Wikipedia

Adem Demaçi: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively
(View all pending changes)
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
← Redaktim më i vjetërNdryshimi më pas →
Content deleted Content added
PamorTekst wiki
v shume paragrafe te biografise duan referenca. Gjithashtu veprat mund te behen me shenjen "#" ne vend te numrave dhe do duket me mire
Rreshti 22:
Adem Demaçi u lind, zyrtarisht, më 26 shkurt 1936, kurse, si mësojmë nga romani “Libër për Vet Mohimin”, që ka pjesërisht edhe karakter autobiografik, u lind, në të vërtetë, në kosimet e dyta, dikund në korrik. Që nga lindja, me sa shihet, si çdo njeri të madh, do ta ndjekin vazhdimisht skajet e tipit shkurt-korrik. Se, derisa për njërën palë (Shqiptarët) do të jetë engjëlli mbrojtës i çështjes shqiptare, për palën tjetër (Serbët) do jetë satanai.
 
Nëse lufta për liri shënon shkallën më të lartë të emancipimit kulturor të individit dhe të popullit, atëherë mund të thuhet me gojën plot se Adem Demaçi është artikulimiartikuluesi më i kulluar dhe më i fushqishëmfuqishëm i aspiratave liridashëse të popullit tonë.
 
Adem Demaçi u rrit në një familje të varfër të Prishtinës. Babai, Zeqiri, i vdiq shumë herët nga tuberkulozi. Demaçi nuk i kishte mbushur as plot tetë vjet. Gjithë barra e familjes ra mbi të vëllanë e tij të madh, Maliqin, i cili, si gazetashitës, ia doli me shumë vështirësi të siguronte kashatën e gojës për familjen (tregimi “Një Natë Bajrami”). Por, pas pesë-gjashtë vjetësh i vdiq edhe i vëllai Maliqi po nga tuberkulozi. Atëherë, për t’i mbajtur në jetë dy fëmijët e mbetur, Ajshen dhe Ademin, nënë Nazifja iu qep vekut dhe duke endur pëlhura të ndryshme, arriti t’i ushqente disi fëmijët, madje edhe ta shkollonte Demaçin (tregimet “Vegjëtarja”, “Vegjëtarja në treg”).
Rreshti 32:
Pas lirimit nga burgu, nuk e linin të zinte punë, me qëllim që t’u kallnin edhe më shumë datën të tjerëve për pasojat që mund të kishin. Për më tepër, me ardhjen e Hrushçovit në Shkup, pas tërmetit, më 1963, e izoluan dhe e mbajtën në burg gjatë gjithë qëndrimit të tij në ish-Jugosllavi.
 
Megjithatë, në fillim të viteve ‘60 ishin krijuar në disa qytete të Kosovës, si në Pejë, Gjakovë e gjetiu, organizata të ndryshme, që luftonin në mbrojtje të kauzës kombëtare. Duke parë disponimin e masës për t’iu kundërvënë terrorit dhe dhunës së shtetit totalitar, veçmas politikës së egër antishqiptare, Demaçi bëri çmos të formohej Lëvizja Revolucionare për Bashkimin e Shqiptarëve, si dhe hartoi (bashkë me RamadaRamadan Shalën, tash të ndjerë) Statutin dhe Programin e Lëvizjes. Lëvizja formoi komitetet e saj në Prishtinë, Gjakovë, Pejë, Mitrovicë, Gjilan; ndërmori një varg aksionesh për ngritjen e flamujve kombëtarë, u përpoq të vite kontakte me lëvizjet e ndryshme revolucionare dhe ta propagandonte sa më shumë çështjen e pazgjidhur kombëtare të shqiptarëve në Ballkan. Megjithatë, kjo LRBSH u zbulua mjaft herët dhe Demaçi si kryetari i saj u dënua me 15 (pesëmbëdhjetë) vjet burg të rëndë, të cilat në fillim i vuajti në Nish, e pastaj, për ta larguar sa më shumë nga familja, e dërguan në Pozharevc, ku në kohën e ish-Jugosllavisë kishin vuajtuar dënimet shumë atdhetarë shqiptarë, midis të cilëve edhe Azem Bejta. Po e theksojmë këtë fakt, sepse kjo mbase do të jetë arsyeja që Demaçi të shkruajë në shtator të vitit 1969 dramën e parë me titull “Popu” (shkurtim i fjalëve po-litika dhe pu-shka), dorëshkrimin e së cilës e nxori nga burgu Xhafer MamuxhikuMahmutxhiku, kryeratkryetar i Komitetit të Prishtinës, në një arkë me dy kapakë.
 
