[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
No edit summary
+
Rreshti 32:
| çmime =
}}
'''Aqif Blyta''' (osei Aqifnjohur edhe me mbiemrin '''Haxhiahmetoviq;''' [[1887]]ose nga populli '''Aqif Efendia''' ([[Pazari i Ri]], [[Vilajeti i Kosovës1887]] - 21. janar [[1945]]) edheka atje)qenë popullinjë politikan shqiptar i Sanxhakut mes Pazaritdy iluftërave Ribotërore dhe [[Lufta e njehDytë siBotërore|Luftën ''Aqif-efendia''e Dytë Botërore]].
 
== Biografia ==
U lind në Novi Pazar më 1887, i biri i Eminit dhe Jaldëzës, familja ishte me prejardhje nga [[Gjakova]] dhe njiheshin me emrin e të gjyshit Ahmetit që kishte qenë haxhì (Haxhiahmeti, Haxhiahmetoviq). Dhjetë vjeç shkoi në Izmir, ku vazhdoi shkollimin në ''ryzhdijen'' e vendit.
[[Skeda:Acif efendija.JPG|thumb|250px|Aqif Blyta me babain Emin Blyta]]
[[Skeda:Pllaka perkujtimore - Aqif Blyta.jpg|thumb|right|250px|Pllaka perkujtimore]]
 
U regjistrua dhe u diplomua në Akademinë Ushtarake në Manastir, prej ku doli me gradën nëntoger. Më 1913 shkoi në Turqi, ku e gjeti [[Lufta e Parë Botërore]]. Si oficer aktiv në gradën e kapitenit, luftoi në ushtrinë osmane gjatë luftës. Sipas Zhivkoviq, fitoi Kryqin e hekurt gjerman të klasës së dytë për trimëri".<ref> Azizi. I. Aqif Blyta – Figurë kryesore e organizatës Xhemijeti dhe rezistencës së saj kundër kolonizimit (Konferencë shkencore mbajtur më 17.12.2017, Shkup) 20 SCUPI , Instituti i Trashëgimisë Shpirtërore e Kulturore të Shqiptarëve- Shkup, Vëllimi 20 – 2018 fq. 145</ref>[[Skeda:Acif efendija.JPG|thumb|250px|Aqif Blyta me babain Emin Blyta|alt=|majtas]]Verën e 1919 u kthye në vendlindje, ku u martua me Mahijen e Halit Komanit, po nga Gjakova.<ref>http://gazetadielli.com/aqif-efendi-bluta-sinonim-i-burerise-shqiptare/</ref> Mori pjesë në Shkup në Kongresin themelues të organizatës ”Xhemiet” (Bashkimi). U shqua si aktivist i asaj organizate dhe u zgjodh sekretar. Më 1920 u zgjodh kryetar i bashkisë së Pazarit të Ri. Pasi që nuk pranuan të jenë nën diktatin e mbretit Aleksandër dhe të Nikolla Pashiqit, Xhemijetit në vitin 1924 iu ndalua veprimtaria.<ref>http://gazetakritika.com/Forumi/index.php?itemid=7624#sthash.r5FxXbLu.dpuf</ref><ref>http://www.mesazhi.com/new/?p=53095</ref>
'''Aqif Blyta''' është njëri ndër politikanët dhe patriotët shqiptarë të [[Sanxhaku i Pazarit të Ri|Sanxhakut të Pazarit të Ri]] ndërmjet dy luftërave Botërore dhe gjatë Luftës së Dytë Botërore.
 
