Ismail Kadare: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
WP:BANREVERT from the blocked user Udha, problematic edit-warrior according to https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Checkuser#Udha@sq.wikipedia
U kthye versioni 1906742 i bërë nga Iskenderije (diskutimet) vandalizim agresiv i artikullit. Mos bej dem!
Etiketa: Undo
Rreshti 6:
| emri i vërtetë =
| ditëlindja = {{ditëlindja dhe mosha|28|01|1936|}}
| vendlindja = [[Gjirokastra|Gjirokastër]], [[Mbretëria Shqiptare|Shqipëri]]
| ditëvdekja =
| vendvdekja =
| kombësia = [[Shqiptarët|Shqiptar]]
| edukimi = [[Universiteti i Tiranës]], [[Instituti i Letërsisëletërsisë "M.Gorki|Instituti Gorki"]]
| punësimi = [[Shkrimtari|Shkrimtar]], Akademik
| aktiv në vitet = [[1954]] - sot
| vepra të shquara = {{ubl|''"[[Gjenerali i ushtrisë së vdekur]]"''|''"[[Kështjella (Ismail Kadare)|Kështjella]]"''|''"[[Kronikë në gur]]"''|''"[[Kush e solli Doruntinën]]"''|''"[[Prilli i thyer]]"''|''"[[Pallati i ëndrrave]]"''|''"[[Dimri i vetmisë së madhe|Dimri i madh]]"''|''"[[Pasardhësi]]"''|''"[[Darka e gabuar]]"''}}
| çmime =
| zhanri = poet, prozator, eseist
}}
'''Ismail Kadare''' ({{lang-fr|Ismaïl Kadaré}}, lindur në [[Gjirokastra|Gjirokastër]], më 1936) është një ndër shkrimtarët kryesorëmë të mëdhenj bashkëkohorë, <ref>{{cite web |author=Henri Amouroux |url=https://www.asmp.fr/fiches_academiciens/textacad/kadare/installation.pdf|title= Installation de M.Islmail Ismaïl KadaréKadare - Associé étranger |publisher= Académie des Sciences morales et politiques|page=7 |date=28 October 1996 | access-date=18 Shkurt 2018}}</ref><ref>{{cito uebin|author1=김광일기자|title=세계의 작가들 연쇄인터뷰… ‘문학의 긴급의제’점검<3> 이스마일 카다레 “저항의 열정이 내 작품 이끌어|url=http://nk.chosun.com/news/articleView.html?idxno=2124|website=NK Chosun|accessdate=18 Shkurt 2018|language=koreane|date=18 shtator 2000|quote=유럽 비평가들은 그를 “우리시대 최고의 작가 중 한 사람” 혹은 “20세기의 고전으로 남을 작가”라고 극찬을 아끼지 않는다.}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/biography/Ismail-Kadare|title="Ismail Kadare" në Encyclopaedia Britannica|website=britannica.com}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theparisreview.org/interviews/1105/ismail-kadare-the-art-of-fiction-no-153-ismail-kadare|title=Ismail Kadare, The Art of Fiction No. 153|date=1998|website=theparisreview.org|publisher=The Paris Review nr. 147, verë 1998|interviewer=Shusha Guppy}}</ref>, akademik, ish-deputet i Kuvendit Popullor (1970-'82)<ref name=":1" /> dhe zv/kryetar i Frontit Demokratik.<ref name=":0" /> Si shkrimtar shquhet kryesisht për prozë, por ka botuar edhe vëllime me poezi dhe ese. Nisi të shkruajë kur ishte ende i ri, fillimisht poezi, me të cilat u bë i njohur, e më pas edhe prozë, duke u bërë prozatori kryesor shqiptar.{{sfn|Apolloni|2012|p=25}} Deri më sot veprat e tij janë përkthyer në rreth 45 gjuhë të ndryshme, duke qenë kështu përfaqësues kryesor i letërsisë shqipe nëpër botë.<ref name=":7">{{Cite book|title=Between(s) and Beyond(s) in Contemporary Albanian Literature|last=Shatro|first=Bavjola|publisher=Cambridge Scholars Publishing|year=2016|isbn=9781443899970|location__cpLocation=|pages=8, 51}}</ref>
 
Në vitin 1996 Kadare u bë anëtar për jetë i Akademisë së Shkencave Morale dhe Politike në Francë. Në vitin 1992 u vlerësua me [[Prix Mondial Cino Del Duca]]; më 2005 fitoi [[Man Booker International Prize]], më 2009 çmimin "Prince of Asturias Awards" për Artet, kurse në vitin 2015 [[Çmimi Jeruzalem|Çmimin Jeruzalem]], e më 2016 presidenti francez ia ndau titullin “Komandant i Legjionit të Nderit”.<ref>{{cito uebin|title=Franca nderon “Komandant” Kadarenë|url=http://top-channel.tv/lajme/artikull.php?id=327871&ref=ngj|website=top-channel.tv|accessdate=30 maj 2016}}</ref><ref>{{cito uebin|title=Décret du 31 décembre 2015 portant élévation à la dignité de grand’croix et de grand officier|url=http://www.legiondhonneur.fr/sites/default/files/promotion/lh20160101_1.pdf|website=La grande chancellerie de la Légion d’honneur|publisher=JOURNAL OFFICIEL DE LA RÉPUBLIQUE FRANÇAISE|accessdate=30 Shtator 2017|language=frëngjisht|date=1 Janar 2016}}</ref>
Viteve të fundit, ai e ndan kohën e tij mes [[Franca|Francës]] dhe [[Shqipëria|Shqipërisë]]. Me pëlqimin e tij, duke filluar nga viti 2015, fondacioni Mapo filloi të ndajë çmimin "Kadare" për letërsi.
 
Kadare njihet si shkrimtar i cili në veprat e tij në mënyrë të qëllimshme u shmang nga [[Realizmi socialist|realizmi socialist]], dhe si i tillë veprat e tij u përkthyen dhe u lavdëruan nga kritikët dhe lexuesit anembanë botës. Ai krijoi një vepër me karakter universal por që rrënjët i ka thellë në tokën shqiptare.<ref>{{cito uebin|last1=Gappy|first1=Shusha|title=The Books Interview: Ismail Kadare - Enver's never-never land|url=http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/the-books-interview-ismail-kadare-envers-never-never-land-1073473.html|website=The Independent|accessdate=30 Shtator 2017|language=anglisht|date=27 Shkurt 1999}}</ref> KurKadare iukonsiderohet dhanga çmimi "Prince of Asturias" u cilësuadisa si një nga shkrimtarët dhe intelektualët më të shquar evropianë të shekullit të 20-të, si dhe një zë universal kundër totalitarizmit.<ref name="Asturias">{{cite web |author=Fundacion Princessa de Asturias |url=http://www.fpa.es/en/cargarAplicacionNoticia.do?identificador=163|title=Ismaíl Kadare, Prince of Asturias Award Laureate for Literature|publisher=Fundacion Princessa de Asturias|date=24 June 2009|accessdate=11 Korrik 2017}}</ref>
 
==Jeta==
 
=== Vitet e hershme ===
U lind më 28 janar 1936 në [[Gjirokastra|Gjirokastër]], në një familje qytetare, i biri i Halit Kadaresë dhe Hatixhes nga familja [[Familja Dobi|Dobi]].<ref>{{Cito web|url=http://www.gazetadita.al/portreti-i-nenes-qe-kur-erdhi-nuse-ne-deren-e-kadareve/|title=Portreti i nënës, që kur erdhi nuse në derën e Kadareve|date=7 prill 2015|website=gazetadita.al|publisher=Dita|last=Kadare|first=Ismail}}</ref> Çifti do të kishte edhe dy fëmijë të tjerë, Shahinin dhe Kadrien.<ref>{{Cite book|title=Një Kadare onkolog: [vëllai i vogël i Ismail Kadaresë]|last=Kadare|first=Shahin|publisher=Shekulli. - Nr. 27103|year=29 gusht 2009|isbn=|location__cpLocation=|pages=18-19}}</ref>
 
Shkollën fillore dhe të mesme e mbaroi në Gjirokastër. Kur u vendos [[Republika Popullore e Shqipërisë|diktatura komuniste në Shqipëri]] ai ishte vetëm 8 vjeç.<ref>{{cite book |last=Kadare |first=Ismail |title=VEPRA: Vëllimi i njëzetë|publisher=Onufri|date=2009 |page=210 |chapter=Pesha e Kryqit |isbn=978-99943-42-99-0}}</ref> Në moshën 12 vjeçare arrestohet nga regjimi i sapovendosur komunist nën akuzën “falsifikues monedhash”, meqë gjatë lojës me shokun e tij kishin krijuar me plumb të shkrirë monedha 5-lekëshe dhe ua kishin treguar gjithkujt me hare. Policia i arrestoi gjatë orës së mësimit në shkollë, dy ditë përpara ditës së votimeve dhe Ismaili bëri dy ditë burg derisa ndërhyri avokati i Kadarenjve dhe e liruan për shkak të moshës së mitur. Si ndëshkim, në shkollë iu thye nota e sjelljes nga pesë në tre. Më vonë do t'i përshkruante këto ndodhi në novelën ''Koha e parasë.'' Sipas Kadaresë qe skenar i mirëkalkuluar, në mënyrë që të goditej gjenerali [[Tahir Kadare]].<ref>{{cito uebin|title=Biografia, Kadare u arrestua në moshën 12-vjeç për falsifikim monedhash|url=http://www.panorama.com.al/biografia-kadare-u-arrestua-ne-moshen-12-vjec-per-falsifikim-monedhash/|website=Panorama Online|accessdate=30 Shtator 2017|date=13 Tetor 2013}}</ref><ref>{{cite book|last1=Kulla|first1=Ndriçim|title=[[Ylli i Shkrimtarit (Ndriçim Kulla)|Ylli i Shkrimtarit]]|date=2013|publisher=Plejad|locationplace=Tiranë|isbn=978-9928-4170-3-9}}</ref>
 
Në moshën 13 vjeçare zbuloi Makbethin[[Makbethi]]n, një ndër veprat e [[William Shakespeare|Shekspirit]] dhe kështu i lindi dashuria për letërsinë. Në moshënkëtë 17 vjeçaremoshë shkroi dytregimet poezie përpara [[Stalini|Stalinin]], gjëcilat i sipasbotoi Malcolm,te ndihmoirevista në botimin e librit të tij të parë''Pionieri''moshën 18 vjeçareTiranë,<ref name=":014">{{Cite web|url=http://www.nybookspanorama.com.al/articles/1998/01/15/inbibliografia-thee-palacevepres-ofse-nightmares-an-exchangekadarese/|title=‘InBibliografi thee Palaceveprës of Nightmares’: An ExchangeKadaresë|date=153 janarshkurt 19982015|website=nybookspanorama.com.al|publisher=Panorama|last=MalcolmKryeziu-Shkreta|first=NoelJorina}}</ref> Më 1954 botoi një përmbledhje poetike e quajtur "Frymëzime djaloshare".
 
[[File:Главное здание Литературного института имени Горького.JPG|thumb|Instituti Gorki]]
Studimet universitare i kreu në [[Tirana|Tiranë]], ku më 1958 mbaroi degën e Gjuhës e të Letërsisë në [[Universiteti i Tiranës|Universitetin e Tiranës]] dhe u diplomua për Mësuesi. Shkroi romanin e tij të parë "Mjegullat e Tiranës", të cilin e përfundoi në prag të vijimit të studimeve.<ref name=":2">{{Cite journal|last=Kadare|first=Ismail|date=30 maj 2014|title=E dashura e fakultetit si ma shpërfytyroi kolegu im në roman: ["Mjegullat e Tiranës", Ismail Kadare]|url=http://old.shqiptarja.com/kulture/2730/kadare-e-dashura-e-fakultetit-si-ma-shp-rfytyroi-kolegu-n--roman-217266.html|journal=[[Shqiptarja.com]]|volume=125|pages=16-17|via=|interviewer=Viola Isufaj}}</ref> Në vitet 1958-1960 studioi në [[Moska|Moskë]], në Institutin e Letërsisë Botërore "Maksim Gorki"., Gjatëgjatë qëndrimitperiudhës Moskë,zbutjes hrushoviane. nëntorAtje pati 1959,mundësi shkroi romaninlexonte "[[Qytetiletërsi pabashkëkohore reklama]]".<refperëndimore name=":8">{{Citee web|author=Nduecila Ukaj|url=http://www.gazetaexpress.com/arte/ismail-kadare-letersia-identiteti-dhe-historia-205610/?archive=1|title=Ismailkishte Kadare:filluar Letërsia, identitetipërkthehej dhe historiarusisht.{{sfn|work=Gazeta EkspressMorgan|date=2016-05-272011|accessdatep=2017-09-1549}}</ref> I zhgënjyer nga realizmi socialist mendon të lërë letërsinë krejtësisht. Detyrohet t'i braktisë studimet para kohe për shkak të [[ThyerjaPrishja sovjetiko-shqiptare|thyerjesprishjes së marrëdhënieve mes]] Shqipërisë dhe [[Bashkimi Sovjetik|Bashkimit Sovjetik]]. U kthye në atdhe dhe nisi punë si gazetar dhe i mëshoi karrierës letrare.<ref name="Brit">[https://www.britannica.com/biography/Ismail-Kadare ''Ismail Kadare, Albanian writer'', Brittanica.com.] marrë më 14 korrik 2018</ref>
 
