Foshnja: Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
v U kthyen ndryshimet e 185.174.211.51 (diskutimet) në versionin e fundit nga Drenisa. Etiketa: Rollback |
vNo edit summary |
||
Rreshti 38:
==Zhvillimi i femijës==
===Zhvillimi i fëmijës (0 - 3 muaj)===
'''Zhvillimi social dhe emocional'''
Nga vetë lindja, të porsalindurit fillojnë të komunikojnë dhe t'ju dërgojnë sinjale pas të cilave duhet të kuptoni se ata janë të lodhur ose të uritur apo përkundrazi, janë të disponuar për lojë. Ata vazhdimisht mësojnë dhe zhvillohen, ndërsa prindërit e kanë për detyrë të ndihmojnë që këto procese të zhvillohen pa pengesa. Duke u kujdesur për beben tuaj ju do të mësoni t'i identifikoni shenjat e saj (“gjuhën e bebeve”). Nëse nuk i njihni dhe nuk u përgjigjeni këtyre sinjaleve, fëmija reagon me të qara. Të porsalindurit nuk e kuptojnë që janë persona të veçantë. Nuk dinë se kush i ushqen dhe kush u ndihmon kur qajnë. Qeshin që nga java 5-7 ndërsa qeshin në zë rreth muajit të tretë. Shumica e bebeve para se të mbushin tre muaj qajnë shumë, sidomos pasdite dhe në mbrëmje. Mos e shkundni për ta qetësuar pasi që mund ta lëndoni. Nga ana tjetër mjedisi rrethues mund të stimulojë tek të porsalindurit e disa orëve imitim të mimikës së të rriturit si protuzion të gjuhës dhe dhe lëvizje të buzëve, duke lënë të shtrohet pyetja për një aftësi sinkronizuese të foshnjës me mjedisin rrethues të foshnjës së posa rritur.
- ''Të dëgjuarit dhe të parit'' - Të porsalindurit kanë dëgjim të zhvilluar, ata dëgjojnë tinguj edhe para se të lindin. E kthejnë kokën nga ana prej nga vjen zëri. Muskujt e syve te ata, nuk janë të zhvilluar mjaftueshëm edhe pse ata shohin (sidomos me sy gjysmë të mbyllura), kështu që nuk mund t'i organizojnë fotografitë vizuele në forma me kuptim. I tërheq drita e fortë, ngjyrat e forta . Diku nga java e gjashtë sytë lëvizin së bashku. Objekti i parë që e njeh është fytyra e nënës. Gjatë tre muajve të parë, ata fillojnë të njohin disa fytyra të veçanta dhe sende (p.sh. lodrën e tyre).
- ''Zhvillimi fizik'' - Tetë javët e para foshnjat nuk kanë kontroll në lëvizjet dhe aktiviteti i tyre fizik është refleksiv–i pavullnetshëm: ata e lëvizin trupin kur zgjohen; por ata ende nuk dijnë si të veprojnë që me qëllim ta lëvizin ndonjë pjesë të trupit. Prezent janë reflekset primitive – refleksi i të thithurit, i lakmisë, i të kapurit. Rreth javës së tetë mësojnë ta lëvizin kokën derisa janë të shtrirë në bark. Në muajin e tretë i zbulojnë duart dhe shputat e veta dhe i vështrojnë ato se si lëvizin në ajër, fillojnë t'i lëvizin grushtat drejt fytyrës suaj ose drejt ndonjë objekt të cilin duan ta prekin.
- ''Të folurit dhe gjuha'' - Për të porsalindurin mënyra e vetme për të komunikuar është të qarit. E rëndësishme është që t'i përgjigjeni sa më herët, që ta kuptojë se ju jeni aty për të. Diku rreth 7-8 javësh fillojnë ta zbulojnë zërin e tyre dhe fillojnë të gugasin dhe të prodhojnë tinguj me zanore. Rreth javës së tetë dëgjojnë derisa u flisni, pastaj u përgjigjen me tinguj të caktuar sikur flisni.
