Euro: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
Shtova përmbajtje Etiketat: Redaktim nga celulari Redaktim në versionin web nga celulari |
Tegel (diskuto | kontribute) v U kthyen ndryshimet e 188.172.110.58 (diskutimet) në versionin e fundit nga 91.187.118.190. Etiketa: Rollback |
||
Rreshti 1:
{{Kartela valutë
|emri_i_valutës_lokale = ευρώ <small>([[Alfabeti grek|Greqisht]])</small>, евро <small>([[Alfabeti cirilik|Cirilik]])</small>
| foto_1 = EUR 500 obverse (2002 issue).jpg{{!}}border
| foto_titulli_1 = Kartëmonedhë 500 euro
|kodi_iso = EUR (num. 978)
|përdoruesit_shtete = {{Collapsible list|titlestyle = font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;
|title = [[Skeda:Flag of Europe.svg|20px]] [[Eurozona]] (19)
|{{AUT}}|{{BEL}}|{{CYP}}<ref group="shënim">Përveç Qipros Veriore që përdor [[Lira turke|Lirën turke]]</ref>|{{EST}}|{{FIN}}|{{FRA}}<ref group="shënim">Përfshirë edhe territoret përtej deteve</ref>|{{GER}}|{{GRE}}|{{IRL}}|{{ITA}}<ref group="shënim">Përveç [[Campione d'Italia]] e cila përdor [[Franga zvicerane|Frangën zvicerane]].</ref>|{{LAT}}|{{LTU}}|{{LUX}}|{{MLT}}|{{HOL}}<ref group="shënim">Vetëm pjesa Europiane që është pjesë e BE përdor Euron. [[Holanda e Karaibeve]] filloi të përdorë [[Dollari i Shteteve të Bashkuara|Dollarin e Shteteve të Bashkuara]] në 2011. [[Curaçao]], [[Sint Maarten]] dhe [[Aruba]] kanë valutat e tyre, të cilat janë të lidhura me dollarin.</ref>|{{POR}}|{{SVK}}|{{SVN}}|{{ESP}}
}}
{{Collapsible list|titlestyle = font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;
|title = Jashtë BE (8)
|{{AND}}<ref>{{cite journal|url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2011:369:0001:0013:EN:PDF|title=Monetary Agreement between the European Union and the Principality of Andorra|date=17 December 2011|accessdate=2012-09-08|journal=[[Official Journal of the European Union]]}}</ref>
|{{MON}}<ref group="shënim">{{cite web|url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2002:142:0059:0073:EN:PDF |title=By monetary agreement between France (acting for the EC) and Monaco |date= |accessdate=30 May 2010}}</ref>
|{{SMR}}<ref group="shënim">{{cite web|url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:209:0001:0004:EN:PDF |title=By monetary agreement between Italy (acting for the EC) and San Marino |date= |accessdate=30 May 2010}}</ref>
|{{VAT}}<ref group="shënim">{{cite web|url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:299:0001:0004:EN:PDF |title=By monetary agreement between Italy (acting for the EC) and Vatican City |date= |accessdate=30 May 2010}}</ref>
|{{flamuri|Britania e Madhe}} [[Akrotiri dhe Dhekelia]] <small>(Mbretëria e Bashkuar)</small><ref group="shënim">{{cite web|url=http://www.sba.mod.uk/SBA%20Legislation/Ord%202007/Euro%20Ordinance%202007.pdf |title=By the third protocol to the Cyprus adhesion Treaty to EU and British local ordinance|format=PDF |date= |accessdate=17 July 2011}}</ref>
|{{flamuri|Franca}} [[Clipperton Island]] <small>(Franca)</small>
