Wikipedia

Bedri Pejani: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
vNo edit summary
Rreshti 1:
{{Kutia Politikan|Emri=Bedri Pejani|Figura=BedriPejani.jpg|Madhësia e Figurës=230px|Detyra=Anëtar i KEP i ngarkuar për Arsimin|Fillimi i afatit=14 shtator|Mbarimi i afatit=4 nëntor 1943|Paraardhësi=[[Anton Kosmaçi]]|Pasardhësi=[[Rrok Kolaj]]|Datëlindja=1410 korrik 1894 osetetor 18981885|Vendlindja=[[Peja|Pejë]], [[Perandoria Osmane]]|Datëvdekja=146 nëntorkorrik 19711946|Vendvdekja=[[Prizreni|Prizren]], [[Republika Socialiste Federative e Jugosllavisë|Jugosllavi]]|Kombësia=shqiptar|Profesioni=nëpunës|Bashkëshortja=|Fëmijë=|Detyra2=|Detyra3=}}
 
'''Bedri Pejani''' ([[Peja|Pejë]], [[10 tetor]] [[1885]] - [[Prizreni|Prizren]], [[6 Korrik|6 korrik]] [[1946]]) ka qenë figurë politike shqiptare, nënshkrues i [[Deklarata e Pavarësisë së Shqipërisë|Deklaratës së Pavarësisë së Shqipërisë]], publicist dhe kryetar i [[Lidhja e Dytë e Prizrenit|Lidhjes së Dytë të Prizrenit]].
Rreshti 10:
Më 14 tetor 1912, anëtar i komitetit, nënshkroi një memorandum për Fuqitë e Mëdha.<ref name=":kd" /> U zgjodh përfaqësues i [[Plava|Plavës]], [[Gucia|Gucisë]], [[Gjakova|Gjakovës]] dhe [[Peja|Pejës]], delegat në Kuvendin e Vlorës, ku nënshkroi Shpalljen e Pavarësisë me siglën ''Bedri Pejani''.<ref>{{Cite book|title=Dokumente historike 1912-1918|last=Nosi|first=Lef|authorlink=Lef Nosi|publisher=ASH, Instituti i Historisë|year=2007|isbn=978-99956-10-04-3|location=Tiranë|pages=99}}</ref> Ka qenë anëtar themelues i [[Komiteti “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”|Komitetit “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”]], pas themelimit të të cilit emërua sekretar dhe i hartoi programin.<ref name=":0" />
 
Më 1920 bëhet redaktor i gazetës ''Populli'' me qendër në [[Shkodra|Shkodër]].<ref name=":0" /> U zgjodh deputet në zgjedhjet 1921, më 1922 u zgjodh kryetar i ''Partisë Popullore.'' Po atë vit përjetoi një shok cerebral, arsye për të cilën u dërgua për kura në Napoli, ku më pas u përmirësua.
Më 1920 bëhet redaktor i gazetës ''Populli'' me qendër në [[Shkodra|Shkodër]].<ref name="re">[[Robert Elsie]]: Fjalori historik i Kosovës fq. 137-138</ref> Përkthen "Kujtimet" e [[Hasan Prishtina|Hasan Prishtinës]] nga frëngjishtja, të cilit i ndiqte moton "''edhe me djallin do të bashkëpunojsha për me bashkue Kosovën me nanën Shqipní''". Gjatë harkut kohor 1921-23 është Kryetar i Partisë Popullore. Mbështetës i kryengritjes së [[Fan Noli]]t dhe anëtar i [[Komiteti Nacional Revolucionar|KONARE]]-s. Me ''fitoren e legalitetit'' largohet nga Shqipëria, [[Mbreti Zogu I|Ahmet Zogu]] e dënon në mungesë e më tej do ta amnistojë.<ref name="re" /> U angazhua në mbrojtjen e të drejtave të Kosovës dhe Çamërisë. Ka bashkëpunuar edhe me aktorin e famshëm shqiptar [[Aleksandër Moisiu]]. Më 1922 përjeton një "choc cerebral", gjë për të cilën do shtrohej në spitalin psikiatrik të Napolit, ku pas disa kohësh do përmirësohej.<ref>[[Sejfi Vllamasi|Vllamasi S.]], Ballafaqime politike në Shqipëri (1897-1942), Neraida, 2000</ref>
 