=== Vitet '60 ===
=== Ballafaqimi i brezit të ri dhe të vjetër (1960-1961)===
Pas kthimit nga [[Moska]] ia tregoi veprën "Qyteti pa reklama" një miku të tij i cili e këshilloi që ta mbante të fshehurt. Në vitin 1961 botoi një vëllim me poezi me titull "Shekulli im" dhe shkëputi një fragment nga romani, fragment i cili u botua si novelë me titullin "[[Ditë kafenesh]]" më 1962 te "Zëri i Rinisë".<ref name=":9">{{Cite book|title=Zanafilla e "Një ditë kafenesh": një shpjegim i vështirë|last=Kadare|first=Ismail|publisher=Onufri|year=2005|isbn=9789994332403|location=Tiranë|pages=|trans_title=Ditë kafenesh, ''parathënia''}}</ref> Në këtë periudhë kishte shpresa të mëdha në modernizimin komunist që do t'i bënte [[Enver Hoxha]] vendit, por pas prishjes me sovjetikët e kuptoi sa gabim ishte.<ref name=":12" />
Gjatë viteve '50 dhe në fillimet e viteve '60, Kadare i ishte i njohur për poezi{{sfn|Morgan|2011|p=66}}, kurse që nga vitet '60 edhe për prozë. {{sfn|Apolloni|2012|p=22}} Rinia i pëlqente veprat e tij. Në vitin 1961 botoi vëllimin poetik "Shekulli im".{{sfn|Morgan|2011|p=66}}
 
Sulmet e para ndaj Kadaresë nisën qysh pas kthimit të tij nga Moska, kur u akuzua për dekadencë.<ref name="Bardhyli" /> Në atë periudhë pjesa më e madhe e shkrimtarëve i përkisnin brezit të dalë nga [[Lufta e Dytë Botërore|lufta]]. Konflikti mes tyre dhe brezit të ri që po dilte në skenë u shfrytëzua nga [[Enver Hoxha]] i cili në vitin 1961 organizoi një mbledhje mes shkrimtarëve të dy brezave. Kadare që i përkiste brezit të ri mbrojti letërsinë e re dhe çuditërisht Hoxha këtu mori anën e të rinjve. Kjo manovër e Hoxhës ishte edhe goditje ndaj brezit të vjetër ish-partizan.<ref name="Bardhyli" />
Në vitin 1962 e botoi tregimin ''[[Gjenerali i ushtrisë së vdekur]]'' të cilin më pas, i shtyrë nga miku i tij i ngushtë, e zgjeroi, e bëri roman dhe e botoi të plotë në vitin 1963.<ref>{{cito lajm|last1=Kuçuku|first1=Bashkim|title=Bashkim Kuçuku:Historia reale e Gjeneralit që erdhi në Shqipëri në ‘60|accessdate=15 September 2017|work=Gazeta Mapo|agency=Mapo|issue=655|date=13 Gusht 2012|url=https://issuu.com/gazetamapo/docs/13gusht|page=10}}</ref><ref name="Kuçuku">{{cito uebin|last1=Kuçuku|first1=Bashkim|title=Historia reale e Gjeneralit qe erdhi ne Shqiperi ne ‘60|url=https://www.shqiperia.com/Historia-reale-e-Gjeneralit-qe-erdhi-ne-Shqiperi-ne-60.17670/|website=shqipëria.com|accessdate=15 September 2017}}</ref>{{sfn|Morgan|2011|p=74}} Romani pasues, "[[Përbindëshi (Roman)|Përbindëshi]]" u botua në revistën ''Nëntori''.<ref>{{Cite book|title=Kohë e pamjaftueshme|last=Kadare|first=Helena|publisher=Onufri|year=2011|isbn=978-99956-87-51-9|location=Tiranë|pages=144}}</ref>
 
===Kalimi në prozë (1962-1965)===
Më 1966, Kadare u dërgua në qytetin e [[Berat|Beratit]] ku qëndroi dy vjet si korrespodent i gazetës "Drita", për të qenë "gju më gju me popullin". U ngarkua të njihej me punëtorët e kombinatit të tekstilit; duke shfrytëzuar një tregim që kish botuar në fillim të viteve '60 me titull "Dasma e çuditshme" dhe në njohje me realitetin e jetës, mori formë fondi i "Lëkura e daulles", i cili u botua pranverën e 1967 në revistën ''Nëntori.''<ref>{{cito uebin|title=“Kadare e përçmoi ‘Dasmën’, se u pëlqye nga kritika e kohës”|url=http://www.panorama.com.al/kadare-e-percmoi-dasmen-se-u-pelqye-nga-kritika-e-kohes/|website=Panorama Online|accessdate=15 shtator 2017}}</ref> Më 1967 u caktua në delegacionin e Lidhjes së Shkrimtarëve që u dërgua në [[Republika Popullore e Kinës|Kinë]], bashkë me disa delegacione tjera,{{sfn|Helena|2011|p=189-191}} kur Revolucioni Kulturor në Kinë ishte në kulm.<ref name="Faye">{{cite book |last=Faye|first=Eric |editor-last=Kadare |editor-first=Ismail |title=Koncert në fund të dimrit|publisher=Onufri |date=2011|pages=vii–xii |chapter=Parathënie}}</ref> Pas Kinës, delegacioni i Kadaresë qëndroi dy javë në [[Vietnami|Vietnam]] ku [[Lufta e Vietnamit|lufta]] ishte përshkallëzuar.{{sfn|Helena|2011|p=189-191}}
Gjatë qëndrimit në Moskë, në nëntor 1959, shkroi romanin "[[Qyteti pa reklama]]", duke sfiduar qëllimshëm rregullat e [[Realizmi socialist|realizmit socialist]]. Për shkak të temës delikate të romanit, që bënte fjalë për studentë të shthurur e amoralë që arrijnë suksesin me anë të falsifikimeve, e që ishte në kundërshtim të plotë me frymën pozitive e heronjtë pozitivë që proklamonte realizmi socialist, romani mbeti pa u botuar.<ref>{{Cite web|author=Ndue Ukaj|url=http://www.gazetaexpress.com/arte/ismail-kadare-letersia-identiteti-dhe-historia-205610/?archive=1 |title=Ismail Kadare: Letërsia, identiteti dhe historia |work=Gazeta Ekspress |date=2016-05-27|accessdate=2017-09-15}}</ref>
Pas kthimit nga [[Moska]] ia tregoi veprën "Qyteti pa reklama" një miku të tij i cili e këshilloi që ta mbante të fshehur. Nga ky roman shkëputi një fragment,i cili u botua si novelë me titullin "[[Ditë kafenesh]]" më 1962 te "Zëri i Rinisë".<ref>{{Cite book|title=Zanafilla e "Një ditë kafenesh": një shpjegim i vështirë|last=Kadare|first=Ismail|publisher=Onufri|year=2005|isbn=9789994332403|place=Tiranë|pages=|trans_title=Ditë kafenesh, ''parathënia''}}</ref>
 
Në vitin 1962 e botoi tregimin ''[[Gjenerali i ushtrisë së vdekur]]'' të cilin më pas e zgjeroi, e bëri roman dhe e botoi të plotë në vitin 1963.<ref>{{cito lajm|last1=Kuçuku|first1=Bashkim|title=Bashkim Kuçuku:Historia reale e Gjeneralit që erdhi në Shqipëri në ‘60|accessdate=15 September 2017|work=Gazeta Mapo|agency=Mapo|issue=655|date=13 Gusht 2012|url=https://issuu.com/gazetamapo/docs/13gusht|page=10}}</ref><ref name="Kuçuku">{{cito uebin|last1=Kuçuku|first1=Bashkim|title=Historia reale e Gjeneralit qe erdhi ne Shqiperi ne ‘60|url=https://www.shqiperia.com/Historia-reale-e-Gjeneralit-qe-erdhi-ne-Shqiperi-ne-60.17670/|website=shqipëria.com|accessdate=15 September 2017}}</ref>{{sfn|Morgan|2011|p=74}} Në roman kishte injoruar realizmin socialst, mungonte personazhi pozitiv dhe nuk përmendej Partia. Ai u prit keq nga kritikët zyrtarë dhe u injorua.{{sfn|Apolloni|2012|p=33-34}} Romani pasues, "[[Përbindëshi (Roman)|Përbindëshi]]", i cili është antidogmatik{{sfn|Apolloni|2012|p=36}} u botua në revistën ''Nëntori'', mirëpo menjëherë pas botimit, vepra u etiketua si dekadente dhe u ndalua. Si e tillë mbeti në harresë deri pas rënies së komunizmit.<ref>{{cite book|last1=Kadare|first1=Helena|title=Kohë e pamjaftueshme|publisher=Onufri|year=2011|page=144}}</ref>
=== Botimi i "Gjeneralit" në Francë dhe suksesi ndërkombëtar ===
Në fillim të vitit 1970 shtëpia botuese franceze [[Albin Michel]] botoi në frëngjisht romanin [[Gjenerali i ushtrisë së vdekur]] përkthyer nga [[Jusuf Vrioni]].{{sfn|Morgan|2011|p=142}}<ref name="Kuçuku" /> Ai pati jehonë të jashtëzakonshme në [[Franca|Francë]] dhe brenda tri vjetësh u përkthye në gati 20 gjuhë.<ref name="Kuçuku" /> Pas romanit u zgjodh deputet gjer më 1982,<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.parlament.al/wp-content/uploads/2015/11/Ligjvenesit-Shqiptar-1920-2005.pdf|title=Ligjvënësit shqiptarë 1920-2005|date=2005|website=parlament.al|last=Istrefi|first=Diana|publication-place=Tiranë|pages=15-16}}</ref> u detyrua të futej në [[Partia e Punës e Shqipërisë|Partinë e Punës të Shqipërisë]].<ref>«[http://www.universalis.fr/encyclopedie/ismail-kadare/1-un-ecrivain-national-sur-la-sellette/ Ismaïl Kadaré: un écrivain national sur la sellette]» nga Jean-Paul Champseix në sitin [[:fr:Encyclopædia_Universalis|Encyclopædia Universalis]], marrë më 20 shkurt 2018.</ref> Në këtë kohë Kadare shkroi e botoi romanet [[Kështjella (Ismail Kadare)|Kështjella]] (1970) dhe [[Kronikë në gur]] (1971), të cilat u përkthyen dhe u botuan në Francë njëra pas tjetrës.<ref name="Elshani">{{cite web|last1=Elshani|first1=Sadik|title=Jehona e veprës së Ismail Kadaresë|url=http://www.botasot.info/opinione/509436/jehona-e-vepres-se-ismail-kadarese/|website=[[Bota Sot]]|accessdate=23 janar 2018|date=31 janar 2016|quote=Edhe per romanin "Keshtjella", Kadare gjithashtu e merr subjektin nga historia e popullit shqiptar, qendresen dhe lufterat e popullit shqiptar nen udheheqjen e heroit tone kombetar, Gjergj Kastriot Skenderbeut.[...] Romani "Keshtjella" eshte botuar ne Paris me 1972, me titull: "Daullet e shiut".[...] "Kronike ne gur" eshte botuar ne Paris me 1973.}}</ref> Gjatë këtyre viteve drejtonte po ashtu të revistën e vetme në gjuhë të huaj të Lidhjes së Shkrimtarëve, ''Les lettres albanaises.''<ref>{{Cite web|url=http://www.histrad.info/langues/34-albanais/177-traduire-sous-le-totalitarisme|title=Traduire sous le totalitarisme|website=histrad.info|date=|last=Eriona Tartari}}</ref>
 
Gjatë viteve '60 në shkrimet e kritikës zyrtare kryesisht injorohet ose përmendet rrallë, në kontrast me shkrimtarët e mëdhenj të kohës të cilët kritika i pëlqente.{{sfn|Apolloni|2012|p=34}}
[[Skeda:Dimri i madh.JPG|thumb|160px|left| Kopertina e botimit të dytë, të censuruar të "Dimrit të vetmisë së madhe"]]Për t'ua mbyllur njëherë e mirë gojën kritikëve të kohës, vendosi të shkruante një roman me temë prishjen e lidhjeve mes Shqipërisë dhe vendeve tjera komuniste.{{sfn|Morgan|2011|p=128}} Romanin e titulloi "[[Dimri i vetmisë së madhe]]" dhe iu pranua për shtyp në fillim të vitit 1973, në maj të atij viti iu paraqitën Komitetit Qendror kërkesa për ta hequr veprën nga qarkullimi.<ref name=":4">{{cito uebin|author=Gazeta Shqip|title=Disidenca te “Dimri i madh”|url=http://gazeta-shqip.com/lajme/2014/09/05/disidenca-te-dimri-i-madh/|website=Gazeta Shqip|accessdate=30 Shtator 2017|date=5 Shtator 2014}}</ref> Ministri i brendshëm [[Kadri Hazbiu]] u deklarua lidhur me romanin: "''lexova dyzet faqe dhe pështyva dyzet herë''".<ref>{{cite book |author=Peter Morgan|title=Ismail Kadare: shkrimtari dhe diktatura, 1957-1990 |publisher=Shtëpia botuese 55|place=Tirana |date=2011 |ISBN=9789928106124|page=153}}</ref><ref name=":3">{{cito uebin|title=Kadri Hazbiu pështyu kur lexoi "Dimrin e vetmisë së madhe"|url=https://www.pressreader.com/albania/gazeta-shqiptare/20111109/282029029019765|website=Press reader|publisher=Gateza Shqiptare|accessdate=30 Shtator 2017|date=9 November 2011}}</ref> Enver Hoxha ndalimin e mundshëm të romanit e hodhi poshtë nën arsyetimin se nëse ndalohej një roman antisovjetik, në Moskë këtë mund ta merrnin si shenjë se qarqet sovjetike në Shqipëri ishin ende të forta. Kaq mjaftoi që fushata të ndalej.
 
