Justiniani I: Dallime mes rishikimesh

'''Justiniani''' ([[Latinishtja|lat.]]: '''Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus''', [[Greqishtja|gr.]]: Ιουστινιανός;) zakonisht i njohur si '''Justiniani I''', apo (në [[Kisha ortodokse|Kishën Ortodokse]]) '''Shën Justiniani i Madh''', lindi në [[Tauresium]], të [[Iliria|Ilirisë]] rreth viteve [[482]]/[[483]] dhe vdiq me [[13 nëntor]] apo [[14 nëntor]], [[565]] në [[KonstandinopojaKostandinopoja|KonstantinopëlKostandinopojë]]. Ishte [[Perandori|perandor]] i [[Bizanti]]t nga viti [[527]] gjer në vdekjen e tij, dhe anëtari i dytë i [[Dinastia|dinastisë]] [[Dinastia justiniane|justiniane]], pas xhaxhit të tij [[Justini I|Justinit I]].

Justiniani u lind në Petrus Sabbatius të Tauresium në provincën, atëherë secilën, të Dardanisë në vitin 483 të erës sonë. Familjes Latine-folëse të tij fshatar besohet të ketë qënë illiro-romak në origjinë. Iustinianus, mbiemër të cilën ai e mori më vonë, është tregues i miratimit nga Justin, xhaxhai i tij. Gjatë mbretërimit të tij, ai themeloi Justiniana Prima jo shumë larg nga vendlindja e tij. Nëna e tij ishte Vigilantia, motra e Justin. Justin, i cili ishte një roje perandorak (Excubitors) para se të bëhej perandor, e solli atë në Konstandinopojë, dhe i siguroi edukimin djalit. Si rezultat, Justiniani u arsimuar mirë në juridik, teologji dhe histori romake. Justiniani shërbeu për disa kohë me Excubitors, por detajet e karrierës së tij të hershme janë të panjohura.

Kur perandori Anastasius vdiq në vitin 518, Justin u shpall perandor i ri, me ndihmë të konsiderueshme nga Justiniani. Gjatë mbretërimit të Justin (518-527), Justiniani ishte shok i ngushtë perandorit. Justiniani treguan ambicie shumë, dhe ajo është menduar se ai ishte funksionuar si regjent virtuale të gjatë para se Justin e bëri atë perandorit shok më 1 prill 527, edhe pse nuk ka asnjë dëshmi bindëse për këtë. Siç u bë Justin pleqërie pranë fundit të tij komandant konsull mbretërimit, Justiniani u bë de facto sundimtari. Justiniani u emërua në vitin 521, dhe më vonë i ushtrisë së në lindje. Pas vdekjes Justin unë e më 1 gusht 527, Justiniani u bë e sovran i vetëm.

Justiniani rregull nuk është universale popullore, në fillim të mbretërimit të tij ai pothuajse humbi fronin e tij gjatë trazirave të Nika, dhe një komploti kundër jetës së perandorit nga biznesmenë të pakënaqur u zbulua si vonë si 562.

Justiniani ishte goditur nga murtaja në 540s fillim, por gjetën. Theodora vdiq, ndoshta nga kanceri, në 548, në një moshë relativisht të re. Justiniani jetoj pothuajse njëzet vjet më shumë se ajo. Justiniani, i cili kishte gjithmonë ka pasur një interes të madh në çështjet teologjike dhe në mënyrë aktive ka marrë pjesë në debatet mbi doktrinën e krishterë, [19] u bë edhe më i përkushtuar në fenë gjatë viteve të mëvonshme të jetës së tij. Kur ai vdiq, në natën e 13-14 nëntor të vitit 565, ai nuk la fëmijë. Ai u pasua nga Justiniani II, i biri i motrës së tij Vigilantia, i cili ishte martuar në Sofia, mbesë e Perandoreshes Theodora. Trupi Justinianit ishte varrosur në një mauzole ndërtuar posaçërisht në Kishën e Apostujve të Shenjtë.

Sulmimin e [[Gotët|gotëve]] të jugut, Justiani e bëri me zbarkimin në Itali në vitin [[535]]. Ushtria e udhëhequr nga Belisari nuk hasi në ndonjë qëndresë deri në Palermo dhe më [[31 dhjetor]] hyri në [[Sirakuza|Sirakuzë]]. Në pjesën tjetër të kohës ai përparoi përpara me ushtrinë e vet deri në [[Napoli|Napol]] ku ishin garnizonet e gotëve të cilët i theu . Në dhjetorin pasues Belisarin e gjemë me ushtri të nguluar në Romë duke u përgatitur për kundërsulmin e gotëve të jugut. Pas një viti rrethimi të [[Roma|Romës]] me ndihmat e marra nga Justiniani, Belisari vazhdoi marshimin e tij drejt [[Ravena|Ravenës]] me të njëjtën ushtri. Kështu në maj të vitit [[540]] bizantinët hyjnë në Ravenë. Justiani që kishte për qëllim zbatimin e planit të tij, pranoi një mbretëri të Gotëve të jugut në pjesën veriore të Italisë ashtu që të siguronte këtë pjesë të perandorisë dhe të qëronte hesapet me perandorinë persiane në jug të kufinjve.

