[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
vNo edit summary
Rreshti 16:
}}
 
'''Vushtrria''' ose '''VuçitërnëVuçitërna''' është qytet antik por edhe modern, ndodhet në pjesën veriore të Republikës së Kosovës. Vushtrria e sotme më herët është quajtur [[Viciana]]<ref name="PB">Pasho Baku: Enciklopedia universale e ilustruar. Shtëpia Botuese Bacchus, Tiranë, 2011, fq. 986</ref> apo siqsiç njihet në burimet latine, Vicianum.<ref name="JO">[[Jusuf Osmani]]:Vendbanimet e Kosovës, (Vushtrria, 16) - Kosova dwelings, (Vushtrria, 16), Prishtinë, 2005, fq. 22 - 23. {{OCLC|838317196}}, </ref>
 
Në veri kufizohet me [[Mitrovicë]]n, në lindje me [[Besiana|Besianën]], në jug me [[Kastrioti]]n, në jug-perëndim me [[Drenasi]]n dhe në perëndim me [[Skënderaj]]n. Sipërfaqja e tërsishme e saj përfshin 345&nbsp;km². Ndërkaq, vlerësohet të ketë rreth 69,881 banorë, nga të cilët mbi 92% shqiptarë. Nën administrimin e Kuvendit Komunal të Vushtrrisë janë të përfshira 67 fshatra.
 
Qytetin e Vushtrrisë e përshkojnë lumi Sitnica, si lumi më i madh, që përshkon tejpërtej territorin e Komunës, ndërsa dy lumenj më të vegjël : Tërstena dhe Studimja, kalojnë nëpër qytetin e Vushtrrisë. Ndërkaq gjuhët zyrtare janë shqipja dhe serbishtja, kurse më 2008 Komuna e Vushtrrisë ka vendosur që në përdorim zyrtarë të jetë edhe gjuha turke.
 
Ndërtimet e bëra mbas luftës Vushtrrinë e bëjnë një qytet tepër atraktiv çoftë për tu vizituar apo edhe për të investuar në këtë qytet që për disa shekuj ka qenë qyteti më i madh i Kosovës por edhe ndër qytetet më të mëdha të Ballkanit dhe fatmirësisht mbas luftës sërish ky qytet antik me vlera të jashtëzakonshme e ka marrë prapë shkëlqimin e dikurshëm. Se Vushtrria është qytet kulturor e vërtetojnë edhe disa monumente që ndodhen në këtë qytet si: Ura e gurit, hamami i qytetit, kështjella (Kalaja) e Vushtrrisë, çeshmja e qytetit, Xhamitë disa shekullore, shtëpitë e vjetra, rrugët me kalldrëm, varrezat myslimane, etj.<ref name="FESH">Shih edhe:[[Fjalori enciklopedik shqiptar (botimi i ri-2008)|Fjalor enciklopedik shqiptar]], Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tiranë, 2008, fq. 2928 - 2931. </ref>
 
== Historia ==
Vushtrria është lokalitet antik, që daton qysh nga mesjeta, edhe para [[Perandoria Romake|Perandorisë Romake]], përkatësisht që nga koha e Dardanëve. Vushtrria, në kohën e vjetërPerandorisë ështëRomake quajturka VICIANUMpatur -një VICIANA<refstacion name="PB"/>me ([https://sq.wiktionary.org/wiki/an%C3%AB Ana] eemrin ''[[ViçiViciana|ViçaveVitianum]])'', njësiç emër ky i lashtë ilir. Se Vushtrria në kohën antike është quajtur [[Viciana|VICIANA]],e dëshmon edhe mbishkrimi i gjetur në rrethin e Kumanovës, që konsiderohet shenjë e kahjes së rrugës për në Vicianë.<ref name="SKËNDER">[[Skënder Rizaj]]:Viçitrina gjatë periudhës osmane (Shek.XV-XVIII). fq.74-103. Vushtrria-Viciana me rrethinë (Monografi), Kuvendi Komunal i Vushtrrisë, Vushtrri, 2003.</ref>
 
Viciana në fund të shekullit i para l. K. pushtohet nga Perandoria Romake. Gjatë periudhës së pushtimit romak (I-V) Viciana kishte arritur një zhvillim të konsiderueshëm ekonomik dhe kulturor.
 
Në vitin 395, pas shkatërrimit të Perandorisë Romake Viciana mbeti në kuadër të Bizantit. Ndërkaq fiset turke dhe sllave që erdhën në Ballkan në shekullin VI-VII e shkatërruan këtë gadishull dhe toponimet e vjetra Pellazgo - ilire ua përshtatën gjuhëve të tyre. Në mesjetë Viciana shënohej me emrin VIÇITRINA (Trina e viçave), ndërsa sllavët këtë emër e sllavizuan duke e quajtur "VUÇITRN".<ref name="SKËNDER"/>
 
Në shekujt II-III në Vicianë dominonte Krishtërizmi, ndërsa pas ndarjes së krishtërizmit më 1054 në katolicizëm dhe ortodoksizëm, pjesa më e madhe e popullatës së Vicianës ishte katolike.
[[Skeda:Ura e Gurit, Vushtrri.jpg|parapamje|450px|Ura e Gurit, Vushtrri]]
Në shekullin XIV Perandoria Osmane filloi t'a pushtojë Ballkanin. Në Vushtrri prezenca e osmanëve së pari shënohet në vitin 1439, ndërsa definitivisht u pushtua më 1455. Vendosja e administratës osmane në Vushtrri, bëri që në këtë qytet të përhapet feja islame, dhe të ndërtohen xhami, hane, medrese, hamame (banjo publike) etj. Gjatë shekujve XV-XVIII, Vushtrria ishte ndër qytetet më të mëdha në Ballkan dhe në Perandorinë Osmane dhe qendër e sanxhakut më të rëndësishëm të Perandorisë Osmane.
 
Gjatë Luftës së Parë Botërore, përkatësisht gjatë viteve 1915-1918, Vushtrria u pushtua nga Austro - Hungaria. Në Luftën II Botërore (1941-1945) Vushtrria me rrethinë i takonte zonës së pushtuar nga gjermanët. Më 21 nëntor 1944, në Vushtrri u vendos administrata komuniste jugosllave, kundër së cilës ishte e tërë popullata e saj.