- ''Si ta nxisni zhvillimin e fëmijës?'' - Përkrahni zhvillimin e bebes tuaj me aktivitetet që vijojnë: Bëni një lodër mobile dhe e lidhni mbi krevatin që ta shohë. Ledhatojeni beben, i flitni ndjeshëm dhe shfrytëzojeni emrin e saj, i lëshoni muzikë, i këndoni, mbajeni më shumë në dorë, le t'ju shohë në fytyrë derisa i flisni, e luhatni.
- ''Shenja që sugjerojnë pengesë në zhvillimin e fëmijës'' - Të gjithë fëmijët janë të ndryshëm dhe zhvillohen me shpejtësi të ndryshme, kështu që nëse fëmija juaj nuk i bën gjërat e lartëpërmendura, nuk do të thotë se është i sëmurë. Megjithatë nëse fëmija juaj dallohet shumë nga fëmijët tjerë, ose jeni të brengosur për zhvillimin e tij ose u duket se ngec kërkoni ndihmë nga profesionisti (pediatër). Shenjat që sugjerojnë që ndoshta vërtetë bëhet fjalë për pengësë në zhvillim janë:
▲- Trupin e ka jozakonshëm të plogësht apo të shtangur. Dora apo këmba e njërës anë dallon në krahasim me anën tjetër në tonusin muskular. Gishtat e dorës gjithmonë janë të mbledhura në grusht. Deri në muajin e dytë – tretë nuk i sheh personat rreth vehtes. Nuk bën gu-gu . Thithja e gjirit është e kompromituar. Periudha të gjata të të qarit dhe vështirësi të mëdha që të qetësohet. Fëmija është jozakonshëm i urtë dhe i qetë. - Ku të drejtoheni për ndihmë
Pediatri juaj. Infermierja e patronazhit . Klinika e Pediatrisë – Ambulanca Konsultative e Neonatologjisë
===Zhvillimi i fëmijës (3-6 muaj)===
Në moshë prej tre muajsh shumica e prindërve kënaqen me fëmijën e tyre. Ai veç më i ka kaluar të shumtën e proceseve të adaptimit, karakteristike për përiudhën e të porsalindurit. Foshnja juaj është një qënie sociale e cila kënaqet që është me ju, ndërsa ju jeni mësuar t'i kuptoni porositë e saj dhe të përgjigjeni ashtu siç duhet.
Fëmija juaj tashmë e ka mësuar që ju jeni personi që më shpesh ia plotëson nevojat, por ende s'e kupton që ju jeni person më vehte. Kur mbush katër muaj kënaqet në kontakte dhe në biseda, qesh në zë dhe bërtet nga kënaqësia, shqelmon me këmbë, do njerëz rreth tij, interesohet për rrethin dhe për aktivitete të ndryshme.
'''Zhvillimi motorik''' Fëmija juaj fillon t'i kontrollojë pjesët e trupit. Mirë është ta lini një kohë të caktuar të shtrirë në bark, gjatë së cilës i luan duart dhe këmbët. Kështu i forcon muskujt dhe kjo gjë ndihmon të aftësohet për aktivitetin e ardhshëm-zvarritjen. Katër muajsh mund ta ngrejë kokën dhe krahërorin kur është i shtrirë në bark. Në këtë pozitë lëviz (bën lëvizje) me këmbët dhe duart. Tre-katër muajsh luan me gishtat. Mund të mbajë sende për kohë të shkurtë. Mundet me dorën sendet t'i afrojë gjer te goja. Gjashtë muajsh fëmija mund të kthehet prej barkas në shpinë. Nëse e vendosni në pozitë të ulur rrëzohet.