|{{flamuri|Franca}} [[Tokat Franceze Jugore dhe Antarktike]] <small>(Franca)</small>
|[[Skeda:Flag of Saint-Pierre and Miquelon.svg|20px]] [[Saint Pierre and Miquelon]] <small>(Franca)</small><ref group="shënim">{{cite web|url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:1999:030:0029:0030:EN:PDF |title=By agreement of the EU Council |date= |accessdate=30 May 2010}}</ref>
}}
|përdoruesit_jozyrtarë =
{{Collapsible list|titlestyle = font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;
| title = 3 Përdorues
|{{KOS}}<ref group="shënim">{{cite web|url=http://www.unmikonline.org/regulations/admdirect/1999/089%20Final%20%20ADE%201999-02.htm |title=By UNMIK administration direction 1999/2 |publisher=Unmikonline.org |date= |accessdate=30 May 2010}}</ref>
|{{MNE}}<ref group="shënim">Me një akt të brendshëm</ref>
|{{ZWE}}<ref group="shënim">Bashkë me [[Dollari i Zimbabves]] (pezullohet pëkohësisht në 12 prill 2009), USD, [[Paundi Britanik|Paundin Britanik]], [[Randi Afrikanojugor|Randin Afrikanojugor]] dhe [[Pula Botsvaneze|Pulën Botsvaneze]]</ref>
}}
|fiksuar_nga =
{{Collapsible list|titlestyle = font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;
|title = 9 valuta
|frame_style = border:none; padding: 0;
|[[Marka e Bosnjes dhe Hercegovinës]]
|[[Levi Bullgar]]
|[[Escudo i Bregut të Gjelbër]]
|[[Franga Afrikanoqëndrore]]
|[[Franga CFP]]
|[[Franga e Komoros]]
|[[Krona Daneze]] (±2,25 %)
|[[Franga Afrikanoperëndimore]]
}}
|shkalla_inflacioni = 1,4 %, dhjetor 2012
|inflacioni_burimi_data = [http://sdw.ecb.europa.eu/quickview.do?SERIES_KEY=122.ICP.M.U2.N.000000.4.ANRSERIES_KEY=122.ICP.M.U2.N.000000.4.ANR ECB], qershor 2009
|inflacioni_metoda = [[indeksi i çmimit të konsumit i harmonizuar|HICP]]
|nënnjësi_shkalla_1 = 1/100
|nënnjësi_emri_1 = [[Cent (valutë)|Cent]]
|nënnjësi_shënim_1 = Përdorimi varion nga gjuha vendase
|simboli = [[Simboli i Euros|€]]
|nofka = Valuta e vetme<ref>Official documents and legislation refer to the euro as "the single currency".<br> {{cite web| url = http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31997R1103:EN:HTML| title = Council Regulation (EC) No 1103/97 of 17 June 1997 on certain provisions relating to the introduction of the euro | accessdate =1 April 2009| author=| authorlink = | date = 19 June 1997| work=Official Journal L 162, 19 June 1997 P. 0001 – 0003| publisher=European Communities}}<br>This term is sometimes adopted by the media ([http://www.google.com/search?q=%22the+single+currency%22 Google hits for the phrase])</ref><br>
{{Collapsible list
|bullets = true
|titlestyle = font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;
|title = Emrat vendas
|Ege (Finlandisht)
|Quid (Hiberno-Anglisht)
|Europoulo (Greqisht)
|Teuro (Gjermanisht)
|Ouro (Galiciane)
|Juró (Hungarisht)
|Ewro (Malteze)
}}
|monedhat_e_përdorua = [[monedha euro 1 cent|1 c]], [[monedha euro 2 cent|2 c]], [[monedha euro 5 cent|5 c]], [[monedha euro 10 cent|10 c]], [[monedha euro 20 cent|20 c]], [[monedha euro 50 cent|50c]], [[monedha 1 euro|1 €]], [[monedha 2 euro|2 €]]