=== Koha e Revolucionit Kulturor dhe më pas (1966-1969) ===
Më 1966, [[Enver Hoxha]] filloi revolucionin kulturor shqiptar dhe si rrjedhojë artistët u dërguan nëpër qytete provinciale për të qenë "gju më gju me popullin". Shkrimtarët dhe artistët u përballën edhe me indiferencë nga bota e jashtme demokratike, e cila nuk reagoi për persekutimin e tyre. Ata kuptuan se ishin të vetmuar përballë shtetit i cili mund të bënte me ta çfarë të donte pa u bezdisur prej askujt.{{sfn|Helena|2011|p=169-170}}
 
Kadare u dërgua në qytetin e [[Berat|Beratit]] ku qëndroi dy vjet si korrespodent i gazetës "Drita", e ku u njoh me punëtorët e kombinatit të tekstilit. Në vitin 1967, Kadare u caktua në delegacionin e Lidhjes së Shkrimtarëve që u dërgua në [[Republika Popullore e Kinës|Kinë]], bashkë me disa delegacione tjera.{{sfn|Helena|2011|p=189-191}} Në atë kohë Revolucioni Kulturor në Kinë ishte në kulm, ndërsa letërsia ndodhej në agoni. Shkrimtarë si Servantes dhe [[William Shakespeare|Shekspiri]] ishin të ndaluar. Përvojat e tij në Kinën komuniste do t'i trajtonte më vonë në veprën e tij.<ref name="Faye">{{cite book |last=Faye|first=Eric |editor-last=Kadare |editor-first=Ismail |title=Koncert në fund të dimrit|publisher=Onufri |date=2011|pages=vii–xii |chapter=Parathënie}}</ref> Pas Kinës, delegacioni i Kadaresë qëndroi dy javë në Vietnam ku lufta ishte përshkallëzuar dhe bombardimet amerikane ishin në kulm. Ditën e fundit kur po kalonin [[Mekongu|lumin Mekong]] me një trap të madh i zë bombardimi midis lumit.{{sfn|Helena|2011|p=189-191}}
 
Duke marrë parasysh që dy nga veprat e tij tashmë ishin të ndaluara kurse ''Gjenerali i ushtrisë së vdekur'' u prit frohtë dhe nuk mundi ta ribotonte, ai kuptoi se në këtë situatë nuk guxonte të bënte më gabime. Për t'ua mbyllur gojën kritikëve të shumtë që e sulmonin për shmangien nga "temat aktuale" dhe mostrajtimin në veprat e tij të temës së "ndërtimit të socializmit", Kadare vendosi ta shkruajë një roman me temë aktuale dhe që nuk binte ndesh me rregullat e realizmit socialist. Kështu shkroi pa dëshirën e tij{{sfn|Apolloni|2011|p=35}} romanin ''Lëkura e daulles'' i cili u botua në vitin 1967 në revistën "''Nëntori''", në kulmin e revolucionit kulturor. Kritika zyrtare e priti me entuziazëm dhe e cilësoi si një sukses në "riedukimin" e shkrimtarëve.<ref>{{cito uebin|title=“Kadare e përçmoi ‘Dasmën’, se u pëlqye nga kritika e kohës”|url=http://www.panorama.com.al/kadare-e-percmoi-dasmen-se-u-pelqye-nga-kritika-e-kohes/|website=Panorama Online|accessdate=15 shtator 2017}}</ref>
Po të njëjtin vit pas një ripunimi që i bëri ''Gjeneralit të ushtrisë së vdekur'', ai më në fund u ribotua. Në atë kohë ai u përkthye dhe u botua në Bullgari dhe Jugosllavi, dy vende armike që konsideroheshin si "revizioniste".{{sfn|Morgan|2011|p=89}}
 
== Vitet '70 ==
=== Botimi në Francë dhe suksesi ndërkombëtar ===
Në fillim të vitit 1970 shtëpia botuese franceze [[Albin Michel]] botoi në frëngjisht romanin [[Gjenerali i ushtrisë së vdekur]] përkthyer nga [[Jusuf Vrioni]].{{sfn|Morgan|2011|p=142}}<ref name="Kuçuku" /> Ai pati jehonë të jashtëzakonshme në [[Franca|Francë]] dhe brenda tri vjetësh u përkthye në gati 20 gjuhë.<ref name="Kuçuku" /> Pas romanit u zgjodh deputet gjer më 1982,<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.parlament.al/wp-content/uploads/2015/11/Ligjvenesit-Shqiptar-1920-2005.pdf|title=Ligjvënësit shqiptarë 1920-2005|date=2005|website=parlament.al|last=Istrefi|first=Diana|publication-place=Tiranë|pages=15-16}}</ref> u detyrua të futej në [[Partia e Punës e Shqipërisë|Partinë e Punës të Shqipërisë]].<ref>« [http://www.universalis.fr/encyclopedie/ismail-kadare/1-un-ecrivain-national-sur-la-sellette/ Ismaïl Kadaré: un écrivain national sur la sellette] » nga Jean-Paul Champseix në sitin [[:fr:Encyclopædia_Universalis|Encyclopædia Universalis]], marrë më 20 shkurt 2018.</ref> Pas zhgënjimit nga temat aktuale, u rikthehet temave historike.{{sfn|Apolloni|2012|p=22}} Në këtë kohë Kadare shkroi e botoi romanet [[Kështjella]] (1970) dhe [[Kronikë në gur]] (1971), të cilat përkthehen e botohen në Francë njëra pas tjetrës.<ref name="Elshani">{{cito uebin|last1=Elshani|first1=Sadik|title=Jehona e veprës së Ismail Kadaresë|url=http://www.botasot.info/opinione/509436/jehona-e-vepres-se-ismail-kadarese/|website=[[Bota Sot]]|accessdate=23 janar 2018|date=31 janar 2016|quote=Edhe per romanin "Keshtjella", Kadare gjithashtu e merr subjektin nga historia e popullit shqiptar, qendresen dhe lufterat e popullit shqiptar nen udheheqjen e heroit tone kombetar, Gjergj Kastriot Skenderbeut. [...]Romani "Keshtjella" eshte botuar ne Paris me 1972, me titull: "Daullet e shiut".[...] "Kronike ne gur" eshte botuar ne Paris me 1973.}}</ref> "Kështjella" bënte fjalë për rezistencën e shqiptarëve kundër osmanëve<ref name="Elshani" />, ndërsa romani autobiografik "''Kronikë në gur''" bënte fjalë për qytetin e Gjirokastrës dhe fëmijërinë e Kadaresë aty gjatë Luftës së Dytë Botërore, kur qyteti pushtohet me radhë nga italianët, grekët, gjermanët dhe partizanët.{{sfn|Morgan|2011|p=47}}Gjatë këtyre viteve drejtonte po ashtu të revistën e vetme në gjuhë të huaj të Lidhjes së Shkrimtarëve, ''Les lettres albanaises.''<ref>{{Cite web|url=http://www.histrad.info/langues/34-albanais/177-traduire-sous-le-totalitarisme|title=Traduire sous le totalitarisme|website=histrad.info|date=|last=Eriona Tartari}}</ref>
 
Në këtë kohë Kadare konsiderohej si shkrimtar i talentuar, por talenti i të cilit anonte kah dekadenca dhe subjektivizmi. Armiqtë e Kadaresë në organet e [[Drejtoria e Sigurimit te Shtetit|Sigurimit]] dhe garda e vjetër e [[Byroja politike e Partisë së Punës së Shqipërisë|Byrosë Politike]] e akuzonin atë vazhdimisht si "''agjent i Perëndimit''", që ishte njëra prej akuzave më të rrezikshme që mund të bëhej asokohe.<ref>{{cite book|last1=Morgan|first1=Peter|title=Kadare: Shkrimtari dhe diktatura 1957-1990|date=2011|publisher=Shtëpia Botuese "55"|place=Tiranë|isbn=978-9928-106-12-4|page=143|edition=1|chapter=3}}</ref>
 
Pas publikimit të dy romaneve me temë historike, Kadare u përball me kritika pse nuk po shkruante për tema "aktuale", si "ndërtimi i socializmit". Për t'ua mbyllur njëherë e mirë gojën kritikëve, ai vendosi të shkruante një roman me temë prishjen e lidhjeve mes Shqipërisë dhe vendeve tjera komuniste. Meqë Enver Hoxha kishte qenë një nga aktorët kryesorë në mbledhjen e 81 krerëve të partive komuniste të botës, e cila u mbajt në Moskë në nëntor 1960, Kadare e bëri edhe atë personazh. Për të shmangur glorifikimin e tij ai iu lut autoritetve ta lejonin t'i shikonte procesverbalet e mbledhjes së Moskës dhe të merrte shënime nga to. Kështu Kadare e paraqiti ngjarjet në roman ashtu siç e dëshmonin dokumentet.{{sfn|Morgan|2011|p=128}}
 
[[Skeda:Dimri i madh.JPG|thumb|160px|left| Kopertina e botimit të dytë, të censuruar të "Dimrit të vetmisë së madhe"]] Në roman paraqiteshin edhe pasojat e ndarjes së Shqipërisë prej vendeve tjera komuniste, pesimizmi i njerëzve, shpresat e disa pjesëve të shoqërisë për rrëzimin e komunizmit etj. Romanin e titulloi "[[Dimri i vetmisë së madhe]]" dhe e çoi në shtyp në fillim të vitit 1973. Ai ishte i bindur se në të kishte paraqitur një tablo të zymtë të komunizmit dhe udhëheqësve komunistë, dhe që ishte ndryshe nga romanet e realizmit socialist, meqë ishte i zymtë, në të paraqiteshin fantazma ministrash të vrarë etj.
Kur u botua romani, ai u prit jashtëzakonisht keq. Disa ditë pas botimit, në shtyp shpërtheu një fushatë masive kundër Kadaresë, e cila zgjati muaj me radhë. Në të u përfshinë fshatarë, punëtorë, studentë, ushtarë, kritikë, studiues, zyrtarë të lartë; shkurt, i gjithë mekanizmi i propagandës komuniste. Kadare u akuzua për mungesë "pozitiviteti" dhe "patriotizmi socialist", për "shtrembërim të historisë së prishjes me Bashkimin Sovjetik", ironizim të "parimeve të socializmit", "futjen e teorive borgjeze të revolucionit seksual", dhe "përkrahje të fshehtë të liberalizmit".<ref>{{cito uebin|author=Gazeta Shqip|title=Disidenca te “Dimri i madh”|url=http://gazeta-shqip.com/lajme/2014/09/05/disidenca-te-dimri-i-madh/|website=Gazeta Shqip|accessdate=30 Shtator 2017|date=5 Shtator 2014}}</ref> Vetë ministri i brendshëm [[Kadri Hazbiu]] u deklarua lidhur me romanin: "''lexova dyzet faqe dhe pështyva dyzet herë''".<ref>{{cite book |author=Peter Morgan|title=Ismail Kadare: shkrimtari dhe diktatura, 1957-1990 |publisher=Shtëpia botuese 55|place=Tirana |date=2011 |ISBN=9789928106124|page=153}}</ref><ref>{{cito uebin|title=Kadri Hazbiu pështyu kur lexoi "Dimrin e vetmisë së madhe"|url=https://www.pressreader.com/albania/gazeta-shqiptare/20111109/282029029019765|website=Press reader|publisher=Gateza Shqiptare|accessdate=30 Shtator 2017|date=9 November 2011}}</ref> Enver Hoxha, i cili ishte personazh në libër qëndroi pasiv për muaj të tërë përderisa Kadare sulmohej nga të gjitha anët. Kur gjatë një vizite në Elbasan u pyet rastësisht se çfarë mendonte për romanin, ai u shpreh se ai kishte të meta por qëndrimi i partisë në Moskë ishte paraqitur në mënyrë korrekte. Enver Hoxha ndalimin e mundshëm të romanit e hodhi poshtë nën arsyetimin se nëse ndalohej një roman antisovjetik, në Moskë këtë mund ta merrnin si shenjë se qarqet sovjetike në Shqipëri ishin ende të forta. Kaq mjaftoi që fushata të ndalej.
Kadare u detyrua ta rishikonte disa herë romanin sipas udhëzimeve nga lart. Pas disa përpunimeve ai u ribotua në vitin 1977 nën titullin e ndryshuar "Dimri i madh" dhe u përkthye edhe në frëngjisht.{{sfn|Morgan|2011|p=153-157}}
 
Në vitin 1975 Kadare hyri prapë në telashe me autoritetet kur çoi për botim një poemë me titullin "[[Në mesditë Byroja Politike u mblodh]]". Kur poema i ra në dorë Enver Hoxhës ai e quajti "akuzë e rëndë për udhëheqjen e partisë,[...] trakt i zi që bën thirrje për kryengritje <ref name="GazetaShqip">{{cito uebin|last1=Lama|first1=Vahid|title=Rroftë Nexhmija, poshtë Kadare!”|url=http://gazeta-shqip.com/lajme/2012/09/30/rrofte-nexhmija-poshte-kadare/|website=Gazeta Shqip|accessdate=10 November 2017}}</ref> Kadare u syrgjynos fillimisht në [[Fieri|Fier]], e më pas në moçalet e Myzeqesë, ku duhej të hiqte dorë nga shkrimi dhe të mësonte të "kontribonte në mënyrë produktive në të mirën e kombit".<ref name="Morgan3">{{cite book |author=Peter Morgan|title=Ismail Kadare: shkrimtari dhe diktatura, 1957-1990 |publisher=Shtëpia botuese 55|place=Tirana |date=2011 |ISBN=9789928106124|page=175}}</ref>
Në vitin 1975 Kadare hyri prapë në telashe me autoritetet kur çoi për botim një poemë me titullin "[[Në mesditë Byroja Politike u mblodh]]". U largua nga Tirana si formë dënimi, ku u kthye nga fundi i vitit duke vijuar të kishte pozitën e deputetit.<ref name=":0" />
 
