Gjergj Arianiti: Dallime mes rishikimesh

[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
+
vNo edit summary
Rreshti 1:
[[Skeda:Wikiarianit.jpg|parapamje|290px|Busti i Gjergj Aranitit në Librazhd]]
'''Gjergj AranitiArianiti''' (1383 - 1462) ka qenë një fisnik arbër që drejtoi beteja të shumta kundër [[Perandoria Osmane|Perandorisë Osmane]]. Ishte i ati i [[Donika Kastrioti|Donikës]], aleat i [[Skënderbeu|Skënderbeut]] si dhe xhaxhai nga i ati [[Moisi Golemi|Moisi Golemit]]. Ishte ndër fisnikët e [[Besëlidhja e Lezhës|Besëlidhjes së Lezhës]], por e la aleancën [[Rrethimi i Beratit (1455)|pas humbjes në Berat]].<ref name="Pipa1978">{{cite book|last=Pipa|first=Arshi|title=Albanian literature: social perspectives|url=https://books.google.com/books?ei=AH6yT9bbK6fb4QT8g8CjCQ&id=pECAAAAAIAAJ|accessdate=17 February 2012|year=1978|publisher=R. Trofenik|isbn=978-3-87828-106-1|page=49|quote=AryanitesComnenius, Scanderbeg's father-in- law, was his ally and friend only for a short time. After the battle of Berat, Aryanites abandoned the Albanian league, dealing with Naples and Venice independently until his death in 1461}}</ref> Më 1444, kur predikonte kryqëzatën e princërve të krishterë kundër osmanëve, [[Papa Eugjeni IV]] e quante sundimtarin arbër më të rëndësishëm dhe më të besueshëm - ndonëse ishte ortodoks.<ref name=":022">{{Cite book|title=[[Ndihmesë për historinë e sundimit turk në Shqipëri : skicë historike|Ndihmesë për historinë e sundimit turk në Shqipëri v. I]]|last=Vlora|first=Eqrem bej|authorlink=Eqrem bej Vlora|last2=Von Godin|first2=Amelie|publisher=55|year=2010|origyear=1955-56|isbn=978-99943-56-83-6|location=Tiranë|pages=95}}</ref>
 
== Emri ==
Emri i tij është më shumë i njohur përmes formës shqiptare ''Gjergj Arianiti'', dhe ''Aryaniti'' në anglisht.<ref name="Fine-1994-535">Fine 1994, p. 535{{quote|In 1432 Andrew Thopia revolted against his Ottoman overlords ... inspired other Albanian chiefs, in particular George Aryaniti ... The revolt spread ... from region of Valona up to Skadar... At this time, though summoned home by his relatives ... Skanderbeg did nothing, he remained ... loyal to sultan}}</ref><ref name="Noli10">Noli 1947, p. 10</ref> Emri i tij i plotë në veprën e [[Fan Noli|Nolit]] është ''Gjergj Arianiti Topia Komneni''.<ref name="Noli10" /> Ai e thërriste veten ''Komninoviç'' në një letër dërguar mbretit të Napolit.<ref>Schmitt Oliver Jens, Skandermbeg et les sultans, ''Turcica'', 43 (2011) p. 71.</ref> Emri i tij në formën sllavike shfaqet si ''Golem Arianit Komnenoviç'' (Golemi Arenit Cominovich),<ref name="GjuhësisëHistorisë1964-143">{{cite book|title=Studia Albanica|url=https://books.google.com/books?id=DvoVAQAAMAAJ|accessdate=26 May 2011|year=1964|publisher=Universiteti i Tiranës|quote=April 1452 aus Neapel an Skanderbeg gerichtetes Schreiben, das abschriftMch fùnf weiteren Adligen Albaniens, darunter 'Magnifico viro Golemi Arenit Cominovich [...] Auffallend ist hier die slavische Namensform Golem Arianit Komnenovic|last=|first=|isbn=|location=|pages=143}}</ref> dhe në një dokument të 1452 i drejtohet vetes "Golem Arianit Komnenoviç i Arbërisë".<ref>Constantin Marinescu 1994, La politique orientale d'Alfonse V d'Aragón, roi de Naples (1416-1458). Institut d'Estudis Catalans, [https://books.google.com/books?id=9IPtrh4LbXQC&pg=PA176 p. 176]</ref> Fjala ''golem'' në gjuhën sllave domethënë "i madh",<ref name="Stankiewicz1993">{{cite book|author=Edward Stankiewicz|title=The Accentual Patterns of the Slavic Languages|url=https://books.google.com/books?id=KpyaAAAAIAAJ&pg=PA129|date=1 January 1993|publisher=Stanford University Press|isbn=978-0-8047-2029-8|pages=129–}}</ref> sipas Vlorës është në kuptimin "më të vjetrit" si dega kryesore e derës fisnike Arianiti-Topia.<ref>{{Harvnb|Vlora|2010|page=93.}}</ref> Forma ''Haryanites'' për mbiemrin e tij është përdorur ndër dokumente të periudhës së Karlit VII.<ref name="GjuhësisëHistorisë1964-143" />
 
== Prejardhja dhe rinia ==
Qysh i ri ishte dërguar peng nga i ati, Aranit Komneni te sulltan Murati, në Edrene.