|monedhat_e_përdorua_shpesh =
|monedhat_e_përdorua_rrallë =
|monedha_artikulli = Monedhat e Euros
|kartmonedhat_e_përdorua = [[kartmonedha 5 euro|5 €]], [[kartmonedha 10 euro|10 €]], [[kartmonedha 20 euro|20 €]], [[kartmonedha 50 euro|50 €]], [[kartmonedha 100 euro|100 €]], [[kartmonedha 200 euro|200 €]], [[kartmonedha 500 euro|500 €]]
|kartmonedhat_e_përdorua_rrallë =
|kartmonedha_artikulli = Kartmonedhat e Euros
|autoriteti_lëshues = [[Banka Qendrore Evropiane]]
|autoriteti_lëshues_faqja_web = www.ecb.europa.eu
|shtypësi = {{Collapsible list
|bullets = true
|titlestyle = font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;
|title = Disa
|frame_style = border:none; padding: 0;
|[[Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato]]
|[[Banco de Portugal]]
|[[Banka e Greqisë]]
|[[Banque de France]]
|[[Bundesdruckerei]]
|[[Banka Qëndrore dhe Autoriteti i Shërbimeve Financiare të Irlandës]]
|[[De La Rue]]
|[[Fábrica Nacional de Moneda y Timbre]]
|[[François-Charles Oberthur]]
|[[Giesecke & Devrient]]
|[[Joh. Enschedé|Royal Joh. Enschedé]]
|[[Banka Kombëtare e Belgjikës]]
|[[Oesterreichische Banknoten- und Sicherheitsdruck GmbH]]
|[[Setec (Kompani Finlandeze)|Setec Oy]]
}}
|shtypësi_anashkalo_me_tekstin_origjinal = Y
|shtypësi_faqja_web = {{Collapsible list
|bullets = true
|titlestyle = font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;
|title = Disa
|frame_style = border:none; padding: 0;
|[http://www.ipzs.it/ Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato]
|[http://www.bportugal.pt/ Banco de Portugal – Imprensa Nacional / Casa da Moeda]
|[http://www.bankofgreece.gr/ Banka e Greqisë]
|[http://www.banque-france.fr/ Banque de France]
|[http://www.bundesdruckerei.de/ Bundesdruckerei]
|[http://www.centralbank.ie/ Banka Qëndrore dhe Autoriteti i Shërbimeve Financiare të Irlandës]
|[http://www.delarue.com/ De La Rue]
|[http://www.fnmt.es/ Fábrica Nacional de Moneda y Timbre]
|[http://www.oberthur.com/ François-Charles Oberthur]
|[http://www.gi-de.com/ Giesecke & Devrient]
|[http://www.joh-enschede.nl/ Royal Joh. Enschedé]
|[http://www.nbb.be/ Banka Kombëtare e Belgjikës]
|[http://www.oebs.at/ Oesterreichische Banknoten- und Sicherheitsdruck GmbH]
|[http://www.setec.com/ Setec Oy]
}}
|shtypësi_monedha = {{Collapsible list
|bullets = true
|titlestyle = font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;
|title = Disa
|frame_style = border:none; padding: 0;
|[[Bayerisches Hauptmünzamt]], Mynih (shenja e shtypjes: D)
|[[Currency Centre]]
|[[Fábrica Nacional de Moneda y Timbre]]
|[[Hamburgische Münze]] (J)
|[[Imprensa Nacional Casa da Moeda]] SA
|[[Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato]]
|[[Koninklijke Nederlandse Munt]]
|[[Koninklijke Munt van België/Monnaie Royale de Belgique]]
|[[Kremnica mint|Mincovňa Kremnica]]
|[[Monnaie de Paris]]
|[[Münze Österreich]]
|[[Rahapaja Oy|Rahapaja Oy/Myntverket i Finland Ab]]
|[[Staatliche Münze Berlin]] (A)
|[[Staatliche Münze Karlsruhe]] (G)
|[[Staatliche Münze Stuttgart]] (F)
}}
