[Redaktim i kontrolluar][redaktim i pashqyrtuar]
Content deleted Content added
No edit summary
→‎Objektet: shtime me reference
Rreshti 1:
[[Skeda:Staunton chess set.jpg|right|230px]]
'''ShahShahu''' (nga [[Persisht|persishtja]] ''shah'' - mbret) është lojë strategjike tabele për dy lojtarë e luajtur mbi një tabelë katrore e cila është e ndarë në 64 fusha katrorë të vegjël të cilët janë të ngjyrave të bardhë dhe të zezë ç'doçdo fushë e bardhë kufizohet me fusha të zeza dhe anasjelltas. Loja këtëluhet lojënga vetëmmiliona ngjyratnjerëz në mbarë botën. Loja e figuraveka zanafillën nga loja indiane e quajtur chaturanga, që përcaktojnëpas filluesingjasash është paraardhësja e lojëslojërave zgjidhen rastësisht,tjera kursestrategjike në Lindje,gjithatilla veprimetsi tjeraxiangqi, ishogi mbesindhe aftësivemakruk. Shahu ka mbërritur në Europë në shekullit 9, në mendoresajëlojtarëvepushtimit të Umajadëve të gadishullit Iberik. QëllimiGurët ie lojës morën shahutrolet ështëe zeniatyre mataktuale enga figurësfundi i mbretitshekullit 15; kurse rregullat u standardizuan nga shekulli kundërshtarit19.
 
Në këtë lojë vetëm ngjyrat e figurave, që përcaktojnë filluesin e lojës zgjidhen rastësisht, kurse të gjitha veprimet tjera i mbesin aftësive mendore të lojtarëve. Qëllimi i lojës së shahut është zenia mat e figurës së mbretit të kundërshtarit.
 
== Loja ==
Line 10 ⟶ 12:
== Objektet ==
[[Skeda: Chess pieces.png|right|thumb|210px| Mbreti, mbretëresha, oficeri, torra, kali dhe ushtari.]]
=== TabelaDërrasa ose fusha e Shahutshahut ===
Loja e shahut luhet mbi një hapësirë fizike e cila ndahet në 64 (8x8) kuti (katrorë) të bardha e të zeza, të ndara në 8 radhë me nga 8 kuti. Hapësira fizike mbi të cilën luhet ka nëpër fjalorët e shqipes dy emërtime: ''dërrasë'' dhe ''fushë''. Me vlerë sinonimike përdoret edhe ''kuti'' ose ''tabelë shahu'', dhe huazimi nga [[Gjuha italiane|italishtja]] ''skakierë''.<ref name=":0">{{Cite book|title=Vëzhgime mbi terminologjinë e shahut në gjuhën shqipe|last=Belluscio|first=Giovanni|authorlink=Antonio Bellushi|last2=Doka|first2=Ardian|publisher=[[Hylli i Dritës]] vj. XXXVIII|year=2018|isbn=|location=Shkodër|pages=36-55|issn=18165885}}</ref>
Loja e shahut luhet në një tabelë katrore e cila ndahet në 64 (8x8) fusha katrore. Këto fusha janë të radhitura në 8 radhë me nga 8 fusha. Fushat alternojnë ngjyrën mes të bardhës dhe të zezës.
 
=== FiguratGurët e Shahutshahut ===
 
Gurët e shahut, si emërtim me prejardhjen nga turqishtja ku ata njihen si ''satranç taşları'' 'gurë shahu'. Lojtarët i ndajnë 32 figuragurë, nga të cilat 16 janë të bardhabardhë dhe 16 të zezazinj. Ndër 16 figuratgurët, tetë janë figura''gurët'' "ushtari", të tjerat janë ''figura'' dy "kali", dy "oficeri", dy "torra", një "mbretimbret" dhe një figurë "mbretëreshembretëreshë".<ref name=":0" /> FiguratGurët zakonisht janë nga druri ose plastika por për adhuruesit ndërtohen edhe nga materialet tjera dekorative.
 
== Funksionimi ==
Line 105 ⟶ 107:
Sipas professor Klausit, dekan i filozofisë tek universiteti Hambold, “njeriu mëson më mirë duke luajtur sesa duke dëgjuar mësime abstrakte”. Kjo shpjegon përplasjen e “mbretit të lojërave”: e mëson nëpërmjet praktikës, për çka kombinohet në të njëjtën kohë, vet-kontrolli, kontrolli i mëndjes dhe i disiplinës analitike duke zhvilluar progresivisht praktikën e logjikës. Nje lloj dialogu, pjesërisht shkencor dhe pjesërisht magjik, analitik dhe, në të njëjtën kohë, intuitiv, shprehës dhe i qetë, zë vend ne këtë lloj dueli mendor që është loja e Shahut.
 
== ShikoShahu dhe këtëShqipëri ==
Shfaqja e parë e shahut në Shqipëri e dokumentuar daton në dhjetëvjetëshin e parë të shekullit 20, në mënyrë anekdotike. Thuhet se më 1913 i quajturi Abdullah Tirana nga Elbasani nxori nga shtëpia takëmin e shahut dhe e vendosi në kafenenë ''Shkumbini'' te porta e kalasë së qytetit.
https://sq.wikipedia.org/wiki/Lista_e_shahist%C3%ABve_shqiptar%C3%AB
 
Shfaqja e parë e shahut në Shqipëri u zhvillua në Tiranë më 1933, ku morën pjesë 8 shahistë, 2 prej të cilëve të huaj. Pas mbarimit të [[Luftës së Dytë Botërore]], nga viti 1946, u riorganizua Federata Shqiptare e Shahut dhe u zhvillua kampionati kombëtar, që prej kësaj kohe shahu u bë një lojë mjaft popullore në Shqipëri.<ref name=":0" />
 
* [[Lista e shahistëve shqiptarë]]
 
== Referencat ==
<references />
 
== Lidhje të jashtme ==