'''Të dëgjuarit dhe të pamurit''' Tingujt dhe fotografitë i bëhen më të qarta dhe më të definuara. E rëndësishme është të lejoni të hulumtojë, prandaj i jepni kohë ta analizojë detajisht sendin që e sheh dhe i ndihmoni të koncentrohet. Fëmija ndjek me shiqim, sheh nga një send në tjetër dhe mund të fokusohet në objekte të vogla. E teston percepcionin e tij në atë mënyrë që i kap dhe i fut në gojë sendet që i sheh. Njeh zëra dhe e kthen kokën në atë drejtim.▼
▲Të dëgjuarit dhe të pamurit Tingujt dhe fotografitë i bëhen më të qarta dhe më të definuara. E rëndësishme është të lejoni të hulumtojë, prandaj i jepni kohë ta analizojë detajisht sendin që e sheh dhe i ndihmoni të koncentrohet. Fëmija ndjek me shiqim, sheh nga një send në tjetër dhe mund të fokusohet në objekte të vogla. E teston percepcionin e tij në atë mënyrë që i kap dhe i fut në gojë sendet që i sheh. Njeh zëra dhe e kthen kokën në atë drejtim.
Gjuha dhe të folurit Prodhon më shumë tinguj të ndryshëm dhe tregon interes si punon goja juaj dhe si i prodhoni tingujt. Është shumë e rëndësishme të bisedoni me të. Kur fëmija juaj do të prodhojë tingull, e përsëritni pas tij, ashtu edhe ai do të kuptojë çfarë tingulli ka prodhuar. Ia tregoni gjuhën dhe ushtroni së bashku p.sh. “po”. Në këtë moshë fëmija gugat dhe lëshon zëra nga fyti dhe e kthen kokën nga zërat.
''Si ta nxisni zhvillimin e tij?'' - I flisni fëmijës shumë, bëni grimasa të ndryshme, i këndoni këngë. E vini barkas në dysheme që të luaj për një kohë të caktuar. E lini të xhveshur në dysheme dhe i lejoni të shqelmojë. Vendosni sende me ngjyra të forta që t'i shohë, në distancë që të mund edhe t'i prekë, dhe i thoni që t'i preë. Siguroni më shumë sende (lodra) me të cilat mund të luajë dhe i ndërroni shpesh ose i lëvizni në pozita të ndryshme, kështu që të ketë diçka tjetër për të parë. I vendosni lodrat afër që të mund t'i shohë, t'i prekë dhe të provojë t'i shtyjë.
Shenja që sugjerojnë për pengesë në zhvillimin Fëmijët janë të ndryshëm dhe zhvillohen me shpejtësi të ndryshme, kështu që nëse fëmija juaj nuk mund t'i bëjë të gjitha gjërat që janë të përmendura më lartë ndoshta është ashtu pasi që në moment është i zënë me zhvillimin e ndonjë pjese tjetër të mësimit. Megjithatë, nëse dallon shumë nga fëmijët tjerë të moshës së tij, ose nëse jeni të brengosur për zhvillimin e tij ose ju duket që ngec, kërkoni ndihmë profesionale (pediatër). Shenjat që sugjerojnë në pengesa në zhvillim përfshijnë:▼
▲''Shenja që sugjerojnë për pengesë në
Një tonus muskular shumë të dobët ose shumë të potencuar. Nuk i shtrin spontanisht gishtat. Duart dhe këmbët i mban të fiksuara të shumtën e kohës. Nuk i ndjek aktivitete me shikim. Prindërit nuk mund ta qetësojnë tërë kohën. Nuk përparon në peshë. Nuk e njeh nënën dhe anëtarët tjerë të familjes. Nuk tregon interes për rrethin. Nuk reagon në tinguj të fortë. Nuk i ndjek tingujt me shikim. Nuk vokalizon aspak (nuk gugat). Ku të drejtoheni për ndihmë?