Aqif Blyta ka lindur në vitin 1887 në Pazarin e Ri në familjen Blyta, bir i Eminit dhe Jaldëzës. Ai ishte shqiptar dhe familja e tij ishte me prejardhje nga Gjakova. Duke qenë besimtar i devotshëm, ai e mori mbiemrin e gjyshit të tij Ahmeti, i cili kishte qenë në haxh, kishte marrë titullin haxhi, dhe kështu edhe rrodhi mbiemri Haxhiahmeti. Për ta komprometuar, emrin e familjes Blyta, lideri komunist i Pazarit, Ramiz Cërnishanin, ka shkruar: " Ai e mbajti mbiemrin e babait të tij Blyta, të cilin e vë në pah nga fillimi i pushtimit në vitin 1941 për t'u definu ar si shqiptar para pushtuesve gjerman ". Mandej regjistrohet dhe u diplomua në Akademinë Ushtarake në Manastir. Në vitin 1913 u vendos në Turqi, kur edhe përfshihet nga Lufta e Parë Botërore. Si oficer aktiv në gradën e kapitenit, luftoi në anën ushtrinë turke gjatë Luftës së Parë Botërore. Sipas Zhivkoviq, fitoi Kryqin e hekurt gjerman të klasës së dytë për trimëri".<ref> Azizi. I. Aqif Blyta – Figurë kryesore e organizatës Xhemijeti dhe rezistencës së saj kundër kolonizimit (Konferencë shkencore mbajtur më 17.12.2017, Shkup) 20 SCUPI , Instituti i Trashëgimisë Shpirtërore e Kulturore të Shqiptarëve- Shkup, Vëllimi 20 – 2018 fq. 145</ref>
 
Emini, babai i Aqifit, u kujdes qysh herët që i biri të vazhdojë mësimet në ndonjë shkollë, ngase shihte tek ai një lloj pjekurie e talenti të veçantë, një lloj ngazëllimi të madh përpara librave. Por, Pazarit të Ri gjatë viteve 1902-1903, i mungonin shkollat dhe sidomos ato shqipe. Është kjo arsyeja që Emin Blyta i jep disa mësime privatisht të birit duke e përgatitur për të vazhduar tutje shkollimin, larg shtëpisë. Aqifi dhjetëvjeçar u përball me një qytet të madh siç ishte Izmiri i Turqisë. Në Seneixhe të Izmirit ai vazhdoi shkollimin në Gjimnaz. I ngazëllyer me shqiptarët e shumtë që komandonin në ushtrinë turke, u regjistrua në shkollën ushtarake në Stamboll, mandej në Manastir, ku morri gradën nëntoger.
Në vitet 1915-1918, Aqif Blyta komandoi disa reparte të ushtrisë turke. Lufta e Parë Botërore do të sillte pështjellime të mëdha jo vetëm për Ballkanin por edhe për Evropën, andaj formacionet luftarake osmane do të përballeshin me situata e detyra të vështira taktike e strategjike. Aqifi, tashmë me gradën e kapedanit,do të udhëhiqte disa luftime të reparteve të tij duke u bërë shembull i trimërisë dhe pjekurisë në marrjen e vendimeve luftarake.
 
Pranvera e vitit 1919, solli ndryshime të mëdha në jetën e Aqif Blutës. I plagosur dy herë në luftë, i graduar dhe i propozuar për të marrë gradime të reja, Aqif Bluta e kupton se rruga e tij tani ishte vetëm ajo që po e çonte në Pazarin e Ri. Miqve të vet në prag të kthimit ju thotë ;
“Shkolla e burrnija s’na ka mungue askurrë na shqyptarvet të ardhun këtu në Stamboll. Por per mue,ajo çka i dhash Turqisë asht e mjaftueshme. Hije s’po me ka me mbush gjoksin me dekorata kur kufinin e Shqypnisë e kërcnon serbi e greku natë me natë. Po iki e po ju tham edhe ju që të hidhni dyfekët e turkut për me mbrojt votrat tona “.<ref>http://gazetadielli.com/aqif-efendi-bluta-sinonim-i-burerise-shqiptare/</ref>
 
Me tu kthyer në verën e viti 1919 te prindërit në Pazarin e Ri, menjëherë u martua me Mahijen të bijën e Halit Komanit nga Gjakova.
 