=== marrëdhëniet fetare me Romën ===

Siç ishte rasti me paraardhësit e Justinianit, shëndetin ekonomik të perandorisë së mbështetej kryesisht në bujqësi. Përveç kësaj, tregtia lulëzoi në distanca të gjata, duke arritur deri në veri si kallaji Cornwall, ku u shkëmbyen për grurë romake. [86] Në kuadër të perandorisë, kolonat lundronte nga Aleksandri me kusht Kostandinopojës me grurë dhe drithëra. Justiniani bëri më efikase të trafikut, duke ndërtuar një hambar të madhe në ishullin e Tenedos për ruajtje dhe transport të mëtejshëm në Konstandinopojë. [87] Justiniani u përpoq gjithashtu të gjejnë rrugë të reja për të tregtisë lindore, i cili ishte duke vuajtur keq nga luftërat me persët. Një produkt i rëndësishëm luksoze ishte mëndafshi, e cila ishte importuar dhe të përpunuar pastaj në perandorinë. Në mënyrë që të mbrojnë prodhimin e produkteve të mëndafshit, Justiniani dhënë një monopol të fabrikave të perandorak në 541. [88] Në mënyrë që të anashkalojë landroute persisht, marrëdhëniet miqësore me Justiniani themeluar Abyssinians, të cilin ai donte të veprojë si ndërmjetës tregtar duke transportuar mëndafshi indian të perandorisë, Abyssinians, megjithatë, nuk ishin në gjendje për të konkurruar me tregtarët Persian në Indi [89] Pastaj, në fillim 550s, dy murgjit sukses në vezë kontrabandimin e krimba mëndafshi nga Azia Qendrore përsëri në Konstandinopojë, [90. ] dhe mëndafshi u bë një produkt indigjene bizantine.

Gjatë gjithë sundimit të Justinianit, qytetet dhe fshatrat e Lindjes perpara, edhe pse Antiokisë ishte goditur nga dy tërmete (526, 528) dhe shkarkoi dhe evakuuar nga persët (540). Justiniani kishte rindërtuar të qytetit, por në një shkallë pak më të vogla. [94] Disa e konsiderojnë Justiniani "i fundit e Romakëve," sepse ai është i fundit perandor romak të flasin latinisht.

Gjatë gjithë sundimit të Justinianit, qytetet dhe fshatrat e Lindjes perpara, edhe pse Antiokisë ishte goditur nga dy tërmete (526, 528) dhe shkarkoi dhe evakuuar nga persët (540). Justiniani kishte rindërtuar të qytetit, por në një shkallë pak më të vogla. [94] Disa e konsiderojnë Justiniani "i fundit e Romakëve," sepse ai është i fundit perandor romak të flasin latinisht.

Siç ishte rasti me paraardhësit e Justinianit, shëndetin ekonomik të perandorisë së mbështetej kryesisht në bujqësi. Përveç kësaj, tregtia lulëzoi në distanca të gjata, duke arritur deri në veri si kallaji Cornwall, ku u shkëmbyen për grurë romake. [86] Në kuadër të perandorisë, kolonat lundronte nga Aleksandri me kusht Kostandinopojës me grurë dhe drithëra. Justiniani bëri më efikase të trafikut, duke ndërtuar një hambar të madhe në ishullin e Tenedos për ruajtje dhe transport të mëtejshëm në Konstandinopojë. [87] Justiniani u përpoq gjithashtu të gjejnë rrugë të reja për të tregtisë lindore, i cili ishte duke vuajtur keq nga luftërat me persët. Një produkt i rëndësishëm luksoze ishte mëndafshi, e cila ishte importuar dhe të përpunuar pastaj në perandorinë. Në mënyrë që të mbrojnë prodhimin e produkteve të mëndafshit, Justiniani dhënë një monopol të fabrikave të perandorak në 541. [88] Në mënyrë që të anashkalojë landroute persisht, marrëdhëniet miqësore me Justiniani themeluar Abyssinians, të cilin ai donte të veprojë si ndërmjetës tregtar duke transportuar mëndafshi indian të perandorisë, Abyssinians, megjithatë, nuk ishin në gjendje për të konkurruar me tregtarët Persian në Indi [89] Pastaj, në fillim 550s, dy murgjit sukses në vezë kontrabandimin e krimba mëndafshi nga Azia Qendrore përsëri në Konstandinopojë, [90. ] dhe mëndafshi u bë një produkt indigjene bizantine.

Në fillim të Justinian I i mbretërimit ai kishte trashëguar një 28.800.000 tepricë solidi (400.000 £ e artë) në vendin e thesarit perandorak nga Anastasius I dhe Justin I. [38] Nën sundimin e Justinianit, janë marrë masa për të luftuar korrupsionin në krahinat dhe për të bërë mbledhjen e taksave më të efektshme. fuqia më e madhe administrative u është dhënë për të dy udhëheqësit e prefekturave dhe të krahinave, ndërsa pushtet ishte marrë nga vicariates e dioqezat, të cilat një numër i ishin hequr. Trendi i përgjithshëm ishte drejt një thjeshtësim të infrastrukturës administrative. [92] Sipas Brown (1971), profesionalizimin rritjen e mbledhjes së taksave ka shumë për të shkatërruar strukturat tradicionale të jetës provinciale, si ajo dobësuar autonominë e këshillave të qytetit në greqisht qytete. [93] Është llogaritur që para se të Justinian I i reconquests shteti kishte një të ardhura vjetore prej 5.000.000 solidi në vitin 530, por pas reconquests e tij, të ardhurat vjetore është rritur në 6.000.000 në vitin 550 solidi. [38]

Gjatë gjithë sundimit të Justinianit, qytetet dhe fshatrat e Lindjes perpara, edhe pse Antiokisë ishte goditur nga dy tërmete (526, 528) dhe shkarkoi dhe evakuuar nga persët (540). Justiniani kishte rindërtuar të qytetit, por në një shkallë pak më të vogla. [94] Disa e konsiderojnë Justiniani "i fundit e Romakëve," sepse ai është i fundit perandor romak të flasin latinisht.