Pediatri juaj. Klinika e Pediatrisë – Ambulanca
===Zhvillimi i fëmijës (6-9 muaj)===
'''Zhvillimi social dhe emocional''' - Diku rreth muajit të gjashtë foshnja e kupton që është person më vehte dhe se edhe ju jeni person më vehte, andaj brengoset nëse nuk ju sheh ose nëse nuk ju ndjen në afërsi. Fillon të njoh ndjenja të ndryshme dhe senzacione-p.sh., ndjenjë urie ose ndjenjë që është i vetëm. Ajo është e aftë ta kuptojë çka është e rëndësishme për të, p.sh. anëtarët e familjes. I shpreh ndjenjat e saj-p.sh. dëshira ta merrni në duar ose t'i jepni ndonjë lodër. Kënaqet të flasë apo të luajë me ndonjë, kjo është mosha kur fëmija është shumë i shoqërueshëm.
'''Zhvillimi motorik''' - Në këtë periudhë foshnja fut në gojë gjithçka. Buzët dhe gjuha janë pjesët më të ndjeshme të trupit dhe përmes tyre fëmija merr të dhëna për formën, përbërjen dhe shijen. Fillon të haj ë ushqim të fortë, në fillim e miksuar e më vonë vetëm e imtësuar, nën kontrollin tuaj. Për të është e vështirë të përtyp, pasi gjer atëherë vetëm ka thithur, prandaj mund ta mbajë ushqimin në gojë. Mëson që diçka guxon ta gëlltis si për shembull ushqimin, e diçka jo, p.sh. lodrën. Gjatë këtyre katër muajve fëmija juaj do të jetë i aftë:
Të kthehet nga barkas në shpinë dhe anasjelltas. Të rrijë vetëm ca çaste nëse e veni në pozitë të ulur, më vonë do të mësojë të rrijë edhe pa e mbajtur. Të ngrihet kur është i shtrirë në bark. I shtrirë në bark, fillon të lëviz në fillim në stil komandos (duke u shtyrë me duart) e pastaj zvarritet. E kap trokatësen dhe e shkund. E kalon lodrën nga njëra dorë në tjetrën. I kap këmbët, luan me to dhe i fut në gojë. Të parit dhe të dëgjuarit Foshnja juaj është e aftë të:
Fokusojë sende të vogla, pasi që tashmë muskujt e syve funksionojnë mirë. Percepton thellësi, prandaj frikësohet nga lartësia dhe nga rrëzimi. Kthehet kah zërave dhe tingujve që i njeh. Vetë prodhon tinguj, jo vetëm verbalisht por edhe duke i goditur sendet.
'''Të folurit dhe gjuha''' - Tingujt që i krijon ngjasojnë në fjalë të vërteta. Fëmija juaj:
Sigurisht do të shqiptojë njera pas tjetrës një zanore dhe një bashkëtingëllore, si nëna ose babi. Fjala “nëna” është fjala e parë që ndoshta do ta thotë, por jo se e kupton domethënien e saj. Mëson të shfrytëzojë tinguj të ndryshëm kështu që do të mësojë si të reagojë në to. Kënaqet në zërat që i krijon. Eksperimenton me imitimin e tingujve të ndryshëm, si klik, zëra të ndryshëm me buzët si dhe me zëra që ngjasojnë në fjalë. Shfrytëzon më shumë fjalë dhe zëra të ndryshëm që të shprehë emocione të ndryshme. Ndëgjon me vëmendje kur flisni, dhe mundohet t'ju përgjigjet duke shfrytëzuar tinguj bebesh të pakuptueshëm.
