|
Përkrahu Lëvizjen e qershorit, arsye për të cilën pasi kthimit të Zogut me Triumfin e Legalitetit në dhjetorin e 1924, u largua drejt Mbretërisë Jugosllave.<ref name=":1" /> U inkuadrua prej prof. Henrik Bariqit si lektor i gjuhës shqipe në kursin-seminar që albanologu mbante asokohe. Këshilli i Fakultetit të Filozofisë pranë Universitetit të Beogradit, me nismën e Prof. Bariqit, kishte aprovuar me datën 31 maj 1925 krijimin e «Seminarit për filologjinë shqipe». Kështu në vitin 1925 Xhevat Kortsha u caktua prej Bariqit si lektor me honorar për gjuhën dhe letërsinë shqipe, ndërsa gjatë vitit akademik 1927-28 ai mbajti kursin “Gjuha shqipe për fillestarë”. Fryt i këtij bashkëpunimi janë edhe dy reçensionet që Xh. Kortsha botoi tek revista e Bariqit: «Arhiv za arbansku starinu, jezik i etnologiju» në vitin 1926 (lib. III, n. 1-2), njëri i botuar serbisht i përket «Historisë së Skënderbeut» që Fan Noli kishte botuar në Boston në vitin 1921. Ndërsa tjetri i shkruar gjermanisht analizon në mënyrë kritike përkthimin gjermanisht që Gustav Weigand-i i kishte bërë në vitin 1925 në faqet e «Balkan-Arkiv»-it të tij disa pjesëve të «[[Lahuta e Malcís|Lahutës së Malcisë]]».<ref name=":0" />
Në Austri ku vijoi të jetonte si emigrant politik u dha i tani mbaspas përkthimit të dokumenteve qëtë ndodheshinArkivit në Arkivën etë Shtetit austriak të cilat hidhnin dritë mbi historinë tonëkombtare kombtareshqiptare. MbasPas atentatit që [[Aziz Çami|Azis Çami]] dhe [[Ndok Gjeloshi]] i bënë Zogut në Vjenë, Kortshën e përzunë nga Viena dhe shkoi me banim në Graz. Më pas Kortsha u detyrua të kalonte në Itali, ku vendoset në [[Rijeka|Fiume]]. Megjithatë kur radioja italiane me 7 prill 1939 jepte komunikatat e pushtimit fashist të vendit, ai qante pranë radios dhe përzente gazetarët italianë që shkonin me e intervistue si emigrant politik antizogist, duke u thënë:
N’atoNë ditëditët aie pushtimit kishteitalian kapërcyekapërceu urën që ndante Fiumen italiane me qytetin jugosllav Sushak për me t'i telegrafuetelegrafuar prej atje mbretit Zog – mbasi në Itali çensura mund ta bllokonte lehtësisht komunikimin telegrafik. Objekti i komunikimit ishte kërkesa që ai i bante kundërshtarit të vjetër politik me i hapë kufijtë për me lejue patriotët e ikun me mbrojtë atdheun. TëU dy këta momente i ka prue para Gjygjit Special si dëshmitare mbrojtëse zonja Lejla Bumçi, e shoqja e kapitenit marinës zotit Rudolf Bumçit, sepse të sy ata si çift ishin të pranishëmkthye në apartamentin e Xhevat Kortshës kur erdhën gazetarëtShqipëri fashistëpesë edhemuaj iambas banepushtimit propoziminfashist. ▼
Në vitin 1940 do të pranojë emërimin si anëtar i Këshillit të Shtetit së bashku me [[Riza Dani]]n, [[Sejfi Vllamasi]]n, [[Omer Nishani]]n, [[Fuad Asllani]]n, Dhimitër Berattin, etj. Me emërimin e mikut të tij Mustafa Kruja si kryeministër i vendit në vitin 1942, Xhevat Kortsha pranonpranoi të bënte pjesë në kabinetin ministerial, duke marrë mbi vete barrën e Ministrisë së arsimitArsimit, por me dy kushte: ▼
: - Ju lutem na lini në hallin tonë dhe largohuni nga shtëpia.
▲N’ato ditë ai kishte kapërcye urën që ndante Fiumen italiane me qytetin jugosllav Sushak për me i telegrafue prej atje mbretit Zog – mbasi në Itali çensura mund ta bllokonte lehtësisht komunikimin telegrafik. Objekti i komunikimit ishte kërkesa që ai i bante kundërshtarit të vjetër politik me i hapë kufijtë për me lejue patriotët e ikun me mbrojtë atdheun. Të dy këta momente i ka prue para Gjygjit Special si dëshmitare mbrojtëse zonja Lejla Bumçi, e shoqja e kapitenit marinës zotit Rudolf Bumçit, sepse të sy ata si çift ishin të pranishëm në apartamentin e Xhevat Kortshës kur erdhën gazetarët fashistë edhe ia bane propozimin.
Pra, për Xhevat Kortshën në kushtet e jashtëzakonshme për fatet e kombit, kontradiktat e mbrendshme dhe lufta politike i lente vendin aleancës dhe bashkëpunimit për të mirën e atdheut, qoftë edhe me anmikun e betuem politik A.Zogun! Kthimi i tij në Shqipëri u bë pesë muaj mbas pushtimit fashist, mbasi Xhevati si edhe shumë shokë të tij nuk donin të ktheheshin në atdhe së bashku me trupat italiane. Në vitin 1940 do të pranojë emërimin si anëtar i Këshillit të Shtetit së bashku me [[Riza Dani]]n, [[Sejfi Vllamasi]]n, [[Omer Nishani]]n, [[Fuad Asllani]]n, Dhimitër Berattin, etj. – post ky që me të qeshun konsiderohej prej misëve tanë si një vend pensionistash, mbasi efektivisht ata ishin këshilltar sa për me dhanë mendime rreth problemesh karakteri tekniko – juridik lidhun me ndonjë gjë që i përkiste ndryshimeve në legjislacionin e vendit. Në një mbrëmje që kishte organizuar Mëkëmbësia me intelektualët shqiptarë merrte pjesë edhe Xh. Kortsha, e ndërsa të ftuarit rrinin grupe-grupe duke biseduar, grupit ku po rrinte Xhevati i avitet Lorusso Attoma, (ndihmësi i Mëkëmbësit të Mbretit), i cili i drejtohet Xhevatit duke i thënë:
:- Profesor, nga ju ne presim tashti, si kundërshtar i regjimit të Mbretit Zog që keni qenë, të na shkruani për fashizmin dhe për të mirat që ai po i sjell Shqipërisë.
Merret vesht se menjëherë situata u bë e ndeme dhe askush nuk pipëtinte duke ia ditur mendjen Xhevatit dhe faktin se ai thonte haptas atë çka mendonte. E në fakt ai iu përgjegj Attomas duke i thënë preras:
- Zoti Attoma, duhet ta dini se që me 7 prill të vitit 1939 penës s’ime i është thyer maja!
▲Me emërimin e mikut të tij Mustafa Kruja si kryeministër i vendit në vitin 1942, Xhevat Kortsha pranon të bënte pjesë në kabinetin ministerial, duke marrë mbi vete barrën e Ministrisë së arsimit, por me dy kushte:
:1- Gjuha italishte të hiqej si gjuhë e detyrueme prej shkollave fillore të Shqipërisë edhe të Kosovës.
:2- Të liroheshin prej kampit internimit në Ventotene të Italisë të gjithë arsimtarët e internuar shqiptarë.
|