|shtypësi_monedha_anashkalo_me_tekstin_origjinal = Y
|shtypësi_monedha_faqja_web = {{Collapsible list
|bullets = true
|titlestyle = font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;
|title = Disa
|frame_style = border:none; padding: 0;
|[http://www.hma.bayern.de/ Munich mint]
|[http://www.riai.ie/ Currency Centre]
|[http://www.fnmt.es/en/ Fábrica Nacional de Moneda y Timbre]
|[http://www.muenzehamburg.de/ Hamburg mint]
|[http://www.incm.pt/ Imprensa Nacional – Casa da Moeda SA]
|[http://www.ipzs.it/ Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato]
|[http://nl.knm.nl/ Koninklijke Nederlandse Munt]
|[http://www.mint.sk/index.php?lang=en Mincovňa Kremnica]
|[http://www.monnaieroyaledebelgique.be/ Koninklijke Munt van België/Monnaie Royale de Belgique]
|[http://www.monnaiedeparis.com/ Monnaie de Paris]
|[http://austrian-mint.at/ Münze Österreich]
|[http://www.rahapaja.fi/en/ Rahapaja Oy/Myntverket i Finland Ab]
|[http://www.muenze-berlin.de/ Berlin mint]
|[http://www.staatlichemuenzenbw.de/ Karlsruhe-Stuttgart mints]
}}
}}
'''Euro''' ([[shenja valutore]]: '''[[Shenja e Euros|€]]'''; [[ISO 4217|kodi valutor]]: '''EUR''') është [[valuta]] zyrtare e [[Bashkimi Evropian|Bashkimit Evropian]] (BE). Tetëmbëdhjetë [[Shtet anëtar i Bashkimit Evropian|shtete anëtare]] e kanë përshtatur, këto vende së bashku njihen si [[Eurozona]] ([[Austria]], [[Belgjika]], [[Qipro]], [[Estonia]], [[Finlanda]], [[Franca]], [[Gjermania]], [[Greqia]], [[Republika e Irlandës|Irlanda]], [[Italia]], [[Letonia]], [[Lituania]], [[Luksemburgu]], [[Malta]], [[Holanda]], [[Portugalia]], [[Sllovakia]], [[Sllovenia]], [[Spanja]]). Valuta gjithashtu përdoret edhe në pesë shtete tjera me marrëveshje formale gjashtë shtete tjera pa marrëveshje të tilla. Si rezultat, euro është valuta e vetme për mbi 320 milion Evropianë.<ref>{{cite web|url=http://www.eurodesigncontest.eu/emu.cfm?lang=en|title=www.eurodesigncontest.eu/emu.cfm?lang=en<!--INSERT TITLE-->}}</ref> Përfshirë zonat që përdorin valuta "[[Kurs i rreguluar këmbimi|të kapura]]" mbas euros, euroja direkt ndikon rreth 500 milion njerëz në mbarë botën.<ref>Number is a sum of ''estimated'' populations (as stated in their respective articles) of: all Eurozone members; all users of euro not part of Eurozone (whether officially agreed upon or not); all areas which use a currency pegged to the euro, and only the euro. — Please see detailed summation in article [[Eurozone]]</ref> Ndërsa janë mbi 610 miliardë € në qarkullim që prej dhjetorit 2006, euro ështa valuta me vlerën më të madhe të përbashkët të monedhave në qarkullim, duke e kapërcyer [[Dollari i Shteteve të Bashkuara|Dollarin e Shteteve të Bashkuara]].<ref>{{cite web|last = Atkins|first = Ralph|title = Euro notes cash in to overtake dollar|publisher = Financial Times|date=2006-12-27|url = http://www.ft.com/cms/s/18338034-95ec-11db-9976-0000779e2340.html|accessdate = 2007-05-04}}</ref>
[[Skeda:Euro accession Eurozone as single entity.svg|thumb|left|Eurozona 2015]]