Në vitin 1978 kur u prishën marrëdhëniet me Kinën botoi romanet "''[[Muzgu i perëndive të stepës]]''", "''[[Ura me tri harqe]]''", "''[[Kamarja e turpit]]''" dhe "''[[Komisioni i festës]]''" në një vëllim të përbashkët.<ref>{{cito uebin|title=Ura me tri harqe: triptik me një interzexo|url=https://bpl-polaris.bibliocommons.com/item/show/2150997075?active_tab=bib_info|website=Boston Public Library|accessdate=30 shtator 2017}}</ref> Me përjashtim të romanit të parë të përmbledhjes i cili ishte autobiografik, tre të tjerët ishin me tema historike.<ref>{{cito uebin|last1=Gibbs|first1=Jonathan|title=Soviet satire skilfully mixes the personal and the political|url=http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/books/reviews/twilight-of-the-eastern-gods-by-ismail-kadare-trans-david-bellos-book-review-soviet-satire-skilfully-9707151.html|website=The Independent|accessdate=30 shtator 2017}}</ref><ref>{{cito uebin|title=The Three-arched Bridge|url=https://books.google.com/books/about/The_Three_arched_Bridge.html?id=p5eAAAAAIAAJ|website=Google Books|accessdate=30 shtator 2017}}</ref><ref>{{cito uebin|last1=Gauss|first1=Karl-Markus|title=Rrëfimi i Kadaresë për rezistencën e Shqipërisë kundër shtypjes fetare|url=http://www.gazetadita.al/rrefimi-i-ismail-kadarese-per-rezistencen-e-shqiperise-kunder-shtypjes-fetare/|website=Gazeta Dita|accessdate=30 shtator 2017|date=6 korrik 2015}}</ref>
 
=== Vitet '80===
=== Vitet e terrorit të madh (1980-1983)===
Në vitin 1980 botoi në një përmbledhje të përbashkët romanet ''[[Prilli i thyer]]'', ''[[Kush e solli Doruntinën]]'' së bashku me dy kapitujt e parë të romanit ''Pallati i ëndrrave'' maskuar si novelë. Një vit më vonë, me rastin e ribotimit të një libri të mëhershëm shfrytëzoi rastin dhe e futi në të versionin e plotë të [[Pallati i ëndrrave|Pallatit të ëndrrave]], duke arritur kështu ta kapërcente censurën.<ref name=PallatiiËndrrave>{{cite book |last=Kuçuku |first=Bashkim |editor-last=Kadare |editor-first=Ismail |title=Pallati i ëndrrave|publisher=Onufri |date=1999 |pages=199–200 |chapter=Kryevepra e fshehur: odise kadareane |isbn=99927-30-31-5}}</ref> Shumë shpejt njerëzit filluan të vërenin se përshkrimet e kryeqytetit ku luheshin ngjarjet ishin identike me Tiranën, dhe atmosfera e terrorit, spastrimeve dhe burgosjeve ishte e ngjashme me Shqipërinë e Enver Hoxhës.<ref name="Joachim Röhm">{{cite web | author= Joachim Röhm|url=http://www.joachim-roehm.info/palast_nachwort.pdf|title= NACHWORT ZUM PALAST DER TRÄUME |accessdate=13 Shtator 2017}}</ref> Romani u dënua rreptësisht në një mbledhje të Lidhjes së Shkrimtarëve të Shqipërisë dhe u ndalua. Kadare u përball me akuza se vepra kishte aluzione kundër regjimit komunist dhe që Pallati i Ëndrrave ishte në fakt ndërtesa e Komitetit Qendror të PPSH-së.<ref name=":5">{{cite web|url=http://www.panorama.com.al/rrefimi-ndryshe-i-sali-berishes-a-ka-qene-mjek-personal-i-kapos-pse-u-arrestua-fatos-nano344/|title=Hapëm depot e armëve më '97, ja pse|date=23 mars 2017|website=Panorama Online|access-date=September 13, 2017|last=Berisha|first=Sali|interviewer=Berat Buzhala}}</ref> Ndërkohë, në sajë edhe të krizës qeveritare dhe "vetëvrasjes" së [[Mehmet Shehu|Mehmet Shehut]], Hoxha me [[Ramiz Alia]] kishin shfaqur interesim direkt për përgatitjen e dokumenteve proceduriale nga [[Sigurimi i Shtetit]] dhe Hetuesia për arrestimin e Kadaresë si bashkëpunëtor i Shehut.<ref>{{Cite web|url=http://www.panorama.com.al/ekskluzive-ish-kreu-i-hetuesise-kadareja-do-denohej-si-bashkepunetor-i-mehmetit44/|title=Ish-kreu i Hetuesisë: Kadareja do dënohej si bashkëpunëtor i Mehmetit|date=28 mars 2017|website=panorama.com.al|publisher=[[Panorama]]|last=Lame|first=Qemal}}</ref> Kadare i shpëtoi arrestimit për shkak të njohjes ndërkombëtare dhe ndërhyrjes së presidentit francez në mbrojtje të tij.<ref name=":5" /> Po më 1981 iu mohua pjesëmarrja në Kongresin e 45-të Ndërkombëtar të Federatë-Klubit Internacional të Shkrimtarëve P.E.N., që mbahej ndër datat 21-25 të shtatorit të atij viti në Lion nga nënministri i Punëve të Jashtme, Ksenofon Nushi. Më 1983 mundi të shkojë në Francë, sipas tij vetë, me paramendimin që të mos kthehej.<ref>{{Cite web|url=http://www.panorama.com.al/polovina-nxjerr-letrat-pse-su-lejua-kadare-ne-kongresin-e-parisit/|title=Polovina nxjerr letrat pse s'u lejua Kadare në Kongresin e Parisit|website=panorama.com.al|publisher=[[Panorama]]|date=28 gusht 2017}}</ref>
Në vitin 1980 botoi në një përmbledhje të përbashkët romanet ''[[Prilli i thyer]]'', ''[[Kush e solli Doruntinën]]'' së bashku me dy kapitujt e parë të romanit ''Pallati i ëndrrave'' maskuar si novelë. Një vit më vonë, me rastin e ribotimit të një libri të mëhershëm shfrytëzoi rastin dhe e futi në të verzionin e plotë të [[Pallati i ëndrrave|Pallatit të ëndrrave]], duke arritur kështu ta kapërcente censurën.<ref name=PallatiiËndrrave>{{cite book |last=Kuçuku |first=Bashkim |editor-last=Kadare |editor-first=Ismail |title=Pallati i ëndrrave|publisher=Onufri |date=1999 |pages=199–200 |chapter=Kryevepra e fshehur: odise kadareane |isbn=99927-30-31-5}}</ref> Vepra bënte fjalë për një shtet totalitar, që në shikim të parë dukej si [[Perandoria Osmane]], ku një institucion i quajtuar Tabir Saraj (Pallati i ëndrrave) monitoronte, mblidhte dhe analizonte ëndrrat e qytetarëve për të zbuluar në to shenja të konspiracioneve kundër shtetit. Shumë shpejt njerëzit filluan të vërenin se përshkrimet e kryeqytetit ku luheshin ngjarjet ishin identike me Tiranën, dhe atmosfera e terrorit, spastrimeve dhe burgosjeve ishte e ngjashme me Shqipërinë e Enver Hoxhës.<ref name="Joachim Röhm">{{cite web | author= Joachim Röhm|url=http://www.joachim-roehm.info/palast_nachwort.pdf|title= NACHWORT ZUM PALAST DER TRÄUME |accessdate=13 Shtator 2017}}</ref>
 
{{Quote box|quote= '''Pyetje:''' Vazhdo i pandehur të shpjegosh se cilët janë personat e tjerë, që tradhtari Mehmet Shehu, i ka marrë në shërbim të punës tuaj armiqësore.
Në vitin 1985 vdiq Enver Hoxha. Po atë vit u ndalua romani "[[Nata me hënë]]" që bënte fjalë për përpjekjet e partisë komuniste dhe shoqërisë komuniste për të shkatërruar jetën e një vajze të pafajshme.<ref>{{cite web |url=http://www.elsie.de/pdf/reviews/R1994KadareClaire.pdf |title=Ismail Kadare: A moonlit night |last=Elsie |first=Robert |date=1994 |website=Robert Elsie |access-date=September 13, 2017}}</ref> Romanin tjetër "[[Vajza e Agamemnonit]]" ku në mënyrë të hapur shpreh mendimet kundër regjimit komunist, e shkroi atë vit dhe bashkë me disa vepra tjera anti-komuniste e nxori fshehtas jashtë shtetit nëpërmjet botuesit dhe mikut të tij francez [[Claude Durand]], me udhëzimin që të botohesin në rast se regjimi e eliminonte Kadarenë pas shpine.<ref>{{cite book |last=Durand |first=Claude |editor-last=Kadare |editor-first=Ismail |title=Agamemnon's Daughter: A Novella and Stories|publisher=Arcade Publishing |date=2006 |translator-last=Bellos |translator-first=David |pages=ix–xii |chapter=About Agamemnon's Daughter: Adapted from the Publisher's Preface to the French Edition |isbn=978-1-559-70788-6}}</ref>
 
'''Përgjigje:''' Mehmet Shehu që drejtonte grupin tonë armiqësor, kishte parashikuar, që përveç sektorëve të tjerë, që unë kam shpjeguar më parë, të godiste vijën e Partisë edhe në art e letërsi. Kështu, në një nga bisedat e shumta armiqësore që kam bërë me Fiqret Shehun, kam mësuar se në këtë drejtim kishte përpunuar me detyra edhe Ismail Kadarenë. [...]
Në vitin 1986 botoi romanin "[[Krushqit janë të ngrirë]]", frymëzuar nga demonstratat e shqiptarëve të Kosovës më 1981.{{Cn}}
 
Fiqreti më tregoi se edhe Ismail Kadareja ishte prej kohësh në pozicion armiqësor. Përpunimin e tij, më tha ajo, e ka bërë Todi Lubonja, me të cilin Ismaili kishte shoqëri të ngushtë dhe pasi Todi Lubonja me Fadil Paçramin u zbuluan nga Partia për veprimtarinë e tyre kundër saj, Ismail Kadareja ishte marrë në mbrojtje nga Mehmet Shehu duke e paraqitur Ismailin si viktimë të tyre. Ky është momenti, më ka thënë Fiqret Shehu, që u shfrytëzua për ta vënë Ismail Kadarenë në shërbim të punës tonë. Pastaj Fiqreti më ka treguar se Ismail Kadareja ishte porositur që të godiste vijën e Partisë në letërsi dhe në art, duke shkruar tregime e romane me dy kuptime, nga njëra anë të dukej se mbronte e zbatonte vijën e Partisë, ndërsa nga ana tjetër, pa dalë hapur, ta godiste atë. Gjithashtu, Ismail Kadareja ishte ngarkuar që të punonte sa më shumë me shkrimtarët dhe artistët e rinj e gradualisht t’i përpunonte ata e duke bërë sa më shumë të tillë, të formonte një rrymë liberale disidentësh, që do të përdoreshin kur të vinte koha.
Në vitin 1989, disa muaj para rënies së regjimit komunist, [[Nexhmije Hoxha]] e emëroi zvkryetar të Frontit Demokratik.<ref>{{cite book |author=Peter Morgan|title=Ismail Kadare: shkrimtari dhe diktatura, 1957-1990 |publisher=Shtëpia botuese 55|place=Tirana |date=2011 |ISBN=9789928106124|page=289}}</ref>
:— <small>Procesverbali i marrjes në pyetje të Llambi Ziçishtit, Tiranë, 24.09.1982 ''</small><ref name="Llambi">{{cito uebin|title=Procesverbali i marrjes në pyetje të Llambi Ziçishtit|url=http://www.gazetadita.al/deshmia-e-llambi-zicishtit-ismail-kadare-pjese-e-komplotit-te-mehmet-shehut-dhe-nje-leter-e-djalit-te-mehmetit/|accessdate=17 September 2017}}</ref>|align=right|width=35%}}
 