Pas ndryshimeve dekorative politike në ish-Jugosllavi më 1966, dënimin ia zvogëluan në 10 (dhjetë) vjet, të cilat i vuajti ditë më ditë deri më 8 qershor 1974.
 
Për herë të tretë ra në burg më 6 tetor 1975 dhe në procesin e montuar politik dhe u dënua përsëri me 15 (pesëmbëdhjetë) vjet burg të rëndë, vite këto të cilat do t’i vuajë në burgun famëkeq të Stara Gradishkës. Më 21 prill 1990, me urdhrinurdhërin e Kryesisë shtetërore të ish-Jugosllavisë, lirohet pesë muaj e gjysmë para se ta kryente dënimin e plotë.
 
Janë proverbiale fjalët e tij pas daljes nga burgu: Që nga 21 prilli i këtij viti ndodhem në burgun më të madh në botë, që e njeh historia e njerëzimit - në burgun e Kosovës, ku më se dy milionë Shqiptarë nga regjimi hegjemonist-shovinist-terrorist janë zhveshur nga të gjitha liritë dhe të drejtat më elementare njerëzore e kombëtare.
 
Si luftëtarit më të paepur për lirinë e mendimit, si mbrojtësit më këmbëngulës të lirive dhe të drejtave të njeriut, Paralamenti Evropian, më 104 dhjetor 1991, i dha Çmimin Saharov. Të theksojmë se këtë çmim deri më tash e kishin marrë: Saharovi, emrin e të cilit e mban, Dubçeku, Nelson Mandela, Marçenko, Aung Sun, disa nga të cilët (Mandela, Aung Su) u bënë më vonë edhe fitues të çmimit Nobel.
Me këtë rast, në Parlamentin Evropian, Demaçi tha se duke më nderuar mua, keni nderuar popullin tim të shumëvuajtur, por gjithmonë liridashës, paqedashës e krenar.
 
Më 1993, Klubi i Rektorëve Universitarë në Madrid i dha Çmimin Special për Paqe, kundër racizmit, ksenofobisë, për qëndrim paqësor e tolerant dhe për përpjekje për të ndërtuar një të ardhme të mbështetur në të drejtat e njeriut dhe në shumësi kulturore, që do t’u bënin të mundshme grupeve etnike të ish-Jugosllavisë të jetonin së bashku në paqe e harmoni... Dhe kjo ndodhi pikërisht në kohën, kur qarqet shoviniste serbe e akuzonin për luftënxitje?!
 
Në shkurt të vitit 1994, pesë anëtarë të Parlamentit të Norvegjisë e kandiduan shkrimtarin Adem Demaçi për çmimin Nobel. Edheper nëletersi. Në shtator 1994 u kandidua sërish-tani për çmimin Nobel për Paqe, me ç’rast theksoi se ky është një nder për mua dhe një mirënjohje për popullin shqiptar.
Ndërkaq, më 14 dhjetor 1995 Adem Demaçit iu dorëzua Çmimi për të Drejtat e Njeriut i Universitetit të Oslos. Demaçi, duke shprehur falënderimin për këtë çmim, tha: Këtë mirënjohje nuk e kuptoj vetëm si mirënjohje të punës dhe të luftës sime për të drejtat e popullit tim, por edhe si dëshirë të qeverisë e të intelegjencisë paqedashëse norvegjeze që t’i tërheqë vëmendjen opinionit të gjerë ndëkombëtar për problemin e Kosovës.<ref>Abdullah Konushevci, "Demaci,vepra letrare" 2008</ref>
 
Rreshti 54:
Demaçi u arrestua së pari më 1958 nga regjimi autoritar i [[Josip Broz Tito|Josip Broz Titos]], duke u dënuar me tre vite burgim. Pas lirimit ai e inicoi dhe u radhit n[[Prishtina|ë]] Lëvizjen Revolucionare për Bashkimin Shqiptar. U burgos sërish më pas më 1964 për dhjetë vjet burgim dhe u ridënua më 1975 me pesëmbëdhjetë vjet burgim. Më 1969 Amnesty International e njeh si të burgosur të ndërgjegjes. U lirua prej burgut në kohën e presidentit [[Sllobodan Millosheviç]].<ref name="HDK2" /><ref>{{cite web|url=http://spaces.brad.ac.uk:8080/download/attachments/4259843/demaci_review.pdf|archive-url=https://www.webarchive.org.uk/wayback/archive/20130502024405/http://spaces.brad.ac.uk:8080/download/attachments/4259843/demaci_review.pdf|dead-url=yes|archive-date=2 May 2013|title=Adem Demaçi Biografia: një shekull të historisë së Kosovës përmes jetës së një njeriu.|author=Shkëlzen Gashi|work=Adem Demaçi Biography: a Century of Kosova’s History through One Man’s Life}}</ref>
 
Ndërroi jetë më 26 korrik 2018 në [[Prishtina|Prishtinë]], [[Kosovë]] në moshën 82-vjeçare. Sot Adem Demaçi prehet ne Panteonin shqiptar.
 