I flisni duke e parë në sy. Luani lojra si “këtu është hunda jote e kjo është hunda e nënës” Luani lojra me kapjen dhe lëshimin e lodrës nga dora, më shumë herë (fëmijët e duan këtë lojë në këtë moshë). Luani symbyllazi në atë mënyrë që ta fshihni fytyrën tuaj pas ndonjë libri dhe ngjashëm. Pastaj, thireni në emër kur do të paraqiteni. Shenja që sugjerojnë për pengesë në zhvillimin Fëmijët zhvillohen me shpejtësi të ndryshme, kështu që nëse fëmija juaj nuk mund t'i bëjë të gjitha gjërat që janë të përmendura më lartë nuk do të thotë që ka pengesë në zhvillim. Megjithatë, nëse dallon shumë nga fëmijët e tjerë të moshës së tij, ose nëse jeni të brengosur për zhvillimin e tij ose ju duket që ngec, kërkoni ndihmë profesionale (pediatër). Shenjat që sugjerojnë në pengesa në zhvillim përfshijnë:▼
Nuk mund të rrijnë ulur. Nuk buzëqeshin e as qeshin në zë. Pamundësi të kapin dhe të mbajnë sende. Nuk mund të kapin një send dhe ta fusin në gojë. Nuk kthehen kur i thërrisni në emër. Tregojnë rezistencë gjatë dhënies së ushqimit të fortë. Pamundësi të krijojnë tinguj dhe zëra të ndryshëm. Pamundësi për të kontaktuar me shikim. Nuk shfaqin gëzim kur i shohin të afërmit. Duken sikur nuk e njohin nënën e tyre dhe anëtarët e tjerë të familjes. Ku të drejtoheni për ndihmë▼
Pediatri juaj. Klinika e Pediatrisë – Ambulanca Konsultative e Ne urologjisë▼
''Si ta nxisni zhvillimin e fëmijës tuaj?'' - Bebet kanë nevojë më të madhe për të qënë në komunikim me njërëzit tjerë, se sa të luajnë me lodra. I flisni duke e parë në sy. Luani lojra si “këtu është hunda jote e kjo është hunda e nënës” Luani lojra me kapjen dhe lëshimin e lodrës nga dora, më shumë herë (fëmijët e duan këtë lojë në këtë moshë). Luani symbyllazi në atë mënyrë që ta fshihni fytyrën tuaj pas ndonjë libri dhe ngjashëm. Pastaj, thireni në emër kur do të paraqiteni.
==Zhvillimi i fëmijës (9-12 muaj)==▼
▲
Zhvillimi social dhe emocional Fëmija juaj “flet” duke prodhuar zëra të njohshëm, do që t'i flisni dhe t'i përsërisni fjalë të thjeshta. Zakonisht frikësohet nga të panjohur, por formon relacione të posaçme me anëtarët e familjes. Personaliteti i tij u bëhet më i qartë. Karakteristikat e zhvillimit në këtë periudhë janë këto:▼
▲Nuk mund të rrijnë ulur. Nuk buzëqeshin e as qeshin në zë. Pamundësi të kapin dhe të mbajnë sende. Nuk mund të kapin një send dhe ta fusin në gojë. Nuk kthehen kur i thërrisni në emër. Tregojnë rezistencë gjatë dhënies së ushqimit të fortë. Pamundësi të krijojnë tinguj dhe zëra të ndryshëm. Pamundësi për të kontaktuar me shikim. Nuk shfaqin gëzim kur i shohin të afërmit. Duken sikur nuk e njohin nënën e tyre dhe anëtarët e tjerë të familjes.
▲Ku të drejtoheni për ndihmë? - Pediatri juaj. Klinika e Pediatrisë – Ambulanca Konsultative e Ne urologjisë
▲===Zhvillimi i fëmijës (9-12 muaj)===
▲'''Zhvillimi social dhe emocional''' - Fëmija juaj “flet” duke prodhuar zëra të njohshëm, do që t'i flisni dhe t'i përsërisni fjalë të thjeshta. Zakonisht frikësohet nga të panjohur, por formon relacione të posaçme me anëtarët e familjes. Personaliteti i tij u bëhet më i qartë. Karakteristikat e zhvillimit në këtë periudhë janë këto:
Ata e dinë se kur dilni jashtë e kur do të ktheheni, dhe se ju jeni këtu, edhe pse nuk mund t'ju shohin-loja e tyre e preferuar ende është symbyllazi. Ata ende mendojnë që nëse ata nuk ju shohin juve, edhe ju nuk i shihni ata. Kuptojnë se janë persona të veçantë dhe mund ta njohin vehten në pasqyrë. Tashmë kanë krijuar konkluzione rreth asaj se ç'duan e çfarë nuk duan -kundërvihen nëse orvateni të bëni restrikcione të caktuara. Qeshin dhe “llomotisin” dhe mundohen të kyçen në konverzacion. Mund të imitojnë lëvizje të thejshta me duart p.sh. “u bie shuplakave” ose “pa-pa”. Ata janë shumë të ndjeshëm, të varur nga ju dhe të kujdesshëm me të huaj.