Romani u dënua rreptësisht në një mbledhje të Lidhjes së Shkrimtarëve të Shqipërisë dhe u ndalua. Kadare u përball me akuzuat se vepra kishte aluzione kundër regjimit komunist dhe që Pallati i Ëndrrave ishte në fakt ndërtesa e Komitetit Qendror të PPSH-së. Kadare i shpëtoi arrestimit për shkak të njohjes ndërkombëtare dhe ndërhyrjes së presidentit francez në mbrojtje të tij. <ref>{{cite web |url=http://www.panorama.com.al/rrefimi-ndryshe-i-sali-berishes-a-ka-qene-mjek-personal-i-kapos-pse-u-arrestua-fatos-nano344/ |title=Berisha e pranon për herë të parë: hapëm depot e armëve më '97, ja pse|date=23 mars 2017 |website=Panorama Online |access-date=September 13, 2017}}</ref>
=== Ikja nga Shqipëria, vendosja në Paris ===
Në fund të tetorit të vitit 1990 u lejua të ikte për mjekim në Francë sipas një burimi,<ref name=":10">{{Cite book|title=Biographical Dictionary of Central and Eastern Europe in the Twentieth Century|last=Wojciech Roszkowski|first=Jan Kofman|publisher=Routledge|year=2016|isbn=9781317475941|location=|pages=418-419}}</ref> sipas një tjetri e iku me vizë të rregullt për gjithë familjen e tij<ref name=":15">{{Cite web|url=http://shekulli.com.al/5050/|title=Kadare më tha: sakrifikohen më lehtë tre byroistë se sa unë: dy situatat kritike për Ismail Kadarenë, Pleniumi IV dhe arratisja në Francë: [raportet e shkrimtarit me regjimin, intervista]|date=2012|website=shekulli.com.al|publisher=[[Shekulli (gazetë)]]. - Nr. 3810, 1 tetor 2012|last=Laço|first=Teodor|authorlink=Teodor Laço|pages=4-5|interviewer=[[Leonard Veizi]]n}}</ref> dhe aplikoi për azil politik në [[Franca|Francë]], ku pasi u vendos mundi të ushtrojë profesionin e tij në liri të plotë. Mërgimi i tij në Paris qe i frytshëm dhe i mundësoi sukses të mëtejshëm, si në shqip ashtu edhe në frëngjisht.<ref name=":6" /> Qëndrimi zyrtar i autoriteteve shtetërore për rastin e ikjes së tij qe "Akti është i dënueshëm, shkrimtari mbetet".<ref name=":15" /> Më 1994 nisi punimin e vëllimit të parë të botimit dygjuhësh të veprës së tij nga shtëpia botuese franceze Fayard.<ref>{{Cite web|url=http://www.complete-review.com/quarterly/vol6/issue2/bellos.htm|title=The Englishing of Ismail Kadare: Notes of a retranslator|website=complete-review.com|date=Maj 2005|last=Bellos|first=David|publisher=The Complete Review Volume VI, Issue 2}}</ref> Në vitin 1996 u pranua në ''Akademinë e shkencave sociale dhe politike'' në Francë.{{Cn}}
 
Në vjeshtë 1981 Bashkim Shehu, djali i kryeministrit [[Mehmet Shehu]], i tregoi në mirëbesim se i ati pas kthimit nga një takim me Enver Hoxhën ia kishte ndaluar takimin me Kadarenë me arsyen se ai ishte agjent i Perëndimit.{{sfn|Helena|2011|p=182}}
U kthye për herë të parë pas 12 vjetëve në Shqipëri, më 2002.<ref name=":6">{{Cite book|url=http://www.elsie.de/pdf/articles/A2005AlbWritingEnglTrans.pdf|title=Modern Albanian Literature and its reception in the english-speaking world (lecture)|last=Elsie|first=Robert|publisher=|year=2005|isbn=|location=|pages=}}</ref>
 
Më 17 dhjetor 1981 kryeministri i Shqipërisë [[Mehmet Shehu]] u gjet i vdekur në kushte misterioze kurse Hoxha e shpalli agjent të të huajve. Në vend filloi një valë terrori e shoqëruar me kërkimin e bashkëpunëtorëve të kryeministrit. <ref name="Morgan1">{{sfn|Morgan|2011|p=224-226}}</ref> <ref name="Faye" /> Në këtë kohë Kadare ishte i shqetësuar se mos përfshihej në vorbullën e terrorit.<ref name="Morgan1" /> Në vjeshtë të atij viti kishte dorëzuar për botim romanin [[Koncert në fund të dimrit|Koncerti]] në faqet e të cilit përmend mënyrën me të cilën Mao Ce Duni kishte zhdukur zëvendësin e tij Lin Biao në një aksident ajror. <ref name="Faye" /><ref name="Morgan1" /> Një ditë para varrimit të Shehut, shkrimtarët dhe artistët ishin ftuar në një ekspozitë arti ku do të merrte pjesë vetë Enver Hoxha, përjashtim bënte Kadareja. I vetëdijshën për domethënien e riteve të tilla të përjashtimit ai e mori me mend se ndodhej në rrezik. <ref name="Morgan1" /> Në vitet 1981-1982, [[Enver Hoxha]] ngarkoi [[Sigurimi]]n dhe Hetuesinë të përgaditnin dokumentet procedurale për arrestimin e Ismail Kadaresë nën akuzën veprimtari armiqësore dhe bashkëpunëtor në komplotin e Mehmet Shehut. Kadare do të akuzohej si sabotator i vijës së [[Partia e Punës e Shqipërisë|Partisë]] në art dhe kulturë.<ref name="Lame">{{citeweb|url=http://www.panorama.com.al/ekskluzive-ish-kreu-i-hetuesise-kadareja-do-denohej-si-bashkepunetor-i-mehmetit44/ |title=Ekskluzive/ Ish-kreu i Hetuesisë: Kadareja do dënohej si bashkëpunëtor i Mehmetit |author=Qemal Lame|date=2017-03-28|accessdate=2018-11-02}}</ref>Ishte vlerësuar se ishte kishte ardhur momenti për ta dënuar Kadarenë si armik të Partisë dhe të Diktaturës së Proletariatit. Ishin përgatitur mbi dhjetë dëshmi ku flitej për veprimtarinë armiqësore të Kadaresë, kryesoret ishin nga [[Fiqirete Shehu]] dhe [[Llambi Ziçishti]], por për tu bërë me e besueshme akuza ndaj Kadaresë u pa e udhës t'i jepej më shumë rëndësi dëshmisë së Ziçishtit (shih kutiza në të djathtë)<ref name="Lame2">{{citeweb|url=http://www.mapo.al/kryehetuesi-qemal-lame-sigurimi-shtetit-pergatiste-dosje-per-arrestimin-e-kadarese/|title=Kryehetuesi Qemal Lame: Sigurimi i Shtetit përgatiste dosje për arrestimin e Kadaresë|author=Qemal Lame|date=2014-02-25|accessdate=2018-11-03}}</ref> Bashkim Shehu tregon se ishte marrë në pyetje një javë rresht për Kadarenë si armik i rrezikshëm. {{sfn|Morgan|2011|p=182}} Dosja e ndjekjes së Kadaresë nga organet e Sigurimit është më e vëllimshmja e ndonjë personazhi publik në [[Shqipëri]] me 1280 faqe dhe katër vëllime.<ref name="Fevziu">{{citebook|title=Enver Hoxha|author=Blendi Fevziu |year=2011|publisher=Uetpress|isbn=9789995639358|pages=258-259}}</ref>
== Jeta private ==
Kadare është martuar me shkrimtaren, [[Helena Kadare]], dhe kanë dy vajza. E madhja, Gresa, gjatë viteve '80 shoqërohej me bashkëmoshatarin Renato Rrapi - marrëdhënie e cila u ndërpre sipas të ëmës së Renatos - [[Janulla Rrapi|Janullës]], nga familja Kadare. Po sipas Janulla Rrapit me ndërhyrjen e Kadaresë që ua la në dorë sigurimsave, familja Rrapi u dënua me 5 vjet internim në Kosovë të Madhe dhe i biri pas torturave përfundoi në spital psikiatrik dhe e lanë invalid të përjetshëm. Për këtë ngjarje, Janulla Rrapi shkroi librin ''Djali i ëndrrës së vrarë.'' Sipas Kadaresë, siç e portretizoi tek vepra ''[[Pesha e kryqit]]'' botuar në Francë pas ikjes nga Shqipëria, portretizohet si ndjekje që i bënte Sigurimi i Shtetit.<ref>{{Cite web|url=https://sot.com.al/intervista/janulla-rrapi-ja-si-e-organizoi-ismail-kadare-kurthin-ndaj-meje-me-sigurimsit-q%C3%AB-kishte|title=Ja si e organizoi Ismail Kadare kurthin ndaj meje me sigurimsit që kishte fshehur në shtëpi|date=2013|website=sot.com.al|publisher=[[Sot (gazetë)]], 13 nëntor, 2013.|last=Rrapi|first=Janulla|interviewer=Anila Dodajn}}</ref> Sipas ish-hetuesit të çështjes, Riza Hiska, Kadare i kishte kërkuar që djali të mos arrestohej pasi i kishte dhunuar shtëpinë.<ref name=":02">{{Cite web|url=http://forumi.shqiperia.com/threads/milo-vs-kadare.14349/page-5|title=Renato Rrapi u përdor për shantazh ndaj Kadaresë": Riza Hicka, ish-hetuesi i çështjes zbulon faktin|date=2006|publisher=Tirana observer. - Nr. 249, 21 tetor, 2006|website=forumi.shqiperia.com|interviewer=Roland Qafokun dhe Dorina Topollajn|pages=2-3}}</ref>
 
Shtypi botëror këtë herë e mbrojti hapur. Në një shkrim të revistës franceze Lire, Bernard Pivot shkroi se [[Franca]] ishte e shqetësuar për faktin që Kadare nuk po i përgjigjej ftesës për të ardhur në [[Parisi|Paris]]. Në shkrim ishte fraza "Ne presim Ismail Kadarenë dhe jo kokën e tij në pjatë..." {{sfn|Helena|2011|p=388}} Më 1983 mundi të shkojë në Francë, sipas tij vetë, me paramendimin që të mos kthehej.<ref name="Polovina">{{Cite web|url=http://www.panorama.com.al/polovina-nxjerr-letrat-pse-su-lejua-kadare-ne-kongresin-e-parisit/|title=Polovina nxjerr letrat pse s'u lejua Kadare në Kongresin e Parisit|website=panorama.com.al|publisher=[[Panorama]]|date=28 gusht 2017}}</ref>
Gresa mbaroi Fakultetin e Shkencave ë Natyrës, në Francë vijoi dhe kreu studimet në Universitetin e Sorbonës dhe punon si shkencëtare dhe pedagoge në Francë.<ref name=":02" />
 
Në vitin 1985 vdiq Enver Hoxha. Shpresat për liberalizimin e Shqipërisë pas ardhjes në pushtet të [[Ramiz Alia|Ramiz Alisë]] u venitën. {{sfn|Helena|2011|p=420}} Po atë vit u ndalua romani "[[Nata me hënë]]" që bënte fjalë për përpjekjet e partisë komuniste dhe shoqërisë komuniste për të shkatërruar jetën e një vajze të pafajshme.<ref>{{cite web |url=http://www.elsie.de/pdf/reviews/R1994KadareClaire.pdf |title=Ismail Kadare: A moonlit night |last=Elsie |first=Robert |date=1994 |website=Robert Elsie |access-date=September 13, 2017}}</ref> Romanin tjetër "[[Vajza e Agamemnonit]]" ku në mënyrë të hapur shpreh mendimet kundër regjimit komunist, e shkroi atë vit dhe bashkë me disa vepra tjera anti-komuniste e nxori fshehtas jashtë shtetit nëpërmjet botuesit dhe mikut të tij francez [[Claude Durand]], me udhëzimin që të botohesin në rast se regjimi e eliminonte Kadarenë pas shpine.<ref>{{cite book |last=Durand |first=Claude |editor-last=Kadare |editor-first=Ismail |title=Agamemnon's Daughter: A Novella and Stories|publisher=Arcade Publishing |date=2006 |translator-last=Bellos |translator-first=David |pages=ix–xii |chapter=About Agamemnon's Daughter: Adapted from the Publisher's Preface to the French Edition |isbn=978-1-559-70788-6}}</ref>
E vogla, Besiana ka qenë ambasadore e përhershme e Shqipërisë në [[UNESCO]],<ref>{{Cite web|url=https://www.gazetaexpress.com/lajme/a-e-keni-ditur-se-vajza-e-ismail-kadares-eshte-ambasadore-e-perhershme-ne-unesco-139058/?archive=1|title=A e keni ditur se vajza e Ismail Kadaresë është ambasadore e përhershme në Unesco?|website=gazetaexpress.com|date=22 tetor 2015}}</ref> e liruar nga detyra më 2016 u emërua ambasadore e Shqipërisë pranë [[Organizata e Kombeve të Bashkuara|Organizatës së Kombeve të Bashkuara]], duke mbuluar edhe përfaqësuesen e Shqipërisë në [[Kuba|Kubë]], jo rezidente.<ref>{{Cite web|url=http://zeri.info/aktuale/83923/vajza-e-kadarese-emerohet-ambasadore-e-shqiperise-ne-okb/|title=Vajza e Kadaresë emërohet ambasadore e Shqipërisë në OKB|date=4 prill 2016|website=zeri.info}}</ref>
 
Në vitin 1986 botoi romanin "[[Krushqit janë të ngrirë]]" që fliste për dhunën dhe terrorin që përdornin serbët kundër shqiptarëve në Kosovë. Romani ishte frymëzuar nga demonstratat e shqiptarëve të Kosovës më 1981.<ref>http://www.akllapi.net/t2513-dialogu-i-ramiz-alise-me-foto-camin-kadare-i-pari-shkrimtar-qe-kritikoi-dritero-agollin</ref>
== Vepra ==
<blockquote>''Shih edhe '''[[Përkthimi i veprës së Ismail Kadaresë]]'''''</blockquote>
 