Në verën e vitit 1919, në Shkup, mori pjesë në Kongresin themelues të organizatës ”Xhemiet” (Bashkimi). U shqua si aktivist i asaj organizate dhe u zgjodh sekretar. Më 1920 u zgjodh kryetar i bashkisë së Pazarit të Ri. Pasi që nuk pranuan të jenë nën diktatin e mbretit Aleksandër dhe të Nikolla Pashiqit, Xhemijetit në vitin 1924 i ndalohet veprimtaria.<ref>http://gazetakritika.com/Forumi/index.php?itemid=7624#sthash.r5FxXbLu.dpuf</ref>
Aqif Blyta është veprimtar i shquar i Lidhjes së Dytë të Prizrenit dhe deputet në Kuvendin Kombëtar në Tiranë (1943-1944). Haqf-efendia është më i merituari në mbrojtjen e N. Pazarit nga [[çetnikët]].
Aqif Blyta është veprimtar i shquar i Lidhjes së Dytë të Prizrenit dhe deputet në Kuvendin Kombëtar në Tiranë (1943-1944). Haqf-efendia është më i merituari në mbrojtjen e N. Pazarit nga [[qetnikë]]t. Aqif efendiu është lindur në N. Pazar në vitin [[1887]]. Në N. Pazar babi i tij Emin-aga Blyta kishte ardhur nga [[Gjakova]]. Aqif Blyta ka kryer akademinë ushtarake në [[Manastiri (qytet)|Manastir]], në të njëjtën akademi ku kishte studiuar edhe kryetari turk [[Mustafa Kemal Atatürk]]. Me kryrjen e akademisë kishtë arritë gradën e kapitenit. Në shtetin e ri të Mbretërisë Jugoslave, Aqif Blyta ishte një ndër të parët për formimin e Partisë [[Xhemijeti]] të myslimanëve shqiptarë. Më 18 dhjetor 1919, kur u mbajt edhe Kuvendi i saj themelues, Aqif Blyta zgjedhet sekretar<ref>http://www.mesazhi.com/new/?p=53095</ref>. Xhemijeti bashkonte myslimanët, boshnjakët dhe shqiptarët. Në verën e vitit 1919, në Shkup, mori pjesë në Kongresin themelues të organizatës ”Xhemiet” (Bashkimi). U shqua si aktivist i asaj organizate dhe u zgjodh sekretar. Më 1920 u zgjodh kryetar i bashkisë së Pazarit të Ri. Pasi që nuk pranuan të jenë nën diktatin e mbretit Aleksandër dhe të Nikolla Pashiqit, Xhemijetit në vitin 1924 i ndalohet veprimtaria. Që nga ky vit e deri në vitin 1990 shqiptarët dhe popujt tjerë joserbe nuk kanë pasur partitë e tyre politike.
 
Në zgjedhjet parlamentare të viteve 1920, 1925, 1927, 1933, 1935 dhe 1938, ndonëse ishte përfaqësues më në zë i popullsisë së trevës së Sanxhakut , për shkak të manipulimeve dhe grabitjes së votave nga autoritetet serbe, nuk u zgjodh deputet i parlamentit të [[Mbretëria Serbo Kroate Sllovene|Mbretërisë Serbo Kroate Sllovene]], përkatësisht të [[Mbretëria Jugosllave|Mbretërisë së Jugosllavisë]] (1929-1941). E arriti atë vetëm në zgjedhjet e vitit 1923. Në parlamentin jugosllav u shqua si përkrahës e bashkëpunëtor i afërt i [[Ferat Draga|Ferhat Dragës]]; kundërshtar i vendosur i politikës së ndjekur nga qarqet serbe, për shpronësimin dhe shpërnguljen me dhunë të popullit shqiptar.
 