'''Zhvillimi motorik''' = Kthesa e madhe në zhvillimin motorik është kur do fillojnë të lëvizin vetë. Mund të shtyhen me duart, të lakohen ose të zvarriten. Ose të ecin me ndihmën e dubakut. Problemi kryesor tani është siguria. Duhet t'i siguroni të gjitha pikat e rrezikshme në shtëpi, të jenë larg fëmijës. Për këtë periudhë karakteristike është:
Orvaten të ngrihen duke u mbajtur për mobiljesh. Disa bebe ecin, edhe pse shumica do të fillojnë të ecin gjatë muajve që vijojnë. Mund të kapin ndonjë send, me ndihmën e gishtave. Tregojnë kah sendet me gisht dhe mund të mbartin sendin nga njëra dorë te tjetra. Nuk munden ta vendosin sendin te vendi por shpesh e hedhin nëse u bezdiset. Nuk mund të rrijnë ulur gjatë nëse nuk i mbani. Është e mundshme që të fillojnë të ushqehen vetë, të ulur në karrike speciale, por zakonisht më interesant e kanë ta thithin ose ta mbajnë ushqimin në gojë se sa ta hanë. Mund të pijnë nga gotë speciale për ta.
'''Gjuha dhe të folurit''' - Bebeja juaj e kupton qëllimin e bisedës, dhe nëse nuk mund të shqiptojë fjalë të kuptueshme, “flet” me ju me intonacion të saktë të zërit. Bebeja juaj:
Mund të thotë fjalë të thjeshta si në-na, ba-ba. I njeh disa fjalë. Lëviz me kokën që të thotë jo. Tingujt që i prodhon tashmë janë më specifike për gjuhën e tij personale. Do muzikë dhe ritëm, dhe kërcen dhe luan pas ritmit. Do përsëritje të këngëve. Si ta nxisni zhvillimin? Fëmijët e kësaj moshe më shumë duan që të jenë me njerëz, por tregojnë interes edhe për lodra sidomos për lodra që lëvizin dhe bëjnë zhurmë. Sugjerimet që vijojnë ndikojnë në mënyrë nxitëse për zhvillimin:
I bëni kuti në kuzhinë, të cilën ai vetë mund ta mbyllë dhe ta hapë. I jepni kusi dhe lugë që të trokasë. I këndoni këngë dhe ia përsëritni refrenet. Vallëzoni me të derisa i këndoni. Furnizohuni me libra të zakonshëm me fotografi të qarta (libra të ilustruar). Luani symbyllazi. I flisni shumë. Uleni te vendi i tij dhe e rrethoheni me lodra që të luajë. I jepni të ngasë troler ose karrocë të vogël. Shenja që sugjerojnë në pengesa në zhvillim Fëmijët zhvillohen me shpejtësi të ndryshme, kështu që nëse fëmija juaj nuk mund t'i bëjë të gjitha gjërat që janë të përmendura më lartë nuk do të thotë që ka pengesë në zhvillim. Megjithatë, nëse dallon shumë nga fëmijët tjerë të moshës së tij, ose nëse jeni të brengosur për zhvillimin e tij ose ju duket që ngec, kërkoni ndihmë profesionale (pediatër).