Në vitin 1988 u bë anëtar i Institutit Francez.{{sfn|Morgan|2011|p=288}}
=== Poezi ===
Kur ishte 17 vjeç shkroi poezinë për vdekjen e Stalinit, gjë që sipas historianit [[Noel Malcolm]], ndihmoi në botimin e vëllimit të tij të parë<ref name=":0" /> titulluar ''Frymëzime djaloshare'' më 1954. Më pas do t'i botoheshin ''Ëndërrimet'' (1957), ''Shekulli im'' (1961) dhe më i çmuari ''Përse mendohen këto male'' (1964), ''Motive me diell'' (1968)<ref name=":10" /> dhe ''Koha'' (1976).[[Skeda:Vepra (Ismail Kadare).jpg|thumb|200px]]
=== Prozë ===
Shkroi tregimet e para 13 vjeç, të cilin e botoi te revista ''Pionieri'' në Tiranë, tregimet për fëmijë ''Dhurata më e çmuar'' dhe ''Zadrimasi i vogël''.<ref name=":14">{{Cite web|url=http://www.panorama.com.al/bibliografia-e-vepres-se-kadarese/|title=Bibliografi e veprës së Kadaresë|date=3 shkurt 2015|website=panorama.com.al|publisher=Panorama|last=Kryeziu-Shkreta|first=Jorina}}</ref> Shkroi romanin e parë gjatë kohës kur studionte për Mësuesi në Tiranë, me titull ''Mjegullat e Tiranës.<ref name=":2" />'' Nisi në Tiranë të shkruante veprën ''Qyteti pa reklama<ref name=":8" />'' dhe e mbaroi në Moskë, vepër nga ku shkëputi fragmentin që përbën novelën ''Ditë kafenesh'' botuar më 1962.<ref name=":9" /> Në vitet '60 i çmuar realisht për talentin e tij, e përkrahën figura të tilla si [[Todi Lubonja]]<ref name=":3" /> dhe [[Fadil Paçrami]].<ref>{{Cite journal|last=Lubonja|first=Liri|date=19 qershor 2015|title=Kadare prishi miqësinë me ne, do të "pastrojë" biografinë|url=http://www.panorama.com.al/267503/|journal=[[Panorama]]|volume=|pages=|via=}}</ref> Më pas shkroi ''Gjenerali i ushtrisë së vdekur'' dhe ''Lëkura e daulles.'' Shkrimtari mori famë ndërkombëtare me botimin e përkthimit të ''Gjeneralit'' në Francë, shkroi ''Kështjellën'' me sfond historik periudhën e Skënderbeut.<ref name=":10" /> Përndjekjet e intelektualëve e bënë të shkruante ''Nëntori i një kryeqyteti'' dhe ''Dimri i madh''. Nga vitet '70 e tej mbizotëroi hapësirën e letërsisë shqiptare, romanet ''Gjakftohtësia'' (1980), ''Koha e shkrimeve'' (1986) dhe sidomos ''Nëpunësi i pallatit të ëndrrave'' (1981) i referoheshin periudhës së historisë shqiptare nën sundimin osman,<ref name=":10" /> ku dhe gjendet miti i obskurantizmit turk që më së shpeshti aludon drejt armiqve të tjerë lindor të Shqipërisë Socialiste si Bashkimi Sovjetik apo Kina.<ref>{{Cite book|title=Albanian Identities: Myth and History|last=Stephanie Schwandner-Sievers|first=Bernd Jürgen Fischer|publisher=C. Hurst & Co. Publishers|year=2002|isbn=9781850655725|location=|pages=98}}</ref> Romani i tij historik ''Ura me tri harqe'' (1978) që shkonte pas deri tek zanafilla mitike e historisë shqiptare u prit në mënyrë entuziaste nga kritika.<ref name=":10" />
 
=== Rënia e komunizmit ===
Konsiderohej si shkrimtar i talentuar, por talenti i të cilit anonte kah dekadenca dhe subjektivizmi. Në organet e [[Drejtoria e Sigurimit te Shtetit|Sigurimit]] dhe garda e vjetër e [[Byroja politike e Partisë së Punës së Shqipërisë|Byrosë Politike]] e akuzonin atë vazhdimisht si "''agjent i Perëndimit''", që ishte njëra prej akuzave më të rrezikshme që mund të bëhej asokohe.<ref>{{cite book|title=Kadare: Shkrimtari dhe diktatura 1957-1990|last1=Morgan|first1=Peter|date=2011|publisher=Shtëpia Botuese "55"|isbn=978-9928-106-12-4|edition=1|location=Tiranë|page=143|chapter=3}}</ref> Pas publikimit të dy romaneve me temë historike (''Kështjella'' dhe ''Kronikë në gur'') , Kadare u përball me kritika pse nuk po shkruante për tema "aktuale", si "ndërtimi i socializmit".{{sfn|Morgan|2011|p=128}} Vepra e tij ''Dimri i vetmisë së madhe'' pavarësisht se u botua, Komitetit Qendror i shkonin kërkesa për heqjen nga qarkullimin. E megjithëse i rishikuar, rishikimet u cilësuan të pamjaftueshme dhe u rrethua për tre vjet nga një heshtje kërcënuese.<ref name=":4" />
Në vitin 1989, disa muaj para rënies së regjimit komunist, [[Nexhmije Hoxha]] e emëroi zvkryetar të Frontit Demokratik.<ref>{{cite book |author=Peter Morgan|title=Ismail Kadare: shkrimtari dhe diktatura, 1957-1990 |publisher=Shtëpia botuese 55|place=Tirana |date=2011 |ISBN=9789928106124|page=289}}</ref> Në vitin 1990 Shqipëria ishte i vetmi vend komunist në Evropë. Regjimet komuniste në vendet tjera evropiane kishin rënë një vit më parë. Përveç kësaj ishte edhe vendi i vetëm stalinist në botë, kur stalinizmi në vendet tjera kishte rënë disa dekada më parë. Në fillim të atij viti Kadare i kërkoi udhëheqësit të Shqipërisë, Ramiz Alisë që të bënte ndryshime në vend, mirëpo shumë shpejt iu bë e qartë se udhëheqja komuniste nuk e kishte në plan të dorëzonte pushtetin.
 
Në vjeshtën e vitit 1990, i zhgënjyer nga përpjekjet e udhëheqjes komuniste për t'i zgjatur jetën regjimit, Ismail Kadare vendosi të arratiset nga Shqipëria në Paris dhe të kërkojë nëpërmjet mediave perëndimore vendosjen e demokracisë. Me ndihmën e botesit francez arrin të organizojë ikjen e familjes së tij. Ikja e tij u mirëprit nga ata që donin demokratizimin e Shqipërisë, kurse pas arratisjes u shpall tradhtar dhe [[Ramiz Alia]] kërkoi ndjekjen penale të tij.<ref name="Lame"/>. Krijimtaria e tij nuk arriti të ndalohej sepse librat e tij gjendeshin kudo në Shqipëri, dhe ti hiqje veprat e tij nga gjitha libraritë, shtëpitë dhe tekstet shkollore ishte gati e pamundur. Rreth asaj kohe filluan të përhapen shpifje për gjoja fyerjet që Kadare u kishte bërë refugjatëve shqiptarë që arratiseshin nga Shqipëria, sipas të cilave ai i kishte quajtuar "jashtëqitje e kombit", shpifje që vazhduan të përhapeshin edhe më vonë.
Më 1988 iu botua ''Koncert në fund të dimrit'', ambientuar në periudhën e prishjes së marrëdhënieve me Kinën më 1978.<ref name=":10" /> Pas viteve '90 shkroi romanet ''Pasardhësi'' dhe ''Jeta, loja dhe vdekja e Lul Mazrekut'', të cilat [[Besnik Mustafaj]] në një intervistë televizive në [[Radio Televizioni Shqiptar|RTSH]] ia ka cilësuar mediokre<ref>{{Cite journal|last=Mustafaj|first=Besnik|date=9 shkurt 2008|title=Ja përse më "lodhi " Sali Berisha: intervistë e zgjeruar e ish-ministrit të jashtëm|url=https://264517.forumromanum.com/member/forum/forum.php?q=%93pse_dhash%CB_dor%CBheqjen_para_vizit%CBs_s%CB_bush%94_flet_ish-besianainfo&action=std_show&entryid=1102708058&USER=user_264517&threadid=2|journal=Tema|volume=2275|pages=1, 4-7|via=|interviewer=Lutfi Dervishi}}</ref> dhe nuk ka shkruar më kryevepra pas viteve '90 sepse "nuk e kupton lirinë".<ref>{{Cite web|url=http://www.fjala.info/arkiv/fjala3/2013/01/31/besnik-mustafaj-kadare-nuk-e-kupton-lirine/|title=Kadare nuk e kupton lirinë|date=31 janar 2013|interviewer=Mira Kazhani|last=Mustafaj|first=Besnik}}</ref>
 
Në fund të tetorit të vitit 1990 Kadareja e la Tiranën dhe aplikoi për azil politik në [[Franca|Francë]], ku pasi u vendos mundi të ushtrojë profesionin e tij në liri të plotë. Mërgimi i tij në Paris qe i frytshëm dhe i mundësoi sukses të mëtejshëm, si në shqip ashtu edhe në frëngjisht. U kthye për herë të parë pas 12 vjetëve në Shqipëri, më 2002.<ref>{{Cite book|url=http://www.elsie.de/pdf/articles/A2005AlbWritingEnglTrans.pdf|title=Modern Albanian Literature and its reception in the english-speaking world (lecture)|last=Elsie|first=Robert|publisher=|year=2005|isbn=|pages=}}</ref>
Bavjola Shatro pohon se Kadare iu shmang realizmit socialist dhe censurës shtetërore përmes mjeteve alegorike, smbolike, historike dhe mitologjike.<ref name=":7" /> Sipas [[Ag Apolloni|Ag Apollonit]] Kadare iu kundërvu realizmit socialist me realizëm subjektiv.<ref name="Apolloni1">{{cite book|title=Paradigma e Proteut|last1=Apolloni|first1=Ag|date=2012|publisher=OM|isbn=9789951632041}}</ref> Prozën e tij e karakterizojnë përgjithësimet e gjëra historiko-filozofike, subjekti i ngjeshur dhe mendimi i thellë i shprehur shpesh me anë të parabolës, mbi bazën e asociacionit apo të analogjive historike. Temë qendrore e veprave të tij është totalitarizmi, mekanizmat e tij dhe kompliciteti që e bën atë të mundur.<ref name="Asturias" /> Kadare është shkrimtari i vetëm shqiptar me njohje ndërkombëtare të gjerësishme.<ref>{{Cite web|url=http://www.elsie.de/pdf/articles/A2001CountriesCultures.pdf|title=Albania: Countries and Cultures|date=2001|publisher=Macmillan Library Reference|last=Elsie|first=Robert|trans_title=Countries and their Cultures. Vol. 1. ''Melvin Ember & Carol R. Ember''|pages=12-22|isbn=0-02-864947-8}}</ref>
 
=== EseistikëPas komunizmit ===
Pas fitores së Partisë Demokratike në vitin 1992, Kadare u kthye në Shqipëri.{{sfn|Morgan|2011|p=292}} Nga viti 1990 e më pas vepra e tij bëhet shprehja më e fuqishme e vlerave gjuhësore dhe artistike të shqipes letrare, brenda dhe jashtë vendit. Letërsia e Ismail Kadaresë pas vitit 1990 bart të njëjtat tipare thelbësore të asaj të mëparshme: frymën etnografike dhe shpërfaqjen e identitetit shqiptar. Duke shtuar lirinë e autorit për të trajtuar tema që më parë nuk mund të trajtoheshin lirshëm.
Më 1971 botoi ''[[Autobiografia e popullit në vargje]]'', ku trajtoi poezinë dhe legjendat popullore.<ref name=":10" /> Në sprovën ''Eskili, ky humbës i madh'' paraqet atë që vetë quan "tragjedinë shqiptare", që është ngelja anash historisë pas periudhës romake dhe bizantine. Qëndrim të cilin vijoi ta mbante edhe pas rënies së komunizmit, që çoi drejt polemikave të disafishta me akademikun [[Rexhep Qosja]].<ref name=":12">{{Cite book|title=The European Origin's of Albania in Ismail Kadare's ''The File on H''|last=Morgan|first=Peter|publisher=Springer|year=2016|isbn=9781137526274|editor-last=Hammond|editor-first=Andrew|location=|pages=106|trans_title=The Novel and Europe}}</ref> Në fund të viteve '80 do t'i bënte parathënie sprovën ''[[Uragani i ndërprerë|Ardhja e Migjenit në letërsinë shqipe]]'' botuar së pari më 1990 në mënyrë të pavarur në [[Prishtina|Prishtinë]].<ref>{{Cite web|url=http://www.genchoti.com/artikuj/91-si-e-ka-sjell-migjenin-ne-letersine-shqipe-ismail-kadare/|title=Si e ka sjell Migjenin ne letërsine shqipe Ismail Kadare?|date=2015|website=genchoti.com|last=Hoti|first=Genc}}</ref>
 