Sipas vlerësimeve zyrtare të PBB në 2007, [[Eurozona]] është ekonomia më e madhe në botë nga marsi 2008 pasi që kursi i këmbimit USD/EUR kaloi 1,56.<ref name="ciaeconomicranks">{{cite web|url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2001rank.html |title=CIA — The World Factbook — Rank Order — GDP (purchasing power parity) | publisher=CIA | date=2008-03-20 | accessdate=2008-04-06}}</ref><ref name="eueconreuters">{{cite web|url= http://www.reuters.com/article/newsOne/idUSL1491971920080314 |title=Weak dollar costs U.S. economy its No. 1 spot | U.S. | Reuters | publisher=Reuters | date=2008-03-14 | accessdate=2008-03-16}}</ref><ref name="eueconytimes">{{cite web|url= http://www.nytimes.com/reuters/news/news-economy-world-biggest.html |title=Weak Dollar Costs U.S. Economy Its World No. 1 Spot | publisher=New York Times | date=2008-03-14 | accessdate=2008-03-16}}</ref><ref name="eueconabout">{{cite web|url= http://useconomy.about.com/b/2008/02/12/us-no-longer-worlds-largest-economy.htm |title=U.S. No Longer World's Largest Economy | publisher=About.com | accessdate=2008-03-16}}</ref>
Euroja u prezantua në tregjet financiare të botës si valutë më [[1999]] dhe u lëshua në përdorim si [[monedhë]] dhe [[kartmonedhë]] fizike më [[1 janar]] [[2002]]. Ajo zëvendësoi ish-[[Njësia Valutore Evropiane|Njësinë Valutore Evropiane]] (ECU) me këmbim 1:1.
Euroja menaxhohet dhe administrohet nga [[Banka Qendrore Evropiane]] (BQE) me bazë në [[Frankfurt]] dhe [[Eurosistemi]] (i cili përbëhet nga [[banka qendore]] e vendeve të [[Eurozonë]]s). Si bankë e pavarur qendrore, BQE-ja ka autoritet të vendosë [[politikat monetare]]. Eurosistemi merr pjesë në shtypjen dhe shpërndarjen e [[Kartëmonedhat Euro|kartëmonedhave]] dhe [[Monedhat Euro|monedhave]] euro, dhe operimin e sistemit pagues të Eurozonës.
Megjithëse gjithë shtetet anëtare të [[BE]]-së kanë të drejtë të bashkangjiten nëse i përmbushin [[Kriteret e bashkimit|disa detyrime monetare]], jo të gjithë anëtarët e BE-së kanë vendorur ta përshtasin valutën e re. Të gjitha vendet që i janë bashkuar BE-së që nga implementimi i [[Traktati Maastricht|Traktatit Maastricht]], kanë thënë se do ta pështasin euron në kohën e duhur. Maastrichti i detyroi anëtarët aktual të përshtasnin euron; sidoqoftë, [[Britania e Madhe]] dhe [[Danimarka]] u përjashtuan nga ky detyrim për veten e tyre.<ref>{{cite web|title = The €uro: Our Currency|publisher = Economic and Financial Affairs|url = http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/transition/transition_main_en.htm|accessdate = 2007-05-04}}</ref> [[Suedia]] e refuzoi euron në një referendum më [[2003]], dhe e ka shmangur detyrimin për tu bashkangjitur duke mos i plotësuar kushtet. Përveç kësaj, tri [[Mikroshtet]]et Evropiane ([[Vatikani]], [[Monako]], dhe [[San Marino]]), megjithëse nuk janë anëtarë të BE-së, kanë përshtatur euron për shkak të lidhjeve valutore me vendet anëtare. Tri shtete të tjera Evropiane, [[Andorra]], [[Mali i Zi]], dhe [[Kosova]] kanë adoptuar euron njëanësisht, megjithëse edhe këto nuk janë anëtare.)
== Karakteristikat ==
| |||