''Shenjat që sugjerojnë në pengesa në zhvillim përfshijnë:'' Nuk tregon gëzim kur sheh person që e njeh. Nuk tregon frikë kur e largojnë nga ai që kujdeset për të. Nuk rri ulur në moshë prej 9-10 muajsh. Nuk fillon të lëviz përreth, në asnjë mënyrë. Nuk interesohet për sendet. Gugatja nuk bëhet më komplekse. Nuk gugat në konverzacion me të tjerë.
Ku të drejtoheni për ndihmë? Pediatri juaj Instituti për Nëna dhe Fëmijë Klinika e Pediatrisë, Ambulanca Konsultative Neurologjike
===Zhvillimi i fëmijës (1-2 vjet)===
'''Zhvillimi social dhe emocional''' - Edhe pse fëmijët e kësaj moshe kuptojnë shumë fjalë, ata nuk mund të mendojnë në mënyrë abstrakte-ata janë të përpiktë, mendimtarë konkret. Nuk janë shumë të ndëgjueshëm, shpesh nuk u përgjigjen urdhërave. E kuptojnë ç'do të thotë “jo”, por nuk mund t'i kontrollojnë impulset e tyre. Karakteristikat e zhvillimit në këtë periudhë përfshijnë: Fëmija juaj është kureshtar, plot me energji dhe kërkon t'i kushtoni vëmendje. Ai është shumë i varur dhe i lidhur, dhe duket sikur frikësohet që mos e braktisni. Kënaqet në lojë me të rriturit, sidomos në lojëra me karakter përsëritës.. Tregon interes për fëmijë më të mëdhenj, por zakonisht luan vetëm. Ende nuk e ka zhvilluar aftësinë t'i ndajë gjërat me të tjerët. I imiton të tjerët-p.sh., shtiret se gjoja bisedon në telefon. Mund të bashkëpunojë rreth veshjes, pasi që do të imitojë dhe të marrë pjesë në këtë. Përmirësohet aftësia të ushqehet vetë. Karakteristikat tjera të zhvillimit janë:
Përmirësohet memoria. Tregon aftësi të punojë me sende që shkojnë bashkë-p.sh. laps dhe letër. Aftësi të radhisë fotografi në një tërësi, kube. Aftësi të mbajë mend dhe të përsëris ndodhi të kaluara. Kënaqet në lojëra të thjeshta “kinse”, p.sh. shtiret se flet me ndonjë në telefonin e tij-lodër. Nuk e kupton madhësinë e sipërfaqes -p.sh. mund të frikësohet mos rrëzohet në kanalet e ujit, në banjo. Zhvillimi motorik Fëmija juaj tregon përparim të shpejtë në lëvizjet, që do të thotë duhet ta reorganizoni tërë shtëpinë. Fshihni larg fëmijëve sendet që thyehen dhe ato të rrezikshmet. Karakteristikat e zhvillimit:
Fëmija një vjeçar mund t'ju humbasë sysh shpejt, me dubak me katër rrota. 15 muajsh mund të ec vetë, me këmbë të hapura dhe me duar të ngritura. Deri në moshën dy vjeçare, fëmijët mësojnë të vrapojnë. 15 muajsh, ata ndalen në këmbë duke i shfytëzuar duart, por dy vjeç mund ta bëjnë këtë pa i shfrytëzuar duart. Deri më dy vjet, shumica e fëmijëve mund të zbresin shkallëve nëse mbahen, por para se të kalojnë në shkallën e ardhshme ndalen në shkallë me të dyja këmbët. Dy vjeç mund të shtypin butona dhe t'a shtypin rrezen e derës.
'''Zhvillimi i gjuhës'''
Në moshë 15 muajsh fëmija juaj mesatarisht di 10 fjalë. Në moshë mes 18 muaj dhe 2 vjet mesatarisht ka në dispozicion 50 fjalë. Deri 2 vjet, fëmijët mund ta shprehin me fjalë shumicën e asaj që duan ta thonë. Fjalitë bëhen më të gjata dhe më precize. Të kuptuarit përmirësohet, ashtu që ata mund të mbajnë mend dy gjëra njëkohësisht-p.sh. ta marrë topin dhe ta çojë te babi. Kur është i shqetësuar mund të flas me ndërprirjee ose të dyshohet rreth ndonjë fjale. Si ta nxisni zhvillimin e fëmijës tuaj?