=== RetushimeJeta mes Parisit dhe Tiranës ===
Kadare ndan kohën mes [[Paris]]it dhe Tiranës.
Albanologia dhe ballkanologia [[Kinez|kineze]] <ins>[[Ke Jing (albanologe)|Ke Jing]]</ins>, në një konferencë të mbajtur në janar të 2018 për promovimin e studimit monografik të saj "Identiteti shqiptar përballë tjetrit në veprën e Ismail Kadaresë", botuar në [[Anglisht|gjuhën angleze]], u shpreh se shkrimtari ka retushuar disa nga veprat e tij. Në rastin e veprës ''Kështjella'' u shpreh se vepra që përshkruante luftën kundër osmanëve është shndërruar në një betejë fetare ku janë shtuar elementët kishtarë duke e paraqitur Shqipërinë sikur ka dhënë kontribut të madh në Mesjetë për mbrojtjen e Evropës. Sipas studjueses kjo gjë nuk mund të bëhej kur ka shkruar veprën, sepse nuk mund t'i jepej aq rëndësi elementit fetar.<ref>{{Cite web|url=http://tvklan.al/a-i-retushoi-ismail-kadare-veprat-e-tij/|title=A i retushoi Ismail Kadare veprat e tij?|website=tvklan.al|date=22 janar 2018}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Jing|first=Ke|date=23 janar 2018|title=Roli i Kadaresë në identitetin shqiptar dhe retushimi i veprave të tij! (titull editorial)|url=|journal=[[Shekulli (gazetë)]]|volume=|pages=|via=|interviewer=Valeria Dedja}}</ref> Konstatim i bërë edhe nga studjuesi i shkrimtarit, [[Shaban Sinani]], që vëren se tek "Nëpunësi i pallatit të ëndrrave" personazhi e ka Ebu Qerimi në variantin e parë dhe Mark Alemi në variantin e dytë.<ref>{{Cite book|title=Etnos në epos: studim monografik|last=Sinani|first=Shaban|authorlink=Shaban Sinani|publisher=Naimi|year=2011|isbn=9789928109026|location=Tiranë|pages=123}}</ref> Historiani [[Kristo Frashëri]] rishkrimet e veprave letrare të Kadaresë i sheh si trashëgimi të regjimit komunist, duke i paralelizuar me ndryshimin e referateve që bënte Enver Hoxha sa herë sa herë që Partia e Punës e ndryshonte orientimin e politikës së jashtme të saj. Ky ndryshim i pjesëve me përmbajtje realizmin socialist për t'ia përshtatur shijeve postkomuniste do ta dëmtojë si shkrimtar, sipas Frashërit.<ref>{{Cite journal|last=Frashëri|first=Kristo|date=2006|title=Identiteti i shqiptarëve dhe të metat e debatit Qose - Kadare|url=|journal=Gazeta shqiptare|volume=3624|pages=|via=}}</ref>
Në vitin 1996 u pranua në ''Akademinë e shkencave sociale dhe politike'' në Francë, ku zëvendësoi filozofin [[Karl Popper]]. Nga viti 1994 deri 2004 shtëpia botuese franceze Fayard botoi veprën komplete të Kadaresë në frëngjisht dhe shqip.
Gjatë viteve të 90-ta ai ndihmoi botimin e shumë autorëve shqiptarë në Francë, qoftë duke ua sugjeruar botuesve francezë, qoftë duke ua shkruar parathëniet.
Në vitet e 90-ta Kadare loboi për [[Kosova|Kosovën]] dhe përkrahu bombardimet e NATO-s kundër Serbisë.{{Cn}}
 
Në vitin 1997 deklaroi se kishte hequr dorë nga shkrimi i poezive kurse më 2011 deklaroi se kishte hequr dorë nga shkrimi i letërsisë artistike.<ref>url=http://www.arkivalajmeve.com/ISMAIL-KADARE-Kam-vendosur-te-heq-dore-nga-letersia.1047134575/</ref> Pas rënies së komunizmit u botuan rreth 101 dokumenteve arkivore ku shihet përndjekja e shkrimtarit gjatë regjimit.<ref name="Bardhyli" />
Me ribotimin e sprovës ''Ardhja e Migjenit'' më 2015 vetë autori dha shpjegime për retushimin e kësaj vepre, në dritën reale të rrethanave kur u shkrua dhe kur e rishkroi.<ref name=":13">{{Cite web|url=http://www.panorama.com.al/ribotohet-libri-per-migjenin-kadare-pse-e-kam-retushuar/|title=Ribotohet libri për Migjenin, Kadare: pse e kam retushuar.|date=2015|publisher=Panorama|website=panorama.com.al}}</ref>
 
== Vepra ==
Kadare është shkrimtari i vetëm shqiptar me njohje ndërkombëtare të gjerësishme.<ref>{{Cite web|url=http://www.elsie.de/pdf/articles/A2001CountriesCultures.pdf|title=Albania: Countries and Cultures|date=2001|publisher=Macmillan Library Reference|last=Elsie|first=Robert|trans_title=Countries and their Cultures. Vol. 1. ''Melvin Ember & Carol R. Ember''|pages=12-22|isbn=0-02-864947-8}}</ref>, i cili është i përkthyer në 45 gjuhë.<ref name="Bavjola"/> Letërsia e Kadaresë ka dhënë një kontribut të çmuar në krijimin e gjuhës dhe letërsisë kombëtare.<ref name="Bardhyli" /> Ai e sfidoi [[realizmi socialist|realizmin socialist]] për tre dekada{{sfn|Apolloni|2012|p=20}} duke iu kundërvënë realizmit socialist me realizëm subjektiv.<ref name="Apolloni1">{{cite book|last1=Apolloni|first1=Ag|title=Paradigma e Proteut|date=2012|publisher=OM|isbn=9789951632041}}</ref>Studiuesja Alda Bardhyli e ka quajtuar aftësinë e Kadaresë për t'iu shmangur realizmit socialist të jashtëzakonshme. <ref name="Bardhyli">{{citeweb|author=Alda Bardhyli|title=INTERVISTA/ Alda Bardhyli: Kadare, si shkroi letërsi i survejuar |url=https://alpenews.al/intervista-alda-bardhyli-kadare-si-shkroi-letersi-i-survejuar-foto|website=Alpnews|date=28 January 2018|accessdate=3 November 2018}}</ref>Pothuajse në të gjitha veprat e tij e ka sfiduar regjimin përmes një "disidence të heshtur".<ref name="Bardhyli" /> Albanologu [[Robert Elsie]], ka thënë se kushtet në të cilat Ismail Kadare ka jetuar dhe shkruar nuk ishin të krahasueshme me vendet tjera komuniste në Evropë ku kishte të paktën një shkallë të caktuar të tolerancës për disidencë, përkundrazi, situata në Shqipërinë Socialiste ishte e krahasueshme me atë në Korenë e Veriut ose Bashkimin Sovjetik gjatë viteve 30 kur drejtohej nga Stalini. Megjithatë Kadare shfrytëzoi çdo rast për të sulmuar regjimin në veprat e tij nëpërmjet alegorive politike, të cilat kuptoheshin nga lexuesit e edukuar shqiptarë.<ref>{{cite book|author1=Robert Elsie|authorlink1=Robert Elsie|title=Albanian Literature: A Short History|date=2005|publisher=I.B.Taurus|__cpLocation=London|isbn=1-84511-031-5|pages=182–183|url=https://books.google.com/books?id=ox3Wx1Nl_2MC&printsec=frontcover&dq=albanian+literature&hl=de&sa=X&ved=0ahUKEwif6oeQqozYAhXIaFAKHTfYAi0Q6AEIJjAA#v=onepage&q=conformist&f=false}}</ref>
Prozën e tij e karakterizojnë përgjithësimet e gjëra historiko-filozofike, subjekti i ngjeshur dhe mendimi i thellë i shprehur shpesh me anë të parabolës, mbi bazën e asociacionit apo të analogjive historike. Temë qendrore e veprave të tij është totalitarizmi, mekanizmat e tij dhe kompliciteti që e bën atë të mundur.<ref name="Asturias"/>
 
Vepra e tij komplete është botuar disa herë. Herën e fundit është botuar nga shtëpia botuese Onufri në 20 vëllime në vitin 2009.{{Cn}}
=== Poezi ===
Kur ishte 17 vjeç shkroi poezinë për vdekjen e Stalinit, ashtu si shkrimtarë tjerë të kohës, gjë që sipas historianit [[Noel Malcolm]], ndihmoi në botimin e vëllimit të tij të parë<ref name=":0" /> titulluar ''Frymëzime djaloshare'' më 1954. Më pas do t'i botoheshin ''Ëndërrimet'' (1957), ''Shekulli im'' (1961) dhe më i çmuari ''Përse mendohen këto male'' (1964),<ref>{{Cite book|title=Biographical Dictionary of Central and Eastern Europe in the Twentieth Century|last=Wojciech Roszkowski|first=Jan Kofman|publisher=Routledge|year=2016|isbn=9781317475941|__cpLocation=|pages=418-419}}</ref> ''Motive me diell'' (1968) dhe ''Koha'' (1976).[[Skeda:Vepra (Ismail Kadare).jpg|thumb|200px| Vepra e plotë, 2009]]
 
=== Prozë ===
Shkroi tregimin e tij të parë 17 vjeç, titulluar ''Në dheun e huaj''.<ref name=":2" />
 
Ideja e romanit&nbsp;Gjenerali i ushtrisë së vdekur&nbsp;(1963) është shpirti liridashës i popullit shqiptar. Temën e shpirtit të pamposhtur të shqiptarëve nëpër shekuj autori e trajtoi edhe në romanin&nbsp;Kështjella&nbsp;(1970).
Në romanin&nbsp;Kronikë në gur&nbsp;(1971) Kadare kritikoi psikologjinë provinciale dhe traditat prapanike. Probleme të rëndësishme të historisë janë trajtuar edhe në përmbledhjet me tregime e novela&nbsp;Emblema e dikurshme&nbsp;(1977),&nbsp;Ura me tri harqe&nbsp;(1978) dhe Gjakftohtësia&nbsp;(1980).
E veçanta e talentit të Ismail Kadaresë shfaqet sidomos në trajtimin, nga një këndvështrim i ri, i temës historike dhe në tingëllimin e mprehtë aktual që është i aftë t'i japë asaj.
Një nga krijimet më të shquara të Ismail Kadaresë dhe të të gjithë letërsisë së re shqiptare është romani Pallati i ëndrrave (1981). Ndër veprat më të njohura të Kadaresë në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar janë: ''[[Gjenerali i ushtrisë së vdekur]], [[Kështjella]], [[Kronikë në gur]], [[Ura me tri harqe]], [[Kush e solli Doruntinën]], [[Prilli i thyer]], [[Dosja H]], [[Pallati i ëndrrave]], [[Piramida]], [[Pasardhësi]].''
 
Në vitet '60 i çmuar realisht për talentin e tij, e përkrahën figura të tilla si [[Todi Lubonja]]<ref name=":3" /> dhe [[Fadil Paçrami]].<ref>{{Cite journal|last=Lubonja|first=Liri|date=19 qershor 2015|title=Kadare prishi miqësinë me ne, do të "pastrojë" biografinë|url=http://www.panorama.com.al/267503/|journal=[[Panorama]]|volume=|pages=|via=}}</ref>
 
Albanologia dhe ballkanologia [[Kinez|kineze]] <ins>[[Ke Jing (albanologe)|Ke Jing]]</ins> u shpreh se shkrimtari ka retushuar disa nga veprat e tij. Në rastin e veprës "Kështjella" u shpreh se vepra që përshkruante luftën kundër osmanëve është shndërruar në një betejë fetare ku janë shtuar elementët kishtarë duke e paraqitur Shqipërinë sikur ka dhënë kontribut të madh në Mesjetë për mbrojtjen e Evropës. Sipas studjueses kjo gjë nuk mund të bëhej kur ka shkruar veprën, sepse nuk mund t'i jepej aq rëndësi elementit fetar.<ref>{{Cite web|url=http://tvklan.al/a-i-retushoi-ismail-kadare-veprat-e-tij/|title=A i retushoi Ismail Kadare veprat e tij?|website=tvklan.al|date=22 janar 2018}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Jing|first=Ke|date=23 janar 2018|title=Roli i Kadaresë në identitetin shqiptar dhe retushimi i veprave të tij! (titull editorial)|url=|journal=[[Shekulli (gazetë)]]|volume=|pages=|via=|interviewer=Valeria Dedja}}</ref> Konstatim i bërë edhe nga studjuesi i shkrimtarit, [[Shaban Sinani]], që vëren se tek "Nëpunësi i pallatit të ëndrrave" personazhi e ka Ebu Qerimi në variantin e parë dhe Mark Alemi në variantin e dytë.<ref>{{Cite book|title=Etnos në epos: studim monografik|last=Sinani|first=Shaban|authorlink=Shaban Sinani|publisher=Naimi|year=2011|isbn=9789928109026|__cpLocation=Tiranë|pages=123}}</ref>
 
=== Përkthime ===
Një ndër fushat më pak të lakuara të veprimtarisë së Kadaresë janë përkthimet, hulli të cilën e nisi më 1955, kur shqipëroi poemat ''Lisi, Fëminija, Në pyllin afër fronit, Katjusha, Pranvera,'' etj. të shkrimtarit rus M. Isakovski. Autorë të tjerë të shqipëruar prej tij janë: Eskili, Heminguej, Pushkin, Majakovski, Eminescu, Gogol, Esenin, Mihallkov, Shçipaçov, Mickieviç, Buske, Sendrar, Bodler, Andrade, Vijon, Kejler, Seferis, Kavafis, Elitis, Li Bo, Du Fu, Jan Czjun, etj.<ref name=":14" />
 
