Shtetet e Bashkuara të Amerikës|ShBA]]) ka qenë dramaturg, prift, përkthyes, politikan, diplomat,<ref>[http://www.parlamenti.altirana.com/graphics/foto/Ligjv%EBn%EBsit%20Shqiptar%EB.pdf Ligjvënësit shqiptarë 1920-2005] - <tt>Republika e Shqipërisë KUVENDI</tt>. Tiranë 2005</ref> poet e historian [[shqiptar]].
== Biografia ==
Rreshti 40:
Më [[1900]] mori të nisej [[Greqia|Greqi]], por në [[Stambolli|Stamboll]] u sëmur, u kurua dhe nisi punë në një ëmbëltore për ca kohë. Vitin tjetër u nis për në [[Athina|Athinë]] dhe të njohurit e tij i gjetën vend si nëpunës në një shoqëri belge, e cila kishte konçensionin e tramvajeve me kuaj në qytet. U regjistrua në Fakultetin e Filozofisë në kryeqytetin grek. Më tej, meqë kishte prirje për aktor, punoi si kopist, sufler e aktor me një trupë teatri me të cilën u end nëpër Greqi për gati dy vjet.<ref>{{Harvnb|Bala|1972|pages=21-26}}.</ref> Gjatë endjeve me trupën shkroi dramën "''To ksipnima''" ("Zgjimi"), e cila u luajt nga trupa në Pirgos të Peloponezit. Atë periudhë nisi të shkruante skeletin e dramës "Israelitë dhe filistinë". Në fillim të [[1903]] shkoi në [[Egjipti|Egjipt]], ku gjeti punë si mësues lëvizës greqishtes dhe po atë vit përktheu në greqisht traktatin e [[Sami Frashëri]]t "Shqipëria ç’ka qenë, ç’është e ç’do të bëhet". Ndikohet nga klima e veprimtarëve të [[Rilindja Kombëtare|Rilindjes Kombëtare]] atje, ku Thanas Tashko dhe Jani Vruho e ndihmuan në botimin e përkthimit të Samiut, dhe më tej në komunikim me [[Nikolla Naço|Nikolla Naçon]], [[Shahin Kolonja|Shahin Kolonjën]] e [[Kristo Luarasi|Kristo Luarasin]].<ref>{{Harvnb|Bala|1972|pages=29-34}}.</ref>
Pas tre vjetësh qëndrimi në Egjipt, në prill 1906 u nis për në Shtetet e Bashkuara, duke kaluar nga Napoli, dhe mbërriti në Nju Jork më 10 maj.<ref name=":0">{{cite book|url=https://books.google.com.au/books?hl=en&lr=&id=8QPWCgAAQBAJ&oi=fnd&pg=PR15&dq=The+Albanian+National+Awakening&ots=zGjQbVyql8&sig=xsmbL-yAAtc-ny3v0E4vN87JOBY&redir_esc=y#v=onepage&q=Noli&f=false|title=The Albanian national awakening|last=Skendi|first=Stavro|authorlink=Stavro Skëndi|publisher=Princeton University Press|year=1967|isbn=9781400847761|location=Princeton|pages=160, 162|ref=harv}}</ref> Pasi ndenji në Buffalo, ku punoi në një fabrikë të sharrës për tre muaj,<ref name=":1">{{Harvnb|Bala|1972|pages=41-42}}.</ref> Noli shkoi në Boston.