Aqif Blyta pa dyshim është personaliteti dhe lideri më me ndikim i boshnjakëve dhe shqiptarëve të Sanxhakut në periudhën e Mbretërisë së SKS (1918−1829) dhe Mbretërisë së Jugosllavisë (1929−1941). Ai është një lloj fenomeni politik i kësaj periudhë kohore. Edhe atëherë kur veproi krejtësisht i pavarur pa asnjë parti që do të qëndronte prapa tij, dihej se në trevat e Dezhevës (Pazarit të Ri) dhe në atë të Senicës askush nuk mund të merrte votat e votuesve dhe zgjedhësve pa mbështetjen e Aqifit.<ref>Azizi. I. Aqif Blyta – Figurë kryesore e organizatës Xhemijeti dhe rezistencës së saj kundër kolonizimit (Konferencë shkencore mbajtur më 17.12.2017, Shkup) 20 SCUPI, Instituti i Trashëgimisë Shpirtërore e Kulturore të Shqiptarëve-Shkup, Vëllimi 20 – 2018 fq. 146</ref>[[Skeda:Pllaka perkujtimore - Aqif Blyta.jpg|thumb|250px|Pllaka perkujtimore|alt=|majtas]]Populli i Sanxhakut i është mirënjohës posaçërisht për shkak të angazhimit të tij në pengimin e shpërnguljes së popullsisë nga Sanxhaku për [[Turqia|Turqi]]. Aqif Blyta duke qenë personaliteti më i rëndësishëm i organizim ushtarak dhe politik ishte në shënjestër të tri atentateve të organizuar. Për dy atentateve të parë ishin përgjegjës nacionalistët serbomëdhenj nga [[Beogradi]], ndërsa për atentatin e tretë kanë qenë komunistët vendas të Sanxhakut të cilët për ekzekutues kishin caktuar [[Hasë Rozhaja]] të cilët më në fund ishin tërheqë nga ky vendim. Kah fundi i vitit 1941 organizon mbrojtjen e N. Pazarit nga [[çetnikët]] të cilët vinin nga [[Rashka]]. Qëllimi i çetnikëve ishte marrja e N. Pazarit dhe mandej tërë Sanxhakun me qëllim të shfarosjes së popullsisë shqiptare dhe myslimane. Ngjarjet që u zhvilluan tutje treguan se Aqif Blyta me ushtrinë e tij të formuar dhe me ndihmen e njësive nga [[Rrafshnalta e Peshterrit|Peshteri]] dhe me ndihmën që i arriti nga vëllezërit kosovarë nën udhëheqjen e [[Shaban Polluzha]] arritën të mbrojnë këto territore nga çetnikët.
Populli i Sanxhakut i është mirënjohës posaçërisht për shkak të angazhimit të tij në pengimin e shpërnguljes së popullsisë nga Sanxhaku për [[Turqia|Turqi]]. Aqif Blyta duke qenë personaliteti më i rëndësishëm i organizim ushtarak dhe politik ishte në shënjestër të tri atentateve të organizuar. Për dy atentateve të parë ishin përgjegjës nacionalistët serbomëdhenj nga [[Beogradi]], ndërsa për atentatin e tretë kanë qenë komunistët vendas të Sanxhakut të cilët për ekzekutues kishin caktuar [[Hasë Rozhaja]] të cilët më në fund ishin tërheqë nga ky vendim. Kah fundi i vitit 1941 organizon mbrojtjen e N. Pazarit nga [[çetnikët]] të cilët vinin nga [[Rashka]]. Qëllimi i çetnikëve ishte marrja e N. Pazarit dhe mandej tërë Sanxhakun me qëllim të shfarosjes së popullsisë shqiptare dhe myslimane. Ngjarjet që u zhvilluan tutje treguan se Aqif Blyta me ushtrinë e tij të formuar dhe me ndihmen e njësive nga [[Rrafshnalta e Peshterrit|Peshteri]] dhe me ndihmën që i arriti nga vëllezërit kosovarë nën udhëheqjen e [[Shaban Polluzha]] arritën të mbrojnë këto territore nga çetnikët.
Pas depërtimit të forcave partizane jugosllave në ato treva, iu dorëzua organeve të pushtetit partizan në [[Gjakovë]], të cilët e çuan në [[Pazari i Ri|Pazarin e Ri]]. Mbas torturave mizore, bashkë me bashkëpunëtorin e tij më të ngushtë [[Ahmet Daca|Ahmet Dacën]] me tre djemtë e tij u pushkatuan në Haxhet (lagje e sotme e Pazarit të Ri) me 21 janar [[1945]] nga [[OZN-a]] jugosllave.
 
==Galeria==
<gallery mode="packed">
Acif efendija.JPG|Aqif Blyta me të atin Emin Blytën
Mahija Blyta.png|Mahija Blyta