=== Në gjuhë të huaj ===
== Nderime ==
<blockquote>''Shih edhe '''[[Përkthimi i veprës së Ismail Kadaresë]]'''''</blockquote>Me veprën e tij, të përkthyer në disa gjuhë të huaja, ka bërë të njohur historinë dhe kulturën e Shqipërisë në botë. Shumica e veprave të Ismail Kadaresë janë përkthyer e botuar në disa dhjetëra gjuhë të botës duke u bërë kësodore shkrimtari shqiptar më i njohur në botë. {{Cn}}
Kadare është laureat i shumë çmimeve letrare kombëtare dhe ndërkombëtare. Në vitin [[1992]] u vlerësua me [[Prix Mondial Cino Del Duca]]. Në vitin [[2005]] fitoi çmimin "Man Booker International Prize" ku kishte qenë i nominuar bashkë me shkrimtarë tjerë të mëdhenj, duke përfshirë nobelistë si [[Günter Grass]], [[Gabriel García Márquez|Garbiel Garcia Marquez]], [[Kenzaburō Ōe|Kenzaburo Oe]] etj. Kryetari i jurisë e arsyetoi vendimin për t'i dhënë çmimin Kadaresë me fjalët: "Ismail Kadare është një shkrimtar që hedh në hartë një kulturë të tërë: historinë e saj, dëshirën, folklorin, politikën, fatkeqsitë. Ai është një shkrimtar universal me traditë rrëfimi që shkon deri tek Homeri" Në vitin [[2009]] u nderua me çmimin spanjoll Princi Asturias për Artet - çmimi më i rëndësishëm letrar në vendet spanjolle, dhe një nga çmimet letrare më prestigjoze në botë. Në vitin [[2010]] Ismail Kadare nderohet në Itali me çmimin Lerici Pea.<ref>[http://www.balkanweb.com/m/kryesore/itali-ismail-kadare-nderohet-me-cmimin-lerici-pea-10-47802.html Balkanweb: Kadare nderohet me çmimin Lerici Pea]</ref> “''Dhënia e cmimit Lerici Pea 2010 autorit Kadare'' - shkruhet në motivimin e çmimit - ''nënkupton rolin e poezisë dhe letërsisë si instrument lirie, duke u bërë mbështetje për të gjithë njerëzit e botës, të cilëve iu mohoen liritë themelore''”.
 
== Vlerësimi ndërkombëtar ==
Ismail Kadare është laureat i shumë çmimeve letrare kombëtare dhe ndërkombëtare. Në vitin [[1992]] u vlerësua me [[Prix Mondial Cino Del Duca]]. Në vitin [[2005]] fitoi çmimin "Man Booker International Prize" ku kishte qenë i nominuar bashkë me shkrimtarë tjerë të mëdhenj, duke përfshirë nobelistë si [[Günter Grass]], [[Garbiel Garcia Marquez]], [[Kenzaburo Oe]] etj. Kryetari i jurisë e arsyetoi vendimin për t'i dhënë çmimin Kadaresë me fjalët: "Ismail Kadare është një shkrimtar që hedh në hartë një kulturë të tërë: historinë e saj, dëshirën, folklorin, politikën, fatkeqsitë. Ai është një shkrimtar universal me traditë rrëfimi që shkon deri tek Homeri" Në vitin [[2009]] u nderua me çmimin spanjoll Princi Asturias për Artet - çmimi më i rëndësishëm letrar në vendet spanjolle, dhe një nga çmimet letrare më prestigjoze në botë. Në vitin [[2010]] Ismail Kadare nderohet në Itali me çmimin Lerici Pea.<ref>[http://www.balkanweb.com/m/kryesore/itali-ismail-kadare-nderohet-me-cmimin-lerici-pea-10-47802.html Balkanweb: Kadare nderohet me çmimin Lerici Pea]</ref> “''Dhënia e cmimit Lerici Pea 2010 autorit Kadare'' - shkruhet në motivimin e çmimit - ''nënkupton rolin e poezisë dhe letërsisë si instrument lirie, duke u bërë mbështetje për të gjithë njerëzit e botës, të cilëve iu mohoen liritë themelore''”.
 
Në vitin [[1996]] Kadare u bë anëtar për jetë i Akademisë së Shkencave Morale dhe Politike në Francë.
Line 107 ⟶ 152:
 
Me studimin e verpës së Kadaresë janë marrë autorë të shteteve të ndryshme të cilët kanë botuar vepra dhe studime për të në gjuhët e tyre amtare: Eric Faye dhe Jean-Paul Champseix (frëngjisht), Piet de Moor (hollandisht), Peter Morgan (anglisht), [[Jose Carlos Rodrigo Breto]] (spanjisht).{{Cn}}
 
=== Mirënjohjet ===
* [[Medalja e Artë e Lidhjes së Prizrenit]], [[Kosovë]]
* [[Prix mondial Cino Del Duca]], [[Francë]], [[1992]]
* Çmimi "Bokaçio" [[Itali]],[[1997]]<ref>http://www.premioletterarioboccaccio.it/la-storia-del-premio/vincitori/123-premio-internazionale.html</ref>
* [[Herder Prize]], [[Austria|Austri]], [[1998]]<ref>https://www.enotes.com/topics/ismail-kadare/in-depth</ref><ref>{{cite book|last1=Kryeziu|first1=Jorina|title=Narratori dhe narracioni në prozën e Ismail Kadaresë|date=maj 2015|publisher=Universiteti i Tiranës|__cpLocation=Tiranë|page=230|url=http://www.doktoratura.unitir.edu.al/wp-content/uploads/2015/10/Doktoratura-Jorina-Kryeziu-Fakulteti-i-Histori-Filologjise-Departamenti-i-Letersise.pdf|accessdate=4 February 2018}}</ref>
* [[Ovid Prize]], [[Rumani]], [[2003]]
* [[Man Booker International Prize]], [[Britania e Madhe|Britani]], [[2005]]
* [[Princi i Asturias për Letërsinë]], [[Spanjë]], [[2009]]
* [[Çmimi "Lerici Pea"]], [[Itali]], [[2010]]
* [[Çmimi Jeruzalem]], [[Izrael]], [[2015]] <ref>{{cite news|newspaper=The Times of Israel|url=http://www.timesofisrael.com/albanian-writer-to-receive-jerusalem-prize/|title=Albanian writer to receive Jerusalem Prize|author=Rebecca Wojno|date=January 15, 2015}}</ref>
* Commandeur de la [[Légion d’Honneur]] (C. LH), [[Francë]], [[2016]]
* [[Çmimi "Letërsia shqipe"]], [[Kosovë]], [[2017]]
* [[Çmimi "Nonino"]]. [[Itali]], [[2018]]<ref name="Bardhyli" />
* [[Çmimet Shkencore Kombëtare|Çmimi i karrierës akademike]], nga [[Akademia e Shkencave e Shqipërisë]], [[2018]]<ref name="Gazeta-Shqip">{{cito lajm|last1=Gazeta-shqip|title=Akademia e Shkencave nderon me çmimin e karrierës Kadarenë|url=http://gazeta-shqip.com/lajme/2018/04/12/akademia-e-shkencave-nderon-me-cmimin-e-karrieres-kadarene/|accessdate=18 April 2018|agency=Gazeta Shqip|date=12 April 2018}}</ref>
 
== Jeta private ==
Kadare është martuar me shkrimtaren, [[Helena Kadare]], dhe kanë dy vajza. Njëra nga vajzat, Besiana është ambasadore e përhershme e Shqipërisë në [[UNESCO]].<ref>{{Cite web|url=https://www.gazetaexpress.com/lajme/a-e-keni-ditur-se-vajza-e-ismail-kadares-eshte-ambasadore-e-perhershme-ne-unesco-139058/?archive=1|title=A e keni ditur se vajza e Ismail Kadaresë është ambasadore e përhershme në Unesco?}}</ref>
 
== Skenare filmash ==
Line 119 ⟶ 182:
* [[Kur vjen nëntori]] (1964)
 
== MirënjohjetCitate ==
''“Një vepër lind natyrshëm së bashku me projektin e saj që duhet të jetë origjinal dhe I papërsëritshëm, megjithatë gjatë të shkruarit, e sidomos gjatë lëmimit të veprës, vëmendja e shkrimtarit nuk ruan të njëjtën gjendje tëtensionuar. Shumë herë e gjen atë që kërkon, e po herë qëllon që nuk e gjen. Ndjenja e humbjes e përherë shkrimtarin.'' (Kadare, 1990)”.
* [[Medalja e Artë e Lidhjes së Prizrenit]], [[Kosovë]]
* Prix mondial Cino Del Duca, [[Francë]], [[1992]]
* Çmimi "Bokaçio" [[Itali]],[[1997]]<ref>http://www.premioletterarioboccaccio.it/la-storia-del-premio/vincitori/123-premio-internazionale.html</ref>
* Herder Prize, [[Austria|Austri]], [[1998]]<ref>https://www.enotes.com/topics/ismail-kadare/in-depth</ref><ref name=":11">{{cite book|last1=Kryeziu|first1=Jorina|title=Narratori dhe narracioni në prozën e Ismail Kadaresë|date=maj 2015|publisher=Universiteti i Tiranës|location=Tiranë|page=230|url=http://www.doktoratura.unitir.edu.al/wp-content/uploads/2015/10/Doktoratura-Jorina-Kryeziu-Fakulteti-i-Histori-Filologjise-Departamenti-i-Letersise.pdf|accessdate=4 February 2018}}</ref>
* Ovid Prize, [[Rumani]], [[2003]]
* [[Man Booker International Prize]], [[Britania e Madhe|Britani]], [[2005]].<ref>{{Cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/4603741.stm|title=Balkan author's fight to be heard|website=news.bbc.co.uk|publisher=BBC}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/4604409.stm|title=Albanian wins first world Booker|website=news.bbc.co.uk|publisher=BBC}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.rferl.org/a/1059453.html|title=Albania: Ismail Kadare, Novelist From The 'Balkan Fringe,' Receives Top Literary Award|date=23 qershor 2005|website=rferl.org|publisher=Radio Free Europe - Radio Liberty (RFE/RL)|last=Grant Podelco}}</ref>
* Princi i Asturias për Letërsinë, [[Spanjë]], [[2009]]
* Çmimi "Lerici Pea", [[Itali]], [[2010]]
* [[Çmimi Jeruzalem]], [[Izrael]], [[2015]] <ref>{{cite news|newspaper=The Times of Israel|url=http://www.timesofisrael.com/albanian-writer-to-receive-jerusalem-prize/|title=Albanian writer to receive Jerusalem Prize|author=Rebecca Wojno|date=January 15, 2015}}</ref>
* Commandeur de la Légion d’Honneur (C. LH), [[Francë]], [[2016]]
* Çmimi "Letërsia shqipe", [[Kosovë]], [[2017]]
* Çmimi "Nonino". [[Itali]], [[2018]]
* [[Çmimet Shkencore Kombëtare|Çmimi i karrierës akademike]], nga [[Akademia e Shkencave e Shqipërisë]], [[2018]]<ref name="Gazeta-Shqip">{{cito lajm|last1=Gazeta-shqip|title=Akademia e Shkencave nderon me çmimin e karrierës Kadarenë|url=http://gazeta-shqip.com/lajme/2018/04/12/akademia-e-shkencave-nderon-me-cmimin-e-karrieres-kadarene/|accessdate=18 April 2018|agency=Gazeta Shqip|date=12 April 2018}}</ref>
 
== Vepra mbi Kadarenë ==
Line 149 ⟶ 200:
== Lidhje të jashtme ==
* {{imdb emri|id=0434282|emri=Ismail Kadare}}
* [http://www.fundacionprincipedeasturias.org/en/awards/2009/ Prince of Asturias Awards Letters 2009]
*[http://kirjasto.sci.fi/kadare.htm Biography], from 'Books and Writers', by Petri Liukkonen
* [http://kirjasto.sci.fi/kadare.htm Biography], from 'Books and Writers', by Petri Liukkonen
* [http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/arts/4604409.stm Winning the first Man Booker International Prize], as reported by the [[BBC]].
* [http://www.mathieu-bourgois.com/photos-auteur.asp?Clef=208 Ismail Kadare]—Photos by Mathieu Bourgois.
* [http://www.rferl.org/featuresarticle/2005/6/EA0110B5-D81C-45BE-8F4A-E38CAA8240B6.html Ismail Kadare, Novelist From The 'Balkan Fringe,' Receives Top Literary Award] - Kadare's interview to [[Radio Free Europe|RFE/RL]]
* [http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/arts/4603741.stm Biography] at [[bbc.co.uk]].
* [https://archive.is/20121208201235/www.newyorker.com/fiction/content/?051226fi_fiction New Yorker article by Ismail Kadare]
* [http://www.diplomatie.gouv.fr/label_france/English/LETTRES/kadare/kadare.html Interview (09/1998)]
* [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/309436/Ismail-Kadare Encyclopedia Britannica]
* [http://www.booksfactory.com/writers/kadare.htm Books of the World]
* [http://www.diplomatie.gouv.fr/en/france_159/label-france_2554/label-france-issues_2555/label-france-no.-33_3715/literature_4215/conversation-with-the-albanian-writer-ismail-kadare_6444.html France Diplomatie]
* [http://www.complete-review.com/quarterly/vol6/issue2/bellos.htm The Englishing of Ismail Kadare]
 
{{Ismail Kadare|state=collapsed}}
{{Autorë shqiptarë|state=collapsed}}
{{Portal|Letërsia}}
{{Biblioteka|TYP=p|GND=118995146|LCCN=n/50/42586|VIAF=68930851}}
 
{{DEFAULTSORT:Kadare, Ismail}}
[[Kategoria:Ismail Kadare| ]]