Mbështeti [[Lëvizja e qershorit|Lëvizjen e qershorit]], dhe për këtë arsye u arratis dhjetorin e 1924, emigracioni i tij politik zgjati deri më 1930,<ref name=":kd" /> kur u amnistua. U kthye dhe qëndroi në Shqipëri deri më 1937, pas këtij viti shkoi në Francë deri më 1940. U kthye sërish në Shqipëri dhe regjimi i ri e burgosi në [[Porto Palermo]]<ref name=":kd" /> deri më 13 shtator 1943.
Mori pjesë në [[Komintern]] dhe u integrua në lëvizjen nacionalçlirimtare. ''Babushi'', siç me thirrej nga shoket e miqte, ishte prej kohësh një veprimtar i njohur i ''Komintern''-it, kishte pseudonimin "''Emoraj''" dhe korrespondencë të rregullt me këtë organizatë të madhe komuniste ndërkombëtare. Letërkëmbimi i tij ruhet në fondin "''Albania: Collection nr. 495, Inventory nr. 188''"<ref>Ky fond gjendet në arkivat e Kominternit, që ruhen në Moskë, të cilat u numerizuan në vitin 2004, në një proces të gjatë bashkëpunimi midis Këshillit Ndërkombëtar të Arkivave, Arkivave Federale të Zvicrës dhe Arkivave Shtetërore të Rusisë. Në këtë proces prof.dr.[[Shaban Sinani]] bashkëpunoi me ''dr. Stephen Schwartz'' dhe ''dr. Bernhart Bayerlyen'', për transliterimin dhe saktësimin e listës së plotë të personaliteteve shqiptare. Arkivat e Kominternit njihen me shkurtesën INCOMKA dhe lista e fondeve personale mund të gjendet me një kërkim të lirë në multimedia.</ref>.▼
 
Më 16 shtator 1943 ishte ndër themeluesit e Lidhjes së Dytë të Prizrenit dhe u bë figurë qendrore e lëvizjes. U zgjodh anëtar i grupit të Komitetit Kombëtar, si dhe anëtar i Komitetit Ekzekutiv të Përkohshëm i ngarkuar me Arsimin. Më 1943-1944 qe deputet në Asamblenë Kombëtare, dhe nga janari deri në qershorin e 1944 ishte kryetar i Lidhjes sё Dytё tё Prizrenit me inkurajimin e kryeministrit [[Rexhep bej Mitrovica|Mitrovica]] dhe ministrit të Mbrendshëm [[Xhaferr Deva|Deva]]; u mor gjithashtu me ndërmjetësimin me autoritetet naziste për krijimin e Divizionit [[SS Skënderbeu|SS Skanderbeg]].
Në vitin 1943 ai qe internuar Durres Porto-Romano si bolshevik. Në mënyrë të beftë, kur nisi të dukej se luftës po i vinte fundi, për shkak të situatës së ndërlikuar në Kosovë, në ish-Jugosllavi dhe më gjerë në Ballkan, ai renditet skajshmërisht djathtas, duke marrë përsipër mobilizimin e rinisë së Kosovës në formacionin e ushtrisë së Reich-ut, trupat elitë SS. Me inkurajimin e [[Rexhep bej Mitrovica|Rexhep Mitrovicës]], kryeministër, por edhe të krerëve tjerë nacionalistë, si [[Xhaferr Deva]] etj., ai pranoi përgjegjësinë të merrej me organizimin e "[[Lidhja e Dytë e Prizrenit|Lidhjes së Dytë të Prizrenit]]" dhe pastaj edhe me ndërmjetësimin me autoritetet naziste për marrjen e vendimit për krijimin e Divizionit [[SS Skënderbeu|SS Skanderbeg]], i njohur terminologjikisht si Divizioni i 21-të Waffen (malor)<ref>"Vjetari" XXIV, Arkivi i Kosovës, Prishtinë 1988, f. 262 e vijim</ref>. Por, sipas disa studiuesve, "''prvih dana maja 1941 godine iz Albanije je stigao takozvani Kosovski komitet, "Albanski narodni savez", sa predsednikom Bedri beg Pejanijem na ćelu''" e inkurajuar nga kryeministri [[Shefqet bej Vërlaci|Shefqet Vërlaci]]<ref>Dźeletoviċ, Ivanov P.: "''Jevreji Kosova i Metohije''", Beograd 1988, st. 70)</ref>. Ndryshimi në kalendar në këtë rast nuk është me disa ditë apo muaj, por me vite. Deri më 13 shtator 1943 Bedri Pejani ishte i internuar në kampin e Porto-Romanos ne Durres. Gjithё jetёn e vuri nё shёrbim tё kombit e tё atdheut dhe pёr kёtё qёllim bashkёpunoi edhe me Kominternin dhe me LNÇ. Nga janari deri nё mes tё qershorit [[1944]] ishte kryetar i Lidhjes sё Dytё tё Prizrenit. Sikurse ishte në stilin e propagandës , ''Reich''-ut iu premtua se divizioni do të mund të mobilizonte 120 mijë deri 150 mijë vullnetarë. Por vetë autoritetet naziste nuk e besonin këtë fantazi. Në një telegram të datës 5 maj 1944 të [[Hermann Neubacher|H. Neubacher]]-it drejtuar konsullatës së përgjithshme në [[Tirana|Tiranë]]<ref>"''Dokumente të institucioneve gjermane për historinë shqiptare''", Prishtinë 1998, f. 233. Shih M. Shatri, "''Kosova në Luftën e Dytë Botërore''", Prishtinë 1997, f. 195.</ref>, Bedri Pejani, premtues i kësaj shkalle rreshtimi, cilësohet si "''njeri jonormal''". Këto shifra ishin demografikisht të pamundura<ref>[[Shaban Sinani]]: Hebrenjtë në Shqipëri - Prania dhe shpëtimi, "Naimi" Tiranë 2009, f. 274 e në vijim.</ref>.
 
Mbarimi i luftës e gjen në Tiranë, ku u arrestua nga autoritetet komuniste dhe e dorëzojnë te jugosllavët. Më 21 shkurt 1946 gjykata e Prizrenit e dënoi me vdekje, dënimi nuk arrin të zbatohet pasi u helmua dhe ndërroi jetë.<ref name=":kd" />
Mё [[1945]] u arrestua nga Sigurimi i Shtetit Shqiptar duke i shprehur Petro Markos në fillim e pastaj në një shkresë prej [["Promemorie" e Bedri Pejanit|13 faqesh]] të daktilografuara që Petro Marko ia dha [[Hysni Kapo]]s, siç i tha vetë ky i fundit Pejanit të bënte<ref>Petro Marko: Retë dhe gurët pjesa II fq. 444, Tiranë v. 2000, "Omsca".</ref>. Eshtë i besueshëm kur thotë se e nxiti krijimin e këtij divizioni që shqiptarët të armatoseshin dhe të mos i zinte rasti i keq, fundi i [[Lufta e Dytë Botërore|luftës]], një fund që mund të vinte me të papritura të mëdha, me duart lart<ref>"''Bedri Pejani, në cilësi të kryetarit të [[Lidhjes se Dytë te Prizrenit|Lidhjes së Dytë Nacionale të Prizrenit]], i ka dërguar shkresë Führer-it, në të cilën, mes të tjerash, lutet të bëhet e mundur armatosja e 150 mijë vullnetarëve, përmes të cilëve ai synon të mposhtë serbët e malazezët''" - telegram i Neubacher (rezervat) nr. 864, datë 5 maj 1944; botuar shqip në "''Dokumente të institucioneve gjermane për historinë shqiptare 1941-1944''", Prishtinë 1998, f. 233-234.</ref>.
 
== Trashëgimia ==
”Vdiq” i helmuar, nё spitalin e Prizrenit, mё [[6 Korrik|6 korrik]] [[1946]].
Përktheu ''Kujtimet'' e Hasan Prishtinës, me të cilin bashkohej në parimin "''edhe me djallin do të bashkëpunojsha për me bashkue Kosovën me nanën Shqipní''".
 
▲MoriKa pjesëqenë nëanëtar aktiv i [[Komintern]] dhe u integrua në lëvizjen nacionalçlirimtare. |''BabushiKominternit'']], siçku mesi thirreji ngatillë shoketpati ekorrespodencë miqte,të ishtemadhe prejme kohëshnofkën një veprimtar i njohur i ''Komintern''-it, kishte pseudonimin "''Emoraj''" dhe korrespondencë të rregullt me këtë organizatë të madhe komuniste ndërkombëtare. Letërkëmbimi i tij ruhet në fondin "''Albania: Collection nr. 495, Inventory nr. 188''".<ref>Ky fond gjendet në arkivat e Kominternit, që ruhen në Moskë, të cilat u numerizuan në vitin 2004, në një proces të gjatë bashkëpunimi midis Këshillit Ndërkombëtar të Arkivave, Arkivave Federale të Zvicrës dhe Arkivave Shtetërore të Rusisë. Në këtë proces prof.dr.[[Shaban Sinani]] bashkëpunoi me ''dr. Stephen Schwartz'' dhe ''dr. Bernhart Bayerlyen'', për transliterimin dhe saktësimin e listës së plotë të personaliteteve shqiptare. Arkivat e Kominternit njihen me shkurtesën INCOMKA dhe lista e fondeve personale mund të gjendet me një kërkim të lirë në multimedia.</ref>.
 
Pas kapitullimit të Italisë, këmbëngulja e tij për krijimin e Shqipërisë etnike me çfarëdo mjeti i bëri përshtypje edhe të plotfuqishmit të Gjermanisë naziste në Ballkan [[Hermann Neubacher|Neubacher]].<ref name=":kd" /><ref>"''Bedri Pejani, në cilësi të kryetarit të [[Lidhjes se Dytë te Prizrenit|Lidhjes së Dytë Nacionale të Prizrenit]], i ka dërguar shkresë Führer-it, në të cilën, mes të tjerash, lutet të bëhet e mundur armatosja e 150 mijë vullnetarëve, përmes të cilëve ai synon të mposhtë serbët e malazezët''" - telegram i Neubacher (rezervat) nr. 864, datë 5 maj 1944; botuar shqip në "''Dokumente të institucioneve gjermane për historinë shqiptare 1941-1944''", Prishtinë 1998, f. 233-234.</ref> Sikurse ishte në stilin e propagandës , ''Reich''-ut iu premtua se divizioni do të mund të mobilizonte 120 mijë deri 150 mijë vullnetarë. Por vetë autoritetet naziste nuk e besonin këtë fantazi. Në një telegram të datës 5 maj 1944 të [[Hermann Neubacher|H. Neubacher]]-it drejtuar konsullatës së përgjithshme në [[Tirana|Tiranë]]<ref>"''Dokumente të institucioneve gjermane për historinë shqiptare''", Prishtinë 1998, f. 233. Shih M. Shatri, "''Kosova në Luftën e Dytë Botërore''", Prishtinë 1997, f. 195.</ref>, Bedri Pejani, premtues i kësaj shkalle rreshtimi, cilësohet si "''njeri jonormal''". Këto shifra ishin demografikisht të pamundura.<ref>[[Shaban Sinani]]: Hebrenjtë në Shqipëri - Prania dhe shpëtimi, "Naimi" Tiranë 2009, f. 274 e në vijim.</ref>
 
Sipas [[Petro Marko|Petro Markos]], ''Babushi -'' siç e quanin me përkëdheli - i kishte shprehur dhe më pas përmes një promemorieje 13 faqëshe se cilat do të ishin pasojat e kahjes politike që kishte marrë Fronti Nacional-çlirimtar.<ref>Petro Marko: Retë dhe gurët pjesa II fq. 444, Tiranë v. 2000, "Omsca".</ref>
 
== Nderime ==
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Bedri_Pejani"