Xhizja: Dallime mes rishikimesh
[Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
vNo edit summary |
|||
Rreshti 1:
'''Xhizje''' (arabisht جزية = ǧizya = ″taksë për frymë, tribut″) quhet [[taksa]] e caktuar për të mbrojturit jo-myslimanë (''[[dhimmi]]''-t) nën sundimin [[Feja islame|
== Xhizje në kuran dhe në ekzegjezën e kuranit ==
Rreshti 8:
Në këtë varg të kuranit, i cili, sipas shkrimeve përputhëse me njëra-tjetrën të [[Ekzegjeza|ekzegjezës]] së kuranit ([[tafsir-i]]) (ndër to [[at-Tabari]], [[Ibn Kathir-i]], [[al-Zamahshari]] etj.) është krijuar në sfondin historik të fushatave të Muhamedit kundra [[Perandoria Bizantine|Perandorisë Bizantine]] dhe aleatëve të saj arabë në veri të [[Gadishulli Arabik|Gadishullit Arabik]] të vitit [[629]]<ref>Shih edhe: Theodor Nöldeke: ''Geschichte des Qorāns''. (Historia e kuranit). Vëll. 1. f. 223-224, Leipzig 1909</ref>, janë bazuar interpretimet juridike të literaturës ligjore të fundit të shekullit të 7-të dhe fillimit të shekullit të 8-të.<ref>''al-mausu'a al-fiqhiyya''. Vëll. 15. f. 149-207.</ref> Niveli i kësaj takse varej nga sasia e pronës së taksapaguesit duke qenë kështu jo taksë kolektive.<ref>Uri Rubin: ''Quran and Tafsīr''. The case of „ʿan yadin“. Në: Der Islam, Vëll. 70 (1993), f. 133-144</ref>
== Xhizje në të drejtën
[[
Ligjet më të vjetra mbi tatimin e jo-myslimanëve, të cilat e kanë origjinën në kohën e [[Umajjadët|umajjadëve]] dhe janë të lidhura me emra autorësh si [[al-Auzāʿī]], [[Abu Hanifa]], [[Malik ibn Anas-i]] dhe [[ash-Shafii]], janë trashëguar në veprën e [[at-Tabari]]-t „Teoritë kontroverse (të diskutueshme) të teologëve juridikë“.<ref>Joseph Schacht: ''Das Konstantinopeler Fragment des Kitāb Iḫtilāf al-Fuqahāʾ des Abū Ǧaʿfar Muḥammad ibn Ǧarīr aṭ-Ṭabarī.'' Brill, Leiden 1933. f. 199-241</ref>
Të detyruar për pagimin e kësaj takse ishin meshkujt e rritur, të shëndoshë psiqikisht dhe fizikisht. Gratë, fëmijët dhe lypësit si dhe murgjit e manastireve të varfër ishin të liruar nga ''xhizje''. Taksa duhej paguar në të holla ose me ato prodhime në natyrë që janë të lejuara nga ligjet
== Format e tatimeve për jo-myslimanët ==
Se ç'rëndësi të madhe ka pasur kjo formë tatimi për sistemin shtetëror
Format e tatimit kanë qenë të ndryshme: a) taksa në rajonet e nënshtruara me anë të kontratës së paqes (''sulh'') si psh. kontrata e [[Muhamedi]]t me të krishterët e [[Naxhrani]]t përgjatë udhës në shkretëtirë ndërmjet [[Meka|Mekkës]] dhe [[Jemeni]]t, b) taksa në rajonet e nënshtruara me forcë (ʿanva), popullsia e të cilave nuk u ishte dorëzuar vetë myslimanëve. Sasinë dhe nivelin e taksave të formës së përmendur së fundi e kanë pasur në dorën vetëm autoritetet myslimane.<ref>''al-mausuʿa al-fiqhiyya'', vëll. 15. f. 161</ref>
== Legjitimiteti i tatimit ==
Legjitimiteti i vjeljes së këtyre taksave është diskutuar hollësisht dhe në mënyrë kontroverse ''(polemike)'' nga teologët juridikë
Juristët e mëvonshëm e shihnin vjeljen e ''xhizje''-s si nxitje për hyrjen në „rrugën e drejtë“ të atyre, të cilët ishin të detyruar të zgjidhnin, ose të pranonin fenë islame, ose të ngulin këmbë në "pafesinë" e tyre ([[Kufr-i|kufr]]). Në fund të fundit kjo taksë konsiderohej (pavarësisht nga kushtet në të cilat ajo vendosej) si burim i sigurt të ardhurash për shtetin
== Xhizje në Perandorinë Osmane ==
Rreshti 29:
== Shih edhe ==
* [[
* [[Ekspansioni islam]]
== Literaturë ==
Line 40 ⟶ 41:
<references />
[[Kategoria:
[[Kategoria:
[[Kategoria:Perandoria Osmane]]
|