=== Incidenti i Hadsonit ===
Në Boston disa shqiptarë ishin pjesë e Kishës Ortodokse Greke, e cila i kundërvihej bindshëm çështjes kombëtare shqiptare. Kur një pop ortodoks refuzoi t'ia kryente shërbesat përfundimtare të ndjerit [[Kristaq Dishnica]], Noli me një grup shqiptarësh kombëtaristë krijuan Kishën Ortodokse Shqiptare të pavarur.<ref name="Biernat1415">{{harvnb|Biernat|2014|pp=14–15}}.</ref> Noli, prifti i parë i kishës së re, u hirotinos prift më 8 mars 1908 nga kryepeshkopi Platon Rozhdestvensky i Kishës Ruse në Shtetet e Bashkuara, në kushte të dyshimta.<ref name=":0" /><ref name="Austin34">{{harvnb|Austin|2012|pp=3–4}}.</ref><ref name="Vickers61">{{harvnb|Vickers|2011|p=61}}.</ref>
Më pas, po atë vit u regjistrua në Universitetin e Harvardit, duke e përfunduar më 1912 ''Bachelor of Arts''.<ref name="Austin34" /> Zuri vendin e Pecit si redaktor i "Kombit", detyrë që e kreu deri në janar të 1909. Një muaj më vonë, nisi të botojë e drejtojë fletoren “[[Dielli (gazetë)|Dielli]]”,<ref>{{Harvnb|Bala|1972|page=50}}.</ref> zëdhënëse e bashkësisë shqiptare të Bostonit.
Nga shkurti 1909 deri në korrik 1911 Noli botoi gazetën “Dielli”, zëdhënëse e bashkësisë shqiptare të Bostonit. Më 10 gusht 1911 ai u nis për në Evropë, ku ndenji katër muaj dhe kreu shërbesa kishtare në gjuhën shqipe për kolonitë në Kishinjov, Odesë, Bukuresht dhe Sofje.▼
▲
Më 28 prill 1912, bashkë me [[Faik Konica|Faik bej Konicën]] është ndër themeluesit kryesor të shoqatës pan-shqiptare [[Vatra]] (në fillim më 6 janar 1907 shoqatën "Besa-Besë" me sekretar [[Kol Tromara|Kol Tromarën]], që u shkri me Vatrën) bashkë me organin e saj të shtypit "Dielli" i Bostonit, gjithashtu dhe "Shkopi" i Kairos që lëvizën kundër një artikulli të [[Mid'hat bej Frashëri|Mit'hat Frashërit]] në shtypin e Selanikut.
Nga viti 1908 deri më 1912 kryen studimet e larta për arte në
Në korrik 1913 Fan Noli shkoi për herë të parë në [[Shqipëria|Shqipëri]] ku mbajti shërbesën e parë kishtare ortodokse në gjuhën shqipe në vend, më 10 mars 1914, në prani të [[Princ Vidi|princit Vilhelm zu Vid]], i cili kishte mbërritur në Durrës vetëm tri ditë më parë me një anije austro-hungareze. Në gusht 1914 Noli qëndroi për një farë kohe në Vjenë, por me afrimin e reve të zeza të luftës, u kthye në Shtetet e Bashkuara në maj 1915. Nga 21 dhjetori 1915 deri më 6 korrik 1916, u bë përsëri kryeredaktor i “Diellit” të Bostonit, tashmë gazetë e përditshme. Në korrik 1917 u bë edhe një herë kryetar i Federatës Vatra. Në shtator të vitit 1918 Noli themeloi të përmuajshmen në anglishte ''The Adriatic Review'' (Revista e Adriatikut), që financohej nga Federata për të përhapur informacion për Shqipërinë dhe për kauzën e saj. Gjashtë muajt e parë revista u botua nga Noli, ndërsa më 1919, këtë detyrë e mori në dorë [[Kostë Çekrezi|Kostandin Çekrezi]].
Line 97 ⟶ 100:
== Referencat ==
=== Citimet ===
{{reflist|2}}
=== Literatura ===
* {{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Mwi137osWhMC|title=Founding a Balkan State: Albania's Experiment With Democracy, 1920–1925|last=Austin|first=Robert Clegg|publisher=University of Toronto Press|year=2012|isbn=978-1-4426-4435-9|location=Toronto|ref=harv}}
* {{cite book|url=https://books.google.com.au/books?id=IzI0uOZ2j6gC&dq=The+Albanians%3A+A+Modern+History+hapless&q=Noli#v=snippet&q=Noli&f=false|title=The Albanians: a modern history|last=Vickers|first=Miranda|publisher=IB Tauris|year=2011|isbn=9780857736550|location=London|ref=harv}}
==Lidhje të jashtme ==
{{commonscat|Fan Stilian Noli}}
| |||