I bleni lodra me kopsa dhe dorëza të cilat mund t'i shtypin. I bleni libra të ilustruar të thjeshtë. I bleni lodra të përbëra nga pjesë, që të mund t'i shpërbëjë. I bleni libra me fotografia. Luani loja me jo, p.sh. “a është vëllai nën krevat”? Fëmijët e vegjël duan t'i imitojnë të tjerët. I siguroni sende për ta bërë këtë. E lini ndonjëherë të lozin vetëm, duhet të mësojë të kënaqet vetë. Shenja që sugjerojnë për pengesë në zhvillimin Fëmijët zhvillohen me shpejtësi të ndryshme, ashtu që nëse fëmija juaj nuk mund t'i bëjë të gjitha gjërat që janë të përmendura më lartë nuk do të thotë që ka pengesë në zhvillim. Megjthatë, nëse dallon shumë nga fëmijët tjerë të moshës së tij, ose nëse jeni të brengosur për zhvillimin e tij ose ju duket që ngec, kërkoni ndihmë profesionale (pediatër). Shenjat që sugjerojnë në pengesa në zhvillim përfshijnë:
Nuk tregon vetëdije për njerëz të ndryshëm. Nuk tregon interes për anëtarët e familjes. Nuk tregon frikë nga ndarja. Ende nuk ec. Nuk ecën stabil, sidomos nëse ka plogështi (flopy infant). Nuk gugat shpesh. Nuk di të thotë fjalë me domethënie. Nuk dëgjon kur i flasin të tjerët. Është shumë i qetë kur luan. Nuk përgjigjet kur i flasin të tjerët. Nuk është i aftë t'i tregojë sendet kur ia thua në emër.
Ku të drejtoheni për ndihmë? Pediatri juaj. Këshillimore për zhvillimin e fëmijës Klinika e Pediatrisë – Ambulanca Konsultative e Ne urologjisë
shnja
===Zhvillimi i fëmijës (2-3 vjet)===
'''Zhvillimi social dhe emocional'''<br>
Fëmija në këtë moshë veç më shqipton fjali. Ka mësuar shumë gjëra për raportet mes të afërmve, di t'i dojë (empatia). Ka shumë vetëbesim dhe fjala “jo” është më e pëlqyera për të. Karakteristika tjera për këtë periudhë janë: Sulmet e mllefit/hidhërimit (temper tantrum), kur fëmija e humb plotësisht kontrollin. Fëmijët e kësaj moshe duan të luajnë me fëmijë tjerë, por për kohë të shkurtë, pasi që ende nuk e kanë zhvilluar aftësinë për t'i ndarë gjërat me të tjerët. Janë të padurimshëm, nuk mund të presin dhe u vjen rëndë kur duhet ata ta bëjnë zgjedhjen. Ende nuk mund ta kuptojnë shkakun pse diçka ndodh, dhe nuk mund t'i kontrollojnë impulset. Duan në gjithçka t'i imitojnë të rriturit.<br>
Line 142 ⟶ 145:
Klinika e Pediatrisë - Ambulanca Konsultative Neurologjike
===Zhvillimi i fëmijës (3-4 vjet)===
'''Zhvillim social dhe emocional'''<br>
Fëmija juaj tre – katër vjeçar nga foshnjë kalon në fëmijë. Ai fillon të mësojë si të sillet me të tjerët, më mirë t'i kontrollojë emocionet e veta edhe pse sigurisht do të ketë ende nga ndonjë tantrum (reagim impulsiv). Fëmija juaj fillon t'i kuptojë traditat sociale, të jetë i sjellshëm kur ka nevojë. Karakteristikat që vijojnë janë tipike:
| |||