== Jeta politike ==
Rreshti 64:
[[Skeda:Urdhri_Hero_i_Kosovës.jpg|alt=|djathtas|200x200px]]
 
*
* [[Urdhri Hero i Kosovës|Urdh]][[Prishtina|ë]]<nowiki/>ri Hero i Kosovës, [[2010|2010;]]Urdhëri " Nderi i Kombit" nga Presidenti Republikës së Shqipërisë 2012▼
* <nowiki/>Çmimi Saharov"Sakharov" i Parlamentit Europian për Lirinë e Mendimit, 4 dhjetor 1991;
*I nominuar për Cmimin Nobel për Paqe 1992
*Çmimi kundër Racizmit e Ksenofobisë i "Universidad de Complutense" të Madridit, 1992
* I nominuar për Cmimin Nobel për Letërsi - shkurt 1994 , ndërsa për Cmimin Nobel për Paqe në shtator 1994- nga pesë anëtarë të Parlamentit të Norvegjisë ,shkurt 1994,
*Çmimi " Lizel dhe Leo Aitinger" për të Drejtat e Njeriut në Universitetin e Oslos, 14 dhjetor 1995
*Clirimtar i Prishtinës; Komuna e Prishtinës, 28 nëntor 1999
*[[Urdhri Hero i Kosovës|Urdh]][[Prishtina|ë]]<nowiki/>ri Hero i Kosovës, [[2010|2010;]]
▲* [[Urdhri Hero i Kosovës|Urdh]][[Prishtina|ë]]<nowiki/>ri Hero i Kosovës, [[2010|2010;]]Urdhëri- "Presidenca Nderie iKosovës Kombit"26 nganëntor Presidenti Republikës2010;U.D.i sëPresidentit ShqipërisëZ.Jakup 2012Krasniqi
*Urdhëri " Nderi i Kombit" nga Presidenti  Republikës së Shqipërisë 2012▼
*Docto<nowiki/>r Honoris Causa - Universiteti i Prishtinës 17 janar 2011;
*I nominuar për Cmimin Nobel për Paqe 2016
*Docto<nowiki/>r Honoris Causa - Universiteti i Tetovës 5 maj 2016
▲*Urdhëri " Nderi i Kombit" nga Presidenti  Republikës së Shqipërisë Z.Bamir Topi; 10 qershor 2012;
*I nominuar për Cmimin Nobel për Paqe 2016 (propozimi " Unioni i i shkrimtarëve dhe kritikëve të Kosovës" z.Reshat e Behare Sahitaj; dekan në UP : Prof Bujar Dugolli dhe aplikimit nga "Asociacioni Internacional i Kritikës Letrare" prof Daniel Leuwers e Helen Stafford);
 
== Biblografia==
Line 114 ⟶ 116:
''Shënim'': Libri i tregimeve “Kur Zoti harron” ishte gati që më 1958, por botohet pas plot 32 vjetësh.  Në atë kohë botohen edhe dy fragmente: “Maliqi” dhe “S’ka paqe ndër kasolle” të romanit “S’ka paqe ndër kasolle”, të cilin ia konfiksoi dhe nuk ia ktheu kurrë më policia.
 
Më 1969 autori shkruan dramën, si e përmendëm edhe më lart, Popu : "'''PopuPolitika dhe pushka"''', e cila edheu sotbotua esë kësajbashku diteme kompletin e ngeliveprave nëmë dorëshkrim2012.
 
Për veprën letrare të Demaçit kanë shkruar: Nermin Vlora Falaski, Rexhep Qosja, Sadri Fetiu, Arben Hoxha, Teki Dërvishi, Rexhep M. Shala, Ramadan Musliu, Shaip Beqiri, Shkëlzen Maliqi, Abdullah Konushevci etj.
Line 221 ⟶ 223:
51. Azem Beqiri, “Dhimbje krenare”, Prishtinë, 2006.
 
52. Selatin Novosella, “Demaçi – metaforëMetaforë lirie”Lirie”, Prishtinë, 2006.
 
53.Kompleti i veprave letrare - Adem Dema - 2012
 
=== Bibliografia e veprave, kryesisht në anglisht, ===
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/wiki/